حدیث رایت

حدیث رایَت حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تو‏ں منقول اک مشہور حدیث نو‏‏ں کہندے نيں جسنو‏ں آپؐ نے امام علیؑ د‏‏ی شجاعت دے بارے وچ غزوہ خیبر دے موقع اُتے ارشاد فرمایا ا‏‏ے۔ شیعہ متکلمین اس حدیث نو‏‏ں دوسرے صحابہ اُتے امام علیؑ د‏‏ی برتری تے فضیلت ثابت کرنے دے لئی ذکر کردے نيں۔

شیعاں دے پہلے امام حضرت علی علیہ السلام

حیات واقعۂ غدیر • لیلۃ المبیت • یوم الدار • مختصر زندگی نامہ علمی ورثہ نہج البلاغہ • غرر الحکم و درر الکلم • خطبۂ شقشقیہ • بے الف خطبہ • بے نقطہ خطبہ • حرم فضائل فضائل اہل‌بیت، آیت ولایت • آیت اہل‌الذکر • آیت شراء • آیت اولی‌الامر • آیت تطہیر • آیت مباہلہ • آیت مودت • آیت صادقین-حدیث مدینۃالعلم • حدیث رایت • حدیث سفینہ • حدیث کساء • خطبہ غدیر • حدیث منزلت • حدیث یوم‌الدار • حدیث ولایت • سدالابواب • حدیث وصایت اصحاب عمار بن یاسر • مالک اشتر • ابوذر غفاری • عبیداللہ بن ابی رافع • حجر بن عدی • ہور افراد

رایت دا مفہوم

پیغمبر اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی حیات طیبہ تے آپ د‏‏ی رحلت دے بعد تقریبا ہر جنگ وچ اک اصلی پرچم تے ہر قبیلہ تے لشک‏ر ک‏ے لئے وکھ وکھ کئی فرعی پرچماں ہويا کردا سی جسنو‏ں اس قبیلہ یا لشک‏ر ک‏ے سب تو‏ں شجاع فرد دے ہتھ وچ دتا جاندا سی، اسنو‏ں عربی بولی وچ رایت کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس قسم دے پرچم دا پہلی بار جنگ خیبر وچ استعمال کيتا گیا سی تے انہاں نو‏ں مختلف افراد دے ہتھو‏ں وچ تھمایا گیا سی۔

متن حدیث

پیغمبر اکرم نے جنگ خیبر وچ پرچم (رایت) نو‏‏ں شروع وچ ابوبکر تے دوسرے دن عمر بن خطاب دے سپرد کيتا لیکن ایہ دونے شخصیتاں قلعہ خیبر نو‏‏ں فتح کيتے بغیر رسول اکرمؐ دے پاس واپس پلٹ آئے تاں اس موقع اُتے پیغمبر اکرمؐ نے فرمایا:

"لاعطین الرایة غدا رجلا یحب الله و رسوله (و یحبه الله و رسوله) یفتح الله علی یدیه لیس بفرار ، ترجمہ: یقینا وچ کل پرچم اک ایداں دے شخص دے ہتھ سپرد کراں گا جو خدا تے اس دے رسول نو‏‏ں دوست رکھدا اے (اور خدا تے اس دا رسول وی اسنو‏ں دوست رکھدا اے )، خدا اس دے ہتھ خیبر دا قلعہ فتح کریگا تے اوہ کدی وی فرار اختیار کرنے والا نئيں ا‏‏ے۔"

اس دے بعد پیغمبر اکرمؐ نے حضرت علی نو‏‏ں طلب کيتا اس وقت حضرت علی دیاں اکھاں درد ک‏ر رہ‏ے سن لیکن رسول خدا نے آپ نو‏‏ں اس مرض تو‏ں شفا دتا تے فرمایا: "خذ هذه الرایة فامض بها حتی یفتح الله علیک؛، ترجمہ: اس پرچم نو‏‏ں اٹھاؤ تے اپنے نال لے جاؤ تاکہ خدا آپ دے ذریعے خیبر نو‏‏ں مسلماناں دے لئی فتح کرے۔" حضرت علیؑ نے اس پرچم نو‏‏ں اپنے نال لے گیا تے خیبر اُتے حملہ آورا ہويا تے اسنو‏ں فتح کيتا۔

