خشونت سنگھ

خُشونت سِنگھ
(انگریزی وچ: Khushwant Singh)،(اردو وچ: خشونت سنگھ‎)
خشونت سنگھ نويں دہلی وچ
جم	2 فروری 1915   ہڈالی، موجودہ ضلع خوشاب، برٹش پنجاب
وفات	20 مارچ 2014 (99 سال)  نویں دلی
قومیت	بھارتی
زوجہ	کاول ملک
عملی زندگی
مادر علمی	سینٹ رافل کالج دہلی کنگز کالج لندن
پیشہ	صحافی، مصنف، تریخ دان
مادری زبان	پنجابی
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی
ملازمت	دی نیشنل ہیرالڈ ،  ہندوستان ٹائیمز
کارہائے نمایاں	ٹرین ٹو پاکستان ،  دہلی: ایک ناول
اعزازات
پدم وبھوشن برائے ادب اور تعلیم (۲۰۰۷)  پدم بھوشن (۱۹۷۴)
دستخط
	IMDB اُتے صفحات

خشونت سنگھ (پنجابی: ਖੁਸ਼ਵੰਤ ਸਿੰਘ) (پیدائش: 2 فروری 1915ء/ وفات : 20 مارچ 2014ء) بھارت دے مشہور مصنف، تریخ دان تے نقاد سن ۔ اوہناں دا پیدائشی ناں خوشحال سنگھ سی۔ اوہ اک قانون دان، صحافی تے سیاست دان سن ۔ اوہناں نے 1947ء وچ تقسیم ہند دا بہت نیڑے تو‏ں معائنہ کيتا سی تے اس واقعے نے اوہناں نو‏ں اِنّا متاثر کيتا کہ اوہناں نے اپنی مشہور زمانہ تے مایہ ناز کتاب ٹرین ٹو پاکستان لکھی جیہنو‏ں غیر معمولی مقبولیت حاصل ہوئی۔ 1998ء وچ اس ناول اُتے اک فلم وی بنی۔

پنجاب وچ جنمے خوشونت سنگھ د‏‏ی تعلیم نويں دہلی وچ ہوئی تے انہاں نے قانون د‏‏ی تعلیمسینٹ اسٹیفنز کالج دہلی وچ مکمل کیتی۔ اس دے بعد اوہ کنگز کالج لندن چلے گئے تے ہور تعلیم حاصل کيتی۔ لاہور عدالت وچ انہاں نے کچھ دناں وکالت د‏‏ی تے بعد وچ اوہ بھارت دے محکمہ خارجہ نال مُنسلک گئے۔ 1951ء وچ اوہناں نو‏ں آکاش وانی (ریڈیو ناشر) وچ بطور صحافی نامزاد کيتا گیا۔ اس دے بعد یونیسکو وچ شعبہ برائے ماس کمیونیکیشن وچ چلے گئے۔ اوہناں دونے جگہ کم کرن د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں دے دل وچ ادب وچ طبع آزمائی دا خیال آیا۔ بطور لکھاری اوہ اپنی غیر جانبداری، مزاحیہ انداز سیکیولرزم تے شاعری طرز ادا لئی مشہور سن ۔ اوہ ہندوستان تے یورپی سماج دا معائنہ جس انداز وچ کیہ کردے سن اوہ قارئین نو‏‏ں خوب بھاندا سی تے ایہی وجہ اے کہ اوہ اک کامیاب مزاحیہ نگار دے طور اُتے مشہور ہوئے مگر انہاں دا قلم تنقیدی سی۔ ایہ گل وکھ اے کہ انہاں د‏‏ی تنقید وچ اصلاح دا پہلو نمایاں ہُندا سی لیکن ایہ سب کچھ مزاح دا لبادہ اوڑھے ہوئے ہُندا سی۔ انہاں نے ہ 1970ء تے 1980ء دے دوران وچ کئی مجلاں، رسالےآں تے اخباراں وچ ادارتی خدمات دتیاں اوہ 1980ء تو‏ں 1986ء بھارتی پارلیمنٹ دے ایوان بالا راجیہ سبھا دے رکن رہے۔

1938 وچ اوہ لہور ہائیکورٹ وچ وکالت کرن لگ گئے۔ 1947 وچ اوہناں نے سرکاری نوکری وی کیتی۔ اخباراں وچ لکھیا۔ اوہ راجیہ سبھا دے ممبر وی رہے۔ 1976 وچ اوہناں نوں پدم بھوشن دا ایوارڈ دتا گیا جیہڑا اوہناں نے 1984 وچ ہرمندر صاحب اُتے بھارتی فوج دے ہلہ بولن اُتے واپس کر دتا۔

تعلیم

پاکستانی پنجاب دے ضلع خوشاب دے نیڑے پنڈ ہپائی وچ پیدا ہوئے جتھے انہاں نے اِسکول تک د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی جس دے بعد اوہ گورنمنٹ کالج لاہور چلے گئے۔

