انڈین نیشنل کانگرس

انڈین نیشنل کانگریس भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
چیئرمین	ملیکارجن کھڑگے
پارلیمانی چیئرپرسن	سونیا گاندھی
لوک سبھا رہنما	ادھیر رنجن چودھری
تاسیس	۲۸ دسمبر ۱۸۸۵ (۱۸۸۵-۱۲-28)
صدر دفتر	24، اکبر روڈ، نويں دہلی 110001
اخبار	کانگریس سندیش
طلبا تنظیم	نیشنل اسٹوڈینٹس یونین آف انڈیا
یوتھ ونگ	انڈین یوتھ کانگریس
سوانیاں وِنگ	مہیلا کانگریس
لیبر ونگ	انڈین نیشنل ٹریڈ یونین کانگریس
نظریات	سماجی جمہوریت پسندی جمہوری اشتراکیت سماجی آزاد خیالی بھارتی قوم پرستی ہندو سجے بازو سودیشی تحریک گاندھیائی اشتراکیت سیکولرازم ترقی پسندیت
سیاسی حیثیت	وسط کھبے بازو
بین الاقوامی اشتراک	پروگریسیو الائنس
ای سی آئی حیثیت	قومی جماعت
اتحاد	متحدہ ترقی پسند اتحاد (یو پی اے)
لوک سبھا میں نشستاں	۵۲ / ۵۴۵ (موجودہ 520 ارکان + 1 اسپیکر)
راجیہ سبھا وچ نشستاں	۵۰ / ۲۴۵ (موجودہ 244 ارکان)
حکومت وچ ریاستاں تے یونین علاقےآں د‏‏ی تعداد	۶ / ۳۱ )
انتخابی نشان
ویب سائٹ
www.inc.in

انڈین نیشنل کانگرس ہندستان دی اک سیاسی پارٹی اے۔ اے 1885 وچ بنی سی۔ ایہدا ہیڈکواٹر نئی دلی وچ اے۔

انڈین نیشنل کانگریس (جسنو‏ں کانگریس پارٹی تے آئی این سی وی کہیا جاندا اے ) بھارت د‏‏ی اک وڈی سیاسی جماعت ا‏‏ے۔ جماعت دا قیام دسمبر 1885ء وچ عمل وچ آیا جدو‏ں ایلن اوکٹیوین ہیوم، دادابھائی نوروجی، ڈنشا واچا، ومیش چندر بونرجی، سریندرناتھ بینرجی، مونموہن گھوش تے ولیم ویڈربرن نے اس د‏ی بنیاد رکھی۔ اپنے قیام دے بعد ایہ ہندوستان وچ برطانوی راج دے خلاف جدوجہد کرنے والی اک اہ‏م جماعت بن گئی تے تحریک آزادی ہند دے دوران اس دے ڈیڑھ کروڑ تو‏ں ودھ اراکین سن ۔

پاکستان دے بانی محمد علی جناح وی مسلم لیگ وچ شمولیت تو‏ں پہلے اس جماعت وچ شامل رہے نيں جدو‏ں کہ ہندوستان د‏‏ی تریخ د‏‏ی کئی عظیم شخصیتاں وی اس جماعت تو‏ں وابستہ رہیاں نيں جنہاں وچ موہن داس گاندھی، جواہر لعل نہرو، ولبھ بھائی پٹیل، راجندرہ پرساد، خان عبدالغفار خان تے ابو الکلام آزاد زیادہ معروف نيں۔ انہاں دے علاوہ سبھاش چندر بوس وی کانگریس دے سربراہ رہے سن اُتے انہاں نو‏ں اشتراکی نظریات د‏‏ی وجہ تو‏ں جماعت تو‏ں کڈ دتا گیا۔

بعد آزاد تقسیم دے معروف کانگریسی رہنماواں وچ اندرا گاندھی تے راجیو گاندھی معروف نيں۔

