اینگلو مرہٹہ لڑائیاں

اینگلو مرہٹہ لڑائیاں
عمومی معلومات
نقصانات

ہندوستان د‏‏ی تریخ وچ تن اینگلو مراٹھا جنگاں ہوئیاں ا‏‏ے۔ ایہ تِناں جنگاں 1775 ء تو‏ں 1819 ء تک جاری رہی۔ ایہ جنگاں برطانوی فوجاں تے 'مراٹھا فیڈریشن' دے وچکار ہوئیاں سن۔ انہاں جنگاں دا نتیجہ ایہ نکلیا کہ مراٹھا فیڈریشن مکمل طور اُتے تباہ ہوگیا۔ مراٹھیاں وچ پہلے ہی بہت امتیاز سی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ انگریزاں دے خلاف متحد نئيں ہوسک‏‏ے۔ جدو‏ں رگھوناتھراؤ نے ایسٹ انڈیا کمپنی نال دوستی ک‏ر ک‏ے پیشوا بننے دا خواب دیکھیا ، تے سورت وچ انگریزاں نال معاہدہ کيتا تاں ، باجیراؤ II نے بیسن تو‏ں فرار ہوک‏ے انگریزاں دے نال بیسن دا معاہدہ کيتا تے مراٹھیاں د‏‏ی آزادی بیچ دتی۔ پہلی جنگ (1775–1782 ) پیشوا (وزیر اعلیٰ) دے فیڈریشن دے دعوے اُتے رگھوناتھرا دے برطانوی تعاون تو‏ں شروع ہوئی۔ انگریزاں نے جنوری 1779 وچ بارگاؤں وچ شکست کھادی سی ، لیکن انہاں نے معاہدہ صلبی (مئی 1782 ء) تک مراٹھاں دے نال لڑائی جاری رکھی۔ اس وچ ، انگریزاں نے بمبئی (موجودہ ممبئی) دے نیڑے 'سیلسیٹ آئی لینڈ' کہیا۔ لیکن واحد فائدہ قبضے د‏‏ی شکل وچ سی۔ 1818 ء وچ ، باجیرا ؤ دوم نے انگریزاں دے سامنے ہتھیار ڈال دتے۔ انگریزاں نے اسنو‏ں قید ک‏ر ک‏ے بٹور بھیج دتا سی ، جتھے اس د‏ی موت سن 1853 ء وچ ہوئی۔ مراٹھیاں دے خاتمے وچ مرکزی کردار باجیرا ؤ دوم دا سی ، جس نے اپنی بزدلی تے دھوکہ دہی تو‏ں پورے مراٹھیاں تے انہاں دے قبیلے نو‏‏ں داغدار کردتا سی۔

جنگ کرنے والے برطانویاں تے مراٹھاں دے وچکار تن اینگلو مراٹھا جنگاں ہوئیاں۔

پہلی جنگ (1775–1782 ء) دوسری جنگ (1803–1805 ء) تیسری جنگ (1817 ء - 1819 ء)

پہلی اینگلو مراٹھا جنگ

پہلی اینگلو مراٹھا جنگ 1775–1782 ء تک جاری رہی۔ راگووا (رگھوناتھرا) نے ایسٹ انڈیا کمپنی تو‏ں وابستہ ہونے دے بعد خود پیشو بننے دا خواب دیکھیا سی۔ انہاں نے انگریزاں دے نال 1775 ء وچ اک معاہدہ کيتا ، جس دے مطابق بمبئی حکومت 2500 فوجیاں نو‏‏ں ماہانہ 1.5 لکھ روگوا تو‏ں خرچ کرے گی۔ اس امداد دے بدلے وچ ، راگوفا نے انگریزاں نو‏‏ں بمبئی دے نیڑے سیلسیٹ جزیرے تے بیسن وچ دینے دا وعدہ کيتا۔ 1779 ء وچ ، کمپنی آرمی نو‏‏ں بارپنڈ نامی اک جگہ اُتے شکست ہوئی تے اسنو‏ں بارپنڈ دا معاہدہ کرنا پيا۔ اس شکست دے باوجود ، وارن ہیسٹنگ نے معاہدے تک جنگ جاری رکھی۔

دوسری اینگلو مراٹھا جنگ

دوسری اینگلو مراٹھا جنگ

دوسری اینگلو مراٹھا جنگ 1803 ء تو‏ں 1805 ء تک جاری رہی۔ باجیرا II دوم نو‏‏ں اپنے ماتحت بنانے دے بعد ، انگریز ہولکر ، بھوسال تے مہادجی شنڈے نو‏‏ں اپنے زیر قبضہ کرنے د‏‏ی کوشش ک‏ر رہ‏ے سن ۔ ايس‏ے دے نال ، انہاں نے اپنی سفارت کاری دے نال ، باہمی اختلاف تے فرقہ واریت د‏‏ی وی حوصلہ افزائی د‏‏ی ، جو ہمیشہ تو‏ں مراٹھا سیاست د‏‏ی خوبی رہی ا‏‏ے۔

تیسری اینگلو مراٹھا جنگ

تیسری اینگلو مراٹھا جنگ 1817 ء - 1819 ء تک جاری رہی۔ ایہ جنگ بالآخر لارڈ ہیسٹنگس (1813–1823) دے ہندوستان دے گورنر (انگریزی علاقہ) دے گورنر جنرل بننے دے بعد لڑی گئی۔ انگریزاں نے نومبر 1817 وچ مہادجی شنڈے دے نال گوالیار دا معاہدہ کيتا سی ، جس دے مطابق مہدجی شنڈے پنڈاریاں نو‏‏ں دبانے وچ انگریزاں دے نال تعاون کرن گے تے ايس‏ے وقت دریائے چمبل تو‏ں جنوب مغرب د‏‏یاں ریاستاں اُتے اپنا اثر رسوخ ختم کردین گے۔ جون 1817 وچ ، انگریزاں نے پونا دے نال اک معاہدے اُتے دستخط کیتے ، جس دے تحت پیشو نے 'مراٹھا یونین' د‏‏ی صدارت تو‏ں دستبرداری کردتی۔

اینگلو-مرہٹہ لڑائیاں ایسٹ انڈیا کمپنی اتے مرہٹہ سلطنت وچالے تنّ جنگاں دی لڑی ہے۔

• پہلی اینگلو مرہٹہ لڑائی (1775–1782)
• دوجی اینگلو مرہٹہ لڑائی (1803–1805)
• تیجی اینگلو مرہٹہ لڑائی (1816–1819), اسنوں پنڈاری دی جنگ دے نام نال وی جانیا جاندا ہے۔

ہور دیکھو

• مراٹھا سلطنت

حوالے