بھارت وچ نکسلائٹ – ماؤ نواز شورش
| |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
عمومی معلومات | |||||||
| |||||||
نقصانات | |||||||
ترمیم |
نکسلائیٹ – ماؤسٹ شورش اک جاری تنازعہ اے جو ماؤ نواز گروپاں نوں نکسلائٹس یا نکسل دے ناں توں جانیا جاندا اے (ماؤ نواز سیاسی جذبات تے نظریے دے حامی کمیونسٹاں دا اک گروپ اے ) ۔ نکسلائٹس دے اثر و رسوخ والے علاقے نوں ریڈ کوریڈور کہیا جاندا اے، جو جغرافیائی کوریج تے پرتشدد واقعات دی تعداد دے لحاظ توں مسلسل کم ہو رہیا اے۔ [۲] نکسلائیٹ دا علاقہ 10 ریاستاں وچ دور دراز جنگلات والے پہاڑی جھرمٹ وچ تے اس دے آس پاس دنداکارنیا - چھتِیہہ گڑھ – اڈیشہ دا علاقہ تے جھارکھنڈ دا سہ رخی علاقہ، بہار تے مغربی بنگال دا علاقہ شامل اے۔ [۳]
Naxalite–Maoist insurgency | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Naxalite active zones in 2018, better known as the Red Corridor. | |||||||
| |||||||
محارب | |||||||
Militias: (until 2011)[۵] |
| ||||||
کمانڈر اور رہنما | |||||||
Droupadi Murmu Mahendra Karma ⚔ (Leader of Salwa Judum) Brahmeshwar Singh ⚔ (Leader of Ranvir Sena) |
Ganapathy Anand Kosa ⚔ Ankit Pandey Kishenji ⚔ Charu Majumdarسانچہ:POW Kanu Sanyalسانچہ:POW Jangal Santhalسانچہ:POW Sabyasachi Pandaسانچہ:POW Prashant Boseسانچہ:POW Ashutosh Tuduسانچہ:POW Yalavarthi Naveen Babu ⚔ Narmada Akka ⚔ Arun Kumar Bhattacharjeeسانچہ:POW Deo Kumar Singh ⚔ Milind Teltumbde ⚔ Jagdish Mahto ⚔ Subrata Dutta ⚔ Mahendar Singh ⚔ Anil Baruah ⚔ | ||||||
طاقت | |||||||
CRPF: 80,000[حوالہ درکار] |
10,000–20,000 members (2009–2010 estimate)[۱۹][۲۰] 10,000–40,000 regular members and 50,000–100,000 militia members (2010 estimate)[۲۱][۲۲] 6,500–9,500 insurgents (2013 estimate)[۲۳] | ||||||
ہلاکتیں اور نقصانات | |||||||
Since 1997: 2,277–3,440 killed[۲۴][۲۵] | Since 1997: 3,402–4,041 killed[۲۴][۲۵] | ||||||
Since 1997: 6,035–8,051 civilians killed[۲۴][۲۵] 1996–2018: 12,877–14,369 killed overall[۲۶][۲۵] |
نکسلیاں نے اکثر قبائلی، پولیس تے سرکاری کارکناں نوں نشانہ بنایا اے جس دے بارے وچ اوہ کہندے نيں کہ زمین دے حقوق نوں بہتر بنانے تے نظر انداز کيتے گئے زرعی مزدوراں تے غریباں دے لئی ہور ملازمتاں دی لڑائی اے۔ [۲۷]
نکسلائیٹ-ماؤسٹاں دے مسلح ونگ نوں پیپلز لبریشن گوریلا آرمی (PLGA) کہیا جاندا اے تے 2013ء وچ اس دے 6,500 توں 9,500 کیڈرز دی تعداد اے ،جو بوہتے چھوٹے ہتھیاراں توں لیس نيں۔ [۲۸] نکسلیاں دا دعویٰ اے کہ اوہ پینڈو بغاوت دی حکمت عملی اُتے عمل پیرا نيں جداں کہ حکومت دے خلاف اک طویل عوامی جنگ ہو ۔ [۲۹] شورش 1967ء دی نکسل باڑی بغاوت دے بعد شروع ہوئی جس دی قیادت چارو مجمدار ، کانو سانیال تے جنگل سنتھل نےشروع کيتی۔ 1967ء وچ کمیونسٹ پارٹی آف انڈیا (مارکسسٹ) دی تقسیم توں لگایا جاسکدا اے، جس دے نتیجے وچ کمیونسٹ پارٹی آف انڈیا (مارکسسٹ – لیننسٹ) دی تشکیل ہوئی۔ پارٹی وچ لڑائی تے حکومت دے جوابی اقدامات دے بعد، سی پی آئی (ایم ایل) بوہت سارے چھوٹے دھڑاں وچ بٹ گئی جو بوہتے ریڈ کوریڈور دے علاقےآں وچ دہشت گردانہ حملے کردے نيں۔
