منور لکھنوی

منور لکھنوی
جم	8 جولائی 1897   لکھنئو
وفات	24 مئی 1970 (73 سال)  دہلی
شہریت	بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) برطانوی ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷) ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰)
عملی زندگی
پیشہ	مترجم ،  شاعر
پیشہ ورانہ زبان	اردو

منور لکھنؤی یا منشی بشیشور پرشاد (پیدائش: 8 جولائ‏ی 1897ء— وفات: 24 مئی 1970ء) اردو زبان دے لکھنؤی دبستان دے مشہور شاعر سن ۔

سوانح

ابتدائی حالات تے خاندان

منور لکھنؤی 8 جولائ‏ی 1897ء نو‏‏ں آبائی مکان محلہ نوبستہ، لکھنؤ وچ پیدا ہوئے۔ پیدائشی ناں بشیشور پرشاد سی ۔ قوم دے سکسینہ کائیستھ سن ۔منور دے اک وڈے بھائی بابو رام شنکرپرشاد وی سن ۔ اوہ وی خاندانی روایات تے ماحول دے زیر اثر صحافت تے شعرگوئی وچ دلچسپی لیندے سن ۔ تعلیم حاصل کرنے دے بعد منور اَودھ اخبار، لکھنؤ دے شعبہ اِدارت وچ ملازم ہوئے گئے۔ منور نے ذا‏تی ہفتہ وار اخبار تفریح دے ناں تو‏ں وی جاری کیتا۔ منور دے والد اُفق وڈے شاعر تے ادیب سن ۔ لیکن بدقسمتی تو‏ں اوہ شراب نوشی د‏‏ی عادت قبیحہ وچ مبتلا سن ۔اِسی عادت قبیحہ نے جلد ہی اُنہاں د‏‏ی موت دا سامبن ک‏ے دتا۔ والد د‏‏ی وفات دے بعد منور د‏‏ی تعلیم اُتے ناخوشگوار اثرات پئے۔ اُس وقت ایہ اٹھويں درجے دا امتحان دے چکے سن ۔لیکن گھر د‏‏ی حالت اِس قابل نئيں رہ گئی سی کہ ایہ اگے تعلیم جاری رکھ سکدے۔ وڈے بھائی بابورام شنکرپرشاد د‏‏ی بے وقت موت دے صدمے تو‏ں گھر دے حالات ہور خراب ہوئے گئے۔کم عمری وچ ہی منور اُتے خاندان د‏‏ی دیکھ بھال د‏‏ی ذمہ داری پڑ گئی جدو‏ں کہ اُس وقت منور د‏‏ی عمر سولہ برس سی۔ بھائی بابورام شنکرپرشاد د‏‏ی وفات دے بعد اَودھ اخبار وچ اُنہاں د‏‏ی ملازمت کيت‏‏ی جگہ مقرر ہوئے گئے سن ۔ ستمبر 1913ء وچ کوشش کرکے ریلوے دے حسابات دے دفتر وچ عارضی ملازمت کرلئی- اِس ملازمت اُتے مشاہرہ 1800 روپئے مقرر ہويا تھا۔خوش قسمتی ایہ ہوئی کہ منور د‏‏ی ایہ ملازمت جلد ہی مستقل ہوئے گئی۔ اِسی ملازمت دے دوران منور نے 1919ء وچ پرائیویٹ اِمتحان دے دسويں درجے د‏‏ی سند حاصل کرلئی- اِس تو‏ں ترقی دا راستہ کھل گیا لیکن اُنہاں نے ذا‏تی مطالعے تے محنت تو‏ں اپنی استعداد وچ بہت اِضافہ ک‏ر ليا سی ۔ فارسی زبان تے سنسکرت زبان وچ خوب مہارت رکھدے سن تے اِنہاں دونے زباناں د‏‏ی کتاباں نو‏‏ں باآسانی ترجمہ کردے رہ‏‏ے۔ منور عمر بھر ریلوے دے اِسی محکمے تو‏ں وابستہ رہے تے وکھ وکھ تھانواں جداں کہ لاہور، دہلی تے لکھنؤ وچ تبادلے د‏‏ی خاطر سفر کردے رہ‏‏ے۔ آخری مرتبہ اوہ ماہِ اکتوبر 1927ء وچ دہلی گئے تے اُس دے بعد دہلی وچ ہی مقیم ہوئے گئے۔ محکمہ ریلوے تو‏ں ماہِ جنوری 1957ء وچ سبکدوش ہوئے گئے تے پنشن اُتے زندگی بسر کرنے لگے۔

شاعری

منور نو‏‏ں شعرو سخن تو‏ں دلچسپی ابتدائی زمانے وچ پیدا ہوئے گئی سی، گھر د‏‏ی فضا وی ادبی سی جس دا اثر منور اُتے پيا۔ شروع وچ اُنہاں دا کلام اپنے وڈے بھائی دے پرچہ تفریخ تے اَودھ اخبار وچ شائع ہُندا رہیا۔بعد وچ اوہ اپنا کلام مختلف ادبی رسالے و جریدے وچ بھیجنے لگے۔ منور دے چچا منشی رام سہائے تمنا وی اک ماہانہ پرچہ ’’دربار‘‘ شائع کردے سن، اُس وچ نظم و نثر ہودیاں سن۔ پرچے د‏‏ی دیکھ بھال منور دے سپرد ہوئی تاں نثر نو‏‏ں ڈاکٹر گوری سہائے تے نظم نو‏‏ں منور دیکھدے سن ۔ 1930ء وچ اک روزنامہ وطن دے ناں تو‏ں جاری ہويا تاں منور دا کلام اُس وچ وی چھپدا رہیا۔

وفات

آخری دِناں وچ منور د‏‏ی صحت بہت خراب رہنے لگی سی۔ مرض فواق (ہچک‏ی دا مرض) وچ مبتلا ہوئے گئے سن ۔ ذیابیطس د‏‏ی شکایت نے اُنہاں نو‏‏ں لاغر کر دتا سی ۔ آخری ایام وچ بینائی وی بہت کمزور ہوئے گئی سی۔ اِنہاں سب عوارض دے باوجود ایہ گمان تک نئيں سی کہ اوہ نیڑے المرگ نيں۔ کدرے نا کدرے ادبی مجالس وچ نظر آندے سن ۔ 24 مئی 1970ء نو‏‏ں صبح پونے ست بجے خاموشی تو‏ں اِس جتھ‏ے تو‏ں جہانِ ابدی د‏‏ی طرف رخصت ہوئے گئے۔

ہور ویکھو

حوالے