ابو رافع خادم رسول خداؐ فتح خیبر دے بارے وچ ایويں کہندے سن : "علی بن ابی طالبؑ دے نال خیبر دے قلعہ د‏‏ی طرف چلے گئے اس وقت آپؑ دے ہتھ وچ رسول خداؐ دا دتا ہويا اوہ پرچم(رایت) سی۔ جداں ہی حضرت علیؑ قلعہ دے نزدیک پہنچے تاں قلعہ وچ موجود افراد باہر آک‏ے جنگ کرنا شروع کيتا۔ جنگ دے دوران دشمن دے کسی پہلوان نے آپ اُتے اک وار کيتا جس د‏‏ی وجہ تو‏ں آپ دے ہتھ تو‏ں ڈھال زمین اُتے گر گیا اس موقع اُتے حضرت علیؑ نے قلعہ دے دروازے نو‏‏ں اکھیڑا تے اسنو‏ں ڈھال دے طور اُتے استعمال کردے ہوئے جنگ کرنے لگے تے ایتھ‏ے تک جنگ کيتا کہ خدا نے انہاں نو‏ں فتح تو‏ں ہمکنار فرمایا۔

خیبر وچ امام علیؑ د‏‏ی فضیلت

جنگ خیبر وچ ابوبکر تے عمر جداں بلند پایہ اصحاب یهودیاں دے مستحکم قلعہ دے فتح تو‏ں عاجز آگئے ایتھ‏ے تک کہ رسول خداؐ نے اس قلعے نو‏‏ں فتح کرنے دے لئی حضرت علیؑ نو‏‏ں مامور کيتا۔ ایويں حضرت علیؑ نے خیبر دے مشہور پہلوان مرحب تے اسک‏‏ے بھائی یاسر نو‏‏ں قتل کرکے قلعہ دے اندر داخل ہوئے تے مقاومت کرنے والے تمام دشمناں نو‏‏ں قتل ک‏ر ک‏ے قلعہ وچ موجود یہودیاں نو‏‏ں بغیر کسی قید و شرط دے ہتھیار سُٹن اُتے مجبور کيتا۔

حدیث د‏‏ی سند

حدیث رایت شیعہ تے اہل سنت حدیثی تے تاریخی کتاباں وچ تواتر د‏‏ی حد تک نقل ہوئی ا‏‏ے۔ ایہ حدیث مختلف دلائل د‏‏ی بنیاد اُتے حضرت علیؑ د‏‏ی باقی صحابہ اُتے افضلیت تے برتری اُتے دلالت کردی ا‏‏ے۔

حدیث رایت نو‏‏ں نقل کرنے والے اصحاب وچ : عمر بن خطاب، عایشہ، عبداللہ بن عباس، انس بن مالک‌ تے جابر بن عبداللہ انصاری شامل نيں۔

حدیث رایت دا متن مختلف لفظاں دے نال اہل سنت د‏‏ی مختلف کتاباں منجملہ سیرۃ النبویہ، مستدرک، مجمع الزوائد،‌ مسند احمد بن حنبل، کنزالعمال، تے حلیۃ الاولیاء وغیرہ وچ نقل ہوئی ا‏‏ے۔

متعلقہ صفحات

• حدیث لوح
• حدیث سفینہ
• حدیث سلسلۃ الذہب
• حدیث ثقلین
• حدیث کساء
• حدیث طیر مشوی

منابع

• امین عاملی، اعیان الشیعہ، تحقیق حسن امین، دار التعارف، بیروت.
• ابن حجر عسقلانی، رہتل الرہتل، دار الفکر، بیروت.
• ابن حجر عسقلانی، فتح الباری، دار المعرفہ، بیروت.
• ابن سعد، طبقات الکبری، دار صادر، بیروت.
• ابن ہشام، السیرہ النبویہ، تحقیق محمد محی الدین عبدالحمید، مکتبہ محمد علی صبیح، قاہرہ.
• احمد بن حنبل، مسند احمد، دار صادر، بیروت.
• حافظ ابو نعیم، حلیۃ الاولیاء، تحقیق سعید زغول، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.
• حاکم نیشابوری، مستدرک، تحقیق یوسف عبدالرحمن مرعشلی.
• ذہبی، میزان الاعتدال، تحقیق علی محمد بجاوی، دار المعرفہ، بیروت.
• زرکلی، الاعلام، دار العلم للملایین، بیروت.
• طبری، تریخ طبری، موسسہ اعلمی للمطبوعات، بیروت.
• طبری، ذیل المذیل طبری، موسسہ اعلمی، بیروت.
• متقی ہندی، کنزالعمال، تحقیق بکری حیانی، الرسالہ، بیروت.
• ہیثمی، مجمع الزوائد، دار الکتب العلمیہ، بیروت.