نکسل ازم ہندوستان دے قبائلی تے پینڈو علاقےآں وچ وڈے پیمانے اُتے سرگرم اے جو دور دراز تے کم ترقی یافتہ نيں، تے ماہرین نے اخلاقی حکمرانی، ترقی تے سلامتی نوں حل دے طور اُتے تجویز کيتا اے۔ [۳۰]
تریخ
سودھونکسلائٹس انتہائی کھبے بازو دے نیہہ پرست کمیونسٹاں دا اک گروپ نيں، جو ماؤ نواز سیاسی جذبات تے نظریے دے حامی نيں۔ انہاں دی اصل دا پتہ 1967ء وچ کمیونسٹ پارٹی آف انڈیا (مارکسسٹ) دی تقسیم توں لگایا جا سکدا اے، جس دے نتیجے وچ کمیونسٹ پارٹی آف انڈیا (مارکسسٹ – لیننسٹ) دی تشکیل ہوئی۔ ابتدا وچ اس تحریک دا مرکز مغربی بنگال وچ سی۔ حالیہ برساں وچ ، ایہ کمیونسٹ پارٹی آف انڈیا (ماؤسٹ) جداں زیر زمین گروپاں دی سرگرمیاں دے ذریعے پینڈو وسطی تے مشرقی ہندوستان دے کم ترقی یافتہ علاقےآں، جداں چھتِیہہ گڑھ تے آندھرا پردیش وچ پھیل گیا اے۔ دلت تے ہور نچلی ذات دے افراد وی عسکریت پسند تحریک وچ شامل ہو گئے نيں۔ [۳۱]
2007ء وچ ، ایہ اندازہ لگایا گیا سی کہ نکسلی "ہندوستان دی 29 ریاستاں وچوں نصف" وچ سرگرم سن جنہاں دی تعداد تقریباً 40 اے ۔ ہندوستان دے جغرافیائی رقبے دا فی صد، اک علاقہ جسنوں " ریڈ کوریڈور " کہیا جاندا اے، جتھے اک اندازے دے مطابق انہاں دا اثر 92,000 مربع کلومیٹر توں ودھ اے۔ 2009ء وچ ، نکسلائٹس ہندوستان دی دس ریاستاں دے تقریباً 180 ضلعے وچ سرگرم سن ۔ [۳۲] اگست 2010ء وچ ، کرناٹک نوں نکسل توں متاثرہ ریاستاں دی لسٹ توں ہٹا دتا گیا سی جولائی 2011ء وچ نکسل توں متاثرہ علاقےآں دی تعداد کم کر کے (20 ضلعے دے مجوزہ اضافے سمیت) نو ریاستاں دے 83 ضلعے شامل سن ۔ [۲]
اثر و رسوخ دا علاقہ تے ایل ڈبلیو ای دی ہلاکتاں دی تعداد
سودھوریڈ کوریڈور - ایل ڈبلیو ای توں متاثرہ علاقہ
سودھوجولائی 2ء 021 تک، "سب توں ودھ متاثرہ" تے "کل متاثرہ" ضلعے دی تعداد اپریل 2018 وچ 35 تے 126 توں کم ہو کے بالترتیب 25 (ہندوستان وچ LWE تشدد دے 85% دے حساب توں) تے 70 رہ گئی سی [۳] ایہ 2007-09 دی چوٹی توں نمایاں کمی اے جدوں نکسلائٹس ہندوستان دی دس ریاستاں دے 180 ضلعے وچ سرگرم سن، ایہ علاقہ "ریڈ کوریڈور" دے ناں توں جانیا جاندا اے، جس دی تعداد 40 اے ۔ ہندوستان دے جغرافیائی رقبے دا فیصد 92,000 مربع کلومیٹر اُتے پھیلا ہويا اے۔ [۳۳] بوہتے نکسلی تشدد ہن 2 جھرمٹاں اُتے مرکوز اے، پہلا چھتِیہہ گڑھ تے پڑوسی ریاستاں وچ پھیلے ڈنڈکارنیا دے جنگلاندی دور دراز پہاڑی علاقےآں وچ ، [۳۴] تے دوسرا جھارکھنڈ-بہار-مغربی بنگال دی سہ رخی سرحد (مغربی علاقےآں) وچ ہاوڑہ شامل سن ۔ [۳۵][۳۶][۳۷]
