پہلی اینگلو مرہٹہ لڑائی

پہلی اینگلو-مراٹھا لڑائی
اینگلو مرہٹہ لڑائیاں دا حصہ
تصویر وچّ پہلی اینگلو-مراٹھا لڑائی دوران انگریزاں دی خودسپوردگی نوں وکھایا گیا ہے۔ ایہہ تصویر وڈگاؤں ،پونا وکھے واقع وجی ستمبھ دا حصہ ہے۔
تریخ 1775–1782 تھاں/ٹکانہ پونا نتیجہ مراٹھیاں دی جت سالبائی دا معاہدہ
لڑاکے
ایسٹ انڈیا کمپنی	مرہٹہ سلطنت

پہلی اینگلو-مرہٹہ لڑائی (1775–1782) ایسٹ انڈیا کمپنی اتے مرہٹہ سلطنت وچکار ہوئی۔ ایہہ لڑائی سورت دے معاہدے نال شروع ہوئی اتے سالبائی دے معاہدے نال ختم ہوئی۔

پچھوکڑ

1772 وچ مادھوراؤ پیشوا دی موت پچھوں، اسدا بھرا نرائنراؤ مراٹھا سامراج دا پیشوا بنا دتا گیا سی۔ پر پیشوا باجیراؤ 1 دا پتر رگھوناتھ راؤ پیشوا دا عہدہ ہتھیاؤنا چاہندا سی۔ اسے ویلے وچ مادھوراؤ دی بیواہ گنگابائی نے اک پتر نوں جم دتا جہڑا کہ تخت دا قانونی وارث سی۔ اس بچے دا نام سوائے مادھوراؤ رکھیا گیا۔ باراں مراٹھا سردار نانا فرنویس دی اگوائی وچ اس بچے نوں پیشوا دا عہدہ دینا چاہندے سن۔

رگھوناتھ راؤ، جسنوں اپنی ایہہ جگہ اتے طاقت کھسّ جان دا ڈر سی اتے اسدے خلاف وچ سی، نے انگریزی حکومت بمبئی توں مدد منگی اتے 6 مارچ،1775 نوں سورت دا معاہدہ اپر دستخط کر دتے، جس دیاں شرطاں وجوں رگھوناتھ نوں سلسٹی اتے وسئی دے علاقے انگریزاں نوں دینے سن، اسدے نال اسنوں سورت اتے بھرچ ضلعیاں توں آؤن والا کر وی انگریزاں نوں دینا سی۔ اسدے بدلے انگریزاں نے رگھوناتھ نوں 2500 فوجی مہیا کرن دا وعدہ کیتا۔

بریٹیش کلکتہ کونسل نے سورت دا معاہدہ دی نندا کیتی اتے کرنل اپٹن نوں اس معاہدے نوں ردّ کرکے نویں سندھی کرن لئی پونا بھیجیا۔ جسنے 1مارچ 1776 نوں صورتَ دا معاہدہ ردّ کرکے نویں پرندر دا معاہدہ کیتی، جس مطابق رگھوناتھراؤ نوں پینشن اُتے کر دتا گیا اتے اس نال کیتے سارے وعدے ردّ کر دتے گئے پر سلسٹی اتے بھرچ دے علاقے اوہناں نے انگریزی راج وچ شامل ہی رکھے۔ بمبئی دی سرکار نے اس نویں سندھی دا خلاف کیتا۔ 1977 وچ نانا پھڑنویس نے فراسیسیاں نوں مغربی گھاٹ اُتے اک بندرگاہ دے کے اس معاہدے دی النگھنا کیتی، جسدے جواب وچ انگریزاں نے پونے ول اپنی فوج بھیج دتی۔

شروعاتی پڑاز اتے پرندر دا معاہدہ (1775–1776)

انگریزی فوج کرنل کیٹنگ دی اگوائی ہیٹھ 15 مارچ، 1775 نوں سورت توں پونے ول روانہ ہوئی۔ پر اوہناں نوں ہریپنت پھڈکے دی فوج نے اڈس وکھے روک لیا اتے جتھے انگریزاں دی 18 مئی،1775 نوں بری طرحاں ہار ہوئی۔ اس اڈس دی لڑائی، (گجرات) وچ کیٹنگ اتے رگھوناتھراؤ دیاں فوجاں دے 96 اتے مراٹھیاں دی فوج دے 150 فوجی مارے گئے۔

وارن ہیسٹنگز نے اندازہ لایا کہ اس طرحاں پونے دی فوج نال سدھا ٹکراؤنا ایہناں لئی بہت نقصان دہ ثابت ہو سکدا اے۔ اس لئی بنگال دی سپریم کونسل نے سورت دا معاہدہ دی گھور نندا کیتی اتے کرنل اپٹن نوں پونے اس معاہدے نوں ردّ کرکے نواں معاہدہ کرن لئی بھیجیا۔ اپٹن اتے پونے دے منتریاں وچکار ہوئے اس سمجھوتے نوں پرندر دا معاہدہ جس اپر 1 مارچ، 1776 نوں دوواں دھراں نے دستخط کیتے۔

وڈگاؤں

فرانس اتے پونے دی سرکار ولوں کیتے گئے معاہدے (1776) دے کارن بمبئی سرکار نے رگھوبا اپر حملہ کرکے اسنوں مڑ بحال کرن دا فیصلہ لیا۔ اوہناں نے کرنل ایگرٹن دی اگوائی وچ فوج بھیجی جہڑی کہ مغربی گھاٹ دے بھور گھاٹ ہندی ہوئی 4 جنوری، 1779 نوں کرلا پہنچی جتھے اوہ مراٹھیاں دے حملیاں وچ گھر گئے۔ انت انگریزاں دی فوج نوں پچھے ہٹ کے وڈگاؤں واپس آؤنا پیا جتھے پھر اوہناں نوں چھیتی گھیر لیا گیا۔ اس کارن انگریزاں نوں وڈگاؤں دا معاہدہ اپر 16 جنوری،1779 نوں ہستاکھر کرنے پئے۔ ایہہ مراٹھیاں دی جت سی۔

انگریزاں دی شمالی فوج کرنل(بعد وچ جنرل) تھومس ونڈم دی اگوائی دیر نال پہنچی، جس کارن اوہ بمبئی دی فوج نوں ہار توں نہ بچا سکے۔ بنگال دے گورنر جنرل وارن ہیٹنگز نے معاہدے نوں ایہہ کہہ کے نکار دتا کہ بمبئی دے اہلکاراں کول اس طرحاں دا معاہدہ کرن دا کوئی قانونی حق نہیں اے اتے گوڈارڈ نوں اس علاقے وچ کمپنی دا کم ویکھن دا حکم دتا۔ گوڈارڈ نے 6000 فوجیاں نال بھدرا دے کلھے اُتے حملہ کیتا اتے احمدآباد اپر 15 فروری، 1779 نوں قبضہ کر لیا۔ گوڈارڈ نے 11 دسمبر، 1780 نوں [وسائی

وچکار بھارت اتے دکھن

مراٹھیاں دی انگریزاں اپر جت دی یاد وچ بنوایا گیا وجی ستمبھ۔ ایہہ ستمبھ وڈگاؤں،پونا شہر دے نزدیک بھارت وچ واقع اے۔

مراٹھیاں دی جت بارے جانکاری دندی تختی۔

وسئی اپر قبضہ کرن توں بعد گوڈارڈ پونا ول روانہ ہویا۔ پر اسنوں بورگھٹ-پرشرامبا وکھے اپریل 1781 نوں ہریپنت کھڈکے اتے تکوجی ہولکر ولوں کھدیڑ دتا گیا۔