برطانیہ وچ کیمبرج یونیورسٹی تے انر ٹیمپل وچ پڑھنے دے بعد انہاں نے واپس لاہور جا ک‏ے وکالت شروع کر دتی اُتے تقسیم ہند دے بعد اوہ اپنے خاندان سمیت دلی وچ بس گئے۔ اوہ کچھ عرصہ وزارت خارجہ وچ سفارتی عہدےآں اُتے وی تعینات رہے لیکن جلد ہی سرکاری نوکری نو‏‏ں خیرآباد کہہ دتا۔

صحافتی زندگی

1951ء وچ صحافی د‏‏ی حیثیت تو‏ں آکاش وانی وچ نوکری اختیار کرلئی جتھو‏ں انہاں دے تابناک کیریئر دا آغاز ہويا۔ اوہ بھارت دے مشہور جریدے السٹریٹڈ ویکلی دے ایڈیٹر رہے تے انہاں دے دور وچ ایہ جریدہ شہرت د‏‏ی بلندیاں اُتے پہنچ گیا۔ خوشونت سنگھ ہندوستان ٹائمز دے ایڈیٹر وی رہ‏‏ے۔

خوشونت سنگھ نے تقریبًا تمام مشہور ملکی تے غیر ملکی اخبارات دے لئی کالم لکھے۔ انہاں د‏‏ی کتاب ’ہسٹری آف سکھ‘ یعنی سکھاں د‏‏ی تریخ ہن تک اس سلتو‏ں ميں ہونے والا سب تو‏ں منجمد کم سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔

ادبی خدمات

انہاں نے کئی ناول وی لکھے تے اوہناں د‏‏یاں کتاباں د‏‏ی کل تعداد 80 ا‏‏ے۔ اوہناں دے ناول "ٹرین ٹو پاکستان" نو‏‏ں 1954ء وچ عالمی شہرت یافتہ گروو پریس ایوارڈ دتا گیا۔ انہاں دے دو کالم بھارت دے چالیس انگریزی اخباراں وچ چھپدے نيں۔ اُنہاں د‏‏ی کتاب "ٹروتھ لو اند ا لٹل مالیس" جس دا ترجمہ نگارشات کر سچ محبت تے ذرا سا کینہ دے ناں تو‏ں کيتا حال پڑنے تو‏ں تلک رکھدی اے آپ د‏‏ی مشور کتاباں وچ ڈیتھ اٹ مائی دورسٹیپ بے حد شہرت د‏‏ی حامل ا‏‏ے۔ دلی اک ناول کافی مشہور کتاب ہوئی تے اردو ترجمہ وی ہويا۔

اعزازات

خوشونت سنگھ نو‏‏ں 1974ء وچ پدم بھوشن ایورارڈ دتا گیا جسنو‏ں اوہناں نے 1984ء وچ گولڈن ٹیمپل آپریشن توں بعد واپس کر دتا۔خوشونت سنگھ نو‏‏ں پنجاب رتن ایوارڈ تو‏ں نوازیا گیا۔ تے 1980ء تو‏ں لے ک‏ے 1986ء تک اوہ راجیہ سبھا دے ارکان وی رہ‏‏ے۔

وفات

خوشونت سنگھ نے 20 مارچ 2014ء نو‏‏ں اپنی دہلی د‏‏ی رہائش گاہ اُتے بعمر 99 وفات پائی۔ اُنہاں د‏‏ی وفات اُتے صدر بھارت، نائب صدر بھارت تے وزیر اعظم بھارت نے اظہار افسوس کيتا۔ انہاں نو‏ں لودھی شمشان گھاٹ دہلی وچ نذر آتش کيتا گیا۔ اپنی زندگی وچ اوہ تدفین دے خواہاں سن کیونجے انہاں دا مننا سی تدفین دے ذریعے اسيں زمین نو‏‏ں اوہ پرتا رہے ہُندے نيں جو اساں زمین تو‏ں لیا ا‏‏ے۔ انہاں نے بہائیت تو‏ں درخواست کيتی کہ انہاں نو‏ں انہاں دے قبرستان وچ دفن ہونے د‏‏ی اجازت دتی جائے۔ بہائیاں نے کچھ شرطاں دے نال منظور دا اظہار کيتا مگر سنگھ نو‏‏ں اوہ شرائط منظور نہ سن لہذا انہاں دا ایہ خواب شرمندہ تعمیل نہ ہوئے سکا۔ انہاں د‏‏ی خواہش دے مطابق انہاں د‏‏ی خاک نو‏‏ں [[ہپائی[[، ضلع خوشاب، پنجاب، پاکستان وچ پہونچایا گیا۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• کالم، خشڡنت سنگھ