2021ء وچ ، نکسلائٹس نے بنیادی طور اُتے جھارکھنڈ (14 متاثرہ ضلعے)، بہار (10)، اڈیشہ (5)، [۳۷] چھتِیہہ گڑھ (10)، مدھیہ پردیش (8)، مغربی بنگال (8)، مہاراشٹرا (8) وچ کم کيتا۔ 2) تے آندھرا پردیش، [۲] جو تھلے درج نيں: [۲]
- جھارکھنڈ-بہار-مغربی بنگال کلسٹر
- ڈنڈکارنیا-چھتِیہہ گڑھ-اڈیشہ کلسٹر
- چھتِیہہ گڑھ (10 ضلعے): بستر ، بیجاپور ، دندے واڑہ ، کانکیر ، کونڈاپنڈ ، نارائن پور ، راجنندپنڈ ، سکما ۔
- اوڈیشہ (5 ضلعے): کوراپٹ ، ملکانگیری۔
- مہاراشٹر (2 ضلعے): گڈچرولی ، گونڈیا
- آندھرا پردیش : وشاکھاپٹنم
- تلنگانہ : بھدرادری ، کوٹھا گوڈیم
اسباب
سودھوزمین تے وسائل تک رسائی
سودھوماؤ نوازاں دے ہمدرداں دے مطابق، ہندوستانی آئین نے "نوآبادیاتی پالیسی دی توثیق دی تے قبائلی آبائی علاقےآں دا ریاستی نگہبان بنایا"، قبائلی آبادیاں نوں انہاں دی اپنی زمین اُتے مقیم بنا دتا تے انہاں نوں جنگل دی پیداوار دے روايتی حقوق توں محروم کر دتا۔ [۳۸] ایہ نکسلائی تنازعات 1960ء دی دہائی دے آخر وچ ہندوستانی حکومت دی جانب توں اپنی زمیناں اُتے قدرتی وسائل دے حوالے توں محدود قبائلی خودمختاری فراہم کرنے دے لئی آئینی اصلاحات نافذ کرنے وچ طویل ناکامی دے نال شروع ہوئے، جداں کہ دواسازی تے کان کنی، تے نال ہی 'زمین دی حد توں متعلق قوانین' پاس کرنا، زمینداراں دے زیر قبضہ زمین نوں محدود کرنا تے بے زمین کساناں تے مزدوراں وچ اضافی زمین دی تقسیم۔ [۳۹] درج لسٹ قبیلے [ST] علاقےآں وچ ، غیر قبائلی لوکاں نوں ST زمین دی غیر قانونی طور اُتے وکھ کرنے توں متعلق تنازعات، جو ہن وی عام نيں، نے نکسل تحریک نوں جنم دتا۔
کم ترقی یافتہ قبائلی علاقے
سودھوقبائلی برادریاں دے ممکنہ طور اُتے ریاست دی طرف توں ڈھانچہ جاندی تشدد دے خلاف نکسل ازم وچ حصہ لینے دا امکان اے، جس وچ معدنیات نکالنے دے مقاصد دے لئی زمین دی چوری وی شامل اے۔ [۴۰] غریب علاقے جنہاں وچ بجلی، وگدا پانی، یا ریاست دی طرف توں فراہم کردہ صحت دی دیکھ بھال نئيں اے، اوہ نکسل گروپاں توں سماجی خدمات قبول کر سکدے نيں، تے بدلے وچ نکسل کاز نوں اپنا تعاون دے سکدے نيں۔ کچھ لوک دلیل دیندے نيں کہ ریاست دی عدم موجودگی نے نکسلیاں نوں انہاں علاقےآں وچ ریاست دی طرح دے کماں نوں انجام دے کے جائز اتھارٹی بننے دی اجازت دی، جس وچ دوبارہ تقسیم دی پالیسیاں بنانا تے آبپاشی دے لئی بنیادی ڈھانچے دی تعمیر شامل اے۔ صحت دی دیکھ بھال دے اقدامات جداں ملیریا دی ویکسینیشن مہم تے ڈاکٹراں یا ہسپتالاں دے بغیر علاقےآں وچ میڈیکل یونٹس نوں وی دستاویزی شکل دتی گئی اے۔ [۴۱][۴۲] بھانويں نکسلائیٹ گروپس رکنیت ودھانے دے لئی زبردستی کردے نيں، لیکن غربت دا آدیواسی تجربہ، جدوں ریاست دی اقتصادی ترقی توں متصادم ہُندا اے، نکسل نظریہ دے لئی اک اپیل پیدا کر سکدا اے تے قبائلی برادریاں نوں "اخلاقی یکجہتی" توں نکل کے نکسل تحریکاں وچ شامل ہوݨ دی ترغیب دے سکدا اے۔ [۴۳]
