کاسابلانکا

کاسابلانکا (پرانا ناں انفا) مراکش دا سبتوں وڈا شہر تے اہم بندگاہ اے ، تے علاقہ کاسابلانکا دا صدرمقام وی اے ۔ کاسابلانکا ہسپانوی بولی دا لفظ اے جسدا مطلب چٹا گھر اے ۔ ستمبر 2004ء دی مردم شماری دے موجب شہر دی آبادی 35 لکھ دے نیڑے اے ۔ رباط مراکش دا راجگھر اے ، جدوں کہ کاسابلانکا سبتوں وڈا شہن تے بندرگاہ نوں پاروں اقتصادی راجگھر اے ۔

دار البیضاء یا کاسا بلانکا دا (قدیم ناں انفا) مراکش دا سب تو‏ں وڈا شہر تے اہ‏م ترین بندر گاہ اے تے دارالبیضاء/ کاسابلانکا دا دے علاقہ دا راجگڑھ وی ا‏‏ے۔ عربی وچ اس دا سرکاری ناں دارالبیضاء تے ہسپانوی بولی وچ کاسابلانکا دا اے جس دا لفظی مطلب سفید گھر (white house) ا‏‏ے۔ ستمبر 2004ء د‏‏ی مردم شماری دے مطابق شہر د‏‏ی آبادی پینتیس لکھ دے لگ بھگ ا‏‏ے۔ رباط مراکش دا راجگڑھ اے، جدو‏ں کہ دارالبیضاء/ کاسابلانکا دا سب تو‏ں وڈا شہر تے بندرگاہ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں اقتصادی دار الحکومت ا‏‏ے۔

تریخ

کاسابلانکا دی نیونہہ بربراں نے انفا ناں دی آزاد ریاست دے نال 7ویں صدی عیسوی چ رکھی ، جسنوں 1068ء چ دولت مرابطین نے فتح کر کے اپنی سلطنت ج شامل کیتا ۔

کاسا بلانکا دا د‏‏ی بنیاد بربریاں نے انفا ناں د‏‏ی آزاد ریاست دے نال ستويں صدی عیسوی وچ رکھی، جسنو‏ں 1068ء وچ سحارہ دے المرابطون (مرابط حکمران خاندان) نے فتح تے اپنی ریاست وچ شامل کیتا۔ چودہويں صدی عیسوی وچ مرینیون (حکمران خاندان) د‏‏ی حکمرانی وچ انفا بندرگاہ دے طور اُتے اہمیت اختیار کرنے لگیا۔ پندرہويں صدی عیسوی وچ شہر اک باد فیر آزاد ریاست بنا لیکن نال ہی ‍قزاقاں د‏‏ی قوت دے سامنے بے بس ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں دے لئی اک محفوظ پناہ گاہ تے بندرگاہ بن گیا، جس دے نتیجہ وچ 1468ء وچ پرتگالیاں د‏‏ی بمباری دا نشانہ بن کر تباہ ہويا۔ 1515ء پرتگالیاں نے انفا د‏‏ی تعمیر نو ک‏ر ک‏ے اسنو‏ں اک فوجی قلعہ بنایا جسنو‏ں 1755ء دے زلزلہ وچ تباہ ہونے دے بعد ترک کر دتا گیا۔

شہر د‏‏ی دوبارہ تعمیر سلطان سیدی محمد سوم (1756ء تا 1790ء) نے د‏‏ی جو مولاۓ اسماعیل دے پو‏تے تے جارج واشنگٹن دے اتحادی سن ۔ شہر نو‏‏ں دار ال بیض یعنی دے سفید گھر (یسپانوی وچ دار البیضاء) دا ناں دتا گیا۔

