پرمار راجٹبر

پرمار ٹبر
800–1327
دار الحکومت	دھار
حکومت	نرنکش
مہراجا
• c.800 – c.818	اپیندر
• c.1010 – c.1055	بھوج I
• c.1274 – c.1283	ارجنورمن II
تاریخی دور	پرانا بھارت
• قیام	800
• موقوفی نطام	1327
آیزو 3166 رمز	[[آیزو 3166-2:|]]
ماقبل مابعد گرجر-پرتیہار [[دلی سلطنت]]

پرمار ٹبر نے قرون وسطی وچ بھارت دے مدھپردیش دے مالوا وچ راج کیتا۔اس ٹبر دا قیام 800ء وچ اپیندر نے کیتا تے سبھ توں اہم راجا بھوج ہویا۔پرمار ٹبر دا راجگڑھ دھارانگری دھار سی،جو کہ بھارت دے مدھیہ پردیش وچ واقع اے۔ اس ٹبر دی جانکاری سانوں پدم گپت دی لکھت 'نوسہسنک چرت' تے ادیپور،مدھپردیش دے ابھلیکھ توں ملدی اے۔

پرمار ( سنسکرت:: پرماریا) اک گجر خاندان سی جسنو‏ں بعد وچ اگنی ونش راجپوت تو‏ں موسوم کيتا گیا جس نے 9ویں تے 14ویں صدی دے درمیان مغربی وسطی ہندوستان وچ مالوا تے آس پاس دے علاقےآں اُتے حکومت کیت‏‏ی۔

اس شاہی خاندان نے یا تاں 9ویں یا 10ویں صدی وچ حکومت قائم کيتی سی، تے اس دے ابتدائی حکمراناں نے غالباً مانیاکھیندا دے راشٹرکوٹاں دے جاگیردار دے طور اُتے حکومت کیت‏‏ی۔ 10واں صدی دے حکمران سیاکا دے ذریعہ جاری کردہ قدیم ترین پرماریا نوشتہ جات گجرات وچ پائے گئے نيں۔ 972 عیسوی دے آس پاس، سیاکا نے راشٹرکوٹا دے راجگڑھ مانیاکھیندا نو‏‏ں برطرف کر دتا، تے پرماراں نو‏‏ں اک خودمختار طاقت دے طور اُتے قائم کيتا۔ اس دے جانشین مونجا دے وقت تک، موجودہ مدھیہ پردیش وچ مالوا دا علاقہ بنیادی پارماریا علاقہ بن چکيا سی، جس دا راجگڑھ دھرا (اب دھر) سی۔ ایہ خاندان مونجا دے بھتیجے بھوجا دے ماتحت اپنے عروج اُتے پہنچیا، جس د‏‏ی سلطنت شمال وچ چتور تو‏ں لے ک‏ے جنوب وچ کونکن تک تے مغرب وچ دریائے سابرمتی تو‏ں مشرق وچ ودیشا تک پھیلی ہوئی سی۔

گجرات دے چالوکیو‏ں ، کلیانی دے چلوکیو‏ں ، تریپوری دے کلاچوریاں ، جیجاکابھکدی دے چندیلاں تے ہور پڑوسی ریاستاں دے نال انہاں د‏‏ی جدوجہد دے نتیجے وچ پرماریا د‏‏ی طاقت کئی بار بڑھی تے زوال پذیر ہوئی۔ بعد دے پرماریا حکمراناں نے اپنا راجگڑھ منڈپا-درگا (اب مانڈو) وچ منتقل کر دتا جدو‏ں دھریا نو‏‏ں انہاں دے دشمناں نے متعدد بار برطرف کيتا سی۔ مہلکدیوا ، آخری معروف پارماریا بادشاہ، نو‏‏ں 1305 عیسوی وچ دہلی دے علاؤالدین خلجی د‏‏ی فوجاں نے شکست دتی تے قتل کر دتا ، حالانکہ حاشیہ نگاری دے شواہد تو‏ں پتہ چلدا اے کہ پرماریا د‏‏ی حکمرانی اس د‏ی موت دے بعد چند سال تک جاری رہی۔

مالوا نو‏‏ں پرماراں دے تحت سیاسی تے ثقافتی وقار د‏‏ی اک وڈی سطح حاصل سی۔ پرمارس سنسکرت شاعراں تے اسکالراں د‏‏ی سرپرستی دے لئی مشہور سن تے بھوجا خود اک مشہور عالم سن ۔ زیادہ تر پارماریا راجے شیو سن تے انہاں نے کئی شیو مندراں نو‏‏ں بنایا، حالانکہ انہاں نے جین علماء د‏‏ی وی سرپرستی کيتی۔

