ابورافع
| معلومات شخصیت | |
|---|---|
| مکمل نام | اسلم |
| جائےپیدائش | مکہ |
| سکونت | مکہ •مدینہ • کوفہ |
| مہاجر/انصار | مہاجر |
| نمایاں کارنامے | |
| ہجرت | حبشہ تے مدینہ |
| دیگر سرگرمیاں | |
ابو رافع (متوفی بعد وچ 40 ھ) معروف صحابی، خاندان آل ابی رافع دے بزرگ تے پیغمبرؐ دے آزاد کردہ سن ۔ امام علیؑ دی حکومت دے دوران کوفہ وچ بیت المال دے خزانہ دار مقرر ہوئے۔
ناں
سودھوابو رافع قبطیاں وچوں سن ۔[۱] آپ دے ناں وچ اختلاف اے، اکثر نے انہاں دا ناں اسلم قرار دتا اے۔[۲] مصادر وچ اسلم، ابراہیم، ثابت، ھرمز[۳] سنان، قرمان، صالح، یزید، یسار تے عبد الرحمن جداں ناں ذکر کیتے گئے نيں۔[۴] آپ دا اک رافع نامی بیٹا سی تے ايسے وجہ توں آپ نوں ابورافع کہیا جاندا سی۔[۵]
صحابی
سودھوابو رافع پہلے عباس بن عبد المطلب دے غلام سن ۔ عباس نے انہاں نوں پیغمبرؐ نوں عطا کر دتا۔ جدوں ابو رافع نے پیغمبرؐ نوں عباس بن عبد المطلب دے مسلمان ہونے دی خبر دتی تاں آپؐ نے اس دے بدلے انہاں نوں آزاد کر دتا۔[۶] ابو رافع مکہ وچ ہجرت توں پہلے مسلمان ہوئے۔[۷] اُتے انہاں دے مسلمان ہونے دے بارے وچ کوئی دقیق روایت موجود نئيں اے۔ اک قول دے مطابق اوہ اس وقت اسلام لیائے سن کہ جدوں لوک حالے مسجد الاقصیٰ دی طرف منہ کر کے نماز پڑھدے سن ۔ اوہ انہاں لوکاں وچ شامل سن کہ جنہاں نے کفار قریش دے ظلم و ستم توں تنگ آ کے جعفر بن ابی طالب کینال حبشہ دی طرف ہجرت کيتی۔[۸] مشہور اے کہ ابو رافع نے پیغمبرؐ کینال مدینہ دی طرف ہجرت نئيں کيتی سی بلکہ جنگ بدر تک مکہ وچ ہی قیام پذیر رہے تے اس دے بعد مدینہ وچ پیغمبرؐ توں ملحق ہوئے۔[۹] آپ دے مدینہ پہنچنے دے بعد پیغمبرؐ نے اپنی کنيز سلمیٰ کینال انہاں دا نکاح کر دتا کہ جس توں عبید اللہ دی ولادت ہوئی۔[۱۰] ابورافع نے ہجرت مدینہ دے بعد تمام جنگاں وچ شرکت کيتی[۱۱] تے آپ دا شمار پیغمبرؐ دے نزدیکی اصحاب وچوں ہُندا سی چنانچہ پیغمبرؐ نے آپ دے بارے وچ فرمایا: ہر پیغمبر دا اک امین اے تے میرا امین ابورافع اے۔[۱۲]
امام علیؑ دی ہمراہی
سودھوابو رافع نے پیغمبر دی رحلت دے بعد امام علیؑ دے ہمراہ آپؑ دے دوران خلافت وچ پیش آنے والی جنگاں وچ حصہ لیا۔[۱۳] جدوں شام وچ معاویہ تے بصرہ وچ طلحہ و زبیر نے مخالفت شروع دی تاں ابو رافع نے کہیا کہ پیغمبرؐ نے پہلے توں ہی اس واقعے دی اسنوں خبر دتی سی تے فرمایا سی کہ علیؑ حق اُتے نيں تے انہاں دے مخالفین باطل اُتے نيں۔[۱۴]
ہجرت کوفہ
