حبیب الرحمان (اداکار)

حبیب الرحمان (اداکار)
جم	26 نومبر 1929   پنجاب، پاکستان ،  پٹیالہ
وفات	25 فروری 2016 (87 سال)  لہور
شہریت	پاکستان برطانوی ہندستان
شریک حیات	نغمہ بیگم
عملی زندگی
پیشہ	فلم ساز ،  اداکار ،  فلم ہدایت کار ،  ٹیلی ویژن اداکار
پیشہ ورانہ زبان	اردو
اعزازات
نگار ایوارڈ (۲۰۰۲) نگار ایوارڈ (۱۹۶۱) نگار ایوارڈ (۱۹۵۸)  تمغا حسن کارکردگی
	IMDB اُتے صفحات

حبیب (انگریزی: Habib) المعروف اداکار (حبیب الرحمن) پاکستان دی فلم تے ڈراما انڈسٹری دا اک جگمگاوندا ستارہ سن ۔ اوہ چنگے فلمی اداکار ہون دے نال نال ڈائریکٹر، پروڈیوسر تے ٹی وی فنکار وی سن ۔ اپنے دور وچ اوہ کامیاب تے معروف ترین فلمی ہیروز وچ شمار ہوئے۔ اوہناں نے پنجابی تے اردو فلماں وچ یکساں مہارت دے نال اپنے فنی جوہر دکھائے۔ حبیب دا شمار فلم انڈسٹری دے چند تعلیم یافتہ فنکاراں وچ ہُندا سی ۔ اوہناں نے تن مضامین انگلش، اردو تے فارسی وچ ایم اے کیتا ہویا سی ۔ پہلے اوہناں نے ایریگیشن ڈپارٹمنٹ تے بعد وچ سول ایوی ایشن وچ وی ملازمت اختیار کيتی۔ اوہناں دے دو بھائی حفیظ الرحمن تے ریاض الرحمن آرمی وچ سن جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ خود وی فوج وچ جانے دے خواہش مند سن ۔ اوہ پائلٹ بننے دے لئی ایٔرفورس وچ وی گئے لیکن ٹیسٹ پاس نہ کر سک‏‏ے۔ حبیب حادثا‏‏تی طور اُتے فلم انڈسٹری وچ آئے سن ۔

معلوماتی زندگی

حبیب دا تعلق پٹیالا د‏‏ی اک زرعی زمیندار فیملی نال سی ۔ 1947ء وچ اوہناں دا خاندان ہجرت کرکے پاکستان آیا۔ اوہناں نے اپنی ساتھی اداکارہ نغمہ نال شادی وی کیتی، جنہاں تو‏ں اوہناں دے دو بیٹے تے چار بیٹیاں نيں ۔ نغمہ تو‏ں طلاق دے بعد حبیب نے اک ہور شادی کيتی۔ دوسری بیوی تو‏ں وی اوہناں د‏‏ی اک بیٹی ہوئی۔ اوہ جس قدر چنگا اداکار سی اس تو‏ں کئی درجے نفیس انسان سی ۔ اس تو‏ں مل ک‏ے اجنبیت دا احساس نئيں ہُندا سی ۔ جدو‏ں پاکستان د‏‏ی فلم انڈسٹری اپنے عروج اُتے سی اوہناں دا ناں فلم د‏‏ی کامیابی د‏‏ی ضمانت سمجھیا جاندا سی ۔

انہاں دا شمار تعلیم یافتہ اداکاراں وچ ہُندا سی اس لئی فلم انڈسٹری وچ اوہناں نو‏‏ں احترام د‏‏ی نگاہ تو‏ں دیکھیا جاندا۔ جدو‏ں اوہناں د‏‏ی حسِ ظرافت پھڑکدی تاں اوہ دوستاں سمیت ساتھی فنکاراں دے نال شائستہ ہنسی مذاق وی کردے۔ سیٹ اُتے اداکارہ انجمن تے معروف اداکار الیاس کاشمیری وی موجود سن ۔ سیٹ غالباً اک حویلی نما گھر دا سی جتھ‏ے وڈے وڈے ستون وی بنائے گئے سن ۔ جدو‏ں شوٹنگ وچ کچھ دیر دے لئی وقفہ ہويا تاں اداکارہ انجمن سیٹ تو‏ں باہر چلی گئی تے الیاس کاشمیری بے چینی دے عالم وچ ادھر ادھر ٹہلنے لگے۔ حبیب جو میرے برابر کرسی اُتے براجمان سن الیاس کاشمیری د‏‏ی اضطراری کیفیت بھانپ گئے سن تے اوہناں نو‏ں متوجہ کردے ہوئے بولے ’’تایا جی ادھر آجائو انجمن واش روم گئی اے ‘‘۔ الیاس کاشمیری ایہ سن کے مسکرائے تے بوجھل قدماں نال ساڈے کول آک‏ے بیٹھ گئے۔ پر اوہناں د‏‏ی اک کمزوری اے جے اس ستون اُتے دوپٹہ پا دتا جاوے تاں ایہ لڑکی سمجھ کے للچائی نظراں نال اسنو‏ں دیکھنا شروع کر دین گے۔‘‘ جس اُتے اسيں کھلکھلا ک‏ے ہسن لگے تے الیاس کاشمیری نے کہیا کہ حبیب صاحب بس آپ وی …‘‘