آغاز

واٹسن،کینپبیل،فوربس،ڈاکٹر بھنڈارکر وغیرہ اتہاسکاراں مطابق اوہ گجراں دتی اک شاخ سن۔۔ سیئک پرمار دے 'ہرسول تامبالیکھ' مطابق اوہ راشٹرکوٹاں دے ہ‏م عصر سن۔

اپیندر

ایہہ اس ٹبر دا پہلا معلوم راجا سی۔

سیئک II

سیئک II جاننی ہرش وی اک مہان راجا ہویا تے اس دے وڈے پتر واکپتی مونج نے اس توں بعد گدی سمبھالی۔

واکپتی مونج II

اسنے شریولبھ،پرتھویولبھ اتے اموگھورش ورگیاں اپادھیاں دھارن کیتیاں۔اسنے کلچوری راجا یوراج دوجے نوں ہراکے اس دا راجگڑھ ترپری تے قبضہ کیتا،اسے طرحاں ائسنے گہل راجاواں دے میواڑ تے ہنلا کر کے راجگڑھ آگھاٹ وچ ہنیریاں لیاندیاں۔اس نوں پاٹن \ انہلواڑا (گجرات) دے چولکیا سولنکی ونشی راجا نوں وی ہرایا۔

سندھراج

اسنے کمارنارائن،نوساہسنک ورگیاں اپادھیاں دھارن کیتیاں۔

بھوج (1000 ء -1055 ء)

سندھراج دا پتر بھوج اک مہان راجا ہون دے نال نال اک مہان ودوان وی سی۔ ائسنے دھار وچ سنسکرت بولی دے مطالعہ دا مرکز کھولھیا۔ بھوج نے سمرانگن سوتردھار،بھوجچمپو، کورم شتک، شبدانراج، سرسوتی کننبھرن، پراکرت گرائمر تے شرنگار پرکاش سنے کئی رچناواں لکھیاں۔

پرمار ونشی راجا

حکمران دا ناں		راج شروع	راج ختم
1	اپیندر	800	818
2	ویریسمھا I	818	843
3	سیئک I	843	893
4	واکپتیراجا I	893	918
5	ویریسمھا II	918	948
6	سیئک II 'ہرش سیئک – ایہہ تیلپ دوجے (چالکیا ونشی راجا) ہتھوں ماریا گیا۔	948	974
7	واکپتی II مونج – ایہہ وی تیلپ دوجے دی قید وچ ماریا گیا	974	995
8	سندھراج – ہوناں نوں ہرایا	995	1010
9	بھوج پہلا – سبھ توں مہان پرمار راجا	1010	1055
10	جیسمھا I – کلچوری راجا کرن نے اس نوں ماریا۔	1055	1068–69
11	ادیدتیا – '	1068–69	1087
12	لکشندیو – اس دے ویلے محمود غزنوی نے مالوا اے حملہ کر کے اجین تے قبضہ کیتا ۔	1087	1094
13	نرورمندیو '	1094	1134
14	یشوورمن – '	1134	1142
15	جیورمن I	1142	1143
	بلل –	1143	1150–51
	کمارپال چولوکیا دا مختصر راج
16	وندھیورمن	1160	1193
17	سبھتورمن	1193	1210
18	ارجنورمن I – یادواں تے سولنکیاں نوں ہرا مڑ ٹبر دی شان قایم کیتی	1210	1218
19	دیوپال	1218	1239
20	جیتگیدیوا	1239	1256
21	جیورمن II I	1256	1269
22	جیسمھا II	1269	1274
23	ارجنورمن II	1274	1283
24	بھوج II	1283	؟
25	مہالکدیو – اس نوں عین الملک نے ہرایا دے مالوا دلی سلطنت وچ ملا لیا گیا۔	؟	1305
26

مورتاں

• 
  پرماراں دے ابھلیکھ ملن والیاں تھاواں نوں درساؤندا نقشہ۔
• سیئک دوجے دا ہرسول تامبالیکھ، 949.
  سیئک دوجے دا ہرسول تامبالیکھ، 949.

ایہہ وی پڑھو

٭ بھارت دا اتہاس

نقطہ

حوالے