سودھوابو رافع نے 85 سال دے سن وچ خیبر تے مدینہ وچ واقع اپنا گھر تے زمین فروخت کر دتی تے امام علیؑ دی معیت وچ کوفہ دی طرف ہجرت کیتی[۱۵] تے کہندے سن : خدا دا شکر اے، مینوں اوہ شرف ملیا اے کہ جو کسی دے حصے وچ نئيں آیا؛ کیونجے ميں نے دو بیعتاں دی نيں: عقبہ تے رضوان تے دو قبلاں دی طرف رخ کر کے نماز ادا کيتی اے تے تن مرتبہ ہجرت دی اے۔[۱۶] آپ نوں کوفہ وچ امام علیؑ دی جانب توں بیت المال دی خزانہ داری اُتے متعین کيتا گیا سی۔ ايسے طرح آپ دے دو بیٹے عبید اللہ تے علی وی امام علیؑ دے کاتب سن ۔
امام علیؑ دی شہادت دے بعد
سودھواک روایت کيتی بنا اُتے ابو رافع حضرت علیؑ دی شہادت دے بعد امام حسنؑ دے ہمراہ مدینے واپس آ گئے سن ۔ امام حسنؑ نے امام علیؑ دے گھر دا ادھا حصہ تے مدینہ دے مضافات وچ واقع زمین دا اک ٹکڑا انہاں نوں عطا کیا[۱۷] کہ جسنوں انہاں دی وفات دے بعد انہاں دے بیٹے عبید اللہ نے 170000 (احتمالا درہم) وچ فروخت کر دتا۔[۱۸] ابو رافع دی موت تریخ وچ اختلاف اے: بعض نے انہاں دی موت تریخ خلافت علیؑ[۱۹] دے دوران تے بعض نے ايسے سال قرار دتی اے کہ جس وچ امام علیؑ دی شہادت ہوئی سی۔[۲۰] نجاشی دی نقل کردہ روایت کيتی بنا اُتے اوہ امام حسنؑ دے زمانہ خلافت تک زندہ رہے۔[۲۱] واقدی نے وی انہاں دی موت تریخ نوں عثمان توں کچھ پہلے یا بعد وچ قرار دتا اے۔[۲۲]
پہلی فقہی کتاب دی تالیف
سودھوابو رافع نے کتاب السنن والاحکام والقضاء مرتب کيتی۔[۲۳] بعض نے احتمال دتا اے کہ ابورافع اسلام وچ فقہی کتاب تالیف کرنے والی پہلی شخصیت نيں۔[۲۴] آپ دی کتاب نماز ، روزہ ، حج، زکات تے قضا اُتے مشتمل اے تے اس وچ امام علیؑ توں روایات منقول نيں۔[۲۵] ابو رافع توں اپنے بیٹےآں دے واسطے توں روایات منقول نيں۔[۲۶] شیعہ و سنی علمائے رجال نے انہاں نوں ’’ثقہ‘‘ راویاں وچوں شمار کيتا اے۔ حوالےدی لوڑ؟
متعلقہ مضامین
سودھوحوالے
سودھو- ↑ ابن عبد البر، الاستیعاب، 1412ھ، ج4، ص1656۔
- ↑ ابن عبد البر، الاستیعاب، 1412ھ، ج4، ص1656۔
- ↑ بحر العلوم، الفائدے الرجالیۃ، 1363 شمسی، ج1، ص203۔
- ↑ بحر العلوم، الفائدے الرجالیۃ، 1363شمسی، ج1، ص203۔
- ↑ موحد ابطحی، رہتل المقال، 1417ھ، ج1، ص167(پانویس)۔
- ↑ ابن عبد البر، الاستیعاب، 1412ھ، ج4، ص1656؛ سید علی خان مدنی، الدرجات الرفیعۃ، 1397ھ، ص373۔
- ↑ علامہ حلی، ایضاح الاشتباہ، 1411ھ، ص80۔
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، 1418ھ، ص5۔
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، 1410ھ، ج4، ص55۔
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، 1410ھ، ج4، ص55۔
- ↑ موحد ابطحی، رہتل المقال، 1417ھ، ج1، ص167۔