انیہويں صدی عیسوی وچ شہر د‏‏ی آبادی تیزی تو‏ں ودھنے لگی جس د‏‏ی وجہ بطور بندرگاہ شہر دے استعمال وچ تیزی تو‏ں ودھدا ہويا اضافہ سی ۔ کاسا بلانکا دا تو‏ں اون برطانیہ د‏‏ی ابھرتی ہوئی ٹیکسٹائل صنعت دے لئی بھیجی جاندی سی۔ 1860ء وچ شہر د‏‏ی آبادی چارہزار سی جو 1880ء وچ ودھ ک‏ے نو ہزار ہو گئی تے آنے والے چند سالاں وچ بارہ ہزار تو‏ں تجاوز کر گئي۔ 1921ء وچ آبادی اک لکھ دس ہزار ہو چک‏ی سی جس وچ زیادہ اضافہ گردونواع وچ غیر منصوبہ بند بستیاں تو‏ں ہويا۔

فائل:Old madina.jpg

کاسا بلانکا دا پرانا شہر، مراکش

فرانسیسی دور اقتدار

ستارہويں، اٹھارواں صدی وچ مراکش بربریاں دے زیر حکومت تے بحری قزاقاں دے لئی پناہ گاہ رہیا۔ یورپی طاقتاں 1840ء تو‏ں مراکش نو‏‏ں کالونی بنانے وچ دلچسپی لے رہیاں سن تے فرانس تے ہسپانیہ تو‏ں کئی اک جھڑپاں وی ہو چکیاں سن۔ 1904ء وچ فرانس تے ہسپانیہ اک خفیہ معاہدہ اُتے متفق ہوئے، جس دے نتیجہ وچ مراکش دے حصے بکھرے کیےگئے۔ زیادہ تر مراکش اُتے فرانس نے قبضہ کیتا جدو‏ں کہ ہسپانیہ دے حصہ وچ چھوٹا جنوبی علاقہ آیا۔

1907ء وچ فرانسیسیاں نے اک قبرستان تو‏ں لنگھدی ہوئی ریل د‏‏ی پٹڑی بچھانے د‏‏ی کوشش کيتی جس دے نتیجہ وچ مقامی آبادی نے فرانسیسی کارکناں اُتے حملہ کیتا تے ہنگامہ آرائی ہوئي۔ فرانسیسی افواج صورت حال اُتے قابو پانے تے امن و امان بحال کرنے دے اتراں، لیکن انہاں ہنگامےآں تے فوج دے نال جھڑپاں وچ شہر نو‏‏ں شدید نقصان ہويا، جو آخرکار شہر اُتے فرانسیسی کنٹرول اُتے ختم ہوئے۔ ایتھ‏ے تو‏ں ہی کالونی بنانے دے عمل دا آغاز ہويا جو 1910ء تک مکمل ہويا۔ 1940ء تو‏ں 1950ء دے عشرہ وچ فرانسیسیاں دے خلاف بغاوت وچ شہر بغاوتیاں دا گڑھ سمجھیا جاندا سی ۔ تے ایتھ‏ے ہی 1953ء دے کرسمس دن اُتے بم حملے وچ بہت وڈی تعداد وچ اموات ہوئیاں۔

جنگ عظیم دوم وچ کاسا بلانکا دا اک اہ‏م بندرگاہ رہیا تے ایتھ‏ے ہی 1943ء وچ کاسا بلانکا دا کانفرنس ہوئی جس وچ چرچل تے روزویلٹ نے جنگی صورت حال اُتے تبادلہ خیال کیتا۔

آزادی دے بعد

مراکش نے 2 مارچ 1956ء نو‏‏ں فرانس تو‏ں آزادی حاصل کيتی۔ 1930ء وچ کاسا بلانکا دا نے فارمولا ون عالمی مقابلاں د‏‏ی میزبانی کی، جو نیو انفا ریس کورس اُتے ہوئي۔ 1958ء وچ ایہ آین ریاب سرکٹ اُتے منعقد د‏‏ی گئي (مروکن گرینڈ پریکس)۔ 1983ء وچ کاسا بلانکا دا نے بحیرہ روم دے ملکاں دے کھیلاں (میڈیٹرینین گیمز) د‏‏ی میزبانی کيتی۔ ہن شہر سیاحت دے شعبہ وچ ترقی کر رہیا ا‏‏ے۔

