مناقب آل ابی طالب (کتاب)

مناقب آل ابی طالب

زبان	عربی
موضوع	فضائل و مناقب اہل بیت
ناشر	المکتبۃ الحیدریہ
متن	[[s:{{{Wikisource}}}|مناقب آل ابی طالب (کتاب)]] ویکی ماخذ اُتے

مناقب آل ابی طالب، المناقب دے نام تو‏ں مشہور، عربی زبان وچ معصومین دے نیک اوصاف و فضائل دے متعلق کتاب اے۔ جس دے مؤلف شیعہ عالم دین محمد بن علی ابن شہر آشوب (متوفا 588 ھ) نيں۔ مؤلف نے اس کتاب وچ مناقب پیامبر(ص)، ائمہ تے صحابہ بیان کیتے نيں جو موجودہ نسخہ وچ موجود نئیں نيں۔ البتہ اس وقت چار جلداں وچ موجود کتاب رسول خدا دی زندگی و فضائل تو‏ں شروع ہو کے امام حسن عسکری دے باب اُتے ختم ہوندی اے تے اس وچ امام زمانہ عج تو‏ں متعلق کوئی بات ذکر نئیں ہوئی اے۔ اسی طرح مؤلف نے اپنی دیگر تالیفات وچ مطالب بیان کردے ہوئے اس کتاب دا حوالہ ذکر کیتا اے انہاں تو‏ں وی موجودہ کتاب خالی اے۔ المناقب معتبر شیعہ آثار وچو‏ں اے تے بہت تو‏ں سنی و شیعہ علما نے اس اُتے اعتماد کر دے مطالب نقل کیتے نيں۔

مؤلف

ابو عبد اللہ محمد بن علی بن شہر آشوب سَرَوی مازندرانی (488۔588 ھ) اے جو ابن شہر آشوب دے نام تو‏ں مشہور تے «رشیدالدین» تے «عزّالدین» دے لقب تو‏ں جانیا جاندا اے۔اس دی زندگی دا زمانہ پنجویں صدی دا آخر تے چھیویں صدی دا بندا اے۔اوہ ایران دے شمالی علاقے ساری وچ پیدا ہوا تے علوم دین دے حصول نو‏ں جاری رکھنے دے لئی بغداد گیا ۔ ابن شہر آشوب دی بہت سی تألیفات مناقب آل ابی طالب تے معالم العلماء دی مانند نيں ۔

موضوع کتاب

مؤلف نے اس کتاب وچ پیامبر اکرم(ص)'، ائمہ تے صحابہ دے مناقب و فضایل بیان کیتے نيں۔ مناقب دے نام تو‏ں جو وی کتاباں اہل بیت دے متعلق لکھی گئیاں نيں انہاں وچ انہاں دے معجزات تے کرامات بیان ہوئے نيں۔

سبب تالیف

اپنی کتاب دی تالیف دا سبب مصنف نے ایداں بیان کیتا اے:

جب میں نے امیر المؤمنین علی علیہ السلام دے دشمناں دے کفر، شیعہ و سنی حضرات نو‏ں مسئلۂ ولایت نو‏ں ایسے حالات وچ اختلافی پایا کہ انہاں وچو‏ں کچھ تو خاندان پیغمبر دی محبت تو‏ں دور نيں تے کچھ ان تو‏ں محبت دے باوجود تقیہ و خوف دی وجہ تو‏ں اظہار نئیں کردے نيں تو وچ خواب غفلت تو‏ں بیدار ہویا تے یہ اک لفط سی تاکہ میں مختلف روایات تے مختلف قسم دے موجود اختلافات تو‏ں حقیقت حال نو‏ں واضح کراں۔ اس دوران میں اس بات اُتے متوجہ ہویا کہ پیغمبر گرامی دی احادیث نو‏ں تبدیلی تے تحریف کیتی گئی اے۔ اک طرف لوگاں نے دوسریاں دے خود ساختہ فضائل بنانے دی کوشش کیتی، انہاں نے احادیث دے قطعے قطعے کیتے تے انہاں دے ایسے حصے نقل کیتے کہ جنہاں تو‏ں اوہ حقیقت نو‏ں چھپا سکن نیز اس دے ذریعے اہل اسلام نو‏ں ولایت الہی دی حقیقت تو‏ں گمراہ کرن تے دوسری جانب ایہ لوگ اہل بیت دے فضائل نقل کرنے والیاں اُتے غلو تے دین تو‏ں منحرف ہونے دے تہمتاں لگائیاں نيں۔ اس بنا اُتے نیز دیگر تے اسباب دی بنا اُتے میں ارادہ کیتا کہ پیغمبر اسلام دی اہل بیت دے مناقب نو‏ں دقیق تے مستند بنیاداں تے جمع کراں۔

اعتبار کتاب

اس کتاب نو‏ں معتبر سمجھا جا سکدا اے چونکہ اہل علم نے اس دی تعریف دی اے تے اک حد تک شیعہ و سنی علما نے اس اُتے اعتماد کیتا تے کسی دغدغے دے بغیر اس دی روایات نو‏ں نقل کیتا اے۔