نکسل تحریک نوں برقرار رکھنا
سودھوکیڈر دی بھرتی
سودھوبھرتی دے معاملے وچ ، نکسلائٹ اک انقلابی شخصیت دے خیال اُتے بہت ودھ توجہ مرکوز کردے نيں، تے تحریک دے ابتدائی سالاں وچ ، چارو مجمدار نے اظہار کيتا کہ کس طرح اس قسم دی شخصیت نکسلیاں دے درمیان وفاداری نوں برقرار رکھنے تے قائم کرنے دے لئی ضروری اے۔ مجمدار دے مطابق، انہاں دا خیال سی کہ بھرتی کرنے والے دی ضروری خصوصیات وچ بے لوثی تے خود نوں قربان کرنے دی صلاحیت ہونی چاہیے، تے ایسی مخصوص شخصیت پیدا کرنے دے لئی، تنظیم نے طلبہ تے نوجواناں نوں بھرتی کرنا شروع کيتا۔ [۴۴] انہاں نويں باغیاں دے اندر وفاداری تے انقلابی شخصیت نوں مضبوط کرنے دے علاوہ، نکسلیاں نے ہور عوامل دی وجہ توں نوجواناں دا انتخاب کيتا۔ تنظیم نے نوجواناں دا انتخاب اس لئی کيتا کیونجے ایہ طلباء ہندوستانی معاشرے دے تعلیم یافتہ طبقے دی نمائندگی کردے سن، تے نکسلیاں نے پڑھے لکھے باغیاں نوں شامل کرنا ضروری سمجھیا کیونجے ایہ بھرتی ہوݨ والے ماو زے تنگ دی کمیونسٹ تعلیمات نوں پھیلانے دے فرائض وچ اہم ثابت ہوݨ گے۔ [۴۴] اپنی نیہہ نوں وسعت دینے دے لئی، تحریک نے کمیونسٹ فلسفہ نوں غیر تعلیم یافتہ پینڈو تے محنت کش طبقے تک پہنچانے دے لئی انہاں طلبہ اُتے انحصار کيتا۔ [۴۴] مجمدار دا خیال سی کہ ایداں دے طلبا تے نوجواناں نوں بھرتی کرنا ضروری اے جو خود نوں کساناں تے محنت کش طبقاں دے نال ضم کرنے دے قابل ہوݨ، تے انہاں نچلے طبقے دی برادریاں دے نال ملدے جلدے حالات وچ رہ کے تے کم کرنے توں، بھرتی کرنے والے ماؤ زے تنگ دی کمیونسٹ تعلیمات نوں لے جانے دے قابل ہُندے نيں۔ دیہات تے شہری مراکز۔ [۴۴]
نس بندی
سودھوماؤنواز گروپ مبینہ طور اُتے اپنے مرد بھرتی کرنے والےآں توں نس بندی کروانے دا مطالبہ کردے نيں، کیونجے بچے پیدا کرنے توں انہاں دی توجہ انہاں دی سرگرمیاں توں ہٹ جاندی اے۔ حکومت نے ہتھیار سُٹن والے ماؤنوازاں دی معاشرے وچ واپسی وچ مدد کرنے دے لئی مفت نس بندی دی تبدیلی دی سرجری دی پیشکش کردے ہوئے جواب دتا اے۔ [۴۵]
مالی نیہہ
سودھوشورش دے بنیادی علاقے تے کوئلے دے وسیع وسائل والے علاقےآں دے درمیان باہمی تعلق اے۔ [۴۶] نکسلائٹس اک ہدف والے علاقے وچ کم شروع کرنے توں پہلے تفصیلی سماجی و اقتصادی سروے کردے نيں، تے اوہ اندازے دے مطابق 14 توں جبرا وصول کردے نيں۔ بلین ہندوستانی روپے ($300 توں زیادہ ملین) علاقے تاں۔ [۲۱] اک ہتھیار سُٹن والے نکسل نے دعویٰ کيتا کہ انہاں نے اس وچوں کچھ اسکولاں تے ڈیماں دی تعمیر اُتے خرچ کيتا۔ نکسلائٹس دی مالی نیہہ متنوع اے کیونجے تنظیم خود نوں کئی ذرائع توں مالی امداد فراہم کردی اے۔ کان کنی دی صنعت نوں نکسلیاں دے لئی اک منافع بخش مالیاتی ذریعہ دے طور اُتے جانیا جاندا اے، کیونجے اوہ ہر کان کنی کمپنی دے منافع اُتے تقریباً 3% ٹیکس لگاندے نيں جو نکسل دے زیر کنٹرول علاقےآں وچ کم کردی اے۔ کان کنی دی کارروائیاں نوں جاری رکھنے دے لئی، ایہ فرماں نکسلیاں نوں "تحفظ" خدمات دے لئی ادائیگی وی کردیاں نيں جس توں کان کناں نوں نکسلیاں دے حملےآں دی فکر کيتے بغیر کم کرنے دی اجازت ملدی اے۔ [۴۷] ایہ تنظیم منشیات دی تجارت دے ذریعے خود نوں فنڈ وی فراہم کردی اے، جتھے اوہ اڑیسہ، آندھرا پردیش، جھارکھنڈ تے بہار دے علاقےآں وچ منشیات دے پودے کاشت کردی اے۔ گانجا تے افیون ورگی منشیات پورے ملک وچ انہاں دلالاں دے ذریعہ تقسیم دی جاندیاں نيں جو نکسلائیٹس دی طرف توں کم کردے نيں۔ [۴۸] منشیات دی تجارت تحریک دے لئی انتہائی منافع بخش اے، کیونجے نکسلی فنڈنگ دا تقریباً 40% افیون دی کاشت تے تقسیم دے ذریعے آندا اے۔ [۴۸]
ریاست دی طرف توں اٹھائے گئے اقدامات
سودھوانفراسٹرکچر تے سماجی ترقی دے منصوبے
سودھوایل ڈبلیو ای توں متاثرہ علاقےآں دی معاشی ترقی دے لئی تن اہم اسکیماں، "خصوصی مرکزی امداد" (SCA) اسکیم، "سیکیورٹی توں متعلقہ اخراجات" (SRE) اسکیم، تے "خصوصی انفراسٹرکچر اسکیم" (SIS) شروع دی گئیاں نيں۔ جولائی 2021 تک، INR 2,698 کروڑ (US$375 ملین) 10,000 SCA منصوبےآں دے لئی جاری کيتے گئے نيں، جنہاں وچوں 85% پہلے ہی مکمل ہو چکے سن ۔ SRE خاص طور اُتے "سب توں ودھ متاثرہ" ضلعے دے لئی اے، جس دے تحت 2014 توں ہن تک INR1,992 کروڑ (US276 ملین) جاری کيتے جا چکے نيں۔ انہاں سکیم دے تحت وکھ وکھ منصوبےآں دی منظوری دتی گئی اے جنہاں وچ 17,600 شامل نيں۔ دو مرحلےآں وچ کلومیٹر سڑکاں جنہاں وچ فیز I 9,343 اے ۔ کلومیٹر پہلے ہی مکمل ہو چکيا اے، 5000 نويں موبائل ٹاورز وچوں 2343 پہلے ہی کم کر رہے نيں تے باقی دسمبر 2022 تک کم کر جاواں گے، منظور شدہ 234 وچوں 119 نويں ایکلویہ ماڈل رہائشی اسکول (EMRS) پہلے ہی کم کر رہے نيں، باقی 1789 پوسٹ آفس کل 3114 وچوں 2022 دے وسط تک تیار رہیاں، ایل ڈبلیو ای توں متاثرہ لوکاں دی مالی شمولیت دے لئی 1077 اے ٹی ایمز تے 14,230 بینکنگ نمائندےآں دے نال 1236 بینک برانچز نوں آپریشنل کر دتا گیا اے۔ SIS دے تحت INR 1006 کروڑ (US$140 ملین) دی لاگت توں [۴۹] قلعہ بند پولیس اسٹیشن قائم کيتے گئے نيں۔ اس دے علاوہ ہیلی کاپٹر کرایہ اُتے لینے دی اسکیماں، میڈیا پلان، پولیس-عوامی برادری دی سرگرمیاں تے تعلقات وغیرہ دے لئی فنڈز جاری کيتے گئے نيں [۵۰] جولائی 2021 تک، مدھیہ پردیش نے ایل ڈبلیو ای دے ضلعے وچ 23,113 سواݨیاں دے سیلف ہیلپ گروپس بنائے نيں جنہاں وچ 274,000 خاندان شامل نيں، قبائلیاں نوں قرضے دتے گئے، قبائلیاں نوں زمین دے حقوق تے زمین دی ملکیت دے دستاویزات دتے گئے، تے 18 صنعتاں نيں جو 4000 لوکاں نوں روزگار فراہم کرن گی۔ قائم کيتا جا رہیا اے .[۵۱]
بغاوت دے بارے وچ حکومتی خیالات