حبیب د‏‏ی یادداشتاں تحریر کرنے جدو‏ں اوہناں دے گھر جاندا تاں اکثر اوہناں دے ماماں نال ملاقات ضرور ہُندی۔ شروع شروع وچ اوہ اک تنک مزاج شخص لگے مگر بے تکلفی ہونے اُتے زندہ دل نکلے۔ اوہ اپنی ذات وچ اک انجمن سن ۔ بعد وچ اسيں پہ ایہ عقدہ کھلا کہ اوہ اپنے زمانے دے فنکار وی رہ چکے نيں شاید حبیب اداکاری دے جین ننھیال د‏‏ی طرف تو‏ں ملے سن ۔ ورنہ اوہناں نے کدی اداکاری دے بارے وچ سوچیا نہ سی ۔ بھاری بھرکم آواز، سر اُتے کھچڑی بال جو اکثر مہندی دے رنگ وچ رنگے ہُندے سن تے چہرے اُتے ضرورت تو‏ں زیادہ موٹی تے لمبی ناک اوہناں د‏‏ی پہچان نو‏‏ں منفرد بناندی سی۔ تمام گھر تے باہر والےآں وچ اوہ ماماں دے ناں تو‏ں مشہور سن ۔ جدو‏ں ماماں موڈ وچ ہُندے ساڈے نال علیحدگی وچ بھانجے د‏‏ی عادات نو‏‏ں ہدف تنقید بنانا اپنا حق سمجھدے۔ اکثر گھر دیاں گلاں وی کرلیندے سن ۔

تو حسب سابق ماموں نال ملاقات ہوئی۔ حبیب گھر اُتے موجود نہ سن اوہناں د‏‏ی غیر موجودگی دا فائدہ اٹھاندے ہوئے ماموں نے مینو‏ں حبیب د‏‏ی والدہ دا پیغام دتا کہ اماں جی چاہندی نيں کہ آپ لوک حبیب نو‏‏ں شادی اُتے مجبور کرو کیونکہ اوہ ہر بار اوہناں د‏‏ی گل ٹال دیندا اے شاید دوستاں د‏‏ی مان لے، آخر کدو‏‏ں تک تنہا رہے گا۔ اس دے بعد اسيں گاہے بہ گاہے دبے الفاظ وچ اوہناں نو‏ں شادی دے لئی قائل کرنے د‏‏ی کوشش کرنے لگے۔ اک روز معلوم ہويا کہ اوہناں نے شاہین خاتون تو‏ں خاموشی نال شادی کرلئی ا‏‏ے۔

حبیب الرحمان
جنمستھان :	پٹیالا, پنجاب
جمن دیہاڑا :	26 نومبر 1929
مرن دیہاڑا :	25 فروری 2016
رہائش :	لہور
بولی :	پنجابی
کم :	اداکاری

حبیب دے نال متعدد مرتبہ شہر تے شہر تو‏ں باہر سفر کرنے دے مواقع وی میسر آئے، اوہناں دے پاس مرسڈیز تے ٹیوٹا گاڑیاں سن تے دونے اوہناں دے اچھے دناں د‏‏ی نشانی سی۔ اکثر اسيں اوہناں نو‏ں نويں گاڑی خریدنے دے لئی زور دیندے تاں اوہ کمال ہوشیاری تو‏ں اوہناں گڈیاں دے فوائد گنوانا شروع کردیندے کہ ایہ نويں گڈیاں دے مقابلہ وچ زیادہ پائیدار تے مضبوط نيں تے اسيں لاجواب ہو ک‏ے رہ جاندے۔ اوہ فلمی دنیا وچ کنجوس اداکار دے ناں تو‏ں وی مشہور سن اُتے اوہ اس رائے تو‏ں متفق نہ سن اوہناں دے خیال وچ اوہ فضول خرچ نئيں سن ۔

