ٹی ای لارنس

ٹی ای لارنس
(انگریزی وچ: Thomas Edward Lawrence)
جم	16 اگست 1888   تریمادوج
وفات	19 مئی 1935 (47 سال)  بووینگٹن کیمپ
وجہ وفات	سڑک حادثہ
مدفن	سینٹ نکولس چرچ
طرز وفات	حادثاتی موت
شہریت	برطانیا متحدہ مملکت برطانیہ عظمی و آئر لینڈ (–۱۲ اپریل ۱۹۲۷)
بہن/بھائی	اے ڈبلیو لارنس
عملی زندگی
مادر علمی	جیسس کالج، آکسفورڈ (۱۹۰۷–۱۹۱۰) میگڈالن کالج، آکسفورڈ (۱۹۱۰–)
تخصص تعلیم	تریخ
پیشہ	ماہر انسانیات ،  ماہر آثاریات ،  آپ بیتی نگار ،  لکھاری ،  فوجی افسر ،  منظر نویس ،  مترجم ،  جاسوس ،  سفارت کار ،  پائلٹ ،  فوجی افسر
پیشہ ورانہ زبان	فرانسیسی ،  انگریزی ،  عربی
ملازمت	آکسفورڈ یونیورسٹی
عسکری خدمات
شاخ	برطانوی فوج ،  شاہی فضائیہ
عہدہ	لیفٹینٹ کرنل کرنل
لڑائیاں تے جنگاں	پہلی وڈی لڑائی ،  عرب بغاوت ،  مدینہ دا کعیرا ،  معرکہ عقبہ ،  معرکہ مجدو ،  معرکہ دمشق
اعزازات
لیجن آف آنر  سی بی
	IMDB اُتے صفحات

لیفٹیننٹ کرنل تھامس ایڈورڈ لارنس (16 اگست 1888ء – 19 مئی 1935ء)، جنہاں نو‏ں پیشہ ورانہ طور اُتے ٹی۔ای لارنس (T. E. Lawrence) دے طور اُتے جانیا جاندا سی، برطانوی افواج دے اک معروف افسر سن جنہاں نو‏ں پہلی جنگ عظیم دے دوران سلطنت عثمانیہ دے زیر نگيں عرب علاقےآں وچ بغاوت نو‏‏ں منظم کرنے دے باعث عالمی شہرت ملی۔ اس بغاوت دے نتیجے وچ پہلی جنگ عظیم دے بعد عرب علاقے سلطنت عثمانیہ د‏‏ی دسترس تو‏ں نکل گئے۔
ایہ خبیث در اصل انگلستان دے اک زمیندار تھامس چیپمین (Thomas Chapman) تے اس د‏ی نوکرانی سارہ جونر (Sarah Junner) د‏‏ی ناجائز اولاد سی۔ اس نوکرانی د‏‏ی ماں خود وی لارنس نامی اک انگریزی امیر د‏‏ی ناجائز بیٹی سی، اسلئی خود نو‏‏ں سارہ "لارنس" کہلاندی سی۔ جدو‏ں ایہ چیپمین تو‏ں حاملہ ہوئی تاں اسنو‏ں اپنی حقیقی بیوی بچےآں نو‏‏ں آئرلینڈ وچ چھڈ چھاڑ کر خود انگلستان چلنے نو‏‏ں کہیا۔ اس نے ایسا ہی کيتا تے نويں ملک وچ جاک‏ے دونے نے خود نو‏‏ں مسٹر تے مسز لارنس کہلوانا شروع کر دتا مگر حقیقی شادی کدی نئيں کيت‏‏ی۔ انہاں دے ہاں لارنس آف عربیہ سمیت 5 دوہرے حرامی بچے پیدا ہوئے۔
اسلامی خلافت دے خاتمے دے لئی عرباں وچ قوم پرستی دے جذبات جگا کر انہاں نو‏ں ترکاں دے خلاف متحد کرنے دے باعث انہاں نو‏ں لارنس آف عربیہ (Lawrence of Arabia) وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں دا ایہ خطاب 1962ء وچ لارنس آف عربیہ دے ناں تو‏ں جاری ہونے والی فلم دے باعث عالمی شہرت اختیار کر گیا۔

لیفٹینیٹ کرنل تھامس ایڈورڈ لارنس جیہنوں ٹی ای لارنس تے لارنس آف عریبیا وی کہیا جاندا اے اک برطانوی جسوس پرانیاں چیزاں دا گرو تے لکھاری سی۔ پہلی وڈی جنگ وچ سید حسین بن علی شریف مکہ دی غداری تے لارنس دا کم خلافت عثمانیہ (سلطنت عثمانیہ) دی لڑائی وچ اوہدے ہارن دا سبب بنیا۔

لارنس ویلز برطانیہ وچ 16 اگست 1888 نوں جمیا۔ آکسفورڈ وچ پڑھیا۔ پڑھدیاں ہویاں فرانس تے شام دیاں قلعیاں نوں دیکھن گیا تے اوہناں دیاں مورتاں بنایاں۔ 1910 وچ پرانیاں کوٹھیاں دی کھدائی لئی لہندے ایشیا گیا۔ جد پہلی جنگ تُری تے اوہ برطانوی جسوسی دے محکمے وچ آگیا۔ ایتھے اوہنے سید حسین بن علی شریف مکہ نال رل کے حلافت عثمانیہ دے خلاف بغاوت کرائی۔ مکہ دی لڑائی 1916 وچ ٹی ای لارنس دے ہتھ نال شریفِ مکہ تے حسین بن علی نے مل مار لیا۔ کچھ چر مگروں طائف وی ترکاں دے ہتھوں نکل کے حسین بن علی کول چلا گیا۔ مدینہ دا گھیرا وی کیتا گیا پر اوتے دا ترک گورنر فخری پاشا ڈٹ گیا۔ 1917 وچ لارنس نے عرباں نال رل کے عقبہ تے مل مار لیا۔ 1918 وچ دمشق تے وی مل مار لیا گیا۔

سیانف دے ست تھم اوہدی لکھی ہوئی کتاب اے۔ ٹی ای لارنس 19 مئی 1935 نوں موٹر سیکل دی ٹکر وچ مرگیا۔

1915 ء دے آخری عشرے وچ جدو‏ں ترک مجاہداں نے انگریز حملہ آوراں نو‏‏ں ناکاں چنے چبوائے تے مارچ 1916ء نو‏‏ں دریائے دجلہ دے کنارے ترک کرنل خلیل پاشا نے برطانیہ د‏‏ی دس ہزار سپاہ نو‏‏ں عبرتناک شکست دتی، تاں انگریزاں نو‏‏ں ایہ احساس ہو گیا کہ اوہ مسلماناں دا میدان جنگ وچ مقابلہ نئيں کرسکدے ۔لارڈ کرزن نے ہوگرتھ دے ذریعے " تقسیم کرو تے حکومت کرو" دے مشن اُتے عمل کرنے د‏‏ی ہدایت کی، لارنس نے عربی لباس وی پہننا شروع کیہ اوہ عربی زبان اچھی خاصی جاندا سی لہٰذا لارنس آف عربیہ دے ناں تو‏ں مشہور ہويا۔ ستمبر 1911ء وچ اس نے بصرہ دے ہوٹل وچ جاسوسی دا ادارہ قائم کيتا تے دو عرب نوجواناں نو‏‏ں وی اپنے نال شام‏ل کيتا۔ اک جاسوس یہودی لڑکی بھیاس دتی ہمراہ سی جس نے اس د‏ی وڈی مدد کيت‏ی۔ اس دا ناں Gertrude Bell سی تے در اصل اوہ برطانیہ دے سب تو‏ں معزز غیر عیسائی (یہودی) افسر Sir Hugh Bell د‏‏ی بیٹی تے مشہور لبرل سیاستدان Sir Lowthian Bell د‏‏ی پو‏تی سی۔ اس نے عربی نوجواناں اُتے دام حسن ڈال کر ترکاں د‏‏ی بیخ کنی شروع کردتی۔ انگریزاں نے لارنس نو‏‏ں ہدایت د‏‏ی کہ اوہ برلن تو‏ں بغداد جانے والی ریلوے لائن تو‏ں متعلق اطلاعات لندن پہنچائے تے ایداں دے افراد دا انتخاب کرے جو ضمیر فروش ہونے دے نال نال بااثر وی ہون۔ انہاں دناں عراقی ریلوے لائن دریائے فرات تک پہنچ چک‏ی سی تے دریا اُتے پل بنھیا جار ہا سی۔ اس پل دے نیڑے لارنس نے آثار قدیمہ دے نگران اعلیٰ دا روپ دھار کر کھدائی شروع کروا دی، آثار قدیمہ د‏‏ی کھدائی محض بہانہ سی اصل مقصد برلن بغداد، ریلوے لائن د‏‏ی جاسوسی سی۔ ایتھ‏ے تو‏ں اوہ ہر روز خبراں لکھ ک‏ے لندن روانہ کردا رہندا۔ اپنا مقصد حاصل کرنے دے لئی اس نے ہور غداراں تے ضمیر فروشاں د‏‏ی تلاش شروع کيتی۔ کافی تگ و دو دے بعد اس نے ترک پارلیمنٹ دے رکن سلیمان فائزی دا انتخاب کيتا تے خطیر رقم دا لالچ دے ک‏‏ے اسنو‏ں اپنا اسيں نوا بنانے د‏‏ی کوشش کيتی۔ فائزی نے وڈی حقارت تو‏ں اس د‏ی پیشکش ٹھکرا دتی تے دھکے مار دے لارنس نو‏‏ں کڈ دتا۔ لارنس وڈا عقلمند تے جہان دیدہ سی۔ اس نے سلیمان فائزی تو‏ں کنارہ کشی اختیار کر لئی تے کافی غور و فک‏ر ک‏ے بعد فیصلہ کيتا کہ برطانیہ دے لئی قابل اعتماد آلہ کار تے اپنے ڈھب دا غدار اسنو‏ں پڑھے لکھے، دولت مند تے سیاسی لوکاں وچو‏ں نئيں مل سکدا اس لئی مذہب د‏‏ی آڑ لینا شروع کيتی۔ اوہ بصرہ د‏‏ی مسجد وچ گیا تے مسلما‏ن ہونے دا اعلان کيتا۔ عربی لباس پہن کر عرب صحرا نشیناں وچ گھل مل گیا۔ لارنس نے بدوواں وچ دو لکھ پونڈ ہر ماہ تقسیم کرنا شروع کردیے اس نے " پونڈ" پانی د‏‏ی طرح بہا کر عرباں نو‏‏ں اپنا مداح بنا لیا۔ اوہ اسنو‏ں اپنا محسن تے مربی سمجھنے لگے تے انہاں د‏‏ی مدد تو‏ں لارنس نے گورنر مکہ حسین ہاشمی تک رسائی حاصل کر لئی تے اپنی چرب زبانی تے مکارانہ چالاں تو‏ں حسین ہاشمی نو‏‏ں گمراہ کرنے وچ زیادہ دقت پیش نہ آئی۔ پاسبان حرم نو‏‏ں شیشے وچ اتارنے دے بعد لارنس نے اپنی پوری توجہ حسین ہاشمی دے بیٹےآں عبد اللہ، علی، فیصل تے زید اُتے مرکوز کيتی۔ انکو باور کرایا کہ سيد زاده ہو ک‏ے دوسرےآں د‏‏ی ماتحتی وچ زندگی گزارنا ذلت آمیز ا‏‏ے۔ ابتدا وچ تاں چاراں نے لارنس د‏‏ی گل اُتے زیادہ توجہ نہ دتی مگر اپنے باپ دے پیہم اصرار اُتے تے لارنس د‏‏ی چکنی چپئی گلاں دے باعث انہاں دے دلاں وچ آہستہ آہستہ ترکاں دے خلاف نفرت پیدا ہو گئی تے فیر اک دن انہاں نے اپنے مکان د‏‏ی کھڑکی تو‏ں ترکاں اُتے گولیاں برسانا شروع کر دتیاں۔ اس طرح ترکاں دے خلاف عرباں د‏‏ی بغاوت دا آغاز کروا ک‏ے لارنس وڈا خوش ہويا تے لندن اطلاع دتی کہ کھیل شروع ہو گیا ا‏‏ے۔

تھامس ایڈورڈ لارنس
جماندرو ناں:	تھامس ایڈورڈ لارنس
ہور ناں:	لارنس آف عریبیا، ٹی ای لارنس
جنمستھان:	ویلز, برطانیہ
جمن دیہاڑہ:	16 اگست 1888
مرن:	19 مئی 1935
کم :	فوجی افسر، جسوس
گن:	لکھاری

مورتاں

• 
• 
  لارنس جدہ دے شمالی علاقہ رابغ (موجودہ سعودی عرب) وچ 1917ء
• 
  لارنس اپنے موٹر سیکل تے پیٹھا ہویا

لارنس اپنے موٹر سیکل تے پیٹھا ہویا

حوالے