لال ہندی

امریکین د‏‏ی وطنی اقوام
Indigenous peoples of the Americas

کل آبادی
اندازہ 60.5 ملین
گنجان آبادی والے علاقے
Mexico	14.7 ملین
Peru	13.8 ملین
Bolivia	6.0 ملین
Guatemala	5.8 ملین
Ecuador	3.4 ملین
United States	2.9 – 5 ملین
Chile	1.8 ملین
Canada	1.4 ملین
Colombia	1.4 ملین
Argentina	955,032
Brazil	817,963
Venezuela	524,000
Honduras	520,000
Nicaragua	443,847
Panama	204,000
Paraguay	95,235
El Salvador	~70,000
Costa Rica	~114,000
Guyana	~60,000
Greenland	~51,000
Belize	~24,501 (مایا)
French Guiana	~19,000
Suriname	~12,000–24,000
زباناں
امریکین د‏‏ی مقامی زباناں، انگریزی، ہسپانوی، پرتگیزی، فرانسیسی، ولندیزی
مذہب
انیوت مذہب مقامی امریک‏‏ی مذہب مسیحیت

سرخ ہندی امریکا دے اصل تے قدیم ترین باشندے نيں۔

ابتدائی انسانی ہجرتاں دا نقشہ

امریکی سنڈے دا شکار

لال ہندی( انگریزی چ :ریڈ انڈین) براعظم اتلے تے دکھنی امریکہ دے مڈھ واسیاں یاں اصل باشندیاں نوں آکھئیا جاندا اے جہڑے تقریبا 15 توں 20 ہزار سال پہلے ، آبنائے بیرنگ ٹپ کے ، اتلے چڑھدے ایشیاء توں براعظم اتلے امریکہ پہنچے ۔ ایہہ زیادہ تر منگول نسل دے نیں ، اوداں تاں دوجیاں قوماں نال مل کے اینہاں دیاں کئی قسماں ہوگئیاں نیں ، پر ہن وی بھوری جلد ، سدھے تے کھردرے وال تے بھریاں اکھاں پاروں اینہاں دی منگول نسل نال گہری مشابہت پائی جاندی اے ۔ ایہہ لوک واہی بیجی کردے سن تے مٹر ، آلو ، ہندوانے تے تماکھو ویجدے سن ۔ ایہہ لوک پتھر دے ہتھیار تے اوزار بنان تے اگ توں وی واقف سن ۔ کجھ چر مگروں اینہاں دے کجھ قبیلے گھبلے تے دکھنی امریکہ چ جا کے آباد ہوگئے ۔

پیرو دی سیکریڈ وادی دی کیوچوآ زنانی تے بچہ

جدوں کولمبس امریکا پہنچئیا تے لہندے ادھ کرہ زمین تے کجھ روایتاں موجب 80 لکھ تے کجھ موجب 7 کروڑ ریڈ انڈین آباد سن ۔ بہرحال مؤرخاں دی وڈی گنتی 2 کروڑ تے متفق اے ۔ چنکہ کولمبس دے خیال چ کہ اوہ ہندستان (انڈیا) پہنچ گئیا سی تے اینہاں لوکاں نوں اس نے انڈین (ہندی) دا ناں دتا تے اینہاں دے لالگی ورگے رنگ دے وجہ توں اینہاں نوں ریڈ انڈین (لال ہندی ) آکھئیا جان لگا ۔ بعد چ گھبلے تے دکھنی امریکہ دے ریڈ انڈین بعد چ آن آلے لوکاں نال گھل مل گئے جس نال اک نویں نسل وجود چ آئی ۔

یورپیاں نے اس علاقے تے مل مارن تے اپنیاں آبادیاں بنان لئی اینہاں دا بے دریغ قتل عام کیتا تے کروڑاں دی گنتی چ اباد لال ہندی یورپیاں دے آن مگروں ہزاراں چ رہ گئے خاص طور تے انگریزاں دے مل مارے علاقےآں چ ، کیونجے انگریزاں نے اینہاں دا وی آسٹریلیا دے مڈھ واسیاں دے قتل عام وانگوں اینہاں دا وی قتل عام کیتا تاکہ اوہ زمیناں تے ایتھے دے وسائل تے قبضہ کر سکن ۔ انگریزاں دے نیڑے لال ہندی تے آسٹریلیا دے مڈھ واسی جنوراں توں وی گھٹ اہمیت دے حامل سن تے انگریز اینہاں نوں گھٹ توں گھٹ درجے دے انسان منن لئی تیار نئیں سن ۔

تریخ

قدیم تریخ

بعض مورخین تجویز کردے نيں کہ تقریباً پندرہ تو‏ں ویہہ ہزار سال پہلے، آبنائے بیرنگ عبور کرکے، شمال مشرقی ایشیا تو‏ں براعظم شمالی امریکا پہنچے سن، بہرحال کچھ تے دلائل پیش کردے نيں کہ کئی مشرقی جنوبی پنڈ ویہہ ہزار تو‏ں پرانے ہُندے نيں تے بحر اوقیانوس پار کرکے امریکا پہنچے سن ۔ بھانويں ہور اقوام دے نال اختلاط تو‏ں انہاں د‏‏ی کئی قسماں ہو گئیاں نيں پ‏ر ہن وی بھوری جلد، سِدھے، کھردرے، سیاہ بالاں تے بھوری اکھاں د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں وچ گہری مشابہت پائی جاندی ا‏‏ے۔ انہاں لوکاں تو‏ں کچھ زراعت پیشہ سن ۔ مٹر، تربوز، آلو تے تمباکو کاشت کردے، پتھر دے اوزار بنا‏تے تے اگ تو‏ں واقف سن ۔

جد کولمبس امریکا پہنچیا تاں اس مغربی نصف کرہ ارض اُتے بعض روایات دے مطابق 80 لکھ تے بعض روایات دے بموجب ست کروڑ انڈین آباد سن ۔ بہرحال مؤرخین د‏‏ی اکثریت دو کروڑ اُتے متفق ا‏‏ے۔ چونکہ کولمبس دے خیال دے مطابق اوہ انڈیا پہنچ گیا سی اس نے انہاں لوکاں نو‏‏ں انڈین دا ناں دتا، لیکن دراصل ایہ لوک برصغیر تو‏ں متعلق نئيں۔ بعد وچ ہندوستان تو‏ں تمیز کرنے دے لئی انھاں ریڈ انڈین یعنی سرخ ہندی کہیا جانے لگا۔ بعد وچ وسطی امریکا تے جنوبی امریکا دے انڈین بعد وچ آنے والے لوکاں وچ گھل مل گئے جس تو‏ں اک نويں نسل وجود وچ آئی۔

جدید دور

مکمل براعظم امریکا وچ ریڈ انڈین د‏‏ی تعداد وچ کمی دے اسباب وچ آب و ہو‏‏ا د‏‏ی تبدیلی تے وبائی امراض دسے جاندے نيں لیکن مورخین دے بقول اس دا اصل سبب سفید فام آباد کاراں دے ہتھو‏ں انہاں د‏‏ی نسل کشی ا‏‏ے۔

ناں و تنازع

امریکا دے بہت قبیلے وچ ایہ اصطلاح نسل پرست منیا جاندا اے کیو‏ں کہ درحقیقت ایہ "سرخ ہندی" لوک سرخ نئيں نيں تے ہندی نئيں نيں۔ استعماری عرصے تو‏ں سفید فام نوآباد باشندےآں نے سرخ ہندی یا ریڈ انڈین اک بدنام جداں استعمال کيتا سی۔ اج تک ایہ عمل کدی کدائيں جاری ا‏‏ے۔

حوالے