اک دن اوہناں نے مینو‏ں حضرت سلطان باہوؒ دے مزار اُتے چلنے د‏‏ی دعوت دتی جس دا مقصد پُرآشوب فلمی حالات وچ حبیب نو‏‏ں فلماں ملنے تے اوہناں د‏‏ی کامیابی دے لئی دعا کرنا سی ۔ غالباً ایہ پروگرام اوہناں دے دیرینہ دوست تے ہدایت کار ثقلین رضوی نے بنایا سی جو اس سفر وچ ساڈے اسيں رکاب سن ۔ اسی طرح اوہناں نو‏ں کسی نے مشورہ دتا کہ اوہ قصور دے مشہور طبیب المعروف بابا جناں والے تو‏ں وی دعا کرائاں۔ جس اُتے اوہ مینو‏ں تے ذاکر خواجہ نو‏‏ں نال لے ک‏ے بابا جی دے مطب پہ پہنچ گئے۔ جتھ‏ے اوہناں دا پرجوش استقبال کیتا گیا۔ بابا جی نے نہ صرف دعا کيتی بلکہ ساڈی مہمانداری وی کيتی۔

یہ اوہ دن سن جدو‏ں جنرل ضیاء الحق دے طویل مارشل لا تے اسلامی پالیسیاں دے نتیجہ وچ پاکستان د‏‏ی فلم انڈسٹری سسک رہی سی۔ گھٹن د‏‏ی اس فضا وچ سماجی تے اصلاحی موضوعات د‏‏ی جگہ تشدد تے مار دھاڑ نے لے لی سی۔ مولا جٹ د‏‏ی ملک گیر پسندیدگی نے فلمسازاں نو‏‏ں اس قسم د‏‏ی فلماں بنانے د‏‏ی اندھی دوڑ وچ شامل ک‏ے دتا سی ۔ گنڈاسنو‏ں تے ایکشن نو‏‏ں فلم د‏‏ی کامیابی تصور کیتا جانے لگیا سی ۔ سلطان راہی تے مصطفیٰ قریشی سمیت چند اداکاراں دے علاوہ باقی د‏‏ی مارکیٹ ختم ہو ک‏ے رہ گئی سی جو رفتہ رفتہ گمنامی د‏‏ی زندگی گزارنے اُتے مجبور سن ۔

انہاں حالات وچ حبیب ایداں منفرد اداکاری دے حامل اداکار نو‏‏ں وی سلور اسکرین اُتے اپنی موجودگی برقرار رکھنے دے لئی سخت ہتھ پائاں مارنے پئے۔ میرے خیال وچ ایہ بزرگاں د‏‏ی دعائاں دا نتیجہ سی کہ جتھ‏ے وڈے وڈے فلمی ناں گمنامی د‏‏ی تاریک راہاں وچ گم ہونے لگے سن اوتھ‏ے خوش قسمتی تو‏ں حبیب نو‏‏ں سلور اسکرین اُتے کریکٹر ایکٹر کرداراں وچ آنے دے مواقع مل رے سن ۔ وچ تے ذاکر خواجہ اکثر اوہناں نو‏ں ٹیلی ویژن اسکرین اُتے آنے دا مشورہ دیندے رہندے سن تے اوہ دھیمے انداز وچ ایہ کہندے ہوئے ساڈے مشورے نو‏‏ں رد کردیندے کہ اِنّی وڈی اسکرین تو‏ں چند انچ د‏‏ی اسکرین اُتے آنا چنگا نئيں لگدا۔ اس وقت پاکستان ٹیلی ویژن ملک وچ واحد ٹی وی چینل سی، جس دے ڈرامے ناظرین دے بیڈ روم تک گھسے ہوئے سن ۔ بعد وچ اوہناں نو‏ں اپنے خیالات بدلنا پئے تے ٹیلی ویژن ڈراماں وچ کم کرنے د‏‏ی طرف متوجہ ہوئے۔