- ↑ قمی، الکنی و الالقاب، 1368شمسی، ج1، ص77
- ↑ موحد ابطحی، رہتل المقال، 1417ھ، ج1، ص167۔
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، 1418ھ، ص5۔
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، 1418ھ، ص5۔
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، 1418ھ، ص5۔
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، 1418ھ، ص5۔
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، 1418ھ، ص4۔
- ↑ ابن حجر، الأصابہ، 1328ھ، ج4، ص67
- ↑ ابن عبد البر، الاستیعاب، 1412ھ، ج1، ص85۔
- ↑ حسکانی، شواہد التنزیل، 1411ھ، ج1، ص241۔
- ↑ بحر العلوم، الفائدے الرجالیۃ، 1363شمسی، ج1، ص203۔
- ↑ نجاشی، رجال النجاشی، 1418ھ، ص4۔
- ↑ موسوی بجنوردی، «آل ابی رافع»، ص549۔
- ↑ حسنی، تریخ الفقہ الجعفری، 1973ء، ج2، ص283۔
- ↑ موحد ابطحی، رہتل المقال، 1417ھ، ج1، ص168۔
مآخذ
سودھو- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابہ فی تمییز الصحابہ، بیروت، دار احیاء التّراث العربی، 1328ھ۔
- ابن سعد، محمد بن سعد، الطبقات الكبرى، تحقيق: محمد عبد القادر عطا، بيروت، دار الكتب العلميۃ، 1410ھ/1990ء۔
- ابن عبد البر، یوسف بن عبداللہ، الاستیعاب فی معرفۃ الاصحاب، تحقیق: علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، 1412ھ/1992ء۔
- الحسنی، ہاشم معروف، تریخ الفقہ الجعفری، بیروت، 1973ء۔
- بحر العلوم، محمد مہدی، الفائدے الرجالیۃ، حققہ و علق علیہ: محمد صادق بحر العلوم و حسین بحر العلوم، طہران، منشورات مکتبۃ الصادق، 1363شمسی۔
- حسکانی، عبیداللہ بن عبداللہ، شواہد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق و تصحیح: محمد باقر المحمودی، طہران، التابعۃ لوزارۃ الثقافۃ و الإرشاد الإسلامی، مجمع إحیاء الثقافۃ الإسلامیۃ، 1411ھ۔
- عدۃ من العلماءالاصول الستۃ عشر، تحقیق و تصحیح: ضیاء الدین المحمودی - نعمت اللہ الجلیلی -، نعمت اللہ و مہدی غلام علی، قم، مؤسسۃ دار الحدیث الثقافیۃ، 1423ھ/1381شمسی۔
- علامہ حلی، حسن بن یوسف، ایضاح الاشتباہ، تحقیق: شیخ محمد حسون، قم، مؤسسہ النشر الاسلامی، 1411ھ۔
- قمی، شیخ عباس، الکنی و الالقاب، تہران، مکتبہ صدر، 1368شمسی۔
- مدنی، علیخان، الدرجات الرفیعۃ فی طبقات الشیعۃ، تحقیق: السید محمد صادق بحر العلوم، قم، منشورات مکتبۃ بصیرتی، 1397ھ۔
- موحد ابطحی، محمد علی، رہتل المقال، قم، الناشر: ابن المؤلف، 1417ھ۔
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، مؤسسۃ النشر الإسلامی، 1418ھ۔