وچکار بھارت وچ مہادجی نے اپنے-اپنے نوں مالوا کھیتر وچ کیمک نوں ٹکر دین لئی تعینات کیتا ہویا سی۔ شروع وچ مہادجی نوں سفلتا ملی اتے انگریز فوجاں نوں حدور ول پچھے ہٹنا پیا۔ فروری 1781 وچ انگریزاں نے مہادجی نوں سپری ناں دے قصبے وکھے ہرا دتا۔ پر اس توں بعد انگریزاں دی ہریک چال مہادجی دیاں فوجاں دِ گنتی اگے فکی پے گئی اتے مہادجی نے اوہناں دیاں راشن سمیت ضروری وستاں دا آؤنا بند کر دتا۔ اسکرکے انگریزاں نوں مارچ دے اخیرلے ہفتے دی رات نوں بے حدّ مجبوری وسّ اک دھاوا بولنا پیا جتھونں اوہناں دے ہتھ راشن سمیت کجھ ہتھیار اتے ہاتھی لگ گئے۔ ۔ اس توں بعد مہادجی دیاں فوجاں نے انگریزاں اپر اپنی پکڑ گھٹا دتی۔ مکابلاں ہن اکو جیہا ہو گئا سی۔ جتھے مہادجی نے کیمک اپر سرنج دی لڑائی وچ اک اہم جت حاصل کیتی۔اتھے ہی انگریزاں نے اپنی ہار دا بدلہ 24 مارچ،1781 نوں دردا دی لڑائی وکھے لیا۔ کرنل مرے اپریل،1781 وچ پوپہیم اتے کیمک دی مدد لئی ہور فوجاں لے کے آیا۔ پر سپری وکھے اپنی ہار توں بعد مہادجی سندیا چکنا ہو گئا سی، اس کرکے اسنے مرے دیاں فوجاں نوں 1 جولائی،1781 نوں بری طرحاں کچل دتا ۔ اس ویلے مہادجی نوں ہرا سکنا بہت مشکل سی۔

سالبائی دا معاہدہ

اس معاہدے اپر 17 مئی 1782 اُتے دستخط کیتے گئے۔ ہیسٹنگز نے اس معاہدے نوں جون 1982 اتے نانا فرنویس نے فروری 1783 نوں نے اس معاہدے نوں پروانگی دتی۔ اس معاہدے نال پہلی اینگلو-مراٹھا لڑائی ختم ہو گئی۔

(سالبائی گوالیار توں دکھن-مشرق وچ 32 ک م دی دوری اُتے واقع اے۔)

عامَ جیون وچ

2013 دی ہالیوڈّ فلم د لورس اسے جنگ دے پس منظر اُتے بنی اے۔

ایہہ وی ویکھو

• مراٹھا سلطنت
• تیجی اینگلو مرہٹہ لڑائی
• مراٹھا گھرانیاں دے راجاں دی لسٹ
• دوسری اینگلو مرہٹہ لڑائی
• اینگلو مرہٹہ لڑائیاں

پیشرو —

اینگلو-مراٹھا لڑائیاں

جانشین دوجی اینگلو-مراٹھا لڑائی

حوالے

باہری کڑیاں

• Athale, Anil. Anil Athale on Joffe's Invaders۔ Retrieved جولائی 21, 2011.
• Beck, Sanderson. Marathas and the English Company 1701–1818۔ Retrieved Oct. 1, 2004.
• Hameed, Shahul. The First Anglo-Maratha War (1775–1782)۔ Retrieved Oct. 1, 2004.
• Indian History – British Period۔ Retrieved Oct. 1, 2004.
• Paranjpe, Amit et al. History of Maharashtra Archived 2004-09-27 at the وے بیک مشین۔ Retrieved Oct. 1, 2004.
• The Great Maratha – Mahadji Scindia by N.G.Rathod ۔ Retrieved جولائی 23, 2013.