سودھو2006 وچ وزیر اعظم منموہن سنگھ نے نکسلائٹس نوں "ساڈے ملک نوں درپیش ہن تک دا سب توں وڈا داخلی سلامتی دا چیلنج" قرار دتا۔ جون 2011 وچ ، انہاں نے کہیا، "ترقی ہی لوکاں نوں جیتنے دا بہترین طریقہ اے "، انہاں نے ہور کہیا کہ حکومت "ماؤنواز توں متاثرہ 60 ضلعے وچ ترقیاتی کماں نوں مضبوط کر رہی اے
2010 وچ ہندوستانی حکومت دے ہوم سکریٹری، گوپال کرشنا پلئی نے تسلیم کيتا کہ مقامی لوکاں دی جنگلاندی زمین تے پیداوار تک رسائی تے کان کنی تے ہائیڈرو پاور دی ترقیاں توں حاصل ہوݨ والے فائدے دی تقسیم دے حوالے توں جائز شکایات نيں، [۵۲] لیکن انہاں دا دعویٰ اے کہ نکسلائٹس دے طویل عرصے توں اصطلاحی مقصد اک ہندوستانی کمیونسٹ ریاست دا قیام اے۔ انہاں نے کہیا کہ حکومت نے نکسلیاں توں نمٹنے دا فیصلہ کيتا اے تے بوہت سارے کھوئے ہوئے علاقےآں نوں واپس لے لیا اے۔ 2011 وچ ، بھارتی پولیس نے چینی حکومت اُتے تحریک دے رہنماواں نوں پناہ گاہاں فراہم کرنے دا الزام لگایا، تے پاکستانی آئی ایس آئی اُتے مالی مدد فراہم کرنے دا الزام لگایا۔ 2018 وچ ، وزارت داخلہ دے اک سینئر اہلکار دا کہنا اے کہ نیشنل ڈیموکریٹک الائنس (این ڈی اے) حکومت نے بغاوت توں متاثرہ علاقےآں دے لئی ترقیاتی فنڈز مختص کرکے تے پولیسنگ نوں بہتر بنا کے شورش نوں روکنے دی کوشش کيتی۔ عہدیدار نے کہیا، "حکومت دے اہم اقدامات وچوں اک مرکزی تے ریاستی پولیس فورس نوں اگلے تن سالاں وچ جدید بنانے دے لئی 25,060 کروڑ روپے دی چھتری دی اسکیم نوں نافذ کرنا سی۔" [۵۳]
ہور ویکھو
سودھو- سرخ راہداری
- بھارت وچ نکسلی تے ماؤ نواز گروپ
- نکسلائٹ – ماؤ نواز شورش دی ٹائم لائن
- ہندوستان وچ درج لسٹ قبیلے
- ہندوستان دی علیحدگی دیاں تحریکاں
- بھارت وچ دہشت گردی
- ہندوستان وچ دہشت گردی دے واقعات دی لسٹ
- ہندوستان وچ کمیونسٹ پارٹیاں دی لسٹ
حوالے
سودھو- ↑ https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=4560789
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ ۲.۳ "Press Information Bureau". http://www.pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=50833. Retrieved on 1 اپریل 2015. سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name "pib.nic.in" defined multiple times with different content - ↑ ۳.۰ ۳.۱ Deaths in Naxal attacks down by 21%, Times Of India. 26 Sept 021.
- ↑ "Maoist Communist Centre – Left Wing Extremism, India, South Asia Terrorism Portal". Archived 12 فروری 2012 at the وے بیک مشین. Satp.org. Retrieved 21 مئی 2014.
- ↑ J. Venkatesan. «Salwa Judum is illegal, says Supreme Court». The Hindu. دریافتشده در 16 اگست 2022. تاریخ وارد شده در
|accessdate=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Namrata Goswami (27 نومبر 2014). Indian National Security and Counter-Insurgency: The use of force vs non-violent response. Routledge, 126–. ISBN 978-1-134-51431-1.