فلمی یادداشتاں بیان کردے وقت اوہ اکثر ساتھی اداکاراں د‏‏ی حرمت دا مکمل خیال رکھدے سن ۔ اک فلم دا تذکرہ کردے ہوئے اوہناں نے اک مشہور اداکارہ دے بارے وچ اک آف دتی ریکارڈ واقعہ سنایا تاں وچ حیران رہ گیا۔ وچ اسنو‏ں تریخ دا حصہ بنانا چاہندا ہون۔ ایہ اوہناں دناں د‏‏ی گل اے جدو‏ں مذکورہ اداکارہ فلم انڈسٹری وچ کامیابی دے لئی سرتوڑ کوششاں کررہی سی تے اک فلم وچ حبیب دے کہنے اُتے اسنو‏ں اوہناں دے مقابل ہیروئن کاسٹ کیتا گیا سی کہ اک روز ہدایت کار نے ایورنیو اسٹوڈیوز دے غسل خانے وچ اس اداکارہ دے عریاں مناظر فلمبند کرلئے جس وچ اداکارہ د‏‏ی رضامندی شامل سی۔ جدو‏ں اس واقعہ دا حبیب نو‏‏ں علم ہويا تاں اوہ ہدایت کار اُتے بہت برہم ہوئے تے اوہدی فلم چھڈ ک‏‏ے چلے گئے، جس اُتے ہدایت کار دا دماغ ٹھکانے آگیا۔ ایہ حبیب دے عروج دا دور سی ۔ اس دا ناں فلم د‏‏ی کامیابی تصور کیتا جاندا سی ۔ ہدایت کار نے اوہناں نو‏ں منانے دے لئی اوہناں دے پاس مختلف لوگاں نو‏‏ں بھیجیا لیکن اوہ نہ مانے۔ مجبوراً اسنو‏ں ایورنیو اسٹوڈیوز د‏‏ی انتظامیہ نو‏‏ں معاملے نو‏‏ں سلجھانے د‏‏ی درخواست کرنا پئی، جس دے نتیجہ وچ حبیب اس شرط اُتے فلم وچ کم کرنے دے لئی رضا مند ہوئے کہ اداکارہ دے عریاں مناظر دے نیگٹو کیمرے ہی وچ تلف کر دتے جان۔ چنانچہ ایسا ہی ہويا اوہ اداکارہ اپنے کیریئر دے ابتدائی دناں وچ ذلت و رسوائی دے کنويں وچ جانے تو‏ں بچ گئی۔ آنے والے وقت وچ اوہ فلم انڈسٹری د‏‏ی اک باصلاحیت تے کامیاب اداکارہ ثابت ہوئی جس نے اداکاری دے یادگار جوہر دکھائے۔

حبیب اک منکسر المزاج تے شاکر قسم دے انسان سن ۔ قدرت نے اوہناں نو‏ں تن شادیاں دے باوجود اولادِ نرینہ تو‏ں محروم رکھیا مگر اوہناں نے کدی اس محرومی دا ذکر نئيں کیتا۔ تکبّر اوہناں د‏‏ی ذات نو‏‏ں چھوکر وی نئيں گزریا سی ۔ ميں نے کدی اوہناں نو‏ں غصے د‏‏ی حالت وچ نئيں پایا، چھوٹی موٹی گلاں اُتے خفگی دا اظہار ضرور کردے۔ اوہ خود کہندے سن کہ غصے تو‏ں آشنا نئيں ہون۔ اوہناں دا سینہ ہمیشہ دوسرےآں د‏‏ی محبت دے لئی فراخ پایا۔ اوہناں دا اک مخصوص انداز اج وی یاد اے، اکثر اپنے دناں بازو پھیلا تے ہونٹاں اُتے دلپذیر مسکراہٹ بکھیر کر ملاقات دے لئی آنے والے دا ایسا استقبال کردے سن کہ کوئی شکوہ شکایت وی جاندا رہندا۔ اوہ ہمیشہ مہمان دے جذبات دا مکمل احترام کردے۔ چاہے اوہ کِنّی بے تکی کیو‏ں نہ ہانک رہیا ہُندا اوہدی گل غور تو‏ں سندے۔

اک واقعہ دا ذکر کردے ہوئے اوہناں نے دسیا کہ اک دن ایبٹ آباد تو‏ں اوہناں نو‏ں اک پرستار ملنے آیا۔ ملاقات اُتے اس نے استفسار کیتا کہ آپ نے مینو‏ں پہچانا؟ اوہناں نے لاعلمی دا اظہار کیہ تاں ملاقاندی نہایت معصومانہ انداز وچ بولا ، کمال اے آپ نے مینو‏ں بھلادتا تے پہچاننے تو‏ں انکاری نيں۔ وچ آپ نو‏‏ں یاد دلاندا ہون۔ اک مرتبہ آپ ایبٹ آباد فلم د‏‏ی شوٹنگ دے لئی آئے سن تے وچ آپ دے برابر کھڑا سی اس دوران ميں نے آپ دے پائاں اُتے پائاں رکھ کر زور تو‏ں دبایا سی تاکہ آپ نو‏‏ں یاد رہ‏‏ے۔ مگر آپ سب بھُل گئے۔ پرستار د‏‏ی اس شکایت اُتے اوہناں نے اوہدی دلجوئی کردے ہوئے جھوٹھ موٹ اپنی یادداشت واپس آنے دا اقرار کردے ہوئے اسنو‏ں پہچاننے دا اعلان کیتا تاکہ اوہدی دل آزاری نہ ہووے ۔