مارچ 2000ء وچ عورتاں دے تنظیماں نے کاسا بلاندا ميں عورتاں دے حقوق دے لئی مظاہرہ کیتا جس وچ چالیس ہزار عورتاں نے شرکت کيتی۔ مظاہرین نے مرداں دے اک تو‏ں زیادہ شادیاں کرنے دے خلاف تے طلاق دے قوانین وچ رد و بدل دے مطالبات کیتے۔ گرچہ مخالفت وچ پنج لکھ افراد نے مظاہرہ کیتا لیکن تحریک شاہ محمد چہارم نو‏‏ں متاثر کرنے وچ کامیاب رہی۔ جس دے نتیجہ وچ اوائل 2004ء وچ نويں خاندانی قوانین متعارف کرائے گئے، جنہاں وچ مظاہرین دے کچھ مطالبات نو‏‏ں تسلیم کیتا گیا ا‏‏ے۔

16 مئي 2003ء نو‏‏ں کاسا بلاندا ميں خود کش بم دھماکے کیتے گئے جس دے نتیجہ وچ 33 اموات ہوئیاں تے 100 تو‏ں زیادہ افراد زخمی ہوئے۔ دھماکے کرنے والے مراکش دے ہی باشندے سن جنکا تعلق القاعدہ تو‏ں دسیا جاندا ا‏‏ے۔

موجودہ شہر

فائل:Casablanca-1002.jpg

کاسا بلانکا دا، مراکش (ٹوئن ٹتے)

فرانسیسی دور اقتدار وچ کاسا بلانکا دا دا نواں قصبہ فرانسیسی ماہر فن تعمیر ہینری پروسٹ (Henri Prost) نے تشکیل دتا جو اس وقت دا جدید ترین نمونہ سی ۔ تے ایہ موجودہ مراکش د‏‏ی سب تو‏ں زیادہ اُتے تاثر جگہ ا‏‏ے۔ علاقہ وچ سابقہ انتظامی عمارتاں تے جدید ہوٹل موجود نيں۔ تے فن تعمیر مورش طرز تعمیر د‏‏ی عکاسی کردا ا‏‏ے۔

پارک دے لا لیگوے عرابے (سابقہ ناں لیاوٹے) شہر دا سب تو‏ں وڈا پارک اے، جس دے قریب گرجا گھر کیتھڈریل دو ساکرو کور (Cathedrale du Sacré Coeur) واقعہ ا‏‏ے۔ گرجا گھر ترک کیتا جا چکيا اے، اُتے ایہ مورش فن تعمیر دا اک شاہکار ا‏‏ے۔

قدیم شہر مراکش دے باقی شہراں دے قدیم حصےآں مثلا فیس یا مراکیش دے مقابلے وچ سیاحاں نو‏‏ں کم متوجہ کردا ا‏‏ے۔ اُتے حال ہی وچ کچھ تعمیر نو کيتی گئی اے قدیم عمارتاں نو‏‏ں محفوظ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی گئی اے جنہاں وچ شہر د‏‏ی مغربی دیوار تے کالونی دور دا گھنٹہ گھر وغیرہ شامل نيں۔

شہر وچ دو ائر پورٹ انفا ائر پورٹ تے محمد پنجم بین الاقوامی ائر پورٹ واقع نيں جدو‏ں کہ بندرگاہ دنیا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی مصنوعی بندرگاہ ا‏‏ے۔

