معروف بن خربوذ
| معلومات شخصیت | |
|---|---|
| لقب: | قرشی |
| نسب: | آل عثمان |
| جائے پیدائش | مکہ |
| اصحاب: | امام باقر و امام صادق علیہما السلام |
مَعروفِ بنِ خَرَّبوذ، امام باقر (ع) تے امام جعفر صادق دے اصحاب وچ توں نيں ہور انہاں دا شمار اصحاب اجماع تے پہلے فقہائے شیعہ وچوں ہُندا اے۔ مکہ وچ پیدائش دی وجہ توں مکی مشہور نيں۔ معروف انہاں راویاں وچوں نيں جو اہل سنت تے شیعہ دے نزدیک موثق نيں۔
نسب
سودھو
|
مَعروفِ بنِ خَرَّبوذ مکی آل عثمان بن عفان دے موالیاں وچوں سن ۔ [۱] ايسے وجہ توں انہاں نوں قرشی وی کہیا جاندا اے۔[۲] سفیان بن عیینہ نے انہاں دے والد دا ناں مُسکان ذکر کيتا اے لیکن مِزّی اسنوں درست نئيں مندا اے۔[۳] معروف پہلی ہجری دے دوسرے پنجاہ سالاں وچ مکہ وچ پیدا ہوئے۔ نوجوانی تے جوانی دا دور ايسے شہر وچ گزاریا۔
شیخ طوسی نے اپنی رجالی کتاب وچ اک مرتبہ انہاں نوں امام سجاد دے اصحاب وچ تے کدی امام باقر تے امام جعفر صادق (ع) دے اصحاب وچوں کہیا اے ۔[۴] سید ابوالقاسم خوئی دی تحقیق دے مطابق ایسا ہونا بعید نئيں اے تے شیخ دی گل دوسرےآں دی نسبت اس معنا وچ زیادہ دقیق اے کہ معروف امام سجاد (ع) دے زمانے وچ موجود سن لیکن انہاں دا علمی مقام امام باقر و امام صادق دے زمانے دی مانند نئيں سی۔[۵]
علم رجال وچ مقام
سودھومعروف بن خربوذ اصحاب اجماع وچوں نيں تے اہل سنت تے شیعاں دے انہاں راویاں وچوں نيں جنہاں دے متعلق دونے فریق وثاقت دے قائل نيں۔ برقی، کشی،[۶] شیخ طوسی،[۷] مامقانی،[۸] و خوئی [۹] جداں ماہرن علم رجال تے دیگران نے اپنی کتاباں وچ انہاں دتی وثاقت دی تاکید دی اے۔
اسی طرح ابن حجر،[۱۰] ابن حبان تے ذہبی[۱۱] جداں علمائے اہل سنت انہاں نوں موثق سمجھدے نيں۔
کشی معروف نوں امام باقر (ع) و امام صادق (ع) دے انہاں اصحاب وچوں سمجھدے نيں، جنہاں دی بزرگی و فقاہت اُتے شیعہ فقہا و علما اتفاق نظر تے اجماع دے قائل نيں۔ سب انہاں دی منزلت تے احترام دے معتقد نيں۔[۱۲]
اگرچہ کشی نے انہاں دی مذمت وچ اک روایت نقل کيتی اے لیکن احمد بن موسی آل طاووس، مامقانی تے ابو القاسم خوئی جداں بوہت سارے علما نے اس دی سند وچ اشکال کيتا اے [۱۳] و یا دلالت دے لحاظ توں اس روایت نوں معروف بن خربوذ دے ضعف اُتے تمام نئيں سمجھدے نيں۔[۱۴][۱۵]
مشائخ تے رُوات
سودھومشائخ
سودھومعروف بن خربوذ دا ناں ۱۱ توں زیادہ روایات دی سند وچ آیا اے، اوہ بلا واسطہ امام سجاد، امام باقر تے امام صادق (ع) سمیت ابوالطفیل عامر بن واثلہ، حکم بن مستورد[۱۶] ہور بشیر بن تیم تے محمد بن عمرو بن عتبہ، توں روایت نقل کردے نيں۔ جن افراد نے انہاں توں روایت نقل کيتی انہاں وچوں بعض افراد دے ناں درج ذیل نيں:
روات
سودھو- ابو داود طیالسی
- عبید بن معاذ
- حنان بن سَدیر صیرفی
- وکیع بن جراح
- عبداللہ بن سنان
- مالک بن عطیہ
- ربیع مسلی
- عثمان بن رشید[۱۷]
وفات
سودھومعروف بن خربوذ دی موت تریخ تے مقام وفات دے متعلق کوئی معلومات نئيں اے۔
صرف ذہبی نے کتاب (تریخ الاسلام و وفیات المشاہیر و الاعلام) وچ انہاں دی وفات 141۔160 قمری دے درمیان ذکر کيتی اے۔[۱۸] معروف دے متعلق کشی دی روایات توں ایہ استنباط ہُندا اے کہ سال 144 ق وچ عبد اللہ محض دے اسیر ہونے دے بعد زندہ سن ۔[۱۹]
متعلقہ مضامین
سودھوحوالے
سودھو- ↑ ابن حجر، رہتل الرہتل، ج۱۰، ص۲۳۰.
