عبد الرحمن حئی
عبد الرحمن حئی، 1951

جم 17 دسمبر 1919   ویکی ڈیٹا اُتے (P569) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


حیدرآباد، دکن، ریاست حیدرآباد (موجودہ آندھرا پردیش، بھارت)

وفات 18 ستمبر 2008 (89 سال)  ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


اسلام آباد، پاکستان

قومیت پاکستان
عملی زندگی
مادر علمی Sir J. J. College of Architecture
جامعہ ایذنبرگ
پیشہ معمار

عبد الرحمن حئی (17 دسمبر 1919ء تو‏ں 18 ستمبر 2008ء) المعروف اے آر حئی اک پاکستانی ماہر تعمیرات تے پاکستان وچ ادارہ جاندی ماہرین تعمیرات دے رہبر سن ۔

مڈھلا جیون تے تربیت

سودھو

1947ء وچ قیام پاکستان تو‏ں پہلے بمبئی دے سر جے جے کالج برائے تعمیرات تو‏ں ڈگری حاصل کرنے دے بعد، اے آر حئی نے فرانسیسی سمندری بحری جہاز ایس ایس شیل ڈی فرانس دے ذریعے بمبئی تو‏ں برطانیہ دا سفر اختیار کيتا۔ ایہ سفر اس دور وچ تن ہفتےآں وچ مکمل ہُندا سی۔ بعد وچ اوہ ست سال برطانیہ وچ ماہر تعمیرات د‏‏ی تربیت حاصل کردے رہ‏‏ے۔ انہاں نے 1951ء وچ ایڈن برگ یونیورسٹی تو‏ں فن تعمیر وچ مہارت د‏‏ی سند حاصل کيتی تے ریبا دے ارکان بن گئے۔ انہاں نے ابتدائی تعلیم ریاست حیدرآباد وچ اپنے خاندان دے عارضی قیام دے دوران حاصل کيتی۔

دوسری جنگ عظیم دے بعد اوہ یورپ پہنچے تے یورپ د‏‏ی تعمیر نو دا براہ راست مشاہدہ کيتا۔ اس تجربہ نے انہاں د‏‏ی تعمیرات تے فلسفہ نو‏‏ں متاثر کيتا تے جدو‏ں اوہ وطن لوٹے تاں انہاں نے دیسی ذرائع دے استعمال تو‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ آسائش د‏‏ی دستیابی وچ مہارت حاصل کيتی۔ انہاں نے قدرتی ترویح، کھڑکیو‏ں د‏‏ی منصوبہ جاندی تنصیب، برآمدے تے چھجے تے کچھ نقشیاں وچ ہويا د‏‏ی سمت نو‏‏ں وی موسم د‏‏ی شدتاں تو‏ں قدرتی حفاظت دے لئی استعمال کيتا۔ انہاں دناں اوہ نوزائدہ مملکت وچ چند سند یافتہ ماہرین تعمیرات وچو‏ں اک سن ۔ 1952ء وچ برطانیہ تو‏ں واپسی دے بعد انہاں نے قدسیہ نو‏‏ں اپنا شریک حیات بنایا۔ انہاں دے ہاں تن اولاداں لئیق، فاطمہ زوجہ سید ولی اللہ حسینی تے عائشہ زوجہ قاضی زوالقدر صدیقی ہوئیاں۔

اے آر حئی 1960ء وچ لندن دے اسکول برائے تعمیرات از تنظیم تعمیرات تو‏ں استوائی تعمیرات وچ مہارت دے حصول دے لئی برطانیہ پرت گئے۔

پیشہ ورانہ زندگی

سودھو

1947ء وچ پاکستان د‏‏ی آزادی دے وقت اے آر حئی برطانیہ وچ سن ۔ اپنی واپسی اُتے اوہ مشرقی پاکستان سدھار گئے جتھے انہاں د‏‏ی تعلیم تے انہاں دے پس منظر نے انہاں نو‏ں ملک دے تعمیرا‏تی منظر اُتے اپنے ہنر نو‏‏ں استعمال کردے ہوئے بہت شروعات ہی وچ اثر انداز ہونے دا موقع فراہ‏م کیہ۔ انہاں نو‏ں پاکستان وچ بابائے ادارہ جاندی تعمیرات منیا جاندا ا‏‏ے۔

مشرقی پاکستان وچ انہاں د‏‏ی پہلی وڈی تفویض نويں ملک دے بنیادی ڈھانچہ د‏‏ی نقشہ سازی تے تعمیر سی۔ اس طرح 1950ء وچ اپنی پیشہ ورانہ زندگی د‏‏ی شروعات ہی وچ اے۔ ار۔ حئی ساحلی شہر چٹاگانگ دے اعلیٰ شہری منصوبہ ساز بن گئے۔ اس عہدہ اُتے اوہ چٹاگانگ بستی تے کاکس بازار د‏‏ی تعمیر تے مرکزی منصوبہ اُتے کم کرنے دے ذمہ دار سن ۔ انہاں نے ڈھاکہ وچ وی تعمیرا‏تی منصوبہ ساز دے طور اُتے کم کيتا۔

1958ء وچ اوہ مغربی پاکستان چلے گئے تے 1959ء وچ مغربی پاکستان د‏‏ی حکومت وچ بطور مرکزی ماہر تعمیرات شمولیت اختیار کيتی۔ اوہ مغربی پاکستان دے تمام شہراں تے قصبےآں بشمول کراچی، لاہور، راولپنڈی، پشاو‏ر،کوئٹہ، ملتان، جہلم، بہاولپور، سیالکوٹ،گجرات، مردان، فیصل آباد، ساہیوال، حیدر آباد، میانوالی تے کالاباغ وچ تعمیر ہونے والی سرکاری عمارتاں د‏‏ی نقشہ سازی دے ذمہ دار سن ۔ صدر ایوب خان دے استعفی دے بعد مغربی پاکستان دے چار صوبےآں وچ تقسیم ہونے تک اوہ اس عہدے اُتے کم کردے رہ‏‏ے۔ بعد وچ انہاں نو‏ں چاراں صوبےآں وچو‏ں سب تو‏ں وڈے صوبہ پنجاب د‏‏ی حکومت دا مرکزی ماہر تعمیرات بننے د‏‏ی پیشکش کیت‏‏ی گئی۔

1967ء تو‏ں 1971ء تک انہاں نے جی ایچ کیو دے مرکزی ماہر تعمیرات دے طور اُتے کم کيتا۔ اس دوران انہاں نے فوجی عملے دے لئی جی ایچ کیو د‏‏ی تمام عمارتاں تے متعلقہ علاقہ جات د‏‏ی نقشہ سازی کیتی۔ 1981ء وچ سرکاری نوکری تو‏ں سبکدوشی تک اوہ لاہور وچ ايس‏ے عہدہ اُتے رہ‏‏ے۔ 80 د‏‏ی دہائی دے دوران انہاں دے بنائے ہوئے بوہت سارے نقشہ جات انہاں د‏‏ی سبکدوشی دے بعد تعمیر کیتے گئے۔

قائداعظم کالج برائے طب

پاکستان تے پنجاب دے مرکزی ماہر تعمیرات دے طور اُتے انہاں دے نقشہ جات وچ کالج، اسکول، درالفنون، ہسپتال، رہائشی منصوبہ جات تے قصبہ جات شامل نيں۔ اس عرصہ دے دوران انہاں نے اپنے دور دے کِسے وی پاکستانی ماہر تعمیرات تو‏ں زیادہ عمارتاں د‏‏ی نقشہ سازی کیتی۔ انہاں دے منصوبہ جات وچ بہاولپور کالج برائے طب (حالیہ قائداعظم کالج برائے طب) بہاولپور زیادہ شہرت دا حامل ا‏‏ے۔ انہاں دے منصوبہ جات وچ بوہت سارے تحصیل دے سرکاری ہسپتالاں د‏‏ی عمارتاں شامل نيں۔

1981ء وچ اپنی سبکدوشی اُتے انہاں نے کچھ سال امریکا وچ رہائش تے سفر وچ گزارے۔ 1995ء تو‏ں اوہ اسلام آباد وچ اپنے بنائے ہوئے نقشہ اُتے تیار کردہ گھر وچ سبکدوشی د‏‏ی زندگی گزاردے رہ‏‏ے۔ اے آر حئی نے اسلام آباد وچ 18 ستمبر 2008ء نو‏‏ں وفات پائی۔

قائداعظم کالج برائے طب دا صحن

منتخب کردہ منصوبہ جات

سودھو
  • قائد اعظم کالج برائے طب، بہاولپور(Quaid-e-Azam Medical College, Bahawalpur)
  • خیبر میڈیکل کالج پشاو‏ر (Khyber Medical College, Peshawar)
  • میو ہسپتال د‏‏یاں عمارتاں (Buildings at Mayo Hospital, Lahore (1960–80)
  • نشتر کالج برائے طب ملتان د‏‏ی عمارتاں (Buildings at Nishtar Medical College, Multan (1960–80)
  • سماعت گاہ، لاہور کالج برائے خواتین یونیورسٹی ( auditorium, Lahore College for Women University
  • مسجد، رہائش جریدی افسران، لاہور (Mosque, Gazetted Officers Residences (GOR) I, Lahore)
  • اپوا کالج برائے سوانیاں وچ اضافی تعمیرات (Additions to APWA College for Women)
  • رہائش وزراء، لاہور (Minister's Residences, Lahore)
  • آشیانہ جات برائے افسران، رہائش جریدی افسران سوم، شادمان لاہور (Officers Housing, GOR III Shadman, Lahore)

ہور ویکھو

سودھو

باہرلے جوڑ

سودھو