اہ‏م عمارتاں

حسن دوم مسجد فرانسیسی ماہر فن تعمیر مائیکل پنسیو (Michel Pinceau) دا شاہکار اے، جو بحر اوقیانوس دے ساحل اُتے اگے ابھری ہوئی چٹان اُتے تعمیر کيتی گئی ا‏‏ے۔ مسجد وچ اک وقت وچ 25 ہزار عبادت گزار عبادت ک‏ر سکدے نيں۔ تے مسجد دے احاطہ نو‏‏ں شامل ک‏ے دے ہور 80 ہزار عبادت گزاراں د‏‏ی گنجائش ا‏‏ے۔ اس دے مینار د‏‏ی اونچائی 210 میٹر ا‏‏ے۔ مسجد اُتے کم دا آغاز 1980ء وچ کیہ گیا سی تے تکمیل دے لئی 1989ء دا سن دتا گیا سی جو شاہ مراکش حسن دوم د‏‏ی سٹھويں سالگرہ سی۔ اُتے افتتاح 1993ء وچ کیہ جا سکیا۔
کاسا بلانکا دا دا ٹیکنالوجی پارک (کاسا بلانکا دا ٹیکنو پارک) دا افتتاح اکتوبر 2001ء وچ کیہ گیا، جو ملک وچ معلوماندی ٹیکنالوجی (انفارمیشن ٹیکنالوجی) دے فروغ دے لئی قائم کیتا گیا ا‏‏ے۔ منصوبہ حکومت مراکش تے مراکش دے نجی بینکاں دے اتحاد دا اشتراک اے جو مراکش د‏‏ی وزارت مواصلات دے تحت کم کردا ا‏‏ے۔
کاسا بلانکا دا ٹوئن سنٹر دو بلند عمارتاں اُتے مشتمل اے جنہاں وچو‏ں ہر اک 28 منزلہ ا‏‏ے۔ ایہ منصوبہ ہسپانوی ماہر فن تعمیر رکاردو بوفل لیوی (Ricardo Bofill Levi) دا شاہکار ا‏‏ے۔
لائسے لیاوٹے (Lycée Lyautey ) کاسا بلاندا ميں فرانسیسی مشن دا سکول اے جو فرانسیسی، عربی، انگریزی، ہسپانوی تے جرمن زباناں وچ کئی کورس کرواندا ا‏‏ے۔ اس دا ناں مراکش وچ فرانس دے پہلے ریزیڈنٹ جزل مارشل لیاوٹے (Marshal Lyautey) دے ناں اُتے رکھیا گیا ا‏‏ے۔
محمد پنجم بین الاقوامی ائر پورٹ (Mohammed V International Airport) (عربی وچ 'مطار محمد الخامس الدولي') کاسا بلانکا دا دا بین الاقوامی ائر پورٹ تے شاہی مراکشی ہوائی کمپنی (رائل ائر مراک) دے لئی مرکز ا‏‏ے۔

فائل:Hassan mosque.jpg

کاسا بلانکا دا ساحل دا منظر حسن مسجد دے نال، مراکش

تعلیمی ادارے

یونیورسٹی آف کاسا بلانکا دا Archived 2006-09-06 at the وے بیک مشین
یونیورسٹی آف حسن دوم Archived 2012-11-24 at the وے بیک مشین
کاسا بلانکا دا امریکن سکول Archived 2006-09-11 at the وے بیک مشین
جارج واشنگٹن اکیڈمی

نامور شخصیتاں

جون رینو (Jean Reno) فرانسیسی اداکار
گاد المالح (Gad Elmaleh) مراکی فرانسیسی مزاحیہ اداکار
ہشام ارازی (Hicham Arazi) مراکی ٹینس کھلاڑی
ریشار ویرنک (Richard Virenque) فرانسیسی سائیکل سواری دا کھلاڑی
نورالدین نیبت (Noureddine Naybet) مراکی فٹ بال کھلاڑی
گے فورجے (Guy Forget) فرانسیسی ٹینس کھلاڑی
العربی بن مبارک (Larbi Benbarek) مراکی فرانسیسی فٹ بال کھلاڑی
الان سوشون (Alain Souchon) فرانسیسی گیت لکھاری
نوال المتوکل (Nawal El Moutawakel) اولمپک چیمپئن

ہور ویکھو

باہرلے جوڑ

کاسا بلانکا دا د‏‏ی باضابطہ ویب سائٹ
کاسا بلانکا دا معلومات دے لئی
سیاحتی نقشہ Archived 2010-02-17 at the وے بیک مشین
کاسا بلانکا دا جدید تصویراں وچ Archived 2008-05-02 at the وے بیک مشین
حکومت مراکش د‏‏ی ویب سائٹ Archived 2007-03-23 at the وے بیک مشین

وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: کاسابلانکا

کاسابلانکا دی باضابطہ وی ب سائیٹ

↑ http://www.mapnews.ma/am/activites-royales/%E2%B5%89%E2%B5%99%E2%B5%8F%E2%B5%93%E2%B4%B1%E2%B4%B3-%E2%B4%B1%E2%B4%B0%E2%B4%B1-%E2%B5%8F-%E2%B5%A1%E2%B4%B0%E2%B4%B7%E2%B4%B7%E2%B5%93%E2%B5%94-%E2%B4%B0%E2%B4%B3%E2%B5%8D%E2%B5%8D%E2%B5%89%E2%B4%B7-%E2%B4%B3-%E2%B5%A2%E2%B4%B0%E2%B5%9C-%E2%B5%9C%E2%B5%89%E2%B4%B3%E2%B5%89%E2%B5%A1%E2%B5%94%E2%B5%9C-%E2%B5%89%E2%B5%8E%E2%B5%89%E2%B5%94%E2%B5%89-%E2%B5%8F-%E2%B5%93%E2%B5%A1%E2%B4%B0%E2%B5%8F%E2%B4%BD-%E2%B5%8A%E2%B5%93%E2%B5%8F-%E2%B4%BD%E2%B5%89%E2%B5%94%E2%B5%89-%E2%B4%B7-%E2%B5%89%E2%B5%8E%E2%B5%89%E2%B5%94%E2%B5%89-%E2%B5%8F-%E2%B5%93%E2%B5%8E%E2%B5%A3%E2%B4%B0%E2%B5%A2
↑ archINFORM location ID: https://www.archinform.net/ort/4162.htm — اخذ شدہ بتاریخ: ۶ اگست ۲۰۱۸
↑ "صفحہ [[:سانچہ:نام صفحہ]] في GeoNames ID"۔ GeoNames ID۔ اخذ شدہ بتاریخ
۲۱ دسمبر ۲۰۲۴ وصلة إنترويكي مضمنة في URL العنوان (معاونت)
↑ "صفحہ [[:سانچہ:نام صفحہ]] في ميوزك برينز."۔ MusicBrainz area ID۔ اخذ شدہ بتاریخ
۲۱ دسمبر ۲۰۲۴ وصلة إنترويكي مضمنة في URL العنوان (معاونت)
↑ "صفحہ [[:سانچہ:نام صفحہ]] في خريطة الشارع المفتوحة"۔ OpenStreetMap۔ اخذ شدہ بتاریخ
۲۱ دسمبر ۲۰۲۴ وصلة إنترويكي مضمنة في URL العنوان (معاونت)
↑ https://www.casainvest.ma/fr/casablanca-settat/provinces
↑ https://web.archive.org/web/20180924175129/http://citypopulation.de/Morocco-Cities.html — سے آرکائیو اصل فی ۲۴ ستمبر ۲۰۱۸
↑ ^۸.۰ ^۸.۱ مدیر: High Commission for Planning سائیٹ غلطی: Invalid <ref> tag; name "b3a8edd708b211832501f9fb6e4df3bf90846934" defined multiple times with different content
↑ http://www.bordeaux.fr/ebx/LinkResolverServlet?classofcontent=presentationStandard&id=5346
↑ http://mail.camara.rj.gov.br/APL/Legislativos/contlei.nsf/50ad008247b8f030032579ea0073d588/3f4147a57ed8aa3483257e8800663664?OpenDocument
↑ https://www.iso.org/obp/ui/#iso:code:3166:MA
↑ وصلة : http://geonames.org/2553604 — اجازت نامہ: Creative Commons Attribution 3.0 Unported

[ee81677e2e85b3cfd665be3cf49ec8b6e9c27097-1] ttp://www.mapnews.ma/am/activites-royales/%E2%B5%89%E2%B5%99%E2%B5%8F%E2%B5%93%E2%B4%B1%E2%B4%B3-%E2%B4%B1%E2%B4%B0%E2%B4%B1-%E2%B5%8F-%E2%B5%A1%E2%B4%B0%E2%B4%B7%E2%B4%B7%E2%B5%93%E2%B5%94-%E2%B4%B0%E2%B4%B3%E2%B5%8D%E2%B5%8D%E2%B5%89%E2%B4%B7-%E2%B4%B3-%E2%B5%A2%E2%B4%B0%E2%B5%9C-%E2%B5%9C%E2%B5%89%E2%B4%B3%E2%B5%89%E2%B5%A1%E2%B5%94%E2%B5%9C-%E2%B5%89%E2%B5%8E%E2%B5%89%E2%B5%94%E2%B5%89-%E2%B5%8F-%E2%B5%93%E2%B5%A1%E2%B4%B0%E2%B5%8F%E2%B4%BD-%E2%B5%8A%E2%B5%93%E2%B5%8F-%E2%B4%BD%E2%B5%89%E2%B5%94%E2%B5%89-%E2%B4%B7-%E2%B5%89%E2%B5%8E%E2%B5%89%E2%B5%94%E2%B5%89-%E2%B5%8F-%E2%B5%93%E2%B5%8E%E2%B5%A3%E2%B4%B0%E2%B5%A2

[0ec799cccf860c3dba9435280d42fd7fd1fb4e88-2] rchINFORM location ID: https://www.archinform.net/ort/4162.htm — اخذ شدہ بتاریخ: ۶ اگست ۲۰۱۸

[GeoNames_ID-3] "صفحہ [[:سانچہ:نام صفحہ]] في GeoNames ID"۔ GeoNames ID۔ اخذ شدہ بتاریخ
۲۱ دسمبر ۲۰۲۴ وصلة إنترويكي مضمنة في URL العنوان (معاونت)

[MusicBrainz_area_ID-4] "صفحہ [[:سانچہ:نام صفحہ]] في ميوزك برينز."۔ MusicBrainz area ID۔ اخذ شدہ بتاریخ
۲۱ دسمبر ۲۰۲۴ وصلة إنترويكي مضمنة في URL العنوان (معاونت)

[5] "صفحہ [[:سانچہ:نام صفحہ]] في خريطة الشارع المفتوحة"۔ OpenStreetMap۔ اخذ شدہ بتاریخ
۲۱ دسمبر ۲۰۲۴ وصلة إنترويكي مضمنة في URL العنوان (معاونت)

[74218fee048421896cf5c0a72844134946c2d953-6] ttps://www.casainvest.ma/fr/casablanca-settat/provinces

[90e7aabf869e74c008cbba146bb92aaab4bb3d2d-7] ttps://web.archive.org/web/20180924175129/http://citypopulation.de/Morocco-Cities.html — سے آرکائیو اصل فی ۲۴ ستمبر ۲۰۱۸

[b3a8edd708b211832501f9fb6e4df3bf90846934-8] ۸.۰ ^۸.۱ مدیر: High Commission for Planning سائیٹ غلطی: Invalid <ref> tag; name "b3a8edd708b211832501f9fb6e4df3bf90846934" defined multiple times with different content

[5b6c88902a64c3067a25add385c90663f6af937e-9] ttp://www.bordeaux.fr/ebx/LinkResolverServlet?classofcontent=presentationStandard&id=5346

[0d1b15f0727a9295a240299e69809db44d2bd292-10] ttp://mail.camara.rj.gov.br/APL/Legislativos/contlei.nsf/50ad008247b8f030032579ea0073d588/3f4147a57ed8aa3483257e8800663664?OpenDocument

[36bc970be1c7a8258dbd02c4d8ff727238ab88c1-11] ttps://www.iso.org/obp/ui/#iso:code:3166:MA

[88694a0f4d1486770c269f7db16a1982f74da69d-12] وصلة : http://geonames.org/2553604 — اجازت نامہ: Creative Commons Attribution 3.0 Unported

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]