- ↑ «A new twist to Ranvir Sena killings». The Hindu. 20 جون 2000. بایگانیشده از اصلی در 30 اپریل 2018. دریافتشده در 25 دسمبر 2017. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ (1999) Broken People: Caste Violence Against India's "untouchables". ISBN 978-1-56432-228-9.
- ↑ «Maoist gunned down in Jharkhand encounter, Jaguar official injured – the New Indian Express».
- ↑ «3 People's Liberation Front of India members held for demanding levy from CMPDI officials». 2 ستمبر 2020. تاریخ وارد شده در
|date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ "Maoists building weapons factories in India with help from China". India Today. 26 اپریل 2012. https://www.indiatoday.in/india/north/story/chinese-intelligence-training-and-funding-maoists-in-india-100359-2012-04-26.
- ↑ ۱۲.۰ ۱۲.۱ ۱۲.۲ «Pakistan and the Naxalite Movement in India». Stratfor. 18 نومبر 2010. بایگانیشده از اصلی در 30 مارچ 2018. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ Stewart-Ingersoll, Robert (2012). Regional Powers and Security Orders. Routledge, 240.
- ↑ Al Labita (22 اپریل 2010). «Philippine reds export armed struggle». Asia Times. بایگانیشده از اصلی در 14 اپریل 2012. دریافتشده در 21 مئی 2014. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ "Bangla Maoists involved in plan to target PM". The Sunday Guardian. 9 جون 2018. https://www.sundayguardianlive.com/news/bangla-maoists-involved-plan-target-pm.
- ↑ «Purba Banglar Communist Party (PBCP), South Asia Terrorism Portal». www.satp.org. دریافتشده در ۲۰۱۶-۰۴-۰۲.
- ↑ Singh, Prakash. The Naxalite Movement in India. New Delhi: Rupa & Co., 1999. p. 24.
- ↑ "Anti-Naxal operations will be intensified: CRPF chief Pranay Sahay". Indiatimes. 11 جنوری 2013. http://articles.economictimes.indiatimes.com/2013-01-11/news/36280119_1_anti-naxal-operations-naxal-ambush-crpf-chief-pranay-sahay.
- ↑ Srivastava, Mehul (29 جولائی 2010). "Maoists in India Blow Up Pipelines, Putting $78 Billion at Risk". Bloomberg. https://www.bloomberg.com/news/2010-07-29/maoists-in-india-blow-up-pipelines-as-78-billion-in-resources-threatened.html.
- ↑ «Indian police battle Naxalites». Al Jazeera English. بایگانیشده از اصلی در 17 دسمبر 2009. دریافتشده در 26 اکتوبر 2014. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=،|archive-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۲۱.۰ ۲۱.۱ "A Modern Insurgency: India's Evolving Naxalite Problem". https://web.archive.org/web/20100810022222/http://csis.org/files/publication/SAM_140_0.pdf. Retrieved on 8 اکتوبر 2010.
- ↑ "India's Failing Counterinsurgency Campaign". Archived 23 اکتوبر 2014 at the وے بیک مشین. Foreignpolicy.com. Retrieved 21 مئی 2014.
- ↑ «India faces internal challenge from Maoist-Naxalites». Thefinancialexpress-bd.com. بایگانیشده از اصلی در 3 جون 2015. دریافتشده در 26 اکتوبر 2014. نامعلوم پیرامیٹر دا
|url-status=
نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در|access-date=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۲۴.۰ ۲۴.۱ ۲۴.۲ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےsatp1
لئی۔ - ↑ ۲۵.۰ ۲۵.۱ ۲۵.۲ ۲۵.۳ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےjusticegov
لئی۔ - ↑ See table below.
- ↑ "CENTRAL/S. ASIA – 'Maoist attacks' kill Indian police". Al Jazeera English. 15 مارچ 2007. https://web.archive.org/web/20090713012830/http://english.aljazeera.net/news/asia/2009/07/200971214640798718.html. Retrieved on 13 جولائی 2009.
- ↑ "Primer: Who are the Naxalites?: Rediff.com news". Us.rediff.com. https://web.archive.org/web/20090504151532/http://us.rediff.com/news/2003/oct/02spec.htm. Retrieved on 13 جولائی 2009.
- ↑ "Communists Fight in India « Notes & Commentaries". Mccaine.org. https://web.archive.org/web/20110727073230/http://mccaine.org/2009/06/24/communists-fight-in-india/. Retrieved on 13 جولائی 2009.
