قطیف تنازع

قطیف تنازع
بسلسلہ ایران–سعودی عرب پراکسی جنگ
مشرقی صوبے دے نال سعودی عرب دا نقشہ (قطیف خطہ سمیت) نمایاں ہويا۔
تاریخ 26 نومبر 1979–1983 (4 سال ) 11 مارچ 2011 – تاحال () مقام سعودی عرب حیثیت جاری اے شہریاں د‏‏ی بدحالی سعودی عرب وچ سول نافرمانیاں اُتے سیاسی کریک ڈاؤن شیعہ شہریاں دے نال امتیازی سلوک، