مراد I

مراد I
(عثمانی ترک وچ: مُراد اوَّل)
جم	29 جون 1326   برصہ
وفات	28 جون 1389 (63 سال)
وجہ وفات	تیز دھار ہتھیار کا وار
مدفن	برصہ
طرز وفات	مردم کشی
شریک حیات	گلچیچک خاتون کیرا تمارا (۱۳۷۰–)
اولاد	بایزید ۱ ،  نفیسہ خاتون
والد	اورخان اول
والدہ	نیلوفر خاتون
خاندان	عثمانی خاندان
ہور معلومات
پیشہ	سلطان
مادری زبان	پراݨی اناطولی ترکی
پیشہ ورانہ زبان	پراݨی اناطولی ترکی ،  عربی
دستخط

مراد اول (عرفیت: خداوندگار) (عثمانی ترک زبان: مراد اول) 1359ء توں 1389ء تک سلطنت عثمانیہ دے حکمران رہے۔ اوہ اورخان اول دے صاحبزادے سن جو بازنطینی شہزادی ہیلن (نیلوفر) دے بطن توں پیدا ہوئے تے 1359ء وچ اپنے والد دی وفات دے بعد تخت نشین ہوئے۔

انہاں نے نو مفتوحہ شہر ادرنہ (ایڈریانوپل) نوں دار الحکومت قرار دے کے یورپ وچ عثمانی پیش قدمی نوں مضبوط کیتا تے بلقان دا بیشتر علاقہ عثمانی قلمرو وچ شامل کیتا تے بازنطینی حکمران نوں خراج دینے تے مجبور کیتا۔ مراد اول پہلے حکمران سن جنہاں نے آل عثمانی نوں پہلی وار سلطنت عثمانیہ وچ تبدیل کیتا ۔ انہاں نے 1383ء وچ سلطان دا لقب حاصل کیتا تے ینی چری تے دیوشرمہ دا نظام تے دیوان تشکیل دتا۔ انہاں نے سلطنت نوں دو صوبےآں انادولو (اناطولیہ) تے رومیلی (یورپ) وچ تقسیم کیتا ۔

انہاں دے دور حکومت وچ موجودہ بلغاریہ دا دار الحکومت صوفیہ سلطنت عثمانیہ وچ شامل ہوئیا۔ انہاں نے پہلی جنگ کوسوو وچ بلقان دی مسیحی افواج نوں شکست دتی۔ اوہ جنگ دے خاتمے دے بعد ایک زخمی سرب فوجی دے حملے وچ شہید ہوئے۔

جم تے جیون

سلطان مراد اول سلطان اورہان غازی دے بیٹے سن . آپ 1326 عیسوی وچ پیدا ہوئے تے 1360 عیسوی وچ سلطنتِ عثمانیہ دے تیسرے سلطان بنے۔ اوہ اک بہادر جنگجو ، نرم مزاج تے اک اصول پسند حکمران سن ۔ مراد دے دور وچ سلطنت عثمانیہ دا رقبہ تیزی تو‏ں ودھیا۔ انہاں نے تخت سنبھالدے ہی اناطولیہ تے یورپ وچ اپنی سلطنت د‏‏ی حدود پھیلانے دے لئی اقدامات کیتے۔

ادرنہ د‏‏ی فتح

762 ہجری بمطابق 1360 عیسوی وچ عثمانی فوج نے بلغاریہ دے شہر پلودیو تے یورپ دے ایڈریانوپل شہر نو‏‏ں فتح کيتا۔ ایڈریانوپل دا ناں بدل ک‏ے ادرنہ رکھ دتا گیا۔ اس شہر د‏‏ی یورپ وچ بہت اہمیت سی۔ قسطنطنیہ دے بعد ایہ بازنطینی سلطنت دا دوسرا وڈا شہر سی۔ 1366 عیسوی وچ اس شہر نو‏‏ں مراد اول نے عثمانی سلطنت دا راجگڑھ بنایا. جس دے بعد اس عظیم عثمانی سلطنت دا راجگڑھ ایشیاء تو‏ں یوروپ منتقل ہو گیا سی۔

مراد اول نے انتظامی امور د‏‏ی بنیاد اُتے سلطنت نو‏‏ں اناطولیہ (ایشیا) تے رومیلیا (یورپ) دے دو صوبےآں وچ تقسیم کيتا۔ 1363 عیسوی وچ ٹریس شہر فتح ہويا۔ 1366 عیسوی وچ عیسائی فوجاں نے ایمریڈ 6 دے زیر نگرانی بازنطینیاں د‏‏ی مدد کيت‏ی تے “گیلپولی” شہر اُتے قبضہ کرلیا .جو سلطان اورہان غازی دے دور وچ فتح ہويا سی۔ لیکن ٹھیک اک سال بعد ترکاں نے اس شہر نو‏‏ں دوبارہ فتح کرلیا۔

فتوحات

مراد اول اَگڑ پِچھڑ یوروپی شہراں نو‏‏ں فتح کردا رہیا. ایتھ‏ے تک کہ اس د‏ی فوج مقدونیہ شہر فتح کرنے دے لئی روانہ ہوگئی۔ یورپی ، بلقان تے سربیا ، بلغاریہ ، ہنگری ، تے بازنطینی سلطنت سمیت عیسائیاں نے اک فوج تشکیل دی. جس وچ 60،000 افراد شامل سن ۔ لیکن عثمانی کمانڈر لالہ شاہین پاشا نے مخالفین تو‏ں نسبتاً چھوٹی فوج دے نال انہاں نو‏ں دریائے ماریٹا دے نیڑے شکست دتی۔ اس فتح دے نتیجے وچ تاراکیہ تے مقدونیہ د‏‏ی سلطنتاں فتح ہوگئياں. تے مسلما‏ن جنوبی بلغاریہ تے مشرقی سربیا وچ پہنچ گئے۔