- ↑ "'There is only one way of solving Naxalism and that is ethical security and ethical governance'" (in en-US). 2019-09-02. https://timesofindia.indiatimes.com/blogs/Tic-Tac-Toe/there-is-only-one-way-of-solving-naxalism-and-that-is-ethical-security-and-ethical-governance/. Retrieved on 2021-07-30.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Handoo, Ashook. "Naxal Problem needs a holistic approach". Press Information Bureau. https://web.archive.org/web/20090908173208/http://www.pib.nic.in/release/release.asp?relid=50833. Retrieved on 2009-08-08.
- ↑ Handoo, Ashook. "Naxal Problem needs a holistic approach". Press Information Bureau. https://web.archive.org/web/20090908173208/http://www.pib.nic.in/release/release.asp?relid=50833. Retrieved on 8 اگست 2009.
- ↑ "Asian Centre for Human Rights". Achrweb.org. https://web.archive.org/web/20060822194351/http://www.achrweb.org/ncm/ncm.htm. Retrieved on 13 جولائی 2009.
- ↑ "West Bengal: Districts Affected by Naxalite Activity". Satp.org. https://web.archive.org/web/20090717063207/http://www.satp.org/satporgtp/countries/india/images/westbengal_naxal.htm. Retrieved on 13 جولائی 2009.
- ↑ "Naxal affected Districts". http://pib.gov.in/Pressreleaseshare.aspx?PRID=1562724. Retrieved on 2021-08-15.
- ↑ ۳۷.۰ ۳۷.۱ "Home Ministry declares six Bihar districts Naxal-free". https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jun/30/home-ministry-declares-six-bihar-districts-naxal-free-2323474.html. Retrieved on 2021-08-15. سائیٹ غلطی: Invalid
<ref>
tag; name ":1" defined multiple times with different content - ↑ Roy, Arundhati (27 مارچ 2010). "Gandhi, but with guns: Part One". https://www.theguardian.com/books/2010/mar/27/arundhati-roy-india-tribal-maoists-1. Retrieved on 26 اپریل 2017.
- ↑ E.N. Rammohan (16 جولائی 2012). "Unleash The Good Force". http://www.outlookindia.com/magazine/story/unleash-the-good-force/281554. Retrieved on 26 اپریل 2017.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
- ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےShah 480–506
لئی۔ - ↑ ۴۴.۰ ۴۴.۱ ۴۴.۲ ۴۴.۳ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےUC Berkeley Library Proxy Login
لئی۔ - ↑ "Surrendered Maoists: Reverse vasectomy gives hope to surrendered Maoists in Chhattisgarh | India News – Times of India". https://timesofindia.indiatimes.com/india/reverse-vasectomy-gives-hope-to-surrendered-maoists-in-chhattisgarh/articleshow/28348369.cms.
- ↑ "Asia Times Online :: South Asia news – Hidden civil war drains India's energy". Atimes.com. 9 اگست 2006. https://web.archive.org/web/20110604040548/http://www.atimes.com/atimes/South_Asia/HH09Df01.html. Retrieved on 13 جولائی 2009.
- ↑ Hoelscher, Kristian. "Hearts and Mines: A District-Level Analysis of the Maoist Conflict in India". https://www.uni-heidelberg.de/md/awi/professuren/intwipol/india.pdf.
- ↑ ۴۸.۰ ۴۸.۱ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےReferenceA2
لئی۔ - ↑ Connectivity, schools and joint action: Home Ministry's approach to counter Left-Wing Extremism, India Today, ستمبر 26, 2021.
- ↑ Left wing extremism division, MHA – GoI, accessed, 26 Sep 2021.
- ↑ 18 industries to come up in Maoist infested areas: Madhya Pradesh CM in Left Wing Extremism meet, Times of India, Sep 26, 2021.
- ↑ "timesofindia.indiatimes.com/india/Maoists-looking-at-armed-overthrow-of-state-by-2050/articleshow/5648742.cms". https://web.archive.org/web/20140106193659/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-03-06/india/28119932_1_maoists-indian-state-forest-land. Retrieved on 26 اکتوبر 2014.
- ↑ "Red terror: New strategy puts a leash on Maoists". 16 اپریل 2018. https://www.hindustantimes.com/india-news/red-terror-new-strategy-puts-a-leash-on-maoists/story-a8eaFvV9qGeKdqPPmelFpL.html.
سانچہ:Naxalite-Maoist insurgencyسانچہ:بھارت وچ علیحدگی پسندسانچہ:جاری عسکری تنازعات