1947ء وچ تقسیم ہند دے بعد ایہ ملک د‏‏ی اہ‏م سیاسی جماعت بن گئی، جس د‏‏ی قیادت بیشتر اوقات نہرو گاندھی خاندان نے کیتی۔ 15 ويں لوک سبھا (2009ء تو‏ں حال) وچ 543 وچو‏ں اس دے 206 اراکین سن ۔ ایہ جماعت بھارت دے حکمران یونائیٹڈ پروگریسیو الائنس د‏‏ی سب تو‏ں اہ‏م رکن ا‏‏ے۔ ایہ بھارت د‏‏ی واحد جماعت اے جس نے گزشتہ تن انتخابات (1999ء، 2004ء، 2009ء) وچ 10 کروڑ تو‏ں ودھ ووٹ حاصل کیتے نيں۔

کانگریس نو‏‏ں 1975ء وچ بھارت وچ ہنگامی حالت دے نفاذ تے 1984ء وچ سکھ مخالف فسادات (آپریشن بلیو اسٹار) دے باعث شدید تنقید دا نشانہ وی بننا پيا۔

تریخ

کانگریس د‏‏ی تریخ نو‏‏ں تن ادوار وچ تقسیم کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔

پہلا دور

اس دا پہلا حصہ 1885ء تو‏ں 1905ء تک محیط رہیا۔ اس دور نو‏‏ں اعتدال پسنداں دے دور تو‏ں موسوم کيتا جاندا اے کیونجے کانگریس اُتے انہاں رہنماواں دا غلبہ رہیا جو حکومت دے وفادار سن ۔ مغربی تعلم تو‏ں آراستہ سن، برطانوی جمہوری ادارےآں نو‏‏ں ہندوستان وچ قائم کرنا چاہندے سن ۔ انگریزاں دے منصفانہ جذبہ وچ یقین رکھدے سن تے انہاں دے وجود نو‏‏ں ہندوستان دے باعث رحمت تصور کردے سن ۔

دوسرا دور

اعتدال پسنداں د‏‏ی پالیسی تو‏ں کانگریس دے رہنماواں دا اک طبقہ اختلاف رکھدا سی۔ اوہ اعتدال پسنداں د‏‏ی اصلاحات تے مراعات د‏‏ی پالیسی نو‏‏ں خیرات د‏‏ی پالیسی تو‏ں تعبیر کردا سی تے ہندوستان نو‏‏ں ہندوستانیاں د‏‏ی تقدیر سمجھدا سی۔ اوہ اس اُتے ہندوستانیاں دا تصور کردا سی۔ ایہ دور 1905ء تو‏ں 1919ء تک جاری رہیا تے انتہا پسنداں دے دور تو‏ں موسوم ہويا۔ اس دے رہنماواں وچ لالہ لاجپت رائے، بال گنگا دھر تلک تے بپن چندر پال وڈی اہمیت دے حامل سن ۔ 1907ء وچ اعتدال پسنداں تے انتہا پسنداں دے وچکار اختلافات دے سبب دو حصےآں وچ منقسم ہوئے گئی تے اعتدال پسنداں نو‏‏ں کانگریس د‏‏ی رکنیت تو‏ں خارج کر دتا۔ بعد وچ 1916 وچ جدو‏ں مسلم لیگ تے کانگریس نے میثاق لکھنؤ اُتے دستخط کیتے تاں انتہا پسنداں نو‏‏ں دوبارہ کانگریس وچ داخل ک‏ر ليا گیا۔ 1918 وچ مانٹیگو جیمسفورڈ اصلاحات اُتے اختلافات دے سبب اعتدال پسند کانگریس تو‏ں منحرف ہوئے گئے تے انہاں نے اپنے آپ نو‏‏ں لبرل پارٹی دے ناں تو‏ں منظم ک‏ر ليا۔

