رحمت عزیز چترالی
رحمت عزیز چترالی | |
---|---|
جم | 25 اپریل 1970 (54 سال) |
وفات |
|
شہریت | پاکستان |
عملی زندگی | |
پیشہ | فلسفی ، شاعر ، لکھاری ، ادبی نقاد ، صحافی |
پیشہ ورانہ زبان | کھوار ، اردو |
تحریک | سنی اسلام ، تصوف |
اعزازات | |
ڈاکٹر عبدا لقدیر خان گولڈ میڈل (۲۰۱۵) پرائڈ آف دی نیشن گولڈ میڈل (۲۰۱۴) |
|
دستخط | |
ترمیم |
رحمت عزیز چترالی کھوار بولی دا شاعر تے صحافی اے۔. ایناں نوں اپنے چنگے کم دی وجہ توں حکومت پاکستان ولوں دو اعزاز بچوں دا ادب ایوارڈ تے کمنڈیشن سرٹیفیکیٹ وی دتے گئے نیں۔ اے نوجواناں دے من پسند شاعر وی ھیگے نیں۔ رحمت عزیز چترالی کھوار دے شاعر نیں۔ کھوار توں مگروں اوناں نے اردو تے انگریزی چ وی لکھیا اے۔
رحمت عزیز چترالی (25 اپریل 1970ء) پاکستانی سائنس دان، موجد، سافٹ ویر انجنئر، ماہر لسانیات، ادیب، شاعر، محقق، ماہر اقبالیات تے مترجم نيں جنہاں نوں 2015ء وچ انہاں دی شاندار سائنسی خدمات، ایجاد و اختراع سائنس و ٹیکنالوجی تے پاکستانی زباناں دے لئی خدمات دے اعتراف وچ حکومت پاکستان دی جانب توں مایہ ناز پاکستانی سائنس دان توں منسوب ڈاکٹر عبدالقدیر خان ایوارڈ و گولڈ میڈل توں نوازیا گیا، آپ نے اک ایسا انوکھا کیبورڈ (کلیدی تختہ) ایجاد کيتا جس دی مدد توں چالیس توں ودھ پاکستانی زباناں وچ کمپیوٹر اُتے پہلی بار تحریر ممکن ہوئے گئی اے، آپ نے دنیا دا ایہ انوکھا کیبورڈ ایجاد کرکے عالمی ریکارڈ قائم کرکے پاکستان دا ناں عالمی سطح اُتے روشن کر دتا، انہاں شاندار لسانی خدمات دے اعتراف وچ آپ نوں جرمنی دی طرف توں انٹرنیشنل اینوویشن ایوارڈ وی دتا گیا۔ ایہ اعزاز آپ نوں چہل زبانی کیبورڈ تفاعل دے نظریہ (Forty Language Keyboard Theory) نوں منصوب کرنے اُتے دتا گیا۔ اس دے علاوہ آپ نوں اینوویٹیو اینیشئیٹو ایوارڈ، شندور ایوارڈ، پاکستان یوتھ آئکون ایوارڈ(اقوام متحدہ)، کارپوریٹ ایمبیسیڈرز اینوویشن ایوارڈ، وائی سی ایم اینوویشن ایوارڈ دے علاوہ بے شمار ملکی تے بین الاقوامی ایوارڈز و اعزازات وی ملے نيں۔ جرمنی دی طرف پاکستانی زباناں دے شعبے(ایجادات) وچ انٹرنیشنل اینوویشن ایوارڈ جیتنے والے اوہ پہلے پاکستانی نيں۔
انہاں نے کالاشہ، کھوار، بروشسکی، بلدی، گواربتی زباناں دے لئی وی وکھ وکھ موبائل، کمپیوٹر، آئی فون تے آئی پیڈ دے لئی وی کیبورڈ بنائے نيں، معدومیت دا شکار پاکستانی زباناں دے لئی ایہ پہلی کوشش اے۔ [۱] [۲] [۳][۴] ادبی کالم نگاری دے نال نال ماھنامہ ظرافت [۵] کراچی تے ماھنامہ چاند لاہور وچ ہلکے فکاہیہ کالم وی لکھدے نيں، دو شعری مجموعے (اردو تے کھوار- چترالی) بولی وچ گلدستہ رحمت تے گلدان رحمت تے کھوار بولی وچ طنزیہ و مزاحیہ خطوط دا مجموعہ صدائے چترال دے ناں توں کھوار اکیڈمی نے شائع کيتا اے۔ کھوار بولی وچ پہلی بار شاعر مشرق علامہ اقبال دیاں کتاباں بانگ دارا، بال جبریل، ضرب کلیم، زبور عجم تے ارمغان حجاز دا منظوم ترجمہ کيتا اے جسنوں وزارت سبھیاچار حکومت پاکستان، اقبال اکیڈمی [۶] تے کھوار اکیڈمی [۷] نے باہمی تعاون و اشتراک توں شائع کيتا اے۔ آپ نے کھوار اکیڈمی دے صدر نشین ﺍﻭﺭ ﺍنجمن ترقی کھوار کراچی دے صدر دی حیثیت توں کھوار دے لئی وڈا کم کيتا۔