- ↑ طوسی، رجال، ص۳۱۱.
- ↑ عزیزی و دیگران، راویان مشترک، ج۲، ص۸۷۱.
- ↑ طوسی، رجال، صص ۳۱۱، ۱۴۵، ۱۲۰
- ↑ خویی، معجم الرجال، ج۱۸، ص۲۳۰.
- ↑ طوسی، اختیار معرفۃ الرجال، ج۲، ص۴۷۱.
- ↑ طوسی، رجال، صص ۳۱۱، ۱۴۵، ۱۲۰
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال، ج۳، ص۲۲۷.
- ↑ خوئی، معجمالرجال، ج۱۸، ص۲۲۸.
- ↑ ابن حجر، تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص۲۳۰
- ↑ ذہبی، میزان الاعتدال، ج۴، ص۱۴۴.
- ↑ طوسی، اختیار معرفت الرجال، ج۲، ص۵۰۷.
- ↑ حسن بن زین الدین (صاحب معالم)، التحریر الطاووسی، ص۵۶۱.
- ↑ مامقانی، تنقیح المقال، ج۳، ص۲۲۸.
- ↑ خوئی، معجمالرجال، ج۱۸، ص۲۲۸.
- ↑ خوئی، معجمالرجال، ج۱۸، ص۲۳۱-۲۳۰.
- ↑ سبحانی، موسوعہ الطبقات الفقہا، ج۱، ص۵۳۱
- ↑ ذہبی، تریخ الاسلام، ج۹ (حوادث وفیات 141۔160 ھ)، ص۶ ۲۴.
- ↑ طوسی، اختیار معرفۃ الرجال، ج۲، ص۴۷۲.
مآخذ
سودھو- ابن حجر، احمد بن علی، رہتل الرہتل، دارصادر.
- ابو منصور، حسن بن زین الدین (صاحب معالم)، التحریر الطاووسی، مکتبہ آیت اللہ العظمی مرعشی نجفی، قم، ۱۴۱۱ق.
- خوئی، ابو القاسم، معجم الرجال الحدیث، دارالزہرا، بیروت.
- ذہبی، محمد بن احمد، تریخ الاسلام و وفیات المشاہیر و الاعلام، دارالکتاب العربی، ۱۴۱۱ق.
- ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، دارالمعرفہ، بیروت، لبنان.
- سبحانی، جعفر، موسوعہ طبقاتالرجال، موسسہ امام صادق، قم، ۱۴۱۸ ق.
- طوسی، ابی جعفر، اختیار معرفۃ الرجال (رجال کشی)، موسسہ آل البیت لاحیاء التراث.
- طوسی، ابی جعفر، الرجال الطوسی، موسسہ نشر اسلامی، ۱۴۱۵ق.
- عزیزی، حسین و پرویز رستگار و یوسف بیات، راویان مشترک، بوستان کتاب، قم، ۱۳۸۰ش.
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، مطبعہ المرتضویہ، نجف اشرف، ۱۳۵۲ق، افست انتشارات جہان، تہران.