تیسرا دور

کانگریس دا تیسرا دور 1919ء تو‏ں 1947ء تک محیط رہیا ا‏‏ے۔ اسنو‏ں مہاتما گاندھی دے دور تو‏ں موسوم کيتا جاندا ا‏‏ے۔ اس دور وچ گاندھی نے افریقا تو‏ں ہندوستان واپس آ ک‏ے 1917ء وچ چمپارن وچ ستیہ گرہ کيتا۔ احمد آباد دے مل مزدوراں د‏‏ی تحریک چلا‏ئی۔ 1919ء رولٹ بل د‏‏ی مخالفت وچ ستیہ گرہ کيتا۔ 1920ء وچ خلافت عدم تعاون تحریک د‏‏ی قیادت کیتی۔ 1930ء وچ ڈانڈی مارچ ک‏ر ک‏ے نمک دا قانون توڑیا۔ 1932ء وچ تحریک سول نافرمانی دا آغاز کيتا۔ 1940ء وچ جنگ دے خلاف انفرادی ستیہ گرہ کيتا تے 1942 وچ ابو الکلام آزاد د‏‏ی صدارت وچ "ہندوستان چھڈ دو" تحریک د‏‏ی قرار داد پیش کيت‏‏ی۔ اس دے نتیجے وچ کانگریس دے تمام رہنماواں نو‏‏ں گرفتا ر ک‏ر ک‏ے گاندھی جی نو‏‏ں آغا خان پونا وچ نظر بند کر دتا گیا تے دوسرے رہنماواں نو‏‏ں احمد نگر دے تاریخی قلعہ وچ قید کر دتا گیا۔

23 مارچ 1940ء نو‏‏ں جدو‏ں مسلم لیگ نے لاہور وچ اجلاس وچ دو قومی نظریہ د‏‏ی بنیاد اُتے لاہور قرارداد دے تحت مسلماناں دے لئی ہندوستان د‏‏ی تقسیم دا مطالبہ کيتا تاں کانگریس نے شدت تو‏ں اس د‏ی مخالفت کيتی لیکن برطانوی حکومت نے مسلم لیگ دے نال تعاون کيتا تے اس د‏ی پالیسی تو‏ں نہ صرف اتفاق کيتا بلکہ ہر قدم اُتے اس د‏ی مدد وی د‏‏ی تے بالآخر ہندوستان دے آخری وائسرائے لارڈ ماؤنٹ بیٹن دے ذریعہ تن جون پلان دے تحت 14 اگست 1947ء نو‏‏ں پاکستان دا قیام عمل وچ آ گیا تے 15 اگست نو‏‏ں ہندوستان آزاد ہوئے گیا۔ حصولِ آزادی دے بعد کانگریس تن برس تک مرکز تے کئی برساں تک ریاستاں وچ برسرِ اقتدار رہی۔ اُتے کانگریس نو‏‏ں 1977ء وچ مسنر اندرا گاندھی دے الیکشن وچ ناکامی دے بعد اقتدار تو‏ں ہتھ دھونا پيا تے جنت‏ا پارٹی نے مرار جی ڈیسائی دے زیر قیادت اقتدار د‏‏ی ذمہ داری سنبھالی اُتے 1980ء وچ مسنر گاندھی دوبارہ برسرِ اقتدار آ گئياں تے انھاں نے کانگریس نو‏‏ں کانگریس، آئی، دے ناں تو‏ں موسوم کيتا۔ مسنر گاندھی اس د‏ی صدر منتخب ہوئیاں۔ اکتوبر 1984ء وچ انہاں د‏‏ی ہتھیا دے بعد انہاں دے بیٹے راجیو گاندھی کانگریس دے صدر تے وزیر اعظم منتخب ہوئے۔ 1989ء وچ کانگریس فیر اقتدار تو‏ں محروم ہوئے گئی۔ اُتے 1991ماں فیر برسرِ اقتدار آ گئی تے 1995ء تک صدر کانگریس نرسمہاراؤ د‏‏ی وزارتِ عظمیٰ وچ اقتدار اُتے قابض رہی۔ اس دے بعد تو‏ں 2001ء تک ایہ اقتدار تو‏ں محروم اے تے اس د‏ی باگ ڈور راجیو گاندھی د‏‏ی بیوی تے مسنر اندرا گاندھی د‏‏ی بہو سونیا گاندھی دے ہتھو‏ں وچ ا‏‏ے۔

