المحاسن (کتاب)

المحاسن

موضوع	عقائد، اخلاق، فقہ، آداب …
ناشر	دار الکتب الاسلامیہ، قم (ایران)
متن	[[s:{{{Wikisource}}}|المحاسن (کتاب)]] ویکی ماخذ اُتے

المحاسن، محاسن برقی دے نام تو‏ں مشہور، شیعہ کتب روایی وچو‏ں ا‏‏ے۔ اس دے مولف شیعہ عالم ابو جعفر احمد بن محمد بن خالد بَرقی (متوفی 274 ھ) نيں۔ انہاں نے اس کتاب وچ فقہ و اخلاق جداں مختلف موضوعات دی روایات دے مجموعے نو‏‏ں جمع کیتا ا‏‏ے۔

مؤلف

ابو جعفر احمد بن محمّد بن خالد بن عبد الرّحمان بن علی برقی تیسری صدی ہجری دے بزرگ شیعہ علما، محدثین، امام محمد تقی و امام علی نقی (ع) دے اصحاب وچو‏ں نيں۔ اگرچہ انہاں دو اماماں تو‏ں منقول کوئی ایسی روایت نئيں ملد‏ی جسنو‏ں برقی نے انہاں اماماں تو‏ں بلا واسطہ نقل کیتا ہوئے۔ اوہدی تاریخ ولادت مذکور نئيں اے لیکن ابن ابی عمیر (متوفی ۲۱۷ ھ) و بزنطی (متوفی ۲۲۱ ھ) تو‏ں بلا واسطہ روایات نقل کرنے، ابن فضّال (متوفی ۲۲۴ ھ) تے حسن بن محبوب (متوفی ۲۲۳ ھ) تو‏ں بہت زیادہ بلا واسطہ روایات نقل کرنے تو‏ں اندازہ لگایا جا سکدا اے کہ انہاں دا سن ولادت ۲۰۰ ھ دے آس پاس ہوئے گا۔ اس کتاب دے علاوہ چند حدیثی، جغرافیائی تے ہور آثار دی انہاں دی طرف نسبت دتی گئی ا‏‏ے۔

اعتبار

یہ کتاب قدیم شیعہ حدیثی مجموعے وچ شمار ہُندی اے تے علمائے شیعہ دے نزدیک بہت زیادہ قابل اعتبار اے یہان تک کہ بعض اس کتاب نو‏‏ں کتب اربعہ دا اسيں پلہ سمجھدے نيں۔ اوہدی اہمیت دا اندازہ اس گل تو‏ں وی لگایا جا سکدا اے کہ کلینی نے اپنی کتاب کافی وچ اس کتاب تو‏ں بہت سی احادیث نقل کيتیاں نيں۔

اقوال علما

• شیخ صدوق نے کتاب من لا یحضرہ الفقیہ وچ کتاب محاسن تو‏ں احادیث نقل کيتیاں نيں تے کتاب دے مقدمے وچ کہیا اے: ميں نے اس کتاب وچ ایسے مطمئن منابع تو‏ں روایات اخذ کيتیاں نيں جو شیعہ فقہاء دے درمیان مشہور سن تے اوہ انہاں دی طرف رجوع کیتا کردے سن جداں … کتاب المحاسن کہ جو تالیف احمد بن ابی عبد اللّہ برقی ا‏‏ے۔
• ابن ادریس حلی کتاب السرائر دے آخر وچ مستطرفات دے حصے وچ محاسن نو‏‏ں شیعاں دی مورد اطمینان اصول روائی وچ شمار کردے ا‏‏ے۔
• قاضی نور الله شوشتری اسنو‏ں کتب اربعہ دے نال پنجويں کتاب شمار کردے نيں۔
• علامہ مجلسی دے والد محمد تقی مجلسی من لا یحضرہ الفقیہ دی فارسی شرح وچ لکھدے نيں: کتاب محاسن ساڈے پاس موجود اے تے جداں کہ مشائخ نے نقل کیتا اے کہ اسکے مؤلف نہایت بزرگ، ثقہ تے معتمد سن ہور اس وقت جو اس کتاب وچ موجود اے اوہ اصل کتاب دا شاید اک تہائی ا‏‏ے۔

فہرست ابواب

کتاب المحاسن اک بہت وڈا حدیثی مجموعہ سی جو سو (100) اجزا یا کتاباں اُتے مشتمل سی تے اسنو‏ں کتب المحاسن دے نام تو‏ں تعبیر کردے سن ۔ ایہ شیعہ احادیث دا جامع مجموعہ فقہ و علل شرعیہ، آداب، حکمت، توحید و اصول و فروع دین جداں مختلف موضوعات اُتے مشتمل سی ۔

اس وقت اس حدیثی مجموعے دا جو حصہ اسيں تک پہنچیا اے اوہ ۱۱ کتاباں اُتے مشتمل اے تے انہاں وچ احادیث دی تعداد ۲۶۰۴ اے جو درج ذیل تفصیل دے مطابق اے:

1. کتاب الأشکال و القرائن: اس وچ ۳ تو‏ں لے ک‏ے ۱۰ تک دے اعداد اُتے مشتمل پیامبر(ص) تے اہل بیت (ع) دی وصایا تو‏ں متعلق ۵۱ احادیث۔
2. کتاب ثواب الأعمال: اعمال خیر دی انواع تے انہاں دی جزا دے متعلق ۱۵۲ احادیث۔
3. کتاب عقاب الأعمال: ناپسندیدہ اعمال دی سزا تے عقاب تو‏ں متعلق ۱۴۳ احادیث ۔
4. کتاب الصَفوَة و النور و الرّحمۃ: رسول خدا، اہل بیت(ع) علیہم السلام تے انہاں دے شیعاں دے مقام و منزلت تو‏ں متعلق ۲۰۱ احادیث۔
5. کتاب مصابیح الظُلَم: حق دی معرفت تے شناخت تو‏ں متعلق ۴۶۷ احادیث۔
6. کتاب العِلَل: شامل علل احکم شرعی دی علل دی ۱۳۰ احادیث۔
7. کتاب السفر: سفر تے اسکے احکم دے بارے وچ ۱۶۰ احادیث۔
8. کتاب المَآکل: کھانے تے پینے دی چیزاں دے احکم دی ۹۷۹ احادیث۔
9. کتاب الماء: پانیاں دے احکم دی ۱۱۴ احادیث۔
10. کتاب المَنافع: استخاره و مشورے دی ۳۳ احادیث۔
11. کتاب المَرافق: گھر دی نظافت تے اسکے احکم ہور رفت و آمد دے وسیلے تو‏ں متعلق ۱۷۴ احادیث۔

کتب حدیث تو‏ں مقائسہ

اہ‏م حدیثی کتاباں	مؤلف	متوفا	تعداد احادیث	توضیحات
المحاسن	احمد بن محمد برقی	274ق	2604	مختف عناوین دا مجموعۂ احادیث
کافی	محمد بن یعقوب کلینی	329ق	16000	اعتقادی ،اخلاقی آداب تے فقہی احادیث
من لا یحضر الفقیہ	شیخ صدوق	381ق	6000	فقہی
تہذیب الاحکم	شیخ طوسی	460ق	13600	فقہی احادیث
الاستبصار فیما اختلف من الاخبار	شیخ طوسی	460ق	5500	اھادیث فقہی
الوافی	فیض کاشانی	1091ق	50000	حذف مکررات دے نال کتب اربعہ دی احادیث دا مجموعہ تے بعض احادیث دی شرح
وسائل الشیعہ	شیخ حر عاملی	1104ق	35850	کتب اربعہ تے اس دے علاوہ ستر ہور حدیثی کتب تو‏ں احادیث جمع کیتیاں گئیاں نيں
بحار الانوار	علامہ مجلسی	1110ق	85000	مختلف موضوعات تو‏ں متعلق اکثر معصومین دی روایات
مستدرک الوسائل	مرزا حسین نوری	1320ق	23514	وسائل الشیعہ دی فقہی احادیث دی تکمیل
سفینہ البحار	شیخ عباس قمی	1359ق	10 جلد	بحار الانوار دی احادیث دی الف با دے مطابق موضوعی اعتبار تو‏ں احادیث مذکور نيں
مستدرک سفینہ البحار	شیخ علی نمازی	1405ق	10جلد	سفینۃ البحار دی تکمیل
جامع احادیث الشیعہ	آیت اللہ بروجردی	1380ق	48342	شیعہ فقہ دی تمام روایات
میزان الحکمت	محمدی ری شہری	معاصر	23030	غیر فقہی 564 عناوین
الحیات	محمد رضا حکیمی	معاصر	12 جلد	فکری تے عملی موضوعات دی 40 فصل

نشر و اشاعت

دار الکتب الاسلامیہ قم نے ۱۳۷۱ ھ وچ دو جلداں تے ۶۴۴ صفحات اُتے مشتمل وزیری سائز وچ منتشر کیتا تے دوبارہ مجمع جہانی اہل بیت Archived 2019-10-05 at the وے بیک مشین نے تحقیق دے نال دو جلداں وچ چھپوایا۔

حوالے

منابع

• برقی، احمد بن محمد، المحاسن، تهران، دار الکتب الاسلامیہ، ۱۳۷۱ق.
• حلی، ابن ادریس، مستطرفات السرائر، قم، یونیورسٹی مدرسین، ۱۴۱۱ق.
• صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیہ، قم، یونیورسٹی مدرسین.
• مجلسی، محمد تقی، لوامع صاحبقرانی، قم، اسماعیلیان.
• نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، تحقیق شبیری زنجانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۵ش.