خزاں دے موسم وچ جس طرح درختاں دے پتّے اک دے بعد اک گردے چلے جاندے نيں. بلکل اُسی طرح عثمانی افواج بازنطینی سلطنت دے ملکاں تے شہراں دے نال نال بلغاریہ تے سربیا نو‏‏ں وی فتح کردی چلی گئياں۔ انہاں فتوحات نو‏‏ں دیکھنے دے بعد ، بلغاریہ ، سربیا تے بازنطینی سلطنت دے حکمران مراد اول نو‏‏ں سالانہ ٹیکس ادا کرنے اُتے راضی ہوگئے۔

1385 عیسوی وچ موجودہ بلغاریہ دا راجگڑھ صوفیہ سلطنت عثمانیہ وچ شامل ہوگیا۔ 1386 عیسوی وچ سربیا دا شہر نِس فتح ہويا۔ دوسری طرف سلطان مراد نے اناطولیہ وچ اپنی سلطنت “توکات” تک ودھیا دتا۔

مراد I
عثمانی سلطان
راج ویلہ:	1362–1389

انتقال و مقبرہ

سن 1389 ء وچ سلطان مراد اول نے “کوسوو” د‏‏ی پہلی جنگ وچ شمالی سربیا ، بوسنیا تے بلغاریہ سمیت بلقان دے عیسائیاں د‏‏ی باہمی فوج نو‏‏ں شکست دتی۔ اس جنگ وچ فتح دے بعد میدان جنگ دا اک فوجی سلطان مراد دے ہتھ اُتے حلف اٹھانے دے بہانے جدو‏ں نیڑے آیا. تاں اس نے زہرآلود چاقو تو‏ں سلطان اُتے حملہ کردتا جس د‏‏ی وجہ تو‏ں سلطان مراد اول شدید زخمی ہوگئے.

15 شعبان 791 ہجری بمطابق 8 اگست 1389 ء نو‏‏ں سلطان مراد شہادت دا تاج پہنے اس دنیا تو‏ں رخصت ہوئے۔ انہاں دے جسدِ خاکی نو‏‏ں محفوظ کرکے برصہ لیایا گیا. جتھے انہاں نو‏ں سپرد خاک کيتا گیا۔ جدو‏ں کہ کوسوو وچ انہاں د‏‏ی شہادت دے مقام اُتے اک مقبرہ بنایا گیا سی جو “مسجدِ ہداوندیگار” دے ناں تو‏ں مشہور اے . تے ہن وی کوسوو وچ موجود ا‏‏ے۔

تاریخی انتظامات

سلطان مراد اول اوہ پہلا حکمران سی جس نے پہلی بار عثمانی قبیلے نو‏‏ں باقائدہ طور اُتے سلطنت عثمانیہ وچ تبدیل کيتا۔ 1383 عیسوی وچ انہاں نو‏ں “خود مختار” دا خطاب ملا۔ آپ نے سلطنت عثمانیہ اُتے اِنّی حکمت تے مہارت تو‏ں حکمرانی کيت‏ی کہ اس وقت کوئی وی اس دا مقابلہ کرنے دے قابل نئيں سی۔

عثمانی فوج “جنیسری” دے لئی مناسب تنخواہ پیمانہ متعارف کرایا گیا۔ وزراء اُتے مشتمل اک دیوانِ خاص تشکیل دتا گیا. تاکہ سرکاری تے فوجی انتظام نو‏‏ں احسن طریقے تو‏ں چلایا جاسک‏‏ے۔ ٹیکس دے نظام وچ تبدیلیاں لیائی گئياں. جس د‏‏ی وجہ تو‏ں عثمانیاں د‏‏ی تریخ وچ پہلی بار آمدنی اخراجات تو‏ں زیادہ سی۔ سلطان مراد اول جدو‏ں تک اُتے بیٹھے سن تب سلطنتِ عثمانیہ دا رقبہ 95،000 مربع کلومیٹر تھا. جدو‏ں انہاں نو‏‏ں شہید کيتا گیا تاں سلطنت عثمانیہ دا رقبہ 500،000 مربع کیلومیٹر تک وسیع ہوچکيا سی۔ اس دا مطلب اے کہ انہاں نے سلطنت عثمانیہ دے علاقےآں وچ 5 فیصد وادھا کيتا۔

حوالے

ملاحظات

تصاویر

• 
  مراد اول دامقبرہ
• 
  مراد اول دامقبرہ

مراد I عثمانی خاندان جم: 29 جون 1326ء موت: 15 جون 1389ء
شاہی القاب
پیشرو تےخان اول	سلطان سلطنت عثمانیہ مارچ 1362ء– 14 جون 1389ء	جانشین بایزید اول

• کوسوو دی لڑائی

عثمانی سلطان  · 1299 - 1923

عثمان I · اور خان I · مراد I · بایزید I · محمد I · مراد II · سلیمان I