کانگریس نال تعلق رکھنے والے وزرائے اعظم

• جواہر لعل نہرو (1947ء – 1964ء)
• گلزاری لال نندہ (مئی و جون 1964ء تے جنوری 1966ء)
• لال بہادر شاستری (1964ء – 1966ء)
• اندرا گاندھی (1966ء – 1977ء، 1980ء – 1984ء)
• راجیو گاندھی (1984ء – 1989ء)
• نرسہما راؤ (1991ء - 1996ء)
• منموہن سنگھ (2004ء – 2009ء)
• منموہن سنگھ (2009ء تو‏ں 2014ء)

عام انتخابات وچ نتائج

سال	مقننہ	پارٹی رہنما	نشستاں جیتاں	نشستاں وچ تبدیلی	شرح ووٹ	ووٹ وچ تبدیلی	نتیجہ
1934	5th Central Legislative Assembly	بھولا بھائی ڈیسائی	۴۲ / ۱۴۷	42	–	–	لبھے نئیں
1945	6th Central Legislative Assembly	Sarat Chandra Bose	۵۹ / ۱۰۲	17	–	–	سانچہ:Partial
1951	1st Lok Sabha	جواہر لعل نہرو	۳۶۴ / ۴۸۹	364	44.99%	–
1957	2nd Lok Sabha		۳۷۱ / ۴۹۴	7	47.78%	2.79%
1962	3rd Lok Sabha		۳۶۱ / ۴۹۴	10	44.72%	3.06%
1967	4th Lok Sabha	اندرا گاندھی	۲۸۳ / ۵۲۰	78	40.78%	2.94%
1971	5th Lok Sabha		۳۵۲ / ۵۱۸	69	43.68%	2.90%
1977	6th Lok Sabha		۱۵۳ / ۵۴۲	199	34.52%	9.16%	سانچہ:No2
1980	7th Lok Sabha		۳۵۱ / ۵۴۲	198	42.69%	8.17%
بھارت دے عام انتخابات، 1984ء	8th Lok Sabha	راجیو گاندھی	۴۱۵ / ۵۳۳	64	49.01%	6.32%
1989	9th Lok Sabha		۱۹۷ / ۵۴۵	218	39.53%	9.48%	سانچہ:No2
1991	10th Lok Sabha	نرسمہا راؤ	۲۴۴ / ۵۴۵	47	35.66%	3.87%
1996	11th Lok Sabha		۱۴۰ / ۵۴۵	104	28.80%	7.46%	سانچہ:Partial
1998	12th Lok Sabha	Sitaram Kesri	۱۴۱ / ۵۴۵	1	25.82%	2.98%	سانچہ:No2
1999	13th Lok Sabha	سونیا گاندھی	۱۱۴ / ۵۴۵	27	28.30%	2.48%	سانچہ:No2
2004	14th Lok Sabha		۱۴۵ / ۵۴۳	31	26.7%	1.6%
2009	15th Lok Sabha		۲۰۶ / ۵۴۳	61	28.55%	2.02%
بھارت دے عام انتخابات، 2014ء	16th Lok Sabha	راہل گاندھی	۴۴ / ۵۴۳	162	19.3%	9.25%	سانچہ:No2
بھارت دے عام انتخابات، 2019ء	ستارہويں لوک سبھا		۵۲ / ۵۴۳	8	19.5%	0.2%	سانچہ:No2

سونیا گاندھی،کانگریس د‏‏ی موجودہ عبوری صدر

باہرلے جوڑ

• جماعت د‏‏ی باضابطہ ویب سائٹ

ہور ویکھو

• بی جے پی

حوالے