مضامین کتاب

یہ کتاب چار جلداں وچ تقسیم ہوئی اے:

• پہلی جلد : احوال پیامبر(ص) نبوت دی بشارت، ولادت، بعثت، رسول گرامی دیاں جنگاں … دے احوال اُتے مشتمل اے۔
• دوسری جلد: امیرالمؤمنین(ع) دے فضائل، مقامات و کرامات، انہاں دے فیصلیاں، انہاں اُتے ہونے ظلم تے ترتیب زمانے دے مطابق اہل بیت اُتے نازل ہونے والی مصیبتاں دے بیان وچ اے۔
• تیسری جلد: حضرت علی (ع) دی جانشنین دے متعلق پیغمبر دی احادیث تو‏ں شروع ہوندی اے، انہاں دی شجاعتاں تے فضائل معنوی، قیامت دے روز انہاں دے مقام نو‏ں چند فصلیاں وچ بیان کیتا اے۔حضرت علی دیگر انبیا تو‏ں مساوات دے متعلق نکات ،انہاں دے احوال زندگی ،حضرت زہرا دے حالات زندگی تے آخر وچ ان دے فرزند امام حسن و حسین دی امامت دی بحث بیان کیتی اے ۔
• چوتھی جلد : باقی ائمہ دے حالات زندگی امام حسن عسکری تک بیان ہوئے نيں۔

ابواب کتاب

کتاب دے بعض ابواب ذکر کرندے نيں:

• باب ذکر سیدنا رسول الله(ص)
• باب الامامۃ
• باب فی إمامۃ الأئمّۃ الإثنی عشر
• باب درجات امیر المؤمنین(ع)
• باب ما تفرّد من مناقبہ
• باب ذکره عند الخالق و عند المخلوقین
• باب قضایا امیر المؤمنین(ع)
• باب النصوص علی امامتہ
• باب تعریف باطنہ
• باب مختصر من مغازیہ
• باب ما یتعلق بالآخرة من مناقبہ
• باب النکت و اللطائف
• باب فی احوالہ
• باب مناقب فاطمہ الزہرا (س)
• باب إمامۃ السبطین

خصوصیات کتاب

1. ابن شہر آشوب نے اپنی دیگر کتب وچ بعض مطالب دے مستند وچ اس کتاب نو‏ں ذکر کیتا اے جبکہ حال حاضر وچ اس کتاب وچ اوہ مطالب اس وچ موجود نئیں نيں۔
2. امام عصر امامت تو‏ں متعلق مسائل تے غیبت جیتو‏ں اس زمانے دے ااساں مسائل کلامی موجودہ کتاب وچ نئیں نيں۔
3. ابن شہر آشوب دا ارادہ سی کہ مناقب خاندان نبی اکرم(ص)دے متعلق منقول ہونے والے تمام مطالب اس وچ جمع کرے لیکن بہت تو‏ں مسائل تے احادیث جو قدیمی کتب وچ موجود نيں اوہ اس وچ نيں۔
4. خود ابن شہر آشوب نے کتاب دے مقدمے وچ کہیا کہ اصحاب نبی تے ان دے فضائل دے بارے وچ باب ذکر کیتا اے لیکن اوہ موجود نئیں اے۔
5. مناقب ابن شہر آشوب، بعض عجیب و غریب مطالب اُتے مشتمل اے کہ جنہاں وچ بعض ایسے نيں جو صرف اسی وچ نقل ہوئے نيں۔

تحقیقات

حسین بن جبیر نے کتاب مناقب دا خلاصہ کیتا تے نخب المناقب لآل ابی طالب نام رکھیا۔ نہج الایمان دے نام تو‏ں وی ابن جبیر دے ذریعے تلخیص ہوئی اے۔ ابن شہر آشوب دی کتاب مثالب النواصب نو‏ں اس کتاب دا تکمیلی باب قرار دتا جا سکدا اے۔

ترجمہ

اس دا اردو زبان وچ دو دفعہ ترجمہ ہویا۔ اس دا اک ترجمہ مولانا ظفر حسنین امروہی نے کیتا۔ دوسرا ترجمہ مولانا شریف صاحب نے کیتا جو تین جلداں وچ طبع ہویا۔ ^{حوالےدی لوڑ؟}

چاپ

یہ کتاب پہلی مرتبہ 1313 ق نو‏ں ہندوستان دے شہر بمبئی وچ چھپی اس دے بعد متعدد مرتبہ ایران، عراق تے لبنان تو‏ں چھپ چدی اے۔

حوالے

مآخذ

• تہرانی، آقا بزرگ، الذریعہ الی تصانیف الشیعہ، بیروت، دارالاضواء۔
• ابن شہر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، نجف، المکتبہ الحیدریہ، 1376ق۔
• ابن شہر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، قم، علامہ، 1379ق۔
• کتاب شناخت سیره معصومان، مرکز تحقیقات رایانہ ای علوم اسلامی نور۔