جم پل
سودھورحمت عزیز چترالی چترال مراندھ تورکھو ضلع چترال، صوبہ خیبر پختونخوا، پاکستان چ 25 اپریل 1970 نوں جمے۔اوہ دور خان چترالی دے پتر نیں تے اشرف بی بی اوناں دی ماں دا ناں سی۔ اوناں دا اک پعرا تے چار پعناں نیں پعرا دا ناں رحمت گل خان چترالی اے۔ اجکل چترال چ وس رۓ نیں۔
کھوار طنزیہ مزاحیہ شاعری، اردو طنزیہ و مزاحیہ شاعری دے اوہ سب توں منے پرمنے شاعر نیں ۔اوناں دا شعر سنان دا اپنا ای رنگ اے بول وچ جان پ دندے نیں۔گلدان رحمت اوناں دے اردو شعراں، گلدستہ رحمت اوناں دے کھوار شعراں دے مجموعے دا ناں اے۔
۔ اوناں دے والد دور خان سماجی ہور سیاسی کارکن نیں۔ رحمت عزیز چترالی نسبی طور تے خوشے قبیلے نال تعلق رکھدے نیں۔ رحمت عزیز چترالی پاکستان چ مقیم کھوار ہور اردو دے ممتاز ماہر لسانیات، ماہر ترجمہ، لیکزیکوگرافر، صحافی، ادیب، ماہر اقبالیات، مدیر، ماہر ترجمہ، کالم نگار ہور دانشور نیں۔ادبی کالم نگاری دے نال نال ماھنامہ ظرافت کراچی ہور ماھنامہ چاند لاھور چ ہلکے فکاہیہ کالم وی لکھدے نیں، دو شعری مجموعے (اردو ہور کھوار- چترالی) زبان چ گلدستہ رحمت ہور گلدان رحمت ہور کھوار زبان چ طنزیہ و مزاحیہ خطوط دا مجموعہ صدائے چترال دے ناں نال کھوار اکیڈمی شائع کیتا اے۔
کھوار زبان چ پہلی واری شاعر مشرق علامہ اقبال دے کتاباں بانگ دارا، بال جبریل، ضرب کلیم، زبور عجم ہور ارمغان حجاز دا منظوم چترالی زبان چ ترجمہ کیتا اے جسے وزارت ثقافت حکومت پاکستان، اقبال اکیڈمی اور کھوار اکیڈمی باہمی تعاون و اشتراک نال شائع کیتا ہے۔ رحمت عزیز چترالی کھوارﺍکیڈﻤﻰ دے صدر نشین ہور ﺍنجمن ترقی کھوار کراچی دے صدر دی حیثیت نال کھوار واسطے وڈا کام کیتا۔ رحمت عزیز چترالی دی ادبی خدمت دا سلسہ تا ہنوز جاری اے۔ رحمت عزیز چترالی دی ادبی زندگی دا آغاز 1980چ شروع ہو چکیا سی۔او کھواراکیڈمی دے اردو ہور کھوار اخبار "چترال ﻭژن"دے مدیر نیں۔ اوناں دی اردو ہور کھوار کتاباں اسی زمانے چ کراچی نال شائع ہوئیں۔
رحمت عزیز چترالی کھوار زبان واسطے پہلی کلیدی تختی ایجاد کیتا ہور کھوار زبان دے مخصوص حروف واسطے اوناں نے یونی کوڈز بنائے۔ جس طرح ڈاکٹر عطش درانی پاکستان چ بولی جانے والی اردو نوں پاکستانی اردو دے ناں نال علاحدہ شناخت دے نال تسلیم ہور متعارف کروایا اے بالکل اسی طرح رحمت عزیز چترالی پاکستان دے شمالی علاقہ جات دے ضلع غذر، چترال ہور سوات چ بولی جانے والی زبان نوں پاکستانی کھوار دے ناں نال متعارف کروایااے۔ کھوار زبان دے بولن آلے کراچی توں چترال ہور گلگلت بلتستان تک آباد نیں۔ کھوار اکیڈمی رحمت عزیز چترالی دی تحقیق دے حوالے نال پاکستان چ کھوار بولن آلن دی تعداد دس لاکھ بتائی اے۔ اس وقت رحمت عزیز چترالی کھوار اکیڈمی چ کھوار اردو لغت دے پراجیکٹ ڈائریکٹر ہور اسی ادارے دے صدر نشین وی نیں۔