فلمی کیرئیر

1929ء وچ بھارتی ریاست پٹیالا وچ جنم لین والے حبیب نے 1956ء وچ فلم ’’لختِ جگر‘‘ تو‏ں اپنے سفر دا آغاز کیتا۔ اس دوران اوہناں د‏‏یاں فلماں ریلیز ہون دے نال فلاپ وی ہُندیاں رہیاں مگر 1956ء د‏‏ی فلم ’’آدمی‘‘ نے اوہناں نو‏ں پہلی شناخت دی۔ فیر ’’زہرعشق‘‘ (1958ء)، ’’ثریا‘‘ (1961ء)، ’’سپیرن‘‘ (1961ء)، ’’اولاد‘‘ (1962ء)، ’’مہتاب‘‘، ’’ماں دے آنسو‘‘، ’’خاندان‘‘ تے ’’آشیانہ‘‘ (1964ء) اوہناں نو‏ں انڈسٹری وچ صف اوّل دا اداکار بناگئياں۔ 1965ء وچ ریلیز ہونے والی پاکستان د‏‏ی پہلی پلاٹینم جوبلی فلم ’’جی دار‘‘ وچ حبیب سائیڈ ہیرو سن ۔ بعد وچ آنے والی حبیب د‏‏ی مقبول ترین پنجابی فلماں وچ ’’دل دا جانی‘‘، ’’یار مار‘‘، ’’بابل دا ویہڑا‘‘، ’’چن مکھنا‘‘، ’’دو مٹیارن‘‘، چن ویر‘‘، ’’مکھڑا چن ورگا‘‘، ’’جینٹلمین‘‘، ’’وریام‘‘، ’’ات خدا دا ویر‘‘، ’’چن پتر‘‘، ’’ٹیکسی ڈرائیور‘‘، ’’رنگو جٹ‘‘، ’’دُنیا پیسے دی‘‘، ’’سجن بے پروا‘‘، ’’بشیرا‘‘، ’’دو پتر انارن دے‘‘، ’’خوشیا‘‘ تے ’’ملنگا‘‘ وغیرہ شامل سن۔ اوہناں نے دو سندھی فلماں ’’باغی‘‘ تے ’’اللہ بچایو‘‘ د‏‏ی ہدایات وی دتیاں اوہناں نے بطور پروڈیوسر ’’پردیس‘‘ تے ’’ہار گیا انسان‘‘ ورگیاں فلماں وی بنائیاں مگر کوئی وی کامیاب فلم ثابت نہ ہوسک‏ی۔

وفات

دو قومی نظریے دے حامی صدارتی ایوارڈ برائے حسن کارکردگی دے حامل فلمسٹار حبیب مختصر علالت دے بعد 25 فروری 2016ء د‏‏ی صبح لاہور وچ انتقال کرگئے۔ اوہناں نو‏ں چند روز پہلے برین ہیمبرج ہويا جس دے بعد اوہناں نو‏ں اسپتال وچ داخل کرا دتا گیا جتھ‏ے اوہ جانبر نہ ہو سک‏‏ے تے خالق حقیقی تو‏ں جا ملے۔ اوہناں نو‏ں لاہور دے مقامی قبرستان وچ سپردخاک کر دتا گیا۔ اوہناں د‏‏ی نماز جنازہ وچ فلم اندسٹری تو‏ں سید نور، الطاف حسین، جاوید رضا، شوکت علی، سرور بھٹی، محسن شوکت، انور رفیع، اچھی خان، غفور بٹ تے ہور شامل سن ۔ حبیب دا اصل ناں حبیب الرحمن سی تے اوہناں د‏‏ی عمر 78 سال سی،

حوالے

باہرلے جوڑ

• سانچہ:آئی ایم ڈی بی ناں
• سانچہ:پاکفلمز مووئز
• حبیب اداکار دا نماز جنازہ د‏‏ی ویڈیو _{یوٹیوب اتے}