سلطان محمد فاتح
| ||||
|---|---|---|---|---|
| (عثمانی ترک وچ: فاتح سُلطان محمد) | ||||
 |
||||
| جم | 30 مارچ 1432 | |||
| وفات | 3 مئی 1481 (49 سال)[۱][۲][۳] | |||
| مدفن | فاتح مسجد | |||
| زوجہ | امینہ گل بہار خاتون گل شاہ خاتون | |||
| اولاد | بایزید II ، جم سلطان ، گوہر خان سلطان | |||
| والد | مراد II | |||
| والدہ | ہما خاتون | |||
| خاندان | عثمانی خاندان | |||
| ہور معلومات | ||||
| پیشہ | شاہی حکمران ، شاعر | |||
| مادری زبان | عثمانی ترکی | |||
| پیشہ ورانہ زبان | عثمانی ترکی ، عربی ، فارسی ، توراتی عبرانی ، وسطی یونانی ، لاطینی ، سربی | |||
| دستخط | ||||
 |
||||
ترمیم  | ||||
محمد دوم (عثمانی ترکی: محمد ثانى ۳۰ مارچ ۱۴۳۲ – ۳ مئی ۱۴۸۱) ، جسنوں عام طور اُتے سلطان محمد فاتح کہندے نيں (عثمانی ترکی: ابو الفتح ، ترکی بولی: فاتح سلطان مہمت) ، اک عثمانی سلطان سی جس نے اگست ۱۴۴۴۱ توں ستمبر ۱۴۴۶ تک حکمرانی کيتی ، تے اس دے بعد فروری ۱۴۵۱ توں مئی ۱۴۸۱ تک۔ محدث دوم دے پہلے دور حکومت وچ ، ہنگری دے اپنے ملک اُتے حملے دے بعد سیزڈ دا امن معاہدہ ٹوٹنے دے بعد اس نے جان ہنیاڈی دی سربراہی وچ صلیبی جنگ نوں شکست دتی۔ جداں محمد دوم ۱۴۵۱ وچ دوبارہ تخت اُتے چڑھ گیا تاں اس نے عثمانی بحریہ نوں مضبوط کیتا تے قسطنطنیہ اُتے حملہ کرنے دی تیاری کرلئی- ۲۱ سال دی عمر وچ ، اس نے قسطنطنیہ (جدید استنبول) فتح کرلیا تے بازنطینی سلطنت دا خاتمہ کیتا۔
فتح دے بعد محمد فاتح نے سلطنت روم (قیصرروم) دے "قیصر" دے لقب دا دعوی کیتا ، اس حقیقت دی بنیاد اُتے کہ قسطنطنیہ بادشاہ کانسٹیٹین I دے ۳۳۰ ء وچ اس دے تقویت دے بعد توں بقایا مشرقی رومی سلطنت دی نشست تے راجگڑھ رہیا اے۔ [۴] اس دعوے نوں صرف قسطنطنیہ دے سرپرست نے تسلیم کیتا۔ بہر حال ، محمد دوم نے سلطنت عثمانیہ نوں اپنی باقی زندگی تک رومی سلطنت دے تسلسل دے طور اُتے دیکھیا تے خود نوں اس دی جگہ "تبدیل" کرنے دے بجائے سلطنت نوں "جاری" رکھنے دی حیثیت توں دیکھیا۔ ایہ دعوی بالآخر انہاں دے جانشیناں نے ترک کردتا۔
محمد II اک عثمانی ترک سلطان سی۔ اوہنے قسطنطنیہ تے ۱۴۵۳ وچ مل ماریا۔
محمد ثانی المعروف فاتح ۱۴۴۴ء توں ۱۴۴۶ء تے ۱۴۵۱ء توں ۱۴۸۱ء تک سلطنت عثمانیہ دے سلطان رہے ۔ اوہناں نے صرف ۲۱ سال دی عمر چ قسطنطنیہ فتح کرکے بازنطینی سلطنت دا ہمیشہ لئی خاتمہ کر دتا ، اس عظیم الشان فتح دے بعد اوہناں نے اپنے خطابات چ قیصر روم دا اضافہ کیتا ۔
سلطان محمد فاتح نے عیسائیاں دے اس وڈے مرکز تے بازنطینی سلطنت دے اس مستحکم قلعے نوں فتح کرکے حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی اس حدیث دی حقانت نون واضع کردتا ، جس چ آنحضور صلی اللہ علیہ و آلیہ وسلم نے قسطنطنیہ دی فتح دی خوشخبری تے اس دے فاتحین نوں جنت دی بشارت دتی سی ۔ ۔ قسطنطنیہ نوں فتح کرکے سلطان محمد فاتح نے اسلام دیاں نامور ہستیاں چوں اک نمایاں شخصیت دی حثیت حاصل کرلئی ۔ قسطنطنیہ فتح ہوگئیا تے جگ نے ویکھیا کہ بازنطینی سلطنت دے ہزار سالہ غرور تے تکبر دے بت مودھے پئے نیں تے حضرت ابو ایوب انصاری رضی اللہ تعالی عنہ دے مزار تے ہلالی پرچم دا سایہ اے ۔ قسطنطنیہ دی تسخیر علم اسلام دے مسلماناں دی جرات تے شجاعت دی یادگار اے ۔
سلطان محمد فاتح نے اینز ،گلاتا تے کیفے دے علاقے وی عثمانی سلطنت چ شامل کیتے جدوں کہ محاصرہ بلغراد چ وی حصہ لئیا ، جتھے اوہ شدید زخمی ہوئے ۔ ۱۴۵۸ء چ اوہناں نے موریا دا زیادہ تر حصہ تے اک سال بعد سربیا فتح کرلئے ، ۱۴۶۱ء چ اماسرا تے اسفندیار سلطنت عثمانیہ چ شامل ہوئے ۔ سلطان نے یونانی سلطنت طریزون نوں فتح کرکے اپنی سلطنت چ شامل کرلئیا تے ۱۴۶۲ء چ رومانیہ ، یائچی تے مدیلی وی عثمانی سلطنت چ شامل کرلئے ۔ محمود نے انضمام کے ساتھ اناطولیہ اور جنوب مشرقی یورپ میں جہاں تک بوسنیا کے مغرب میں اپنی فتوحات جاری رکھی ہیں۔ گھر میں اس نے بہت ساری سیاسی اور معاشرتی اصلاحات کیں ، فنون لطیفہ اور علوم کی حوصلہ افزائی کی ، اور اپنے دور حکومت کے اختتام تک ، اس کی تعمیر نو کے پروگرام نے قسطنطنیہ کو ترقی پزیر شاہی دارالحکومت میں تبدیل کردیا تھا۔ انہیں جدید دور کے ترکی اور وسیع مسلم دنیا کے کچھ حصوں میں ہیرو سمجھا جاتا ہے۔ دوسری چیزوں میں ، استنبول کا ضلع فتح ، فاتح سلطان مہمت پل اور فتح مسجد ان کے نام پر ہیں۔
جم
سودھومحمد دوم اس وقت دے عثمانی ریاست دے راجگڑھ ادرنہ وچ ۳۰ مارچ ۱۴۳۲ نوں پیدا ہويا سی۔ اس دے والد سلطان مراد دوم (۱۴۰۴–۱۴۵۱) تے والدہ ہما خاتون ، غیر یقینی اصل دی غلام سن۔
حداں محمد دوم گیارہ سال دا سی تاں اسنوں اپنے دو لالا (مشیراں) دے نال آماسیا بھیجیا گیا تاکہ اوہ اپنے زمانے توں پہلے عثمانی حکمراناں دے رواج دے مطابق حکومت کرے تے اس طرح تجربہ حاصل کرے۔ سلطان مراد دوئم نے متعدد استاداں نوں وی زیر تعلیم تعلیم دے لئی بھیجیا۔ اس اسلامی تعلیم نے محمود دی ذہنیت نوں ڈھالنے تے اس دے مسلم عقائد نوں تقویت دینے وچ بہت چنگا اثر ڈالیا۔ انہاں نے سائنس دے ماہرین خصوصا انہاں دے سرپرست ، مولا گورانی دے ذریعہ ، اپنے علمی سائنس دے اسلامی تجربہ وچ متاثر کیتا تے انہاں نے انہاں دے طریق کار اُتے عمل کیتا۔ چھوٹی عمر ہی توں ، خاص طور اُتے قسطنطنیہ نوں فتح کرکے بازنطینی سلطنت دا تختہ الٹنے دے اپنے اسلامی فرائض دی تکمیل دے لئی لازمی طور اُتے ، محدث دی زندگی وچ اکشمس الدین دا اثر و رسوخ غالب ہوگیا۔ [حوالہ ضرورت]
مراد دوئم نے ۱۲ جون ، ۱۴۴۴ نوں ہنگری دے نال صلح کرانے دے بعد ، [۸] اس نے جولائی [۹] / اگست [۸] ۱۴۴۴ وچ اپنے ۱۲ سالہ بیٹے محمود دوئ دے پاس تخت چھڈ دتا۔
مہد II دوم دے پہلے دور حکومت وچ ، ہنگری دے اپنے ملک وچ حملے دے بعد ستمبر ۱۴۴۴ وچ امن جنگ دے حالات نوں توڑنے دے بعد ، جان ہنیاڈی دی سربراہی وچ صلیبی جنگ نوں شکست دے دی۔ سن ] پوپ دے نمائندے کارڈنل جولین سیسارینی نے ہنگری دے بادشاہ نوں ایہ باور کرایا سی کہ مسلماناں توں صلح توڑنا خیانت نئيں اے۔ [حوالہ دی ضرورت] اس وقت مہد دوم نے اپنے والد مراد دوئم توں تخت اُتے دوبارہ قبضہ کرنے دے لئی کہیا ، لیکن مراد دوم نے انکار کردتا . ۱۷ واں صدی دے تواریخ دے مطابق ، [۱۰] مہد دوم نے لکھیا ، "جے آپ سلطان ہوئے تاں آکے اپنی فوجاں دی قیادت کرو۔ جے ميں سلطان ہاں تاں وچ آپ نوں حکم دیندا ہاں کہ آئیاں تے میری فوجاں دی قیادت کرن۔" فیر ، مراد دوم نے عثمانی فوج دی قیادت دی تے ۱۰ نومبر ۱۴۴۴ نوں وارنا دی جنگ جیت لئی۔ [۸] اگرچہ ، خلیل انالسیک کہندے نيں کہ مہد دوم نے اپنے والد دے لئی نئيں کہیا۔ ایہ چاندارلی خلیل پاشا دی مراد II نوں دوبارہ تخت اُتے لیانے دی کوشش سی۔
۱۴۴۶ وچ مراد دوم تخت اُتے واپس آیا ، مہمت دوم نے سلطان دا لقب برقرار رکھیا لیکن اس نے صرف مانیسا دے گورنر دی حیثیت توں کم کیتا۔ ۱۴۵۱ وچ مراد دوم دی موت دے بعد ، مہمت دوم دوسری مرتبہ سلطان ہويا۔ کرمان دے ابراہیم بی نے متنازعہ علاقے اُتے حملہ کیتا تے عثمانی حکومت دے خلاف مختلف بغاوتاں نوں اکسایا۔ مہمت دوم نے کرمان دے ابراہیم دے خلاف پہلی مہم چلائی۔ بازنطینیاں نے عثمانی دے دعویدار اورہان نوں رہیا کرنے دی دھمکی دتی سی۔ [۸]
مڈھلا جیون
سودھو
سلطان محمد فاتح ۳۰ مارچ ۱۴۳۲ء چ ادرنہ چ پیدا ہوئے ، جہڑا کہ اس ویلے سلطنت عثمانیہ دا راجگھر سی ۔ ۱۴۵۱ء چ اپنے والد مراد ثانی دی وفات دے بعد اوہ دوجی وار تخت تے بیٹھے تے ۲ سال بعد ای محاصرہ قسطنطنیہ چ کامیابی حاصل کرکے بازنطینی سلطنت دا ہمیشہ لئی خاتمہ کردتا ۔ محاصرہ قسطنطنیہ دے دوران سلطان نے اوہ کارنامہ سرانجام دتا جس دی مثال دنیا دی عسکری تریخ چ نئیں ملدی ۔ محاصرہ قسطنطنیہ دے دوران بازنطینی سلطنت دیاں فوجاں نے قسطنطنیہ دی بحری ناکہ بندی کردتی سی تے لوہے دے موٹے موٹے سنگل ( زنجیراں) قسطنطنیہ ول آن والے سمندری راستے چ زیر آب لا دتے سی تاکہ کوئی بحری جہاز اس پاسے آئے تے اینہاں سنگلاں(زنجیراں) دی وجہ توں قسطنطنیہ ول اگے نا ودھ سکے ۔ سلطان محمد فاتح نے لکڑ دے بہت سارے وڈے وڈے تختے چروا کے خشکی تے بچھوا دتا تے اینہاں تختیاں تے جانوراں دی چربی ملوا کے اینہاں نوں تکلن والا بنا دتا ، ایہہ تختے قسطنطنیہ دی فصیل دے نال لگن والے سمندر تک بچھائے گئے سن ۔ سلطان نے حکم دتا کہ جہازاں نوں اینہاں تختیاں تے چڑھا کے دھکدے ہوئے قسطنطنیہ دے قریبی سمندر تک لیجائیا جائے تے جہاز تکلدے ہوئے ایس سمندر چ جا پئے ۔ اس طرخ سلطان نے بازنطینیاں دی بحری ناکہ بندی غیر موثر کردے ہوئیاں اپنے بحری جہاز قسطنطنیہ دے نیڑے پہنچا دتے ۔ فتح قسطنطنیہ دے بعد سلطان نے سلطنت موریا نوں وی فتح کرکے اپنی سلطنت چ شامل کرلئیا اینج بازنطینی سلطنت دی ایہہ آخری نشانی وی ۱۴۶۱ء چ ختم کردتی گئی ۔ قسطنطنیہ دی فتح نے دنیا بھر چ سلطنت عثمانیہ نوں شاندار عظمت تے عزت عطا کیتی تے عثمانی پہلی وار اک بھرپور قوت دے طور تے ابھرے ۔ فتح قسطنطنیہ دے بعد سلطان محمد فاتح نے اپنے قیصر روم دا خطاب استعمال کرنا شروع کیتا ۔
فتح قسطنطنیہ دی خوشخبری اک حدیث چ بیان کیتی گئی اے جس چ آنحضور حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلیہ وسلم نے فرمایا کہ " تم ضرور قسطنطنیہ فتح کرو گے، اوہ فاتح وی کیہ باکمال ہوئے گآ تے اوہ فوج وی کیہ باکمال ہوئے گئی" ۔ محمد ثانی المعروف الفاتح ۱۴۴۴ء توں ۱۴۴۶ء تے ۱۴۵۱ء توں ۱۴۸۱ء تک ترک سلطنت عثمانیہ دے سلطان رہے۔ انہاں نے محض ۲۱ سال دی عمر وچ قسطنطنیہ فتح کرکے بازنطینی سلطنت دا ہمیشہ دے لئی خاتمہ کردتا۔ اس عظیم الشان فتح دے بعد انہاں نے اپنے خطابات وچ قیصر دا وادھا کيتا۔
سلطان محمد ثانی نے عیسائیاں دے اس عظیم مرکز تے باز نطینی سلطنت دے اس مستحکم قلعے نوں فتح کر کے حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی خواہش نوں پورا کر دکھایا۔ آنحضور صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے اپنی زندگی وچ فتح قسطینطینہ دی خواہش دا اظہار کردے ہوئے اس دے فاتحین نوں جنت دی بشارت دتی سی۔ قسطنطنیہ فتح کر کے سلطان محمد ثانی نے اسلام دی نامور ہستیاں وچ اک ممتاز شخصیت دی حیثیت اختیار کر لئی۔ قسطنطنیہ فتح ہويا تے زمانے نے دیکھیا کہ باز نطینی سلطنت دے ہزار سالہ غرور تے آکڑ دے بت اوندھے پئے ہوئے نيں تے قسطنطینہ دی فصیل دے تھلے حضرت ابو ایوب انصاری رضی اللہ عنہ دے مقبرے اُتے ہلالی پرچم دا سایہ اے۔ قسطنطینہ دی تسخیر عالم اسلام دے لئی مسلماناں دی جرات و شجاعت دی یادگار اے۔
محمد فاتح نے اینز، گلاندا تے کیفے دے علاقے عثمانی سلطنت وچ شامل کيتے جدوں کہ محاصرہ بلغراد وچ وی حصہ لیا جتھے اوہ شدید زخمی ہوئے۔ ۱۴۵۸ء وچ انہاں نے موریا دا بیشتر حصہ تے اک سال بعد سربیا فتح کرلیا۔ ۱۴۶۱ء وچ اماسرا تے اسفندیار عثمانی سلطنت وچ شامل ہوئے انہاں نے یونانی سلطنت طربزون دا خاتمہ کيتا تے ۱۴۶۲ء وچ رومانیہ، یائچی تے مدیلی وی سلطنت وچ شامل کرلئی۔
فتح قسطنطنیہ
سودھومحمد ثانی ۳۰ مارچ ۱۴۳۲ء نوں ادرنہ وچ پیدا ہوئے جو اوداں سلطنت عثمانیہ دا راجگڑھ سی انہاں دے والد سلطان مراد ثانی تے والدہ ہما سواݨی سی ۱۱ سال دی عمر وچ محمد ثانی نوں اماسیہ بھیج دتا گیا جتھے انہاں نے حکومت سنبھالنے دی تربیت حاصل کيتی۔ اگست ۱۴۴۴ء وچ مراد ثانی اناطولیہ وچ امارت کرمان دے نال امن معاہدے دے بعد ۱۲ سالہ محمد ثانی دے حق وچ سلطنت توں دستبردار ہوگئے۔ اپنے پہلے دور بادشاہت دے دوران وچ جنگ ورنا دے خدشےآں دے پیش نظر سلطان محمد نے اپنے والد مراد ثانی توں تخت سنبھالنے دا مطالبہ کيتا لیکن انہاں نے زاہدانہ زندگی نوں ترجیح دیندے ہوئے اس توں انکار کردتا۔ جس اُتے محمد ثانی نے انہاں نوں اک خط لکھیا جس وچ درج سی کہ "اگر آپ سلطان نيں تاں آؤ تے فوج دی کمان سنبھالئی لیکن جے ميں سلطان ہاں تاں وچ آپ نوں حکم دیندا ہاں کہ میری فوج دی قیادت سنبھالاں"۔ اس خط دے بعد سلطان مراد نے ۱۴۴۴ء وچ جنگ ورنا وچ عثمانی افواج دی قیادت دی ۱۴۵۱ء وچ اپنے والد سلطان مراد ثانی دی وفات اُتے سلطان محمد ثانی نے دوسری مرتبہ تخت سنبھالیا تے دو سال بعد ہی محاصرہ قسطنطنیہ وچ کامیابی حاصل کرکے بازنطینی سلطنت دا ہمیشہ دے لئی خاتمہ کردتا۔ اس فتح دے بعد سلطنت موریا نوں فتح کيتا تے بازنطینی حکومت کیتی ایہ آخری نشانی وی ۱۴۶۱ء وچ ختم کردتی۔ قسطنطنیہ دی فتح نے سلطنت عثمانیہ نوں اک دنیا بھر وچ شاندار عظمت اورعزت عطا کيتی تے عثمانی پہلی بار اک بھرپور قوت دے طور اُتے ابھرے۔ فتح قسطنطنیہ دے بعد محمد ثانی نے اپنے لئی قیصر روم دا خطاب چنا۔ فتح قسطنطنیہ دی خوشخبری اک حدیث وچ بیان کيتی گئی سی جس وچ آنحضور صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے فرمایا کہ‼️تم ضرور قسطنطنیہ نوں فتح کرو گے، اوہ فاتح وی کيتا باکمال ہوئے گا تے اوہ فوج وی کيتا باکمال ہوگی‼️
ایشیاء و یورپ وچ فتوحات
سودھوقسطنطنیہ دی فتح نے محمد ثانی نوں اپنی توجہ اناطولیہ اُتے مرکوز کرنے دی مہلت دی۔ محمد ثانی اناطولیہ وچ قائم ترک ریاستاں تے شمال مشرقی اناطولیہ دی عیسائی سلطنت طربزون دا خاتمہ کرکے ایشیائے کوچک نوں اک سیاسی وحدت وچ تبدیل کرنا چاہندا سی۔ اناطولیہ نوں مکمل فتح کرنے دی صورت وچ ہی اوہ یورپ وچ ہور فتوحات حاصل کرسکدا سی اناطولیہ تے قسطنطنیہ دی فتوحات تے اسنوں اپنا راجگڑھ قرار دینے دے بدع محمد ثانی نے یورپ وچ پیش قدمی کيتی۔ اوہ سابق رومی سلطنت نوں سلطنت عثمانیہ دے پرچم تلے لیانا چاہندا سی جس کےلئی اس نے ۱۴۸۰ء وچ اٹلی اُتے حملہ کيتا جس دا مقصد روم پرحملہ کر کے ۷۵۱ء دے بعد پہلی مرتبہ رومی سلطنت نوں دوبارہ یکجا کرنا سی تے پہلے مرحلے وچ اس نے ۱۴۸۰ء وچ اوٹرانٹو فتح کرلیا۔ لیکن ۱۴۴۳ء تے ۱۴۶۸ء دے بعد ۱۴۸۰ء وچ تیسری مرتبہ البانیا وچ سکندر بیگ دی بغاوت نے افواج دے رابطے نوں منقطع کردتا جس دی بدولت پوپ سکسٹس چہارم نے اک زبردست فوج لے کے ۱۴۸۱ء وچ اوٹرانٹو نوں مسلماناں توں کھو لیا۔ دوسری جانب محمد ثانی نے بلقان دی تمام چھوٹی ریاستاں نوں فتح کرلیا تے مشرقی یورپ وچ بلغراد تک پہنچ گیا جتھے ۱۴۵۶ء وچ بلغراد دا محاصرہ کيتا لیکن جون ہونیاڈے دے خلاف کامیاب نہ ہوسکا۔ ۱۴۶۲ء وچ اس دا افلاق دے شہزاد ولیڈ سوم ڈریکولا توں وی تصادم ہويا۔ ۱۴۷۵ء وچ عثمانیاں نوں جنگ ویسلوئی وچ مالدووا دے اسٹیفن اعظم دے ہتھوں شکست ہوئی۔ چند شکستاں دے باوجود محمد فاتح دے دور وچ عثمانی سلطنت دا رقبہ کافی وسیع ہويا۔
ایشیا دیاں فتوحات
سودھوقسطنطنیہ دی فتح نے محمد ثانی نوں اپنی توجہ اناطولیہ اُتے مرکوز کرنے دی مہلت دی۔ محمد ثانی اناطولیہ وچ قائم ترک ریاستاں تے شمال مشرقی اناطولیہ دی مسیحی سلطنت طربزون دا خاتمہ کرکے ایشیائے کوچک نوں اک سیاسی وحدت وچ تبدیل کرنا چاہندا سی۔ اناطولیہ نوں مکمل فتح کرنے دی صورت وچ ہی اوہ یورپ وچ ہور فتوحات حاصل کر سکدا سی۔
قسطنطنیہ دی فتح
سودھو
تفصیلی لی لئی ویکھو: فتح قسطنطنیہ
محمد فاتح دے دوسرے دور دے آغاز وچ سلطنت عثمانیہ۔
رومیلی حصار کیسل ، سلطنت محمود دوئم نے ۱۴۵۱ تے ۱۴۵۲ دے درمیان ، قسطنطنیہ دے زوال توں پہلے تعمیر کیتا [۱۱]
.JPG)
جداں محمد دوم نے ۱۴۵۱ وچ دوبارہ تخت نشین کیتا تاں اس نے عثمانی بحریہ نوں مضبوط بنانے دے لئی خود نوں وقف کیتا تے قسطنطنیہ اُتے حملے دی تیاری کرلئی- تنگ باسفورس آبنائے وچ ، قلعہ عنادولویساری نوں اس دے نانا بایزید اول نے ایشین طرف بنایا سی۔ محمود نے یوروپی طرف رومی ہیلسری نامی اک ہور مضبوط قلعہ تعمیر کیتا ، تے اس طرح آبنائے اُتے مکمل کنٹرول حاصل کرلیا۔ اپنے قلعےآں نوں مکمل کرنے دے بعد ، محمود اپنی توپاں دی پہنچ توں گزرنے والے جہازاں اُتے ٹول لگیانے دے لئی اگے ودھیا۔ روکنے دے لئی سگنلز نوں نظرانداز کرنے والا اک وینیشین جہاز اک ہی شاٹ دے نال ڈُب گیا سی تے زندہ بچ جانے والے تمام ملاحاں دا سر قلم کردتا گیا سی ، [۱۲] سوائے اس کپتان دے ، جس نوں مصلوب کیتا گیا سی تے آبنائے اُتے ہور ملاحاں نوں انتباہ دے طور اُتے اسنوں انسانی خوفزدہ کیتا گیا سی۔ [۱۳]
ابو ایوب الانصاری ، جو محمد دے ساتھی تے معیاری بیئر سن ، قسطنطنیہ دے پہلے محاصرے (۶۷۴–۶۷۸) دے دوران انتقال کر گئے سن ۔ جدوں محدث دوم دی فوج قسطنطنیہ دے نیڑے پہنچی تاں ، محمود دے شیخ اکشمس الدین [۱۴] نے ابو ایوب الانصاری دا مقبرہ دریافت کیتا۔ فتح دے بعد ، محمود نے اسلامی دنیا نوں فتح دی اہمیت اُتے زور دینے تے غازی دے طور اُتے اپنے کردار نوں اجاگر کرنے دے لئی اس مقام اُتے ایپ سلطان مسجد تعمیر کروائی۔ [۱۴]
۱۴۵۳ وچ محمود نے قسطنطنیہ دے محاصرے دا آغاز ۸۰٬۰۰۰ توں ۲۰۰٬۰۰۰ فوجیاں دے درمیان ، ستر توں زیادہ وڈے فیلڈ ٹکڑےآں دی اک توپ خانے ، [۱۵] تے ۳۲۰ برتناں دی بحریہ ، انہاں وچوں زیادہ تر آوا جائی تے دکاناں اُتے مشتمل سی۔ شہر سمندر تے زمین توں گھرا ہويا سی۔ باسفورس دے داخلی راستے اُتے موجود بحری بیڑہ اک ہلال دی شکل وچ ساحل توں ساحل تک پھیلا ہويا سی ، تاکہ سمندر توں قسطنطنیہ دے لئی کسی طرح دی امداد نوں روکنے یا روکنے دے لئی۔ [۱۲] اپریل دے شروع وچ ، قسطنطنیہ دا محاصرہ شروع ہويا۔ پہلے تاں ، شہر دی دیواراں ترکاں دے کنارے بند ہوئے گئياں ، حالانکہ محمود دی فوج نے اوربان دے ذریعہ ڈیزائن کردہ نواں بمبار استعمال کیتا سی ، جو دردنیلس گن دی طرح ہی اک بہت وڈا توپ سی۔ گولڈن ہارن دے بندرگاہ نوں بوم چین توں مسدود کردتا گیا سی تے اس دا دفاع اٹھائیس جنگی جہازاں نے کیتا سی۔
۲۲ اپریل نوں ، محمود نے اپنے ہلکے جنگی جہاز جہاز دے کنارے ، گالاٹا دے جینیئس کالونی دے آس پاس ، تے گولڈن ہورن دے شمالی ساحل وچ منتقل کیتے۔ اک گڑھ دا فاصلہ طے کرنے دے بعد ايسے گیلیاں باسفورس توں لکڑی دے نال اک میل دے فاصلے اُتے منتقل کيتیاں گئیاں۔ اس طرح بازنطینیاں نے اپنی فوج نوں دیواراں دے لمبے حصے اُتے پھیلا دتا۔ تقریبا a اک مہینے دے بعد ، انتیس مئی نوں قسطنطنیہ دا گر پيا ، اس دے بعد ہی اس نے پینتیس دن دے محاصرے دا آغاز کیتا۔ [۱۲] اس فتح دے بعد ، محمود نے عثمانی راجگڑھ ایڈرینپل توں قسطنطنیہ منتقل کردتا۔
جب سلطان محمود دوئم نے بوکولین دے کھنڈرات وچ قدم رکھیا ، جو عثمانیاں تے فارسیاں نوں محل دا کیسر دے محل دے ناں توں جانیا جاندا سی ، غالبا تیوڈوسیس دوم نے اس توں اک ہزار سال پہلے تعمیر کیتا سی ، تاں اس نے سعدی دی مشہور سطراں کہیاں سن:
؎ بوم نوبت میزند بر طارم افراسیاب
پردهداری میکند در قصر قیصر عنکبوت
کچھ مسلم اسکالراں نے دعوی کیتا اے کہ مسند احمد وچ اک حدیث نے خصوصی طور اُتے محمود دے قسطنطنیہ دی فتح دا حوالہ دتا اے ، تے اسنوں اک پیشگوئی دی تکمیل تے اس دے نیڑے ہونے والے واقع دی علامت دے طور اُتے دیکھیا اے۔ [۲۰]
فوسٹو زونارو (۱۸۵۴–۱۹۲۹) دی مصوری دے مطابق ، قسطنطنیہ وچ سلطان محمد دوئم دا داخلہ
قسطنطنیہ دی فتح دے بعد ، محمود نے اس دعوے اُتے مبنی کہ قسطنطنیہ ۳۳۰ عیسوی توں ہی رومن سلطنت دی نشست تے راجگڑھ رہیا سی ، تے رومی سلطنت دا قیصر (قیصر رام) دے لقب دا دعوی کیتا ، تے جس نے وی شاہی راجگڑھ حاصل کیتا سی۔ سلطنت دا حکمران۔ [۲۱] ٹری بزنڈ دے ہمعصر اسکالر جارج نے انہاں دے دعوے دی تائید کيتی۔ [۲۲] [۲۳] اس دعوے نوں کیتھولک چرچ دے ذریعہ تسلیم نئيں کیتا گیا سی تے بیشتر ، جے نئيں تاں ، مغربی یورپ ، لیکن مشرقی آرتھوڈوکس چرچ نے اسنوں تسلیم کیتا سی۔ محمود نے مغرب دے اک سخت مخالف ، جنیڈیئس اسکالرس نوں قسطنطنیہ دے تمام علمی عناصر ، نسلی بادشاہ (یا باجراشی) دی حیثیت تے املاک دے حقوق دے حامل اک سرپرست دی حیثیت توں نصب کیتا سی ، جس دی وجہ توں سلطان نے خود اس سلطنت دا دوسرا سب توں وڈا مکان بنا دتا سی۔ ۱۴۵۴ وچ ، تے اس دے نتیجے وچ جینیڈیئس دوم نے محمود فاتح نوں تخت دا جانشین تسلیم کرلیا۔ [۲۴] [۲۵]
شہنشاہ کانسٹیٹین الیون پلائولووس دا کوئی وارث پیدا کیتے بغیر ہی اس دی موت ہوگئی ، تے جے قسطنطنیہ عثمانیاں دے پاس نہ جاندا تاں شاید اس دے بعد اس دے مرنے والے وڈے بھائی دے بیٹے اس دی جان لے لیندے۔ قسطنطنیہ دے خاتمے دے بعد انہاں بچےآں نوں محمود دے محل دی خدمت وچ لے جایا گیا۔ سب توں وڈا لڑکا ، جس دا ناں ہاس مراد رکھیا گیا اے ، اوہ محمود دا ذاتی پسندیدہ بن گیا تے اس نے بلقان دے بیریلی دی حیثیت توں خدمات انجام دتیاں۔ چھوٹا بیٹا ، جس دا ناں میسیہ پاشا رکھ دتا گیا ، عثمانی بیڑے تے گیلپولی دے سنجک بی دا ایڈمرل بن گیا۔ اس نے بالآخر محمود دے بیٹے بایزید II دے تحت دو بار گرینڈ ویزیر دی حیثیت توں خدمات انجام دتیاں۔ [۲۶]
قسطنطنیہ دے خاتمے دے بعد ، محمود وی ۱۴۶۰ وچ پیلوپنیسی وچ موریہ دے ڈیپوٹٹیٹ تے شمال مشرقی اناطولیہ وچ سلطنت ٹری بزنڈ نوں فتح کرنے دے لئی اگے ودھے گا۔ سلطنت عثمانیہ نے اس طرح بازنطینی حکمرانی دے آخری دو قبیلے جذب کر لئے سن ۔ قسطنطنیہ دی فتح نے ملک نوں بے حد وقار تے وقار بخشا۔ کچھ تاریخی شواہد موجود نيں کہ ، قسطنطنیہ دی فتح دے ۱۰ سال بعد ، مہد دوم نے ٹرائے دے مقام دا دورہ کیتا تے فخر کیتا کہ اس نے یونانیاں (بازنطینیاں) نوں فتح دے کے ٹروجنہاں دا بدلہ لیا اے۔
یورپ وچ فتوحات
سودھواناطولیہ تے قسطنطنیہ دی فتوحات تے اسنوں اپنا راجگڑھ قرار دینے دے بعد محمد ثانی نے یورپ وچ پیش قدمی کيتی۔ اوہ سابق رومی سلطنت نوں سلطنت عثمانیہ دے پرچم تلے لیانا چاہندا سن جس دے لئی انہاں نے ۱۴۸۰ء وچ اٹلی اُتے حملہ کیتا جس دا مقصد روم پرحملہ کر کے ۷۵۱ء دے بعد پہلی مرتبہ رومی سلطنت نوں دوبارہ یکجا کرنا سی تے پہلے مرحلے وچ اس نے ۱۴۸۰ء وچ اوٹرانٹو فتح کر ليا۔ لیکن ۱۴۴۳ء تے ۱۴۶۸ء دے بعد ۱۴۸۰ء وچ تیسری مرتبہ البانیا وچ سکندر بیگ دی بغاوت نے افواج دے رابطے نوں منقطع کر دتا جس دی بدولت پوپ سکسٹس چہارم نے اک زبردست فوج لے کے ۱۴۸۱ء وچ اوٹرانٹو نوں مسلماناں توں کھو لیا۔ دوسری جانب محمد ثانی نے بلقان دی تمام چھوٹی ریاستاں نوں فتح کر ليا تے مشرقی یورپ وچ بلغراد تک پہنچ گیا جتھے ۱۴۵۶ء وچ بلغراد دا محاصرہ کیتا لیکن جون ہونیاڈے دے خلاف کامیاب نہ ہوئے سکیا۔ ۱۴۶۲ء وچ اس دا افلاق دے شہزاد ولیڈ سوم ڈریکولا توں وی تصادم ہويا۔ ۱۴۷۵ء وچ عثمانیاں نوں جنگ ویسلوئی وچ مالدووا دے اسٹیفن اعظم دے ہتھوں شکست ہوئی۔ چند شکستاں دے باوجود محمد فاتح دے دور وچ عثمانی سلطنت دا رقبہ کافی وسیع ہويا۔
سربیا دی فتح (۱۴۵۴–۱۴۵۹)
سودھوہور معلومات: محمود فاتح تے عثمانی سربیا دی مہمات دی لسٹ
قسطنطنیہ دے بعد مہد دوم دی پہلی مہم سربیا دی سمت وچ سی ، جو سن ۱۳۸۹ وچ کوسوو دی لڑائی دے بعد توں عثمانی واسال ریاست رہی سی۔ عثمانی حکمران دا سربیا ڈیسپوٹیٹیٹ نال تعلق سی - مراد دوم دی بیویاں وچوں اک ماریا برانکووی سی - تے اوہ اس حقیقت نوں کچھ سرب جزیریاں اُتے دعوی کرنے دے لئی استعمال کیتا۔ ایہ اورا برانکوویć نے حال ہی وچ ہنگریاں دے نال اتحاد کیتا سی ، تے انہاں نوں خراج تحسین پیش کیتا سی ، شاید اس وچ اہم غور کیتا جاسکدا سی۔ جدوں سربیا نے انہاں مطالبات توں انکار کیتا تاں ، عثمانی فوج ۱۴۵۴ وچ ایڈرین توں سربیا دی طرف روانہ ہوگئی۔ سمیڈریو نوں محاصرے وچ لے لیا گیا ، جداں کہ سربیا دے دھات دی کان کنی تے خوشبو دا سب توں اہم مرکز نوو برڈو سی۔ عثمانیاں تے ہنگریاں نے ۱۴۵۶ تک سالاں دے دوران لڑی۔
عثمانی فوج بلغراد تک اس حد تک اگے بڑھی ، جتھے اس نے ۱۴ جولائی ۱۴۵۶ نوں بیلگریڈ دے محاصرے وچ جان ہنیاڈی توں شہر فتح کرنے دی کوشش کيتی لیکن ناکام رہیا۔ ۱۵۲۱ وچ بلغراد دے زوال تک خطے وچ نسبتا امن دا دور برقرار رہیا۔ محمود دے دھوہتے ، جو سلطان سلیمان مجاہد دے ناں توں جانیا جاندا اے ، دا دور حکومت۔ سلطان ایڈرین دی طرف پِچھے ہٹ گیا ، تے اورا برانکویا نے سربیا دے کچھ حصےآں اُتے دوبارہ قبضہ کرلیا۔ اُتے ، سال دے اختتام توں پہلے ، ۷۹ سالہ برانکوئی دا انتقال ہوگیا۔ سربیا دی آزادی نے صرف دو سال اس دے لئی زندہ بچا ، جدوں سلطنت عثمانیہ نے اس دی بیوہ تے باقی تن بیٹےآں دے درمیان اختلاف رائے دے بعد اس دی زمیناں نوں باضابطہ طور اُتے الحاق کرلیا۔ سب توں کم عمر لازر نے اپنی ماں نوں زہر دے کے اپنے بھائیاں نوں جلاوطن کردتا ، لیکن اس دے فورا بعد ہی اس دی موت ہوگئی۔ اس ہنگامہ آرائی وچ سب توں وڈے بھائی اسٹیفن برونکویć نے اس تخت نوں حاصل کیتا لیکن مارچ ۱۴۵۹ وچ اسنوں اقتدار توں ہٹادتا گیا۔ اس دے بعد سربیا دا تخت بوسنیا دے آئندہ بادشاہ اسٹیفن توماوییچ نوں پیش کیتا گیا ، جس نے سلطان محمود نوں غصہ پہنچایا۔ اس نے اپنی فوج بھیجی ، جس نے سمیڈریو نوں جون ۱۴۵۹ وچ قید کرلیا ، اس نے سرب سربائی وجود دے خاتمے اُتے [۳۰]
موریا دی فتح (۱۴۵۸–۱۴۶۰)
سودھوموریا دے مایوسی کنارے جنوبی عثمانی بلقان توں ملحق سن ۔ عثمانیاں نے پہلے ہی مراد دوئ دے تحت اس علاقے اُتے حملہ کر دتا سی ، جس نے ۱۴۴۶ وچ کرنتھس دے استھمس وچ بازنطینی دفاع - ہیکسیلیئن دیوار نوں تباہ کیتا سی۔ قسطنطنیہ دے آخری محاصرے توں پہلے محمود نے عثمانی فوج نوں موریا اُتے حملہ کرنے دا حکم دتا سی۔ آخری شہنشاہ دے بھائی ، ڈیمیتریوس پالائولوس تے سیمس پالائالووس کوئی امداد بھیجنے وچ ناکام رہے۔ انہاں دی اپنی نااہلی دے نتیجے وچ انہاں دے خلاف البانی-یونانی بغاوت ہويا ، جس دے دوران انہاں نے عثمانی فوجیاں نوں بغاوت نوں روکنے وچ مدد کيتی دعوت دتی۔ اس وقت ، متعدد بااثر موریت یونانیاں تے البانی باشندےآں نے محمود دے نال نجی صلح کیتا۔ [۳۲] استعمار دے ذریعہ زیادہ سالاں دی نااہلی حکمرانی دے بعد ، سلطان نوں اپنی سالانہ خراج ادا کرنے وچ انہاں دی ناکامی ، تے آخر کار عثمانی حکمرانی دے خلاف اپنا بغاوت ، محمود مئی ۱۴۶۰ وچ موریہ وچ داخل ہويا۔ راجگڑھ مسٹرا قسطنطنیہ دے ٹھیک ست سال بعد ، ۲۹ نوں مئی ۱۴۶۰. ڈیمیتریوس نے عثمانیاں دے اک قیدی نوں ختم کیتا تے اس دا چھوٹا بھائی سیمس فرار ہوگیا۔ موسم گرما دے اختتام تک ، عثمانیاں نے یونانیاں دے زیر قبضہ تقریبا تمام شہراں نوں تحویل وچ لے لیا سی۔
اک وقت دے لئی کچھ ہول آؤٹ باقی رہے۔ جزیرے مونیمواسیا نے ہتھیان سُٹن توں انکار کردتا ، تے اس اُتے کٹالان دے کوراسیر نے کچھ وقت حکومت کيتی۔ جدوں آبادی نے اسنوں ہٹا دتا تاں انہاں نے ۱۴۶۰ دے اختتام توں پہلے پوپ دے تحفظ دے لئی سیمس دی رضامندی حاصل کيتی۔ جزیرہ منیٰ ، موریہ دے جنوبی سرے اُتے ، مقامی قبیلےآں دے اک ڈھیلے اتحاد دے تحت مزاحمت دی ، تے فیر ایہ علاقہ وینس دے زیر اقتدار آیا۔ موریا دے شمال مغرب وچ واقع آخری گیر سلمینیکو سی۔ گریٹاس پیلیالوس اوتھے فوجی کمانڈر سی ، جو سالمینکو کیسل (جسنوں کیسل اورجیا وی کہیا جاندا اے ) وچ تعینات سی۔ جدوں بالآخر ایہ شہر ہتھیار ڈال گیا ، گریٹاس تے اس دے دستہ تے کچھ قصبے دے رہائشی جدوں جولائی ۱۴۶۱ تک محل وچ موجود رہے ، جدوں اوہ فرار ہوگئے تے وینشین دے علاقے وچ پہنچ گئے۔
طرابزون دی فتح (۱۴۶۰–۱۴۶۱)
سودھوٹریبونڈ دے شہنشاہاں نے مختلف مسلم حکمراناں دے نال شاہی شادیاں دے ذریعے اتحاد کیتا۔ ٹری بزنڈ دے شہنشاہ جان چہارم نے اپنی بیٹی دی شادی اپنے بہنوئی دے بیٹے ، ازون حسن ، اکی کوونلو دے خاں نال کیندی ، اس دے بدلے وچ ٹریبیونڈ دا دفاع کرنے دا وعدہ کیتا۔ اس نے سینوپ تے کرمانیا دے ترک شہزادےآں تے جارجیا دے بادشاہ تے شہزادےآں توں وی حمایت دے وعدے حاصل کیتے۔ عثمانیاں نوں ٹری بزنڈ اُتے قبضہ کرنے یا سالانہ خراج وصول کرنے دے لئی ترغیب دتی گئی سی۔ مراد دوئم دے وقت انہاں نے سب توں پہلے ۱۴۴۲ وچ سمندر دے ذریعے راجگڑھ لینے دی کوشش کيتی ، لیکن اُچے سرف نے لینڈنگ نوں مشکل بنا دتا تے اس کوشش نوں پسپا کردتا گیا۔ جدوں مہد دوم ۱۴۵۶ وچ بیلگریڈ دا محاصرہ کررہے سن ، اس وقت امسیا دے عثمانی گورنر نے ٹری بزنڈ اُتے حملہ کیتا ، تے اگرچہ اسنوں شکست دا سامنا کرنا پيا ، اس نے بوہت سارے قیدیاں نوں اپنے نال لے لیا تے بھاری خراج وصول کیتا۔
محمود فاتح دا ردعمل ۱۴۶۱ دے موسم گرما وچ آیا۔ اس نے بحر دے راستے برسا تے عثمانی بحریہ دے ذریعہ بحری جہاز دے ذریعہ اک وڈی فوج دی قیادت دی ، پہلے اوہ سونوپ گیا ، تے اسماعیل دے بھائی احمد (ریڈ) دے نال فوج وچ شامل ہويا۔ اس نے سینوپ اُتے قبضہ کرلیا تے جانداریڈ خاندان دا سرکاری دور اقتدار ختم کردتا ، حالانکہ اس نے احمد نوں کستامونو تے سائونوپ دا گورنر مقرر کیتا سی ، لیکن ايسے سال اس تقرری نوں کالعدم قرار دے دتا۔ سلطنت عثمانیہ دی پوری تریخ وچ جندرڈ خاندان دے دوسرے دوسرے ممبراں نوں اہم فرائض پیش کیتے گئے۔ ٹری بزنڈ مارچ دے دوران ، ازون حسن نے اپنی والدہ سارہ خاتون نوں بطور سفیر بھیج دتا۔ جدوں اوہ پیدل زگانہ دی کھڑی چوٹیاں اُتے چڑھ رہے سن ، اس نے سلطان محمود توں پُچھیا کہ اوہ ٹریبیونڈ دی خاطر اس طرح دی مشکل توں کیوں گزر رہیا اے۔ محمود نے جواب دتا:
| ” | ماں ، میرے ہتھ وچ اسلام دی تلوار اے ، اس مشکل دے بغیر مینوں غازی دے ناں دا مستحق نئيں ہونا چاہیدا ، تے اج تے کل مینوں اللہ دے حضور شرمندہ ہوئے کے اپنا چہرہ ڈھانپنا ہوئے گا۔ | “ |
طرابزون دے وکھ تھلگ ہونے دے بعد ، اس توں پہلے کہ باشندےآں نوں معلوم ہوئے کہ اوہ آ رہیا اے ، اس اُتے محمود تیزی توں تھلے آگیا تے اس نے اسنوں محاصرے وچ رکھیا۔ اس شہر نوں اک ماہ دے لئی روکیا گیا اس توں پہلے کہ شہنشاہ ڈیوڈ نے ۱۵ اگست ۱۴۶۱ نوں ہتھیار ڈال دتے۔
والچیا دی تحویل (۱۴۵۹–۱۴۶۲)
سودھو
پندرہويں صدی دے اوائل توں عثمانیاں نے والچیا (عثمانی ترکی: واچیا) نوں اپنے امیدوار نوں تخت اُتے بیٹھیا کر اپنے کنٹرول وچ لیانے دی کوشش کيتی ، لیکن ہر کوشش ناکامی دے نال ختم ہوگئی۔ عثمانیاں نے والاچیا نوں اپنے تے ہنگری دی بادشاہت دے وچکار بفر زون سمجھیا تے اک سالانہ خراج تحسین پیش کردے ہوئے انہاں دے اندرونی معاملات وچ مداخلت نئيں کيتی۔ دو اہم بنیادی طاقتاں ، ہنگری تے عثمانیاں نے ، والاچیا نوں اپنا وسول بنانے دے لئی مستقل جدوجہد جاری رکھی۔ والاچیا نوں ہنگری دے حصے وچ گرنے توں روکنے دے لئی ، عثمانیاں نے اپنے بھائی رادو دے نال مل کے مراد دے قیدی دی حیثیت توں چار سال گزارے جانے والے نوجوان ولڈ سوم (ڈریکلا) نوں رہیا کیتا ، تاکہ ولاد والیاچیا دے تخت دا دعویٰ کر سکے۔ اُتے ، اس دی حکمرانی قلیل مدت سی ، کیوں کہ ہنیاادی نے والاچیا اُتے حملہ کیتا تے اس دی جماعت ، دنیٹی قبیلے نال تعلق رکھنے والے اپنے اتحادی ولادیسلاو دوئ نوں تخت اُتے بحال کردتا۔
ولڈ III ڈریکولا مولڈویا فرار ہوئے گیا ، جتھے اوہ اپنے چچا ، بوگدان II دے تحفظ وچ رہندا سی۔ اکتوبر ۱۴۵۱ وچ ، بوگدان نوں قتل کردتا گیا تے ولاد ہنگری فرار ہوگیا۔ سلطنت عثمانیہ دی ذہنیت تے داخلی کم دے بارے وچ جانکاری دے نال نال ، ترکاں تے نويں سلطان محمود دوئم دے نال اس دی نفرت توں ولاد دے وسیع علم توں متاثر ہوکے ، حنیادی نے اپنے سابقہ دشمن توں صلح کيتی تے ولاد سوم نوں اپنا مشیر بنانے دی کوشش کيتی ، لیکن ولاد نے انکار کردتا۔
۱۴۵۶ وچ ، عثمانیاں نے قسطنطنیہ نوں فتح کرنے دے تن سال بعد ، انہاں نے بلغراد دا محاصرہ کرکے ہنگری نوں دھمکی دتی۔ ہنیاادی نے سربیا وچ اک زبردست جوابی حملہ شروع کیتا: جدوں اوہ خود سربیا گیا سی تے محاصرہ توں آزاد ہويا سی (طاعون توں مرنے توں پہلے) ، ولاد III ڈریکولا نے اپنی نفری نوں والاچیا وچ لے لیا ، اپنی آبائی سرزمین اُتے دوبارہ قبضہ کیتا ، تے گستاخانہ ولادیسلاو II نوں ہلاک کردتا۔
۱۴۵۹ وچ ، مہد دوم نے ولاد نوں اپنے ایلچی بھیجے تاکہ اوہ ۱۰٬۰۰۰ ڈکٹاں دی [۳۶] تاخیر تے ۵۰۰ عثمانی افواج وچ بھرتی کرنے اُتے زور دے۔ ولڈ III ڈریکولا نے انکار کر دتا تے عثمانی ایلچیاں نوں اپنے پگڑیاں نوں کیلاں اُتے بنھ کر قتل کردتا ، اس بہانے توں کہ انہاں نے اپنی "ٹوپیاں" اس دے پاس اٹھانے توں انکار کردتا سی ، کیونجے انہاں نے صرف اللہ دے حضور اپنا ہیڈ گیئر ہٹا دتا سی۔
دراں اثنا ، سلطان نے نیکوپولی دا بیٹا حمزہ پاشا نوں صلح کرنے دے لئی بھیجیا ، تے جے ضرورت ہوئے تاں ولاد سوم نوں ختم کردتیاں ولاد سوم نے گھات لگیا کر حملہ کیتا۔ عثمانیاں نوں گھیر لیا گیا سی تے انہاں وچوں تقریبا سب نوں پھڑ لیا گیا سی تے انھاں تختہ دار اُتے لگیا دتا گیا سی ، حمزہ پاشا نوں اس دے عہدے دے مطابق ، سب توں زیادہ داؤ اُتے لگیا دتا گیا سی۔
۱۴۶۲ دے موسم سرما وچ ، ولاد سوم نے ڈینیوب نوں عبور کیتا تے سربیا تے بحیرہ اسود دے درمیان دے علاقے وچ بلغاریہ دی پوری سرزمین نوں جلا دتا۔ مبینہ طور اُتے اپنے آپ نوں ترکی دا سپاہی بھیس بدل کے تے ترک بولی تے رسم و رواج دے اپنے کمانڈ نوں بروئے کار لاندے ہوئے ، ولاد سوم نے عثمانی کیمپاں وچ گھس لیا ، حملہ کیتا ، قتل عام کیتا یا متعدد عثمانی فورس نوں گرفتار کرلیا۔ ۲ فروری بروز تریخ کارونیوس نوں لکھے گئے خط وچ ، انہاں نے لکھیا:
| ” | ميں نے کسان مرد تے خواتین ، بُڈھے تے جوان ، جو اولوسیٹزا تے نووسویلو وچ رہندے سن ، جتھے ڈینوب سمندر وچ وگدا اے ، راہوہ تک ، جو چلیہ دے نیڑے واقع اے ، نچلے ڈینوب توں لے کے ساموویت تے گھگن ورگی جگہاں تک ماریا اے۔ اساں ۲۳٬۸۸۴ ترکاں نوں انہاں لوکاں دی گنتی دے بغیر ہلاک کیتا جنہاں نوں اساں گھراں وچ جلایا سی یا جنہاں ترکاں دا سر ساڈے فوجیاں نے کٹ لیا سی .... اس طرح ، آپ دی عظمت ، آپ نوں معلوم ہونا چاہیدا کہ ميں نے اس دے نال صلح توڑ دتی اے۔ | “ |
محمود II نے والچیا وچ ولاد III دے خلاف تعزیتی حملہ کرنے دے لئی کرنتھس دا محاصرہ ترک کردتا لیکن ولاد III ڈریکولا دے زیرقیادت رات دے اچانک حملے وچ بوہت سارے جانی نقصان ہويا ، جو بظاہر سلطان نوں ذاتی طور اُتے ہلاک کرنے اُتے تلے ہوئے سن ۔ [۴۰] کہیا جاندا اے کہ جدوں محمود فاتح تے رڈو دتی ہینڈسم دیاں فوجاں ٹرگو گوسٹ وچ آئیاں تاں انہاں نے بوہت سارے ترکاں نوں شہر دے چاراں طرف مسلط کیہ ہویا دیکھیا ، تے ایہ دیکھ کے حیرت زدہ ہوئے گیا ، محمود نے پِچھے ہٹنا سمجھیا لیکن انہاں نوں یقین ہوگیا
بوسنیا دی فتح (۱۴۶۳)
سودھو
سربیا دے مطلق العنان ، لازار برانکوئی ، ۱۴۵۸ وچ فوت ہوگئے ، تے اس دے ورثاء دے درمیان خانہ جنگی شروع ہوگئی جس دے نتیجے وچ ۱۴۵۹ وچ سربیا اُتے عثمانی فتح ہوئی۔ بوسنیا دے بادشاہ دے بیٹے اسٹیفن توماویوی نے سربیا نوں اپنے زیر اقتدار لیانے دی کوشش کيتی ، لیکن عثمانی مہمات نے اسنوں اپنا منصوبہ ترک کرنے اُتے مجبور کردتا تے اسٹیفن اپنے والد دے دربار وچ پناہ منگدے ہوئے بوسنیا فرار ہوگیا۔ سن २] کچھ لڑائیاں دے بعد ، بوسنیا عثمانیاں دی معاون سلطنت بن گیا۔
۱۰ جولائی ۱۴۶۱ نوں ، اسٹیفن سیمس دا انتقال ہوگیا ، تے اسٹیفن ٹومازیوć اس دے بعد بوسنیا دے بادشاہ دے عہدے اُتے فائز ہوئے۔ ۱۴۶۱ وچ ، اسٹیفن ٹومازیوć نے ہنگریاں دے نال اتحاد کیتا تے عثمانی حملے دے نتیجے وچ پوپ پیس II توں مدد کيتی درخواست کيتی۔ ۱۴۶۳ وچ ، بوسنیا دی سلطنت دی طرف توں سالانہ عثمانیاں نوں دتی جانے والی خراج تحسین دے تنازعہ دے بعد ، اس نے وینیائیاں توں مدد دے لئی بھیجیا۔ اُتے ، کدی وی بوسنیا نئيں پہنچیا۔ ۱۴۶۳ وچ ، سلطان محمود دوئم نے ملک وچ اک فوج دی قیادت کيتی۔ بابوواک دا شاہی شہر جلد ہی گر گیا ، تے اسٹیفن ٹومازیوć نوں جازے تے بعدازاں کلوجا واپس چلا گیا۔ محمود نے بوسنیا اُتے حملہ کیتا تے اس نے اسٹیفن ٹومایویوی تے اس دے چچا رادیوج نوں پھانسی دے کے بہت جلد اس اُتے فتح حاصل کرلئی- بوسنیا سرکاری طور اُتے ۱۴۶۳ وچ گر گیا تے سلطنت عثمانیہ دا مغربی ترین صوبہ بن گیا۔
عثمانی وینیسی جنگ (۱۴۶۳–۱۴۷۹)
سودھومرکزی مضمون: عثمانی – وینشین جنگ (۱۴۶۳–۷۹)
بازنطینی مورخ مائیکل کریٹوبلس دے مطابق ، اتھمناں دے عثمانی کمانڈر دے اک البانوی غلام دے بعد اس دے مالک دے خزانے توں اک لکھ چاندی دے عہد لے کے وینیشین دے قلعہ کورون (کورونی) فرار ہوگئے۔ اس دے بعد مفرور نے عیسائیت اختیار کرلئی ، لہذا عثمانی دے مطالبے نوں وینشوی حکام نے انکار کردتا۔ نومبر ۱۴۶۲ وچ اسنوں بہانے دے طور اُتے ، وسطی یونان وچ عثمانی کمانڈر ، ٹورہانو اولمر بی ، نے حملہ کیتا تے نیڑے نیڑے لیپینٹو (نیفپکٹوز) دے ویتنامی قلعہ نوں لینے وچ کامیابی حاصل کيتی۔ ۳ اپریل ۱۴۶۳ نوں ، اُتے ، موریا دے گورنر ، عیسی بیگ ، نے غداری دے ذریعہ وینشین دے زیر قبضہ شہر ارگوس اُتے قبضہ کر ليا۔ [ ۴۳]
نويں اتحاد نے عثمانیاں دے خلاف دو طرفہ حملہ شروع کیتا: بحرینی شہر کیپٹن جنرل الویس لورڈین دے ماتحت اک وینیشین فوج ، موریا وچ اتری ، جدوں کہ میتھیئس کوروینس نے بوسنیا اُتے حملہ کیتا۔ ايسے وقت ، پیسس دوم نے انہاں نوںنا وچ فوج جمع کرنے دا آغاز کیتا ، اس امید اُتے کہ اس دی ذاتی حیثیت ہوئے گی۔ عثمانیاں دے دوسرے حریفاں ، جداں کرامانیڈز ، ازون حسن تے کریمین خانیٹ دے نال وی گل گل دا آغاز ہويا۔ [۴۵]]
اگست دے اوائل وچ ، وینینیاں نے ارگوس توں باز آؤٹ کیتا تے کرنتھس دے استھمس دی اصلاح دی ، ہیکسیمیلیئن دیوار نوں بحال کیتا تے اسنوں بوہت سارے توپاں توں لیس کیتا۔ سن ۴۶] اس دے بعد انہاں نے ایکروکارنت دے قلعے دا محاصرہ کرنا شروع کیتا ، جس نے شمال مغربی پیلوپنیسی نوں کنٹرول کیتا۔ وینیشین محافظاں تے عمر بی دی افواج دے نال بار بار جھڑپاں وچ ملوث رہے ، ایتھے تک کہ انہاں نوں ۲۰ اکتوبر نوں اک وڈی شکست دا سامنا کرنا پيا تے اس دے بعد اس نے محاصرے نوں ہیکسیلیئن تے نوپلیئن (Nafplion) دی طرف پِچھے ہٹنا پيا۔ بوسنیا وچ ، متھیاس کوروینس نے سٹھ توں زیادہ قلعہ بند جگہاں اُتے قبضہ کیتا تے ۱۶ دسمبر نوں ۳ ماہ دے محاصرے دے بعد اس دا راجگڑھ جازے لینے وچ کامیاب ہوگیا۔
عثمانی دا ردعمل تیز تے فیصلہ کن سی: مہد دوم نے اپنے گرینڈ ویزر ، محمود پاشا انجیلووی نوں ، وینئینائیاں دے خلاف اک فوج دے نال روانہ کیتا۔ وینیشین دے بیڑے دا مقابلہ کرنے دے لئی ، جو داردنیلاس آبنائے دے داخلی راستے دے باہر اسٹیشن لے چکيا سی ، سلطان نے ہور گولڈن ہارن (جس وچ "کدیرگہ" قسم دی گیلی دے ناں توں منسوب کیتا گیا) وچ کدرگہ لیمانی دے نويں جہاز یارڈ بنانے دا حکم دتا ، تے دو آبنائے ، کِلیدِ البحر تے سلطانیye دی حفاظت دے قلعے۔ مورین مہم عثمانیاں دے لئی تیزی توں فاتح رہی۔ انہاں نے ہیکسیلیئن نوں ختم کردتا ، تے موریا وچ اگے ودھے۔ ارگوس گر گیا ، تے متعدد قلعے تے علاقے جنہاں نے وینشین اتھارٹی نوں تسلیم کیتا سی اوہ عثمانی دی بیعت ہوگئياں۔
سلطان محمود دوئم ، جو اپنی فوج نوں مضبوط بنانے دے لئی محمود پاشا دی پیروی کر رہے سن ، اپنے ویزیر دی کامیابی توں آگاہ ہونے توں پہلے زیٹونین (لامیا) پہنچ گئے سن ۔ فوری طور اُتے ، اس نے اپنے جواناں نوں بوسنیا دی طرف موڑ لیا۔ اُتے ، سلطان نے جولائی تے اگست ۱۴۶۴ وچ جازے نوں واپس لینے دی کوشش ناکام کردتی ، عثمانیاں نے کوروینس دی فوج دے نیڑے آنے دے سبب چھیندی وچ پسپائی اختیار کيتی۔ اس دے بعد محمود پاشا دی سربراہی وچ عثمانیاں دی اک نويں فوج نے کوروینس نوں پِچھے ہٹنے اُتے مجبور کردتا ، لیکن اس دے بعد کئی سالاں تک جازے نوں واپس نئيں لیا گیا۔ اُتے ، انہاں نوںنا وچ ۱۵ اگست نوں پوپ پیس دوم دی موت نے صلیبی جنگ دے خاتمے دا جواز بنا دتا۔
اسی اثنا وچ ، وینشین ریپبلک نے ۱۴۶۴ دی آئندہ مہم دے لئی سگسمنڈو مالٹیٹا نوں مقرر کیتا سی۔ اس نے عثمانی قلعےآں دے خلاف حملے شروع کیتے تے اگست وچ اکتوبر دے مہینے وچ مسٹرا دے ناکام محاصرے وچ مصروف رہے۔ چھاپےآں تے جوابی چھاپےآں دے نال ہی دونے اطراف چھوٹے پیمانے اُتے جنگ جاری رہی ، لیکن افرادی قوت تے پینال کیندی قلت دا مطلب ایہ سی کہ وینیشین وڈے پیمانے اُتے اپنے مضبوط اڈاں تک محدود رہے ، جدوں کہ عمر بی دی فوج پینڈو علاقےآں وچ گھوم رہی اے۔
ایجیئن وچ ، وینینیاں نے ۱۴۶۴ دے موسم بہار وچ لیسبوس نوں لینے دی کوشش کيتی ، تے چھ ہفتےآں تک راجگڑھ میٹیلین دا محاصرہ کیتا ، ایتھے تک کہ ۱۸ مئی نوں محمود پاشا دے ماتحت عثمانی بیڑے دے آنے توں انہاں نوں پِچھے ہٹنا پيا۔ جزیرے اُتے قبضہ کرنے دی اک ہور کوشش وی جلد ہی ناکام ہوگئی۔ وینشین بحریہ نے سال دے باقی حصے داردانیلس توں پہلے بالآخر بے نتیجہ مظاہرےآں وچ صرف کیتے۔ ۱۴۶۵ دے اوائل وچ ، محمد دوم نے وینیشین سینیٹ وچ امن پسنداں نوں بھیج دتا۔ سلطان دے مقاصد اُتے بھروسہ کردے ہوئے ، انہاں نوں مسترد کردتا گیا۔
اپریل ۱۴۶۶ وچ ، ویٹور کیپیلو دے تحت وینیشین جنگ کيتی کوششاں نوں اک بار فیر توں تقویت ملی: بیڑے نے شمالی ایجین جزیرے آئمبروس ، سیسوس تے سمھوتراسنوں لے لیا ، تے فیر خلیج سارونک وچ روانہ ہويا۔ [۵۲] ۱۲ جولائی نوں ، کیپیلو پیرس اُتے پہنچیا تے عثمانیاں دا اک اہم علاقائی ایتھنز ، ایتھنز دے خلاف مارچ کیتا۔ اوہ ایکروپولیس لینے وچ ناکام رہیا تے اسنوں پیپروینس دے راجگڑھ پیٹراس تے پیشتر عثمانی شہزادے دی نشست اُتے واپس جانے اُتے مجبور کیتا گیا ، جسنوں وینشین تے یونانیاں دی مشترکہ فورس نے گھیرے وچ لیا سی۔ [۵۳ ۵۳] اس توں پہلے کہ کیپیلو پہنچ سکے ، تے جداں ہی ایہ شہر گرنے دے راستے اُتے پڑ رہیا سی ، اچانک بیئر اچانک ۱۲٬۰۰۰ کیولری دے نال نمودار ہويا تے اس نے تعداد وچ شامل محاصراں نوں بھگا دتا۔ چھ سو وینسیائیاں تے اک سو یونانیاں نوں دو ہزار دی فوج توں قیدی بنا لیا گیا ، جدوں کہ خود باربریگو وی ماریا گیا۔ سن ۵۴] کچھ دن بعد پہنچنے والے کیپیلو نے عثمانیاں اُتے حملہ کیتا لیکن اسنوں زبردست شکست دا سامنا کرنا پيا۔ مایوسی دا شکار ، اوہ اپنی فوج دی باقیات دے نال نیگروپونٹ پرت آیا۔ اوتھے کیپیلو بیمار ہوئے تے ۱۳ مارچ ۱۴۶۷ نوں انتقال کر گئے۔ سن ۵۵] ۱۴۷۰ وچ محمود نے ذاتی طور اُتے اک نیٹوپونٹے دا محاصرہ کرنے دے لئی اک عثمانی فوج دی قیادت کيتی۔ وینس دی امدادی بحری فوج نوں شکست ہوئی تے نیگروپونٹ قبضہ کر ليا گیا۔
موسم بہار ۱۴۶۶ وچ ، سلطان محمود نے اک وڈی فوج دے نال البانیاں دے خلاف مارچ کیتا۔ اپنے قائد سکندربیگ دے تحت ، انہاں نے عثمانیاں دے خلاف طویل عرصے توں مزاحمت کيتی سی ، تے بار بار اٹلی توں مدد طلب کيتی سی۔ سن ۴۴] مہد دوم نے البانیا دے خلاف دوبارہ مارچ کردے ہوئے جواب دتا لیکن اوہ ناکام رہیا۔ موسم سرما وچ طاعون دی وبا پھیل گئی ، جو سالانہ بار بار آندی اے تے مقامی مزاحمت دی طاقت نوں ختم کر دیندا اے۔ سکندربیگ خود وینیشین دے مضبوط گڑھ لِس (س (لیزی ) وچ ملیریا دی وجہ توں چل بسا ، تے اپنے فائدہ دے لئی وینس دی البانین بادشاہاں نوں استعمال کرنے دی صلاحیت نوں ختم کیتا۔ سن ۵۶] سکندربیگ دے مرنے دے بعد ، کچھ وینیشین دے زیر کنٹرول شمالی البانوی فوجی دستےآں نے عثمانیاں دے لالچ والے علاقےآں ، جداں ابلاجک کرونوجیئا ، دشت ، لیزہ تے شکوڈریا اُتے قبضہ کیتا ، جو سب توں اہم اے۔ مہد دوم نے ۱۴۷۴ [۵۷] وچ شکوڈریا لینے دے لئے اپنی فوجاں بھیجی لیکن اوہ ناکام رہیا۔ فیر اوہ ۱۴۷۸–۷۹ دے شکوڈریا دے محاصرے دی قیادت کرنے ذاتی طور اُتے گیا۔ وینیسیاں تے شکوڈراناں نے حملےآں کیخلاف مزاحمت دی تے قلعے اُتے قابض رہے جدوں تک کہ وینس نے قسطنطنیہ دے معاہدے وچ عثمانی سلطنت نوں جنگ دے خاتمے دی شرط دے طور اُتے شکوڈریا دے حوالے نئيں کیتا۔
ایہ معاہدہ عثمانیاں دے وینس دے مضافات وچ پہنچنے دے نتیجے وچ طے پایا سی۔ معاہدے دی شرائط اُتے مبنی ، وینینیائیاں نوں السنج ، اینٹی وین تے ڈورس رکھنے دی اجازت دتی گئی۔ اُتے ، انہاں نے شکوڈریا ، جو کئی مہینےآں توں عثمانی محاصرے دے نال نال ، دالمیان دے ساحل اُتے موجود ہور علاقےآں دا وی حوالہ دتا ، تے انہاں نے یونانی جزیراں نیگروپونٹے (یووبیا) تے لیمونوس اُتے قبضہ ترک کردتا۔ ہور برآں ، وینین باشندےآں نوں ۱۰۰٬۰۰۰ ڈوکیٹ معاوضہ ادا کرنے اُتے مجبور کیتا گیا [۵۸] تے بحیرہ اسود وچ تجارتی مراعات حاصل کرنے دے لئی ہر سال ۱۰٬۰۰۰ ڈوکیٹ دی خراج پیش کرنے اُتے اتفاق کیتا گیا۔ اس معاہدے دے نتیجے وچ ، وینس نے لیونٹ وچ اک کمزور پوزیشن حاصل کيتی۔
اناطولیائی فتوحات (۱۴۶۴–۱۴۷۳)
سودھو
درمیانی عمر دے دوسرے نصف حصے وچ سلجوکاں دے بعد دے دور دے دوران ، اناتولیہ وچ متعدد ترکمن سلطنتاں نوں اجتماعی طور اُتے اناطولیائی بییلک کہیا جاندا اے۔ کرامینیڈ ابتدا وچ اناطولیہ دی سب توں اہم طاقت ، قرمان تے کونیا دے جدید صوبےآں دے آس پاس سن ۔ لیکن چودہويں صدی دے آخر تک عثمانیاں نے اناطولیہ دے بیشتر علاقےآں اُتے غلبہ حاصل کرنا شروع کردتا ، جس توں کرمان اثر و رسوخ تے وقار نوں کم کیتا گیا۔
کرمان دا ابراہیم دوم کرمان دا حکمران سی ، تے اپنے آخری سالاں دے دوران ، اس دے بیٹے تخت دے لئی جدوجہد کرنے لگے۔ اس دا وارث ظاہر کرفان دا سی ، جو سیلفیک دا گورنر سی۔ لیکن اک چھوٹے بیٹے پیر احمد نے خود کوکونیا وچ کرمان دا گلہ قرار دتا۔ ابراہیم مغربی علاقےآں دے اک چھوٹے توں شہر وچ فرار ہوگیا جتھے اس دی موت ۱۴۶۴ وچ ہوگئی۔ تخت توں مقابلہ کرنے دے دعوے دے نتیجے وچ بیلیک وچ تعطل پیدا ہويا۔ اس دے باوجود ، اکوونیو (سفید بھیڑ) ترکمناں دے سلطان ازون حسن دی مدد توں ، ششک تخت اُتے چڑھنے وچ کامیاب رہیا۔ اُتے ، انہاں دا اقتدار مختصر سی ، کیوں کہ پیر احمد نے سلطان مہمت دوم توں مدد کيتی اپیل دی ، تے مہمت نوں کچھ ایسا علاقہ پیش کیتا جس نوں ششک نے روکنے توں انکار کردتا۔ عثمانی مدد توں ، پیر احمدت نے داغازıار دی لڑائی وچ ششک نوں شکست دتی۔ شاک نوں کسی نامعلوم تریخ تک سلفیک توں مطمئن ہونا پيا۔ [۶۰] پیر احمت نے اپنا وعدہ پورا کیتا تے بیالک دا اک حصہ عثمانیاں دے حوالے کردتا ، لیکن اوہ اس نقصان توں بے چین سی۔ چنانچہ مغرب وچ عثمانی مہم دے دوران ، اس نے اپنا سابقہ علاقہ دوبارہ حاصل کرلیا۔ اُتے ، مہمت نے پرت لیا ، تے انہاں نے ۱۴۶۶ وچ کرمان (لارینڈے) تے کونیا دونے اُتے قبضہ کرلیا۔ پیر احمت بمشکل ہی مشرق توں فرار ہوگئے۔ کچھ سالاں دے بعد ، عثمانی ویزیر (بعد وچ عظیم الشان ویزیر) گیڈک احمد پشا نے بیالک دے ساحلی علاقے اُتے قبضہ کرلیا۔ [حوالہ نئيں ملا]
پیر احمت دے نال نال اس دا بھائی قاسم وی ازون حسن دے علاقے وچ فرار ہوگیا۔ اس توں اوزون حسن نوں مداخلت دا موقع ملا۔ ۱۴۷۲ وچ ، اکوئیونلو فوج نے اناطولیہ اُتے بیشتر حملہ کیتا تے چھاپہ ماریا (۱۴۷۳ وچ اوٹلوکیلی دی لڑائی دے پِچھے ایہی وجہ تھی)۔ لیکن اس دے بعد محمود نے ۱۴۷۳ وچ ازون حسن دے خلاف اک کامیاب مہم دی قیادت دی جس دے نتیجے وچ عثمانیہ سلطنت دی فیصلہ کن فتح عثوقبیلی دی جنگ وچ ہوئی۔ اس توں پہلے ، پیر احمد نے اکوئونلو دی مدد توں کرمان نوں پھڑ لیا سی۔ اُتے پیر احمد اک ہور اصطلاح توں لطف اندوز نئيں ہوسکے۔ کیونجے کرمان اُتے قبضہ کرنے دے فورا بعد بعد ، اکی کوونلو فوج نوں بیثیر دے نیڑے عثمانیاں نے شکست دتی تے پیر احمت نوں اک بار فیر فرار ہونا پيا۔ اگرچہ اس نے اپنی جدوجہد جاری رکھنے دی کوشش کيتی ، لیکن اسنوں معلوم ہويا کہ اس دے کنبہ دے افراد نوں گیڈک احمد پشا نے استنبول منتقل کردتا اے ، لہذا انہاں نے آخر کار ہار مان لئی۔ مایوسی دا شکار ، اوہ فرار ہوکے اکوئیونلو دے علاقے وچ چلا گیا جتھے اسنوں ببرٹ وچ تیمر (چور) دتا گیا سی۔ انہاں دی موت ۱۴۷۴ وچ ہوئی۔ [۶۲] [بہتر وسائل دی ضرورت]
اناطولیائی بیالک دا اتحاد پہلی مرتبہ مہد دوم توں پنجاہ سال پہلے سلطان بایزید اول نے انجام دتا سی لیکن ۱۴۰۲ وچ انقرہ دی تباہ کن جنگ دے بعد ، نو تشکیل شدہ اتحاد ختم ہوگیا سی۔ مہد دوم نے ترکی دی دوسری ریاستاں اُتے عثمانی طاقت حاصل کرلئی ، تے انہاں فتوحات نے اسنوں ہور یورپ دی طرف دھکیل دتا۔
اک ہور اہم سیاسی ہستی جس نے مہدوی دوم دی مشرقی پالیسی دی تشکیل کيتی سی اوہ وہائٹ بھیڑ ٹورکومین سن ۔ ازون حسن دی سربراہی وچ ، اس بادشاہی نے مشرق وچ اقتدار حاصل کیتا۔ لیکن سلطنت ٹرائبونڈ تے جمہوریہ وینس جداں مسیحی طاقتاں تے ترکماناں تے کرامانی قبیلے دے وچکار اتحاد دے نال مضبوط تعلقات دی وجہ توں ، محمود نے انہاں نوں اپنی طاقت دے لئی خطرہ سمجھیا۔
مالدوویا دے نال جنگ (۱۴۷۵–۱۴۷۶)
سودھو
۱۴۵۶ وچ ، پیٹر III ہارون نے اس دی جنوبی سرحداں نوں یقینی بنانے دے لئی عثمانیاں نوں ۲٬۰۰۰ سونے دے نرخاں دی سالانہ خراج ادا کرنے اُتے اتفاق کیتا ، اس طرح ترکی دے مطالبات نوں قبول کرنے والا پہلا مالڈویائی حکمران بن گیا۔ سن ۶۳] اس دے جانشین اسٹیفن دتی گریٹ نے عثمانیاں دے خلاف جنگ نوں مسترد کردتا تے اس دے بعد متعدد شدید جنگاں شروع ہوئیاں۔ سن ۶۴] اسٹیفن نے والچایا نوں اپنے اثر و رسوخ دے دائرہ کار وچ لیانے دی کوشش کيتی تے اس طرح والچیان تخت دے لئی اپنی پسند دی حمایت کيتی۔ اس دا نتیجہ ایہ ہويا کہ ہنگریائیاں ، عثمانیاں تے اسٹیفن دے حمایت یافتہ والاچین حکمراناں دے وچکار پائیدار جدوجہد ہوئی۔ حدیث پاشا (رومیلیا دے گورنر) دے تحت عثمانی فوج نوں ۱۴۷۵ وچ اسٹیفن دی والاچیا وچ دخل اندازی دی سزا دینے دے لئی بھیجیا گیا سی۔ اُتے ، عثمانیاں نوں واسلوئی دی لڑائی وچ زبردست شکست دا سامنا کرنا پيا۔ اسٹیفن نے عثمانیاں نوں فیصلہ کن شکست دتی ، جسنوں "کراس نے اسلام دے خلاف ہن تک دی سب توں وڈی حفاظت" دے طور اُتے بیان کیتا ، [وینشین تے پولینڈ دے ریکارڈاں دے مطابق ، ہلاکتاں دے نال ، [عثمانی دی طرف توں ۴۰٬۰۰۰ توں وی زیادہ تک پہنچ گئی۔ میرا دوم دی سابقہ چھوٹی اہلیہ ، ماریا برنکووچ (ماریا ہاتون) نے وینشین سفیر نوں دسیا کہ ایہ حملہ عثمانیاں دے لئی بدترین شکست دا سبب سی۔ اسٹیفن نوں بعد وچ پوپ سکسٹس چہارم نے "اتلیٹا کرسٹی" (چیمپیئن آف مسیح) توں وی نوازیا ، جنہاں نے انہاں نوں "ورس کرسٹیانا فیدی ایتھلیٹا" ("عیسائی عقیدے دا حقیقی محافظ") کہیا۔ مہد دوم نے اک وڈی فوج نوں جمع کیتا تے جون ۱۴۷۶ وچ مولڈویا وچ داخل ہويا۔ ايسے اثنا وچ کریمین خانائٹ (عثمانیاں دے حالیہ اتحادی) نال تعلق رکھنے والے ٹارٹرس دے گروہاں نوں مولڈویا اُتے حملہ کرنے دے لئی بھیجیا گیا۔ رومانیہ دے ذرائع بیان کرسکدے نيں کہ انہاں نوں پسپا کردتا گیا۔ [۶۵ ۶۵] دوسرے ذرائع نے دسیا اے کہ مشترکہ عثمانی تے کریمین تارتار فوجاں نے "بیسارابیہ اُتے قبضہ کیتا تے ڈنوب دے جنوبی منہ اُتے قبضہ کردے ہوئے ، اکرمن نوں اپنی گرفت وچ لے لیا۔ اسٹیفن نے زمین دی جھلکی ہوئی پالیسی اُتے عمل کردے ہوئے عثمانیاں دے نال کھلی جنگ توں گریز کرنے دی کوشش کيتی۔" سن ۶۶]
آخر کار اسٹیفن دا مقابلہ عثمانیاں توں ہويا۔ مولڈویین عثمانی فوج دی مرکزی جنگجوواں نوں اک ایداں دے جنگل وچ لے جانے دا لالچ دے رہے سن جس وچ اگ لگ گئی سی ، جس توں کچھ ہلاکتاں ہوئیاں۔ جنگ کيتی اک ہور وضاحت دے مطابق ، دفاعی مالڈویائی فورسز نے عثمانی دے متعدد حملےآں نوں دستی بندوقاں توں مستقل اگ توں روک دتا۔ حملہ کرنے والے ترک جنیسریاں نوں محافظاں دے عہدےآں اُتے لمبے وقت لگیانے دے بجائے انہاں دے پیٹ اُتے دم کرنے اُتے مجبور کیتا گیا۔ اپنی افواج دی زبردست شکست دیکھ کے ، محمود نے اپنے ذاتی محافظ اُتے مولڈویاں دے خلاف الزام عائد کیتا ، جنوریاں نوں جلسہ کرنے دا انتظام کیتا ، تے جنگ دا رخ موڑ دتا۔ ترک جنیسریز جنگل دے اندر گھس گئے تے محافظاں نوں انسان توں انسان لڑنے وچ مشغول کیتا۔
مولڈویائی فوج نوں پوری طرح شکست ہوئی (دونے طرف ہلاکتاں بہت زیادہ سن) ، تے تریخ دے مطابق پوری جنگ دا میدان مردہ افراد دی ہڈیاں توں ڈھک گیا سی ، عنوان دے اک ممکنہ ذریعہ (والیا البی رومانیائی تے اکڈیر ترک اے " وائٹ ویلی ")۔
اسٹیفن عظیم نے مولدویہ دے شمال مغربی حصے یا پولش بادشاہی وچ وی پِچھے ہٹ لیا [۶۸ ۶۸] تے اس نے اک ہور فوج تشکیل دینا شروع کردتی۔ عثمانیان مالڈویہ دے کسی وی وڈے قلعے (سوسیوا ، نیما ، ہوتین) اُتے فتح حاصل کرنے توں قاصر سن سن ۶۵] تے اسنوں چھوٹے پیمانے اُتے مولڈویاں دے حملےآں دی وجہ توں مسلسل ہراساں کیتا جاندا رہیا۔ جلد ہی انہاں نوں وی بھکھ دا سامنا کرنا پيا ، طاعون پھیلنے توں صورتحال ہور خراب ہوگئی ، تے عثمانی فوج عثمانی سرزمین نوں واپس ہوگئی۔ اس دے باوجود والچیا نوں اسٹیفن دا خطرہ ختم ہوگیا۔
البانیہ دی فتح (۱۴۶۶–۱۴۷۸)
سودھو
جارج کستریوندی اسکندربیگ (اسکندر بی) دی سربراہی وچ البانین مزاحمت ، البانوی نوبل تے عثمانی حکمران طبقے دے سابق رکن ، نے عثمانی توسیع نوں روک دتا۔ سکندربیگ نے ۱۴۴۴ وچ لیگ دی لیہیہ وچ سلطنت دے خلاف لڑائی وچ البانیاہ دی سلطنتاں نوں متحد کردتا سی۔ محمد دوم البانیا نوں محکوم نئيں کر سکدا سی ، حالانکہ سکندربیگ زندہ سی ، حالانکہ اس نے دو بار (۱۴۶۶ تے ۱۴۶۷) خود کروزی دے خلاف عثمانی فوج دی قیادت دی سی۔ سکندربیگ دی ۱۴۶۸ وچ موت دے بعد ، البانی باشندےآں نوں انہاں دی جگہ لینے دے لئی کوئی قائد نئيں ملیا ، تے بالآخر محدث دوم نے کروجا تے البانیہ نوں ۱۴۷۸ وچ فتح کرلئی-
بہار ۱۴۶۶ وچ ، سلطان محمود نے اک وڈی فوج دے نال البانویاں تے انہاں دے رہنما ، اسکندربیگ دے خلاف مارچ کیتا ، جس نے عثمانیاں دی طویل مزاحمت کيتی سی ، تے بار بار اٹلی توں مدد طلب کيتی سی۔ سن سن البانیائی عوام دے لئی ، عثمانی – وینیشین جنگ دے پھوٹ نے اپنی آزادی دا اعادہ کرنے دا سنہری موقع پیش کیتا۔ وینینیائیاں دے لئے، البانیائیاں نے دورازو تے اسکوٹری دے وینیشین ساحلی علاقےآں نوں اک مفید احاطہ فراہم کیہ۔ اس مہم دا سب توں وڈا نتیجہ قلعہ الباسان دی تعمیر دا سی ، مبینہ طور اُتے صرف ۲۵ دن دے اندر۔ پرانے ویا ایگناٹیہ دے اختتام دے نیڑے واقع نشیبی مقام اُتے واقع اس قلعے نے البانیا نوں نصف حصے وچ مؤثر طریقے توں کٹ دتا ، تے شمالی ہائ لینڈز وچ سکندربیگ دا اڈہ جنوب وچ وینشین دے حصےآں توں وکھ کردتا۔ اُتے ، سلطان دے انخلا دے بعد اسکندربیگ نے خود سردیاں دی مدد اٹلی وچ گزاری۔ ۱۴۶۷ دے اوائل وچ اس دی واپسی اُتے ، اس دی افواج نے پہاڑیاں توں گھات لگیائی ، بلبن پاشا نوں شکست دتی ، تے کرویا (کروجا) دے قلعے دا محاصرہ اٹھا لیا۔ انہاں نے وی الباسان اُتے حملہ کیتا لیکن اوہ اس اُتے قبضہ کرنے وچ ناکام رہے۔ مہد دوم نے البانیا دے خلاف دوبارہ مارچ کردے ہوئے جواب دتا۔ انہاں نے حوصلہ افزائی دے نال البانیاں دے مضبوط گڑھاں دے خلاف حملےآں دا پِچھا کیتا ، جدوں کہ وینیشین ملکاں نوں وکھ تھلگ رکھنے دے لئی چھاپےآں دے لئی دستے بھیجے۔ عثمانی اک بار فیر کرویا نوں لینے وچ ناکام رہے ، تے اوہ اس ملک نوں محکوم بنانے وچ ناکام رہے۔ اُتے ، سردیاں توں طاعون دی وبا پھیل گئی ، جو سالانہ تکرار ہُندی اے تے مقامی مزاحمت دی طاقت نوں ختم کر دیندی اے۔ سکندربیگ خود وینیشین دے مضبوط گڑھ لِس (س (لیزی ) وچ ملیریا دی وجہ توں چل بسا ، تے اپنے فائدہ دے لئی وینس دی البانین بادشاہاں نوں استعمال کرنے دی صلاحیت نوں ختم کیتا۔ سن ۵۶] البانی باشندے اپنے اپنے سامان اُتے چھڈ گئے تے آہستہ آہستہ اگلی دہائی وچ دب کر رہ گئے۔
سکندربیگ دی وفات دے بعد ، مہد دوم نے ذاتی طور اُتے ۱۴۷۸–۷۹ وچ شکوڈریا دے محاصرے دی قیادت دی ، جس وچ ابتدائی عثمانی دائرہ کار آکپاشازادے (۱۴۰۰–۸۱) نے لکھیا سی ، "سلطان محمود دی تمام فتوحات شکوڈریا دے قبضے توں پوری ہوئیاں۔" [ بہتر ماخذ دی ضرورت اے ] وینیشین تے شکوڈرانس نے حملےآں کیخلاف مزاحمت دی تے قلعے اُتے قابض رہے جدوں تک کہ وینس نے قسطنطنیہ دے معاہدے وچ عثمانی سلطنت نوں جنگ دے خاتمے دی شرط دے طور اُتے شکوڈریا دے حوالے نئيں کیتا۔
کریمین پالیسی (۱۴۷۵)
سودھوسانچہ:اصل:قریم یورتی متعدد ترک باشندے ، جنہاں نوں اجتماعی طور اُتے کریمین تاتار کہیا جاندا اے ، ابتدائی قرون وسطی توں ہی جزیرہ نما وچ آباد سن ۔ تیمور دے ذریعہ پندرہويں صدی دے اوائل وچ گولڈن ہارڈ دی تباہی دے بعد ، کریمین تاتاراں نے چنگیز خان دے اولاد ہاکی گیرے دے تحت اک آزاد کریمین خانٹ دی بنیاد رکھی۔
کریمین تاتاراں نے دریائے کونی توں لے کے دریسٹر ڈینیسٹر تک پھیلی ہوئی پٹیاں اُتے قابو پالیا ، لیکن اوہ گاجریا (جینیسی کالونیاں) دے ناں توں تجارتی جینیسی شہراں اُتے کنٹرول حاصل کرنے وچ ناکام رہے ، جو ۱۳۵۷ دے بعد توں جینیسیاں دے زیر قبضہ سی۔ قسطنطنیہ دی فتح دے بعد ، جینیاں دے مواصلات منقطع ہوگئے ، تے جدوں کریمین تاتاراں نے عثمانیاں توں مدد کيتی درخواست کيتی تاں ، انہاں نے ۱۴۷۵ وچ گیڈک احمد پاشا دی سربراہی وچ جینیسی شہراں اُتے حملہ کیتا ، جس توں کفا تے دوسرے تجارتی شہراں نوں اپنے زیر اقتدار لیایا۔ جینیسی شہراں اُتے قبضہ کرنے دے بعد ، عثمانی سلطان نے میل I گِرائی نوں اسیر بنا لیا ، بعد وچ اس نے کریمین خاناں اُتے عثمانی سلطنت قبول کرنے تے عثمانی سلطنت دے معاون شہزادےآں دی حیثیت توں حکمرانی کيتی اجازت دینے دے بدلے وچ رہیا کیتا۔ اُتے ، کریمین خاناں دے پاس حالے وی سلطنت عثمانیہ توں بہت وڈی خودمختاری سی ، جدوں کہ عثمانیاں نے براہ راست جنوبی ساحل اُتے کنٹرول کیتا سی۔
اٹلی دی مہم (۱۴۸۰)
سودھو تفصیلی لی لئی ویکھو: اوٹرانٹو اُتے عثمانی حملہ
فاتح محد دوم دا کانسی دا تمغہ
.jpg)
گڈک احمد پاشا دی سربراہی وچ اک عثمانی فوج نے ۱۴۸۰ وچ اٹرا اُتے حملہ کیتا ، جس نے اوٹرنٹو اُتے قبضہ کرلیا۔ کھانے دی عدم دستیابی دی وجہ توں ، گیڈک احمد پاشا اپنی زیادہ تر فوجاں دے نال البانیا واپس پرت آئے ، تے اٹلی وچ اوٹرنٹو دا دفاع کرنے دے لئی ۸۰۰ پیتادہ تے ۵۰۰ سوار دستےآں نوں پِچھے چھڈ دتا۔ ایہ فرض کیتا گیا سی کہ اوہ سردیاں دے بعد واپس آجائے گا۔ چونکہ ایہ قسطنطنیہ دے زوال دے صرف ۲۸ سال بعد سی ، اس لئی کچھ خدشہ سی کہ روم وی ايسے قسمت دا شکار ہوئے گا۔ پوپ تے روم دے شہریاں نوں شہر خالی کرنے دے منصوبے بنائے گئے سن ۔ پوپ سکسٹس IV نے صلیبی جنگ دے لئی اپنی ۱۴۸۱ کال نوں دہرایا۔ اٹلی دے متعدد شہراں ، ہنگری تے فرانس نے اس اپیل دا مثبت جواب دتا۔ اُتے ، جمہوریہ وینس نے عثمانیاں دے نال ۱۴۷۹ وچ اک مہنگے امن معاہدے اُتے دستخط کیتے سن ۔
۱۴۸۱ وچ نیپلس دے بادشاہ فرڈینینڈ اول نے نیپلس دے بیٹے الفونسو دوم دی سربراہی وچ اک فوج کھڑی کيتی۔ ہنگری دے بادشاہ ماتھییاس کوروینس دے ذریعہ فوج دی اک دستہ فراہم کيتی گئی سی۔ یکم مئی ۱۴۸۱ نوں اس شہر دا محاصرہ کرلیا گیا۔ ۳ مئی نوں محمود دی موت دے بعد ، اس دی جانشینی دے بارے وچ جھگڑے ہونے دے بعد عثمانیاں نوں اوٹرانٹو وچ کمک بھیجنے توں ممکنہ طور اُتے روک دتا گیا۔ چنانچہ اوٹرنٹو اُتے ترک قبضہ عیسائی فوج دے نال مذاکرات دے ذریعے ختم ہويا ، ترکاں نوں البانیہ واپس جانے دی اجازت دے دتی گئی ، تے اوٹارو نوں ۱۴۸۱ وچ پوپل فورسز نے واپس لے لیا۔
قسطنطنیہ دی آبادی (۱۴۵۳–۱۴۷۸)
سودھو تفصیلی لی لئی ویکھو: استنبول دی تاریخ
قسطنطنیہ نوں فتح کرنے دے بعد ، جدوں بالآخر مہد دوم شہر نوں داخل ہويا جتھے ہن ٹاپکپی گیٹ دے ناں توں جانیا جاندا اے ، تاں اوہ فورا. ہی اپنے گھوڑے اُتے سوار ہوگیا صوفیہ چلا گیا ، جتھے اس نے عمارت نوں محفوظ رکھنے دا حکم دتا۔ انہاں نے حکم دتا کہ اوتھے اک امام اس توں ملیاں تاکہ مسلمان مسلک دا نعرہ لگیاواں: "ميں گواہی دیندا ہاں کہ اللہ دے سوا کوئی معبود نئيں اے۔ میں گواہی دیندا ہاں کہ محمد اللہ دے رسول نيں۔" [۷۵ ۷۵] آرتھوڈوکس گرجا اک مسلمان مسجد وچ تبدیل ہوگیا چیریٹیٹ ٹرسٹ دے ذریعے ، قسطنطنیہ وچ اسلامی حکمرانی نوں مستحکم کرنا۔
قسطنطنیہ دے نال محمود دی بنیادی تشویش شہر دے دفاع تے آبادکاری نوں دوبارہ تعمیر کرنا سی۔ عمارت دے منصوبے فتح دے فورا بعد شروع کیتے گئے سن ، جس وچ دیواراں دی مرمت ، قلعے دی تعمیر ، طلباء تے طبی عملہ دے نال اک قابل ذکر اسپتال ، اک وڈا ثقافتی کمپلیکس ، جناتریاں دے لئی دو بیرکس دے سیٹ ، گالٹا دے باہر ٹاپین گن دی فاؤنڈری شامل نيں۔ تے اک نواں محل تعمیر کرنا۔ شہر دے تجارتی کوارٹر گالٹا توں فرار ہونے والے یونانیاں تے جینیاں دی واپسی دی حوصلہ افزائی دے لئی ، اس نے انہاں دے گھر واپس کردتے تے انہاں نوں حفاظت کيتی ضمانتاں فراہم کيتیاں ۔ محمود نے اپنی سلطنت دے تمام احکامات جاری کردتے کہ مسلمان ، عیسائی تے یہودی شہر وچ آباد ہوکے ایہ مطالبہ کرن کہ ستمبر تک پنج ہزار گھراناں نوں قسطنطنیہ منتقل کرنے دی ضرورت اے۔ سن ۷۶] پوری اسلامی سلطنت توں ، جنگی قیدیاں تے ملک بدر لوکاں نوں شہر بھیجیا گیا۔ انہاں لوکاں نوں ترکی وچ "سارگین" کہیا جاندا سی (یونانی: σουργούνιδες سوسرگونائڈز؛ "تارکین وطن")۔ سن ۷۸]
محمود نے ایکو مینیکل آرتھوڈوکس پیٹریارچاٹ (۶ جنوری ۱۴۵۴) نوں بحال کیتا ، راہب گنیڈیئس نوں پہلا آرتھوڈوکس پیٹریاارک [۷۹]] دے طور اُتے مقرر کیتا گیا سی تے باجرا دے حصے دے طور اُتے راجگڑھ وچ یہودی گرینڈ ربیائنٹ ( خم باشی) تے قسطنطنیہ دے اک معزز آرمینیائی پیٹریاچریٹ دا قیام عمل وچ لیایا سی۔ نظام. اس دے علاوہ انہاں نے قسطنطنیہ دے اہم ضلعے مثلا R رم محمد پاشا مسجد ، جس وچ گرینڈ ویزیر رم محمود پاشا نے تعمیر کیتا سی ، وچ متعدد مسلم ادارے تے تجارتی تنصیگل کيتی بنیاد رکھی تے اس دی حوصلہ افزائی کيتی۔ انہاں نیوکلی توں ، میٹروپولیس تیزی توں ترقی کردی اے۔ ۱۴۷۸ وچ کيتے گئے اک سروے دے مطابق ، اس وقت قسطنطنیہ تے ہمسایہ گالاٹا وچ ۱۶٬۳۲۴ گھران ، ۳٬۹۲۷ دکاناں تے اک اندازے دے مطابق ۸۰٬۰۰۰ آبادی موجود سی۔ [۸۰]] آبادی تقریبا ۶۰٪ مسلمان ، ۲۰٪ عیسائی تے ۱۰٪ یہودی سی۔
اس دے دور دے اختتام تک ، محمود دے عالی شان تعمیر نو دے پروگرام نے اس شہر نوں اک ترقی پزیر شاہی راجگڑھ وچ تبدیل کردتا سی۔ [۱۴] عصری تریخ دے مورخ نیوری دے مطابق ، "سلطان محمود نے سارا استنبول پیدا کیتا"۔ [۱۴] پنجاہ سال بعد ، قسطنطنیہ اک بار فیر یورپ دا سب توں وڈا شہر بن گیا سی۔
دو صدیاں دے بعد ، معروف عثمانیہ دے سفر کرنے والے ایولیہ سلوبی نے شہر وچ متعارف کروانے والے گروہاں دی اک لسٹ دتی جس دی اصل اوتھے نيں۔ اج وی ، استنبول دے بوہت سارے حلفےآں ، جداں اکسرائے تے یارامبہ ، اپنے رہائشیاں دے تھاںواں دے ناں رکھدے نيں۔ سن ۷۸] اُتے ، بوہت سارے لوک دوبارہ شہر توں فرار ہوگئے ، تے طاعون دے کئی وبا پھیل چکے سن ، چنانچہ ۱۴۵۹ وچ مہدیم نے جلاوطن یونانیاں نوں شہر واپس آنے دتا۔ سن ۷۸] بظاہر اس اقدام نوں کوئی وڈی کامیابی حاصل نئيں ہوئی ، چونکہ فرانسیسی سیاح پیئیر گیلس سولہويں صدی دے وسط وچ لکھدے نيں کہ یونان دی قسطنطنیہ قدیم بازنطینی گرجا گھراں وچوں کسی دا ناں لینے توں قاصر سی جو مسیتاں وچ تبدیل ہوچکيتی سی یا ترک کردتی گئی سی۔ اس توں ظاہر ہُندا اے کہ آبادی دا متبادل کل رہیا سی۔ سن ۸۲]
انتظامیہ تے سبھیاچار
سودھو
محمود دوئم نے عربی "سیاسہ" دا ناں اک ایسی کتاب توں شائع کیتا سی جو انہاں نے شائع کیتا سی تے ایہ دعوی کیتا سی کہ اوہ اپنے سامنے بزنطینی سیزر دے سیاست دے نظریات دا مجموعہ اے۔ اس نے اطالوی فنکاراں ، انسان دوست تے یونانی اسکالراں نوں اپنے دربار وچ جمع کیتا ، بازنطینی چرچ نوں کم جاری رکھنے دی اجازت دتی ، سرپرست جینیڈیئس نوں عیسائی نظریے دا ترک بولی وچ ترجمہ کرنے دا حکم دتا ، تے وینس توں جینیٹل بیلینی نوں اپنے پورٹریٹ [۸۳] دے نال نال وینشین فریسکوس نوں رنگنے دا مطالبہ کیتا۔ جو اج ختم ہوگئے نيں۔ سن ۸۴] اس نے اپنے محل وچ اک لائبریری جمع دی جس وچ یونانی ، فارسی تے لاطینی بولی دے کم شامل سن ۔ محمود نے مسلم سائنس داناں تے ماہرین فلکیات جداں علی قوشی تے فنکاراں نوں قسطنطنیہ وچ اپنے دربار وچ مدعو کیتا ، یونیورسٹی شروع دی ، مسیتاں (مثلا، فاتحہ مسجد) ، آبی گزرگاہاں ، تے استنبول دا ٹاپکاپی محل تے ٹائلڈ کیوسک تعمیر کیتا۔ اس عظیم الشان مسجد دے ارد گرد جس نے اس دی تعمیر دی ، اس نے اٹھ مدرسے بنائے ، جنہاں نے تقریبا a اک صدی تک سلطنت وچ اسلامی علوم دے اعلیٰ ترین درس و تدریس دے ادارےآں دے طور اُتے انہاں دا درجہ برقرار رکھیا۔
مہد دوم نے اپنے مضامین نوں کافی حد تک مذہبی آزادی دی اجازت دتی ، بشرطیکہ اوہ اس دی حکمرانی دے تابع ہون۔ ۱۴۶۳ وچ بوسنیا دی فتح دے بعد ، اس نے بوسنیا دے فرانسیسیاں نوں ملیڈریا دا احد ناں جاری کیتا ، جس توں انہاں نوں سلطنت دے اندر آزادانہ طور اُتے منتقل ہونے ، انہاں دے گرجا گھراں تے خانقاہاں وچ عبادت دی پیش کش کرنے ، تے سرکاری تے غیر سرکاری ظلم و ستم ، توہین یا آزادانہ طور اُتے اپنے مذہب اُتے عمل پیرا ہونے دی آزادی دتی گئی۔ بگاڑ۔ اُتے ، اس دی کھڑی فوج دیوشرم توں اک بھرتی کيتی گئی ، جو اک چھوٹی عمر وچ اولین پیدا ہونے والے عیسائی مضامین لیندے سن تے سلطان دے دربار دے لئی انہاں دا مقدر بنے سن ۔ اس دے بجائے کم قابل ، لیکن جسمانی طور اُتے مضبوط ، فوج یا سلطان دے ذاتی محافظ ، جنیسریاں وچ ڈال دتا گیا۔
قسطنطنیہ وچ ، محمود نے باجرا یا اک خودمختار مذہبی طبقہ قائم کیتا ، تے سابقہ پیٹریاارک گینیڈیئس اسکالرس نوں شہر دے آرتھوڈوکس عیسائیاں دے لئی مذہبی رہنما سن ۸۷] دے طور اُتے مقرر کیتا۔ اس دے اختیار نے تمام عثمانی آرتھوڈوکس عیسائیاں تک توسیع کردتی ، تے اس نے مضافاتی علاقےآں وچ جینیئس تے وینشین دی بستیاں نوں خارج کردتا تے مسلم تے یہودی آبادکاراں نوں مکمل طور اُتے خارج کردتا۔ اس طریقے توں عیسائی بازنطینیاں دی بالواسطہ حکمرانی کيتی اجازت ہوگئی تے قابضین نوں نسبتا خودمختاری دا احساس ہونے لگیا ایتھے تک کہ مہد دوم نے اس شہر نوں ترکی دے راجگڑھ وچ تبدیل کرنے دے بعد ترکی نوں دوبارہ توں تعمیر کرنا شروع کیتا ، جو ایہ سن ۱۹۲۰ دی دہائی تک برقرار رہیا۔
نشاۃ ثانیہ فنکاراں دی سرپرستی
سودھو
مشرقی بحیرہ روم وچ عثمانی غلبہ نوں وسعت دینے دی اپنی کوششاں دے علاوہ ، محمد ثانی نے وی مغربی فن تے ادب دا اک بہت وڈا مجموعہ جمع کیتا ، جس وچوں بیشتر پنرجہرن فنکاراں نے تیار کیتا سی۔ چھوٹی عمر ہی توں ، محمود نے رینیساس فن تے کلاسیکی ادب تے تریخ وچ دلچسپی دا مظاہرہ کیتا سی ، اس دے نال اسکول دیاں کتاباں وچ قدیم سککاں دی تصویر کشی دی عکاسی تے یورپی طرز دے نقش خاکہ نگاری کيتی گئی سی۔ ہور ایہ کہ اس دے پاس مبینہ طور اُتے دو ٹیوٹر سن ، اک یونانی بولی وچ تربیت یافتہ سی تے دوسرا لاطینی بولی وچ ، اس نے کلاسیکی تاریخاں پڑھیاں جنہاں وچ کانسٹینٹینپل دے خاتمے تک دے دناں وچ لاٹریس ، لیوی تے ہیروڈوٹس شامل سن ۔ [[۸۸]
اپنے دورِ حکومت دے آغاز توں ہی ، محمود نے اطالوی نشاۃ ثانیہ فنکاراں دی سرپرستی وچ سرمایہ کاری کيتی۔ ۱۴۶۱ وچ انہاں دی پہلی دستاویزی درخواست آرٹسٹ میٹو ڈی پستی دی طرف توں اک کمیشن سی ، جو رمینی دے مالک ، سگسمنڈو مالٹیٹا دے دربار وچ رہائش پذیر سی۔ ایہ پہلی کوشش ناکام سی ، حالانکہ ، جدوں پاسی نوں وینشین حکام نے عثمانی جاسوس ہونے دا الزام عائد کردے ہوئے اسنوں کریٹ وچ گرفتار کیتا سی۔ بعد وچ دی جانے والی کوششاں تے ثمر آور ثابت ہاں گی ، کچھ قابل فنکار جنہاں وچ کوسٹنزو دا فریرا تے جنتیل بیلینی دونے شامل سن عثمانی دربار وچ مدعو کیتے گئے سن ۔
علم و ہنر دی سرپرستی
سودھومحمد ثانی عظیم فاتح ہونے دے نال نال علم و ہنر دا وی سرپرست سی۔ اس نے قسطنطنیہ دی فتح دے بعد اٹلی دے مصوراں تے یونانی دانشوراں نوں اپنے دربار دا حصہ بنایا تے مسلم سائنس دان تے ہنرمند وی اس دے دربار توں وابستہ سن ۔ اس نے قسطنطنیہ وچ اک یونیورسٹی قائم کيتی تے فاتح مسجد سمیت کئی مسیتاں، نہراں تے طوپقپو سرائي تعمیر کرایا۔
محمد ثانی دا دور رواداری تے برداشت دا دور سمجھیا جاندا اے جس وچ اس نے مفتوح بازنطینیاں دے نال نیک سلوک کیتا جو قرون وسطی دے یورپیاں دے لئی حیران کن سی۔ محمد ثانی دے دور وچ حکومت وچ سلطنت دے مسیحیاں تے یہودیاں دے نال مثالی سلوک کیتا جاندا سی تے انہاں نوں ہر قسم دی خود مختاری حاصل سی۔
نشاۃ ثانیہ فنکاراں دی انہاں دی سرپرستی دے علاوہ ، محمود اسيں عصری تے کلاسیکی ادب تے تریخ دے وی خواہش مند عالم سن ۔ اس دلچسپی دا نتیجہ محدث دی اک وڈی کثیر لسانی لائبریری دی تعمیر دے کم اُتے نکلیا جس وچ فارسی ، عثمانی ترکی ، عربی ، لاطینی تے یونانی بولی وچ ہور زباناں دے علاوہ ۸۰۰۰ توں زیادہ نسخے موجود سن ۔ اس وڈے ذخیرے وچ ایہ گل قابل ذکر اے کہ محمود دا یونانی اسکرپٹوریم سی ، جس وچ سکندر اعظم دے عظیم تے ہومر دے الیاڈ دی آریاناں دے ’اناباسس‘ دی کاپیاں شامل سن۔ کلاسیکی کماں وچ اس دی دلچسپی کئی سمتاں وچ بڑھی ، جس وچ یونان دے مصنف کرتبیولوس آف امبرس دی سرپرستی وی شامل اے ، جس نے یونانی نسخہ ہسٹری آف مہمڈ فاتح تیار کیتا ، اس دے نال ہی قسطنطنیہ دی فتح دے بعد حاصل شدہ یونانی نسخےآں نوں بازیافت کرنے تے انہاں نوں ختم کرنے دی کوششاں دے نال۔ ]
مورخین دا خیال اے کہ محمود دے وسیع ثقافتی تے فنکارانہ ذوقاں ، خاص طور اُتے مغرب دی طرف ، مختلف سفارتی تے انتظامی کم انجام دیندے نيں۔ انہاں دی نشاۃ ثانیہ فنکاراں دی سرپرستی نوں بحیرہ روم دی ہور بااثر ریاستاں دے نال سفارتکاری دے اک طریقہ توں تعبیر کیتا گیا اے ، اہم گل ایہ اے کہ اطالوی ریاستاں وچ نیپلس تے جمہوریہ فلورنس سمیت کئی اطالوی ریاستاں۔ [۸۹] ہور برآں ، مورخین دا قیاس اے کہ اس دا یونانی اسکرپٹوریم یونانی بولی دے سابق سفارتی چینلز نوں یونانی بولی وچ خط و کتابت کرنے والے متعدد اطالوی ریاستاں دے نال دوبارہ جوڑنے دی کوشش وچ یونانی زنجیری افسران نوں تعلیم دینے دے لئی استعمال کیتا گیا سی۔ اہم گل ایہ اے کہ ، مؤرخین ایہ وی زور دیندے نيں کہ محمود دے فن و ادب دے وسیع ذخیرہ نے انہاں دے شاہی اختیار تے قانونی حیثیت نوں فروغ دینے دی طرف کم کیتا ، خاص طور اُتے اپنی نويں فتح شدہ سرزمین وچ ۔ ایہ کم مختلف طریقےآں توں ہويا ، بشمول اک اورینٹل نو الیگزینڈرین شخصیت دی حیثیت توں محمود دی تصویر دی طلب ، جو مہیمیڈ دے دور وچ تیار کردہ میڈیلین پورٹریٹ اُتے مہیم تے سکندر دی مشترکہ ہیلمیٹ زیورات دے ذریعے دکھادی دیندی اے ، تے نال ہی کرٹیبلس وچ لیتموتییو وی اے۔ 'کم. [۹۱] [۹۲] اضافی طور اُتے ، انھاں نے پنرجہرن آرٹ ورک نوں شروع کرنا ممکنہ طور اُتے مغربی اورینٹل ثقافتی بائنریز نوں توڑنے دی کوشش کيتی سی تاکہ محدثین نوں اپنے آپ نوں اک عہد حاضر دے یورپی عیسائی بادشاہاں دی صفاں وچ شامل کرنے دے لئی اک مغربی مبنی حکمران دی حیثیت توں پیش کیتا جائے۔ [۹۰]
نشاۃ ثانیہ فنون نال محمود دی وابستگی ، تے اس دی تخلیق تے وصولی وچ انہاں دے مضبوط اقدام دی ، انہاں دی اپنی عدالت وچ حمایت دی اک وڈی بنیاد نئيں سی۔ محمود دے ذخیرے دے متعدد مخالفین وچوں اک انہاں دا اپنا بیٹا تے آئندہ سلطان ، بایزید دوم سی ، جسنوں انہاں دی مخالفت وچ طاقتور مذہبی تے ترک دھڑاں دی حمایت حاصل سی۔ اس دے ملنے اُتے ، بایزید دوم نے محمود دے پورٹریٹ دا مجموعہ ویچیا تے اس دا مجسمہ ختم کردتا۔ [[۸۸]
حکومت دی مرکزیت
سودھوفاتح محمود نے اپنی شاہی عدالت ، دیوان دی تعمیر دے ذریعہ اقتدار نوں مستحکم کیتا ، جو انہاں دے نال پوری طرح وفادار ہون گے تے اسنوں زیادہ توں زیادہ خودمختاری تے اختیار کيتی اجازت دین گے۔ پچھلی سلطاناں دے تحت دیوان اشرافیہ خانداناں دے ممبراں توں بھریا ہويا سی جس وچ کدی کدی سلطان دے مقابلے وچ دوسرے مفادات تے وفاداری ہُندی سی۔ محمود فاتح نے سلطنت نوں غازی ذہنیت توں دور کر دتا جو حکمرانی وچ قدیم روایات تے تقریبات اُتے زور دیندا اے تے اس سلطنت نوں وڈے پیمانے اُتے ڈیویرم پس منظر دے عہدیداراں اُتے مشتمل اک مرکزی بیوروکریسی دی طرف لے گیا۔ ہور برآں ، فاتح محمود نے انہاں دینی علماء نوں جو عثمانی مدرسےآں دا حصہ سن عثمانی بیوروکریسی دے تنخواہ دار ملازمین وچ تبدیل کرنے دا قدم اٹھایا جو انہاں دے وفادار سن ۔ ایہ مرکزی حیثیت ۱۴۷۷–۱۴۸۱ دے دوران جاری کردہ کنون ناں دے ذریعہ ممکن ہوئی تے باقاعدہ طور اُتے ممکن ہوئی ، جس نے پہلی بار عثمانی حکومت وچ اعلیٰ عہدیداراں ، انہاں دے کردار تے ذمہ داریاں ، تنخواہاں ، پروٹوکول تے سزاواں دے نال نال ایہ وی دسیا کہ اوہ اک دوسرے توں کس طرح دا تعلق رکھدے نيں۔ تے سلطان۔
اک بار جدوں محمود نے عثمانی بیوروکریسی تشکیل دتی تے اک سلطنت معاشرے توں اک مرکزی حکومت وچ سلطنت نوں تبدیل کردتا ، تاں اس نے ایداں دے عہدیداراں دی تقرری دا خیال رکھیا جو انہاں دے ایجنڈے نوں نافذ کرنے وچ انہاں دی مدد کرن گے۔ انہاں دا پہلا گرینڈ وجیئر زگانوس پاشا سی جو اک بزرگ دے مقابلہ وچ دیوانی پس منظر دا سی ، [۹۵]] تے زاگنوس پاشا دا جانشین ، محمود پاشا انجیلووی وی دیودار پس منظر وچ سی۔ محمود پہلا سلطان سی جو مکمل طور اُتے اپنے ہی آزاد اختیار کيتی بنیاد اُتے کنونم دا کوڈفائڈ کرنے تے اسنوں نافذ کرنے دے قابل سی۔ [۹۵]] ہور برآں ، محمود بعد وچ کنون ناں نافذ کرنے وچ کامیاب رہیا جو سابقہ روایت یا نظیر دے خلاف سی۔ ایہ اک ایسی سلطنت وچ یادگار سی جو روایت وچ اِنّی تیزی توں پھیلی ہوئی سی تے اسنوں تبدیل کرنے یا مطابقت پانے وچ سست پڑسکدی اے۔ وزیر تے دوسرے عہدیداراں دا ہونا جو محرم دے وفادار سن اس حکومت دا اک لازمی حصہ سی کیونجے اس نے پچھلے سلطاناں توں زیادہ طاقت وزراں نوں منتقل کردتی۔ انہاں نے سامراجی علیحدگی دی اپنی نويں پالیسی دے اک حصے دے طور اُتے اپنے اقتدار نوں اہم اختیارات تے حکومت دے فرائض تفویض کیندے۔ سن ۹۷] محل دے چاراں طرف اک دیوار زیادہ بند عہد دے عنصر دی حیثیت توں بنائی گئی سی ، تے پچھلے سلطاناں دے برعکس محمود نوں ہن عوام یا حتیٰ کہ نچلے اہلکاراں تک وی رسائی حاصل نئيں سی۔ انہاں دے ویزرز نے فوج دی ہدایت دی تے غیر ملکی سفیراں نال ملاقات کيتی ، جو حکمرانی دے دو لازمی حصے خصوصا انہاں دی متعدد فوجی مہماں توں سن ۔ سن ۹۸] ایسا ہی اک قابل ذکر سفیر کزن مین کارابیکو پاشا سی (ترکی: "کرابکی کوزین پاسا") ، جو جاسوساں دے جڑاں نال تعلق رکھنے والے خاندان توں سی ، جس نے اسنوں قسطنطنیہ نوں فتح کرنے دی مہم دی مہم وچ قابل ذکر کردار ادا کرنے دے قابل بنا دتا۔ [۹۹ ۹۹]
ذاتی زندگی
سودھومحمد فاتح دی پہلی اہلیہ گل بہار خاتون سن۔ اوہ مصطفیٰ پاشا دی بہن سن۔ دونے نے ۱۴۴۶ وچ شادی کيتی۔ انہاں دا اک بیٹا ، بایزید دوم ، تے اک بیٹی گیویرہن ہٹن سی۔ [۱۰۰] [۱۰۱] اپنی دوسری بیوی ، گل خاتون دے نال ، محمود دا اک بیٹا سی جس دا ناں مصطفیٰ سی جس دی پیدائش ۱۴۴۹ وچ ہوئی سی۔ اس دی تیسری بیوی ستیہ ہاتون سی ، جو دُلکاادر حکمران سلیمان بی دی بیٹی سی۔ دونے نے ۱۴۴۹ وچ شادی کيتی۔ [۱۰۲] اس دی چوتھی اہلیہ ہیگن ہاسن سن ، جو زگن پاشا دی بیٹی سن۔ انہاں دونے نے ۱۴۵۱ وچ شادی کيتی سی تے ۱۴۵۳ وچ انہاں دی طلاق ہوگئی سی۔ انہاں دی پنجويں بیوی آئیسیک ہاتون سی۔ اوہ علی بی دی بہن ، تے اس دے سب توں چھوٹے بیٹے سیم دی ماں سی۔
محمود نوں اپنے یرغمالی تے پسندیدہ راڈو میلے توں متعلق "قابل اعتبار توں تصدیق شدہ" جذبہ سی۔ [۱۰۳] موت دی سزا ملنے والے نوجواناں نوں بچا لیا گیا تے جے اوہ انہاں نوں پرکشش پایا تاں محمود دے سیرگلیو وچ شامل کردتے گئے ، تے پورٹ اس دے لئی نوجوان رئیساں دی خریداری دے لئی وڈی حد تک چلا گیا۔ جیکب نوٹریس اک قابل ذکر مثال اے۔ قسطنطنیہ دے زوال دے بعد پھانسی توں بچنے دے لئی اوہ گرینڈ ڈیوک لوکاس نوٹریس دے خاندان دا واحد مرد رکن سی ، تے سن ۱۴۶۰ وچ اس دے فرار ہونے تک اوہ کشور دی حیثیت توں محد دے سیرگلیو تک ہی محدود سی۔ [۱۰۴] بہت سارے دوسرے علماء جداں کہ ہلیل انکلک انہاں دعوےآں دا مقابلہ کردے نيں کیونجے ایہ خصوصی طور اُتے مہیم دے عیسائی دشمناں نے کیتے سن جو ہم جنس پرستی نوں گناہ گار سمجھدے سن ۔ ایہ اکاؤنٹس اس وقت یورپ وچ عیسائی مخالف ظالم دی حیثیت توں اس دی شبیہہ وچ شراکت کردے نيں ، تے عثمانی یا اس وقت دے دوسرے مسلم وسائل وچ موجود نئيں نيں۔ [۱۰۵]
محمود نوں قدیم یونانی تے قرون وسطی دے بازنطینی رہتل وچ گہری دلچسپی سی۔ اس دے ہیرو اچیلس تے سکندر اعظم سن تے اوہ کسی اختیار توں عیسائی مذہب اُتے تبادلہ خیال کرسکدے نيں۔ سن ] انہاں نوں متعدد زباناں وچ روانی دی حیثیت توں جانیا جاندا سی ، جنہاں وچ ترکی ، سربیا ، عربی ، فارسی ، یونانی تے لاطینی شامل نيں۔ [۱۰۶] [۱۰۷] [۱۰۸]
بعض اوقات ، انہاں نے علمائے کرام نوں جمع کیتا ، یا مسلم استاداں نوں سکھیا ، تے انہاں دی موجودگی وچ مذہبی مسائل اُتے گفتگو کرنے دا باعث بنے۔ انہاں دے عہد حکومت دے دوران ، ریاضی ، فلکیات تے الہیات عثمانیاں دے درمیان اپنی اعلیٰ سطح اُتے پہنچ گئے۔ انہاں دے معاشرتی حلقے وچ متعدد انسان دوست تے بابا شامل سن جداں آنکونا دے سیریاکو ڈی پیزکولی ، فلورنس دے بینیڈٹٹو ڈیئی تے ایمبروس دے مائیکل کریٹوبولس ، سن ۹۹] جنہاں نے گریسیائی نوادرات تے آثار وچ دلچسپی لینے دی بدولت مہمد نوں اک فیلحلین دی حیثیت توں ذکر کیتا۔ اس دے حکم اُتے ہی پارٹینن تے ہور ایتھنائی یادگاراں نوں تباہی توں بچایا گیا۔ اس دے علاوہ ، محمد دوم خود وی "اوniنی" (مددگار ، مددگار) دے ناں توں لکھنے والے شاعر سن تے انہاں نے اک کلاسیکی دیوان شعری مجموعہ چھڈیا۔
شخصیت
سودھومحمد فاتح صرف اپنی فتوحات دی وجہ توں مشہور نئيں اے بلکہ انتظام سلطنت تے اپنی حیرت انگیز قابلیت دے باعث وی شہرہ رکھدا اے۔ اس نے پہلی مرتبہ سلطنت عثمانیہ دے لئی باقاعدہ قوانین مرتب کیتے ۔
انتقال
سودھو
سلطان محمد فاتح ۳ مئی ۱۴۸۱ء نوں انتقال کر گئے۔ انہاں دا مزار استنبول وچ فاتح مسجد دے برابر وچ اے۔ آبنائے باسفورس اُتے قائم کیتے جانے والے دوسرے پل نوں انہاں دے ناں اُتے "سلطان محمد فاتح پل" دا ناں دتا گیا اے۔
۱۴۸۱ وچ محمود نے عثمانی فوج دے نال مارچ کیتا ، لیکن مالٹائپ پہنچ کے استنبول بیمار ہوگیا۔ اوہ صرف روڈس تے جنوبی اٹلی اُتے قبضہ کرنے دے لئی نويں مہمات دا آغاز کر رہے سن ، اُتے کچھ مورخین دے مطابق اس دا اگلا سفر مصر دی مملوک سلطنت نوں ختم کرنے تے مصر اُتے قبضہ کرنے تے خلافت دا دعوی کرنے دا سی۔ [۱۰۹] لیکن کچھ دناں دے بعد ، اوہ ۳ مئی ۱۴۸۱ نوں ، انتالیس سال دی عمر وچ فوت ہوگیا ، تے اسنوں فاتحہ مسجد کمپلیکس دے نیڑے اپنے تربو وچ دفن کردتا گیا۔ [۱۱۰] مؤرخ کولن ہیووڈ دے مطابق ، "اس دے خاطر خواہ کافی اہم شواہد موجود نيں کہ ممکنہ طور اُتے اس دے وڈے بیٹے تے جانشین ، بایزید دے کہنے اُتے ، محمود نوں زہر دتا گیا سی۔" [۱۱۱]
محمود دی موت دی خبر نے یورپ وچ بہت خوشی دا اظہار کیتا۔ چرچ دی گھنٹیاں بجائی گئياں تے تقریبات دا انعقاد کیتا گیا۔ وینس وچ اس طرح اس خبر دا اعلان کیتا گیا: "لا گرانڈ اکیلا مورٹا!" ('عظیم ایگل مر گیا اے !') [۱۱۲] [۱۱۳]
میراث
سودھومحمد دوم سلیمان توں بہت پہلے مجرمانہ تے آئینی قانون دی تشکیل کرنے والے پہلے سلطان دے طور اُتے پہچانا جاندا اے۔ اس طرح اس نے خود مختار عثمانی سلطان دی کلاسیکی شبیہہ قائم کيتی۔ محمود دی اکتیس سالہ حکمرانی تے متعدد جنگاں نے سلطنت عثمانیہ نوں وسعت دتی جس وچ قسطنطنیہ ، ترک سلطنتاں تے ایشیاء مائنر ، بوسنیا ، سربیا تے البانیہ شامل نيں۔ محمود نے اسلامی تے عیسائی دونے دنیا وچ اک زبردست ساکھ چھڈی۔ مؤرخ فرانز بابنگر دے مطابق ، مسیحی دنیا تے اس دے مضامین دے اک حصے دے ذریعہ محمود نوں خونخوار ظالم سمجھیا جاندا سی۔ [۱۱۴] استنبول دا فاتح سلطان مہمت پل (مکمل ۱۹۸۸) ، جو باسپورس آبنائے نوں عبور کردا اے ، دا ناں اس دے ناں اُتے رکھیا گیا اے ، تے اس دا ناں تے تصویر ۱۹۸۶ توں ۱۹۹۲ تک ترک ۱۰۰۰ لیرا نوٹ اُتے نمودار ہوئی۔ [بہتر ماخذ دی ضرورت اے ]
محمد فاتح دے بعد اس دا بیٹا بایزید ثانی تخت نشین ہويا جس نے تیس سال حکومت کيتی۔
ہور ویکھو
سودھو== ماخذ ==
- Arnold, Thomas (2001). The Renaissance at War. Cassell & Co.. ISBN 0-304-35270-5.
- Nicolle, David (2000). Constantinople 1453: The End of Byzantium. Osprey Publishing. ISBN 1-84176-091-9.
- سانچہ:Mehmed the Conqueror and His Time
- سانچہ:The Late Medieval Balkans
- Finkel, Caroline (2005). Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923. Basic Books. ISBN 978-0-465-02396-7.
- Dyer, T. H., & Hassall, A. (1901). A history of modern Europe From the fall of Constantinople. London: G. Bell and Sons.
- Finkel, Caroline (2007). Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923. Basic Books. ISBN 978-0-465-02396-7.
- Fredet, Peter (1888). Modern History; From the Coming of Christ and Change of the Roman Republic into an Empire, to the Year of Our Lord 1888. Baltimore: J. Murphy & Co. 383 pp
- Harris, Jonathan, The End of Byzantium. New Haven CT and London: Yale University Press, 2010. ISBN [[Special:BookSources/978-0-300-11786-8
- İnalcık; Halil, Review of Mehmed the Conqueror and his Time
- Imber, Colin, The Ottoman Empire, 1300–1650: The Structure of Power. 2nd Edition. New York: Palgrave Macmillan, 2009. ISBN [[Special:BookSources/978-0-230-57451-9
- Müller-Wiener, Wolfgang (1977). Bildlexikon zur Topographie Istanbuls: Byzantion, Konstantinupolis, Istanbul bis zum Beginn d. 17 Jh. (in German). Tübingen: Wasmuth. ISBN 978-3-8030-1022-3.
- (1991) Architecture, Ceremonial, and Power: The Topkapi Palace in the Fifteenth and Sixteenth Centuries. Architectural History Foundation.
- Philippides, Marios, Emperors, Patriarchs, and Sultans of Constantinople, 1373–1513: An Anonymous Greek Chronicle of the Sixteenth Century. Brookline MA: Hellenic College Press, 1990. ISBN [[Special:BookSources/0-917653-16-5
- سانچہ:The Papacy and the Levant
- Silburn, P. A. B. (1912). The evolution of sea-power. London: Longmans, Green and Co.
- Stavrides, Théoharis (2001). The Sultan of Vezirs: The Life and Times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angelovic (1453–1474). Brill. ISBN 978-90-04-12106-5.
حوالے
سودھو- ↑ SNAC ARK ID: https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6000kq8 — subject named as: Mehmed the Conqueror — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ Find a Grave memorial ID: https://www.findagrave.com/memorial/16625827 — subject named as: Fatih Sultan Mehmet — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ Brockhaus Enzyklopädie online ID: https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/mehmed-mehmed-ii-fatih — subject named as: Mehmed (Mehmed II. Fatih) — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
بارلے جوڑ
سودھو| وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: سلطان محمد فاتح |
| وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: Mehmed II |
- Contemporary portraits
- Chapter LXVIII: "Reign of Mahomet the Second, Extinction of Eastern Empire" by Edward Gibbon
- Constantinople Siege & Fall, BBC Radio 4 discussion with Roger Crowley, Judith Herrin & Colin Imber (In Our Time, 28 December 2006)
سلطان محمد فاتح جم: 30 March 1432 موت: 3 May ۱۴۸۱
| ||
| شاہی القاب | ||
|---|---|---|
| پیشرو Murad II |
Ottoman Sultan August 1444 ‒ September 1446 |
جانشین Murad II |
| Ottoman Sultan 3 February 1451 – 3 May ۱۴۸۱ |
جانشین Bayezid II | |