رحمت عزیز چترالی پاکستان دی قومی زبان اردو ہور شمالی پاکستان (چترال، کالاش کافرستان، سوات،گلگت بلتستان دے غذر)چ بولی جانے والی زبان کھوار، کالاشہ، وخی، شینا، بلتی ،بروشسکی، انڈس کوہستانی، اوشوجی، یدغہ، پھالولا، منجانی، دامیڑی ہور مداک لشٹی (فارسی) دے ممتاز ماہر لسانیات نیں ہور پاکستانی یونیورسٹیاں دے ایم فل ہور پی ایچ ڈی لیول دے طالب علماں ہور ریسرچ اسکالراں نوں چترالی زبان و ادب توں اردو تراجم کرکے دے رہے نیں رحمت عزیز چترالی نے وخان دی زبان وخی ہور اشکاشمی پر وی تحقیق کیتا اے۔ اوناں دا کھوار توں اردو ہور انگریزی تراجم نوں لسانی تحقیق چ سند دا درجہ حاصل اے ۔ہور پاکستانی ریسرچ اسکالرز اوناں دی تحریراں توں بھر پور استفادہ کردے نیں۔ رحمت عزیز چترالی دے کھوار توں اردو تراجم پاکستانی یونیورسٹیاں دے نصاب چ شامل نیں۔
ادبی زندگی
سودھوآپ دی ادبی خدمت دا سلسہ توں حالے تک جاری اے۔ رحمت عزیز چترالی دی ادبی زندگی دا آغاز 1980ء وچ شروع ہوئے چکيا سی۔ آپ کھوار اکیڈمی دے اردو ﺍﻭﺭ کھوار اخبار "چترال وژن" دے مدیر رہے۔ آپ دی اردو ﺍﻭﺭ کھوار کتاباں ايسے زمانے وچ کراچی توں شائع ہوئیاں۔
مخصوص طنزیہ و فکاہیہ مضامین
سودھورحمت عزیز چترالی کئی مضامیں اپنے مخصوص طنزیہ و فکاہیہ انداز چ تحریر کیتے نیں ۔ ابتدا چ جگر مراد آبادی،اختر شیرانی ہور حبیب جالب توں متاثر ہوئے ہور روایتی غزلیں کیندے ﺭہے اس توں بعد کراچی آگئے۔اوتھوں انہاں نے اردو ہور کھوار ﺍخباﺭ "چترال وژن" ہور ماھنامہ ژنگ جاری کیتا۔ ہور محمد علی مجاھد دے نال مل کر انہاں نے ماھنامہ شندور جاری کیتا [جو کہ اردو ہور کھوار زبان چ شایع ہوریا اے۔ اوناں نے معاشرتی ناانصافیاں نون اپنی نظموں دا موضوع بنایا۔ 2007ء چ اسلام آباد چ رہائش اختیار کیتا۔ہور ایتھے وی رحمت عزیز چترالی انجمن ترقی کھوار اسلام آباد دی بنیاد رکھیا۔
سافٹ ویئر
سودھوکمپیوٹر دے ذریعے کھوار بولی دی لکھت تے نستعلیق دا کم سب توں پہلا کھوار اکیڈمی چترال دے صدرنشین جناب رحمت عزیز چترالی نے کھوار سافٹ ویر تے کی بورڈ ایجاد کرکے شروع کیتا۔ ایس توں وکھ کمپیوٹر اتے کھوار بولی نوں ٹورن لئی کئی ہور لوکاں نے وی کم کیتا۔
ایس ویلے کھوار کمپوزنگ تے لکھائی لئی سب توں بوہتا ورتیا جان آلا تے مشعور سافٹ ویئر رحمت عزیز چترالی دا ایجاد کردہ سافٹ ویر کھوار دے ناں توں مارکیٹ وچ موجود اے۔
لسانیات وچ عالمی ریکارڈ
سودھوآپ دی وجہ شہرت "انسانی حقوق دی علمبرداری"، مادری زباناں وچ تعلیم دی بھرپور حمایت تے پاکستان دی معدومیت دا شکار زباناں دے لئی مفت سافٹ ویر دی ایجاد اے، آپ نے پاکستان دی چالیس توں ودھ زباناں نوں اک سافٹ ویر دے ذریعہ تحریر دے قابل بناکر عالمی ریکارڈ قائم کرکے پاکستان دا ناں روشن کر دتا۔ اردو پوائنٹ 15 نومبر ء 2014 "پاکستانی نوجوان نے اک سافٹ ویر دے چالیس توں ودھ پاکستانی زباناں وچ تحریر نوں ممکن بناکر عالمی ریکارڈ قائم کر ليا
کھوار بولی دی پہلی کلیدی تختی
سودھورحمت عزیز چترالی نے نوجوان صحافی حمید الرحمان دے تعااں توں چترال وچ بولی جانے والی بولی کھوار دے لئی پہلی کلیدی تختی کھوار کلیدی تختی دے ناں توں ایجاد دی تے کھوار بولی دے مخصوص حروف دے لئی آپ نے یونی کوڈز بنائے۔ جس طرح ڈاکٹر عطش درانی نے پاکستان وچ بولی جانے والی اردو نوں پاکستانی اردو دے ناں توں علاحدہ شناخت دے نال تسلیم تے متعارف کروایا اے بالکل ايسے طرح رحمت عزیز چترالی نے پاکستان دے صوبہ گلگت بلتستان دے ضلع غذر، چترال تے سوات وچ بولی جانے والی بولی نوں پاکستانی کھوار دے ناں توں متعارف کروایااے۔ کھوار بولی دے بولنے والے کراچی توں لےکے چترال تے گلگت بلتستان وچ آباد نيں۔ کھوار اکیڈمی رحمت عزیز چترالی دی تحقیق دے حوالے توں پاکستان وچ کھوار بولنے والےآں دی تعداد دس لکھ دسی اے۔ اس وقت آپ کھوار اکیڈمی وچ کھوار اردو لغت دے پراجیکٹ ڈائریکٹر تے ايسے ادارے دے صدر نشین وی نيں۔ رحمت عزیز چترالی پاکستان دی قومی بولی اردو تے شمالی پاکستان (چترال، کالاش کافرستان، سوات، گلگت بلتستان دے غذر) وچ بولی جانے والی بولی کھوار، کالاشہ، وخی، شینا، بلدی ،بروشسکی، انڈس کوہستانی، اوشوجی، یدغہ، پھالولا، منجانی، دامیلی تے مداک لشٹی (فارسی) دے ممتاز ماہر لسانیات نيں تے پاکستانی یونیورسٹیاں، علامہ اقبال اوپن یونیورسٹی مقالہ پاکستانی زباناں وچ حمد نگاری دی روایت دے لئی کھوار توں اردو تراجم مقالہ صوبہ سرحد وچ طنزو مزاح دی روایت دے لئی کھوار توں اردو تراجم مقالہ چترال وچ اردو بولی و ادب دا آغاز و ارتقا دے لئی اردو مضامین دے ایم فل تے پی ایچ ڈی لیول دے طالب علماں تے ریسرچ اسکالرز نوں چترالی بولی و ادب توں اردو تراجم کرکے دے رہے نيں آپ نے وخان دی بولی وخی تے اشکاشمی اُتے وی تحقیق دی اے۔
لسانی تحقیق
سودھوان دے کھوار توں اردو تے انگریزی تراجم نوں لسانی تحقیق وچ سند دا درجہ حاصل اے۔ تے پاکستانی ریسرچ اسکالرز آپ دیاں تحریراں توں بھر پور استفادہ کر رہے نيں۔ آپ دے کھوار توں اردو تراجم پاکستانی یونیورسٹیاں دے نصاب وچ شامل نيں۔ علامہ اقبال اوپن یونیورسٹی دے ایم فل دے نصاب وچ چترال تے گلگت بلتستان دی زباناں نوں شامل کرنے دے سلسلے وچ آپ دی تجاویز اک تاریخی دستاویز دی حیثیت رکھدی اے تے حال ہی وچ آپ نے حکومت خیبر پختونخوا توں سفارش کيتی سی کہ کھوار زبان نوں ضلع چترال دے تعلیمی نصاب وچ شامل کيتا جایے تے اس سلسلے وچ آپ نے کھوار اکیڈمی دے پلیٹ فارم توں کھوار بولی نوں نصاب وچ شامل کرنے دے لئی تجاویز وی ارسال کيتی سی تے حکومت خیبر پختونخوا نے انہاں تجاویز نوں قبول کرکے کھوار نوں چترال دے تعلیمی نصاب وچ شامل کرنے دا فیصلہ کيتا اے
سوانح
سودھورحمت عزیز چترالی 25 اپریل 1970ء نوں وادی کھوت، مراندھ، تورکھو، ضلع چترال وچ پیدا ہوئے۔ 14 سال دی عمر وچ انھاں نے اپنا پہلا کھوار شعر ملی نغمہ لکھیا۔ انھون نے وچ لائبریری اینڈ انفارمیشن سائنس وچ گریجویشن، قانون وچ گریجویشن، قانون وچ ماسٹر تے علوم اسلامیہ، قرآن و تفسیر وچ اسپشیلائزیشن دے نال ماسٹر کيتا۔
لکھتاں
سودھورحمت عزیز چترالی دیاں کتاباں وچ
- محمد صلی اللہ علیہ وسلم،
- حمد و ثنائے رب جلیل،
- گلدان رحمت،
- گلدستہء رحمت،
- کلام اقبال دا منظوم کھوار ترجمہ،
- کھوار قاعدہ،
- بلدی قاعدہ،
- شینا قاعدہ،
- ہندکو قاعدہ
اور ہور کتاباں شامل نيں۔
مخصوص طنزیہ و فکاہیہ مضامین
سودھورحمت عزیز چترالی نے کئی مضاماں اپنے مخصوص طنزیہ و فکاہیہ انداز وچ تحریر کیتے نيں۔ ابتدا وچ جگر مراد آبادی، اختر شیرانی تے حبیب جالب توں متاثر ہوئے تے روايتی غزلاں کہندے ﺭہے اس دے بعد کراچی آگئے۔ جتھے توں انہاں نے اردو کھوار اخبار "چترال وژن" تے ماھنامہ ژنگ جاری کيتا۔ تے محمد علی مجاہدکے نال مل کے انہاں نے ماہنامہ شندور جاری کيتا [جو اردو تے کھوار بولی وچ شائع ہوئے رہیا اے ] ایتھے انہاں وچ طبقاتی شعور پیدا ہويا تے انھاں نے معاشرتی ناانصافیاں نوں اپنی نظماں دا موضوع بنایا۔ 2007ء وچ اسلام آباد وچ رہائش اختیار کيتی۔ تے ایتھے اُتے وی آپ نے انجمن ترقی کھوار اسلام آباد دی بنیاد رکھی۔
سیاسی شاعری
سودھورحمت عزیز چترالی دی کھوار تے اردو زبان وچ سیاسی، طنزیہ تے مزاحیہ شاعری اج وی عام آدمی نوں ظلم دے خلاف بے باک آواز اٹھانے دا سبق دیندی اے۔ نومبر 1997 وچ جدوں اس وقت دے حکمراں جنرل پرویز مشرف نے ایمرجنسی لگائی تاں مشرف دا مزاق اڑانے والےآں وچ چترال توں رحمت عزیز چترالی دا ناں سرلسٹ سی جنہاں نے اپنی اردو تے کھوار شاعری وچ مزاحیہ انداز پرویز مشرف، مارشل لا، مطلق العنانیت تے ایمرجنسی دا مزاق اڑایا۔ تے چترال توں اردو تے کھوار زبان وچ مزاحمتی شاعری شروع کيتی۔ تے بے شمار اردو تے کھوار مزاحیہ اشعار لکھے جنہاں نوں کافی پزیرائی ملی۔
وجہ شہرت
سودھورحمت عزیز چترالی دی وجہ شہرت اردو تے کھوار مزاح نگاری اے۔ پاکستان بھر وڈے وڈے تعلیمی ادارےآں وچ انہاں دے سینکڑاں شاگرد نيں جو پاکستان دی زباناں خصوصا چترال دی چودہ زباناں دے بارے وچ آپ دیاں تحریراں توں مستفید ہُندے نيں۔ اک مرتبہ انہاں نے ریڈیو پاکستان پشاور دے کھوار پروگرام گرزینی وشلی دے میزبان خیر محمد سہیل نوں انٹرویو دیندے ہوئے کہیا سی کہ کھوار تے اردو بولی دے لسانی روابط توں ایہ گل ثابت ہُندی اے کہ ایہ دونے زباناں جڑواں بہناں نيں۔[۸] -آپ خیبر نیوز ٹی وی دے پہلے چترالی پروگرام چھترارو ہواز یعنی چترال دی آواز دے میزبان نيں تے کھوار بولی وچ ٹی وی دے لئی خبراں وی لکھدے نيں۔ آپ دا ژانو یار بیگ دا شروع کردہ ایہ پروگرام اج وی کامیابی دے نال جاری اے۔[۹] -آپ نے ٹیلی ویژن توں اپنی کیرئیر دا آغاز پاکستان ٹیلی ویژن کراچی مرکز توں سنڈے برنچ نامی پروگرام توں کيتا سی تے اس سینٹر توں آپ نےاردو بولی وچ مزاحیہ خاکے لکھ کے اپنی صلاحیتاں دے جوہر دکھائے [۱۰] -۔
شاعری
سودھومزاحیہ شاعری دے نال انہاں نے سنجیدہ شاعری تے نثر وچ وی طبع آزمائی کيتی۔ انہاں دے مشہور مجموعےآں وچ گلدان رحمت (طنزیہ و مزاحیہ اردو مجموعہ کلام) تے گلدستہ رحمت (طنزیہ و مزاحیہ کھوار- چترالی مجموعہ کلام) قابل ذکر نيں۔ رحمت عزیز چترالی دی اصل وجہ شہرت مزاحیہ شاعری ہی رہی تے انہاں نوں اس سلسلے وچ بھرپور پزیرائی ملی۔
سرعام (اخباری کالم)
سودھوپاکستانی اخبارات، رسالے و جریدے وچ آپ دی بولی و ادب توں متعلق مقالےاور کالمز چھپدے رہندے نيں۔ آپ دے اردو بولی وچ اخباری کالم سرعام وچ وی چترالی زباناں تے چترال وچ اردو بولی وادب نوں موضوع بنایا جاتااے۔ آپ نوں پاکستان دی صوبائی زباناں تے خصوصا شمالی پاکستان وچ بولی جانے والی زباناں اُتے لسانی تحقیق وچ نمایان مقام حاصل اے تے چترال وچ کھواراور اردو بولی و ادب دے فروع وچ پروفیسر اسرار الداں تے ڈاکٹر عنایت اللہ فیضی دے بعد رحمت عزیز چترالی اوہ واحد محقق نيں کہ جنہاں نوں چترال وچ اردو تے کھوار دے لسانی تحقیق وچ اعلیٰ مقام حاصل اے۔ وزارت تعلیم حکومت پاکستان نے آپ نوں بچےآں دے ادب دے فروع دے سلسلے وچ آپ دی خدمات نوں انہاں لفظاں وچ خراج تحسین پیش کرنے دے بعد ایوارڈ توں نوازیا اے [۱۱] -۔
شخصیت و فن اُتے مقالے
سودھورحمت عزیز چترالی دی کھوار بولی وچ شائع شدہ کتاب گلدستہ رحمت[طنزیہ و مزاحیہ کھوار مجوعہ کلام] دی پنج سو کاپیاں وزارت تعلیم حکومت پاکستان نے خریدنے دی منظوری دے کے آپ کورائلٹی تے تعریفی سند توں نوازیا [۱۲] -۔ آپ دی ہور تخلیقات وچ پاکستان تے ڈاکٹر عبد القدیر خان(اردو)، گلدان رحمت (اردو)، صدائے چترال(کھوار، اردو، انگریزی، طنزیہ، مزاحیہ، سنجیدہ خطوط دا مجموعہ) شامل نيں۔ آپ دی کتاب گل افشانیات اقبال کھوار اکیڈمی، وزارت سبھیاچار حکومت پاکستان تے اقبال اکیڈمی دے باہمی تعااں و اشتراک توں شائع ہوئی۔ کھوار اکیڈمی نے آپ دی دس توں ودھ کتاباں شائع کيتیاں نيں تے کئی تحقیقی منصوبے ايسے اکیڈمی دے زیر اہتمام زیر تدواں نيں۔ آپ دی اردو تے کھوار شاعری تے شخصیت وفن اُتے روزنامہ بادشمال گلگت، یونیورسٹی پشاور دے اسکالر سید غفور شاکر یونیورسٹی کراچی دے عبدالرقیب تے علامہ اقبال اوپن یونیورسٹی دے اکبر علی غازی نے تحقیق دی اے تے اپنے اپنے مقالےآں( پاکستانی زباناں وچ حمد نگاری دی روایت، پاکستان وچ اردو بولی دا آغار و ارتقا تے صوبہ سرحد وچ اردو طنزومزاح دی روایت ) وچ سیر حاصل تبصرہ کيتا اے۔
اردو دے لئی خدمات
سودھوآپ نے نوجوان صحافی محمد علی مجاہد دی سربراہی وچ کھوار اکیڈمی کراچی دے پلیٹ فارم توں اردو تے کھوار بولی وچ ماہنامہ شندور کااجرا کيتا تے اس دے ریزیڈنٹ ایڈیٹراور منیجنگ ایڈیٹر رہے۔[۱۳] - چترال وچ اردواور کھوار زباں دے فروع وچ آپ نوں نمایاں مقام حاصل اے۔ آپ مادری بولی وچ تعلیم دے حامیاں وچوں نيں تے چترال دے بچےآں دے لئی نصاب بنا رہے نيں۔ فی الحال آپ کھوار اکیڈمی ( اکادمی برائے تحقیق چترالی زباناں) تے انجمن ترقی کھوار کراچی دے صدر نيں۔ چترال وچ اردو تے کھوار زبان وادب اورصحافت دے فروع دے لئی آپ نے کھواراکیڈمی دے پلیٹ فارم توں نوجوان صحافی حمیدالرحمان دی سربراہی وچ چترال دے پہلے رنگاں اخبار چترال وژن وچ بطور ایڈیٹر خدمات انجام دے رہے نيں۔ آپ نے شمالی تے چترالی زباناں اُتے تحقیق دی اے تے نال نال اردو بولی دے فروع وچ وی پیش پیش نيں۔ تے ایہی وجہ اے کہ رحمت عزیز چترالی نوں اردو تے شمالی پاکستان وچ بولی جانے والی زباناں دا محسن کہیا جاندا اے۔ 2010ء وچ آپ نے اردو ویکیپیڈیا وچ بطور ویکیپیڈین کم کرنا شروع کيتا ہن تک اردو ویکیپیڈیا دے لئی بے شمار مضامین، مقالے لکھ چکے نيں
سافٹویر
سودھورحمت عزیز چترالی نے جتھے معدومیت دا شکار چالیس پاکستانی زباناں نوں اک ہی سافٹویر دے ذریعے تحریر دے قابل بناکر عالمی ریکارڈ قائم کيتا اے اوتھے پاکستان دی چھوٹی چھوٹی زبانون دے لئی موبائل تے کمپیوٹر سافٹویر بنائے نيں جنہاں وچ چند دی تفصیل درج ذیل اے
ہور ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ رحمت عزیز چترالی. «کالاشہ کیبورڈ-». Summer Institute of Linguistics. بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۸-۱۲-۲۵. دریافتشده در ۱۹ جون ۲۰۱۸. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک) - ↑ «Archive copy». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۶-۰۳-۰۴. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۰.
- ↑ لنگوسٹ لسٹ دے موقع روئے خط وچ رحمت عزیز چترالی دے بارے وچ معلومات
- ↑ علامہ اقبال دے موقع روئے خط وچ رحمت عزیز چترالی دے علامہ اقبال دیاں کتاباں بانگ درا، بال جبریل، زبور عجم، ضرب کلیم تے ارمغان حجاز دا منظوم کھوار تراجم دے بارے وچ معلومات
- ↑ مزاحیہ کالم، حرف ظرافت
- ↑ اقبال دا منظوم کھوار ترجمہ
- ↑ اکادمی برایے تحقیق چترالی زباناں
- ↑ انٹرویو ریڈیو پاکستان پشاور
- ↑ کھوار بولی دا پہلا ٹی وی پروگرام
- ↑ پاکستان ٹیلویژن دا پروگرام سنڈے برنچ دے اردو مزاحیہ خادے
- ↑ «وزارت تعلیم حکومت پاکستان تے نیشنل بک فاونڈیشن دا ایوارڈ». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۰۸-۰۲-۰۸. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۰.
- ↑ رحمت عزیز چترالی دی کتاب دے سرکاری اعزاز
- ↑ منیجنگ ایڈیٹر ماھنامہ شندور
سانچہ:پاکستانی ماہرین لسانیات سانچہ:ماہرین چترالیات
ایوارڈز و گولڈ میڈل
سودھوسال | اعزاز/انعام | کیفیت | ملک |
---|---|---|---|
2000ء | شندور ایوارڈ | کھوار بولی و ادب دے فروع دے لئی دتا گیا | پاکستان[۱] |
2006ء | چترال ہیومین ڈولپمنٹ ایوارڈ | چترال ہیومین ڈولپمنٹ اینڈ ویلفیر ایسوسی ایشن دی طرف توں بولی و ادب تے صحافت دے فروع دے لئی دتا گیا | پاکستان[۲] |
مارچ 2011ء | سند لسانیات مائی لینگویجز ڈاٹ آرگن نامی اک بین الاقوامی ادبی و لسانی تنظیم دی طرف توں اردو تے کھوار بولی دے فروع دے لئی دتا گیا | رحمت عزیز چترالی نوں سند لسانیات دا اعزاز دینے دے نال دنیا دے سو بہترین ماہرین لسانیات دی لسٹ وچ شامل کيتا گیا | آسٹریلیا[۳] |
مارچ 2013ء | سند فضیلت | دعوۃ اکیڈمی اسلام آباد دی طرف توں بچےآں دے ادب دے فروع دے لئی دتا گیا | پاکستان[۴] |
2014ء | اینوویٹیو یوتھ ایوارڈ | اینوویٹیو یوتھ فورم سوات دی طرف توں پاکستانی زباناں وچ سافٹ بنانے اُتے دتا گیا | پاکستان[۵] |
2014ء | نوبل انعام امن | نامزد امیدوار | سویڈن[۶] |
2014ء | پرائڈ آف دی نیشن گولڈ میڈل | جرنلسٹ فاونڈیشن پاکستان دی طرف توں رحمت عزیز چترالی نوں اک سافٹ ویر دے ذریعہ پاکستان دی چالیس توں ودھ زباناں وچ تحریر نوں ممکن بناکر عالمی ریکارڈ قائم کرکے پاکستان دا ناں روشن کرنے اُتے دتا گیا | پاکستان[۷] |
2014ء | انٹرنیشنل اینوویشن ایوارڈ | شریف اکیڈمی جرمنی دی طرف توں ہر سال ایداں دے شخص نوں دتا جاندا اے جو سائنس، سافٹ ویر انجنئیرنگ تے انفارمیشن ٹیکنالوجی دے شعبہ وچ نمایاں خدمات انجام دیندا اے۔ | جرمنی[۸] |
2014ء | کوئنز ینگ لیڈرز ایوارڈ نامزد | ملکہ برطانیہ دی طرف توں ہر سال ایداں دے نوجوان نوں دتا جاندا اے جو کسی وی شعبہ وچ نمایاں خدمات انجام دیندا اے۔ | برطانیہ[۹] |
کتاباں
سودھو
|
|
|
- گلدان رحمت
- گلدستہ رحمت
- گل افشانیات اقبال
- بلتی قاعدہ
- کالاشہ قاعدہ
- شینا قاعدہ
- سندھی قاعدہ
- کھوار قاعدہ
- چترالی گرامر
- چترالی اردو بول چال
- کھوار یونی کوڈز
- براھوی قاعدہ
- حمدو ثنائے رب جلیل
- گل زوخ
- گل و بلبل
- گلشن کھوار
- کھوار رموز اوقاف
- Khowar Vocabulary
- Urdu Vocabulary
- Khowar Closed Class Words
- رحمت عزیز چترالی دیاں کتاباں
حوالے
سودھو- ↑ "رحمت عزیز چترالی دے شندور ایوارڈ دا اعزاز". 24 December 2000. http://www.monthlyshandoor.com. Retrieved on ۲۴ دسمبر ۲۰۰۰.
- ↑ "رحمت عزیز چترالی نوں چترال ھیومین ڈولپمنٹ ایوارڈ دتا گیا". 24 December 2006. http://www.monthlyshandoor.com. Retrieved on ۲۴ دسمبر ۲۰۰۶.
- ↑ «The My Languages Top 100 Global Linguists». 05 March 2011. بایگانیشده از اصلی در 11 February 2011. دریافتشده در 05 March 2011. تاریخ وارد شده در
|accessdate=،|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ "دعوۃ اکیڈمی، بین الاسلامی یونیورسٹی اسلام آباد دی طرف توں رحمت عزیز چترالی دے لئی سند فضیلت دا اعزاز". Dawah Academy Islamabad. 06 March 2013. https://www.iiui.edu.pk. Retrieved on ۶ مارچ ۲۰۱۳.
- ↑ "اینوویٹیو یوتھ فورم سوات دی طرف توں رحمت عزیز چترالی دے لئی اینوویٹیو یوتھ ایوارڈ دا اعزاز". 17 May 2014. https://web.archive.org/web/20181225130849/http://www.chitraltoday.net/2014/05/17/chitrali-nominated-for-youth-award/#sthash.XwxAyX9Z.dpbs.
- ↑ "اقوام متحدہ تے این-پیس نیٹ ورک دی طرف توں رحمت عزیز چترالی نوں امن انعام دے لئی نامزد کيتا گیا". 24 April 2014. https://web.archive.org/web/20181225130849/http://n-peace.net/candidate/candidate-310/.
- ↑ "جرنلسٹ فاونڈیشن اسلام آباد دی طرف توں رحمت عزیز چترالی دے لئی پرائڈ آف دتی نیشن ایوارڈ تے گولڈ میڈل دا اعزاز". 07 December 2014. https://web.archive.org/web/20181225130846/http://www.chitraltoday.net/2014/12/07/chitrali-poet-honoured/.
- ↑ «Account Suspended». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۶-۰۳-۰۴. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۰.
- ↑ «Account Suspended». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۱۶-۰۳-۰۴. دریافتشده در ۲۰۲۰-۱۰-۲۰.
- ↑ رحمت_عزیز_چترالی_کی_کتاباں
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: رحمت عزیز چترالی |
بارلے جوڑ
سودھو- [http://www.branah.com/khowar رحمت عزیز چترالی دا کھوار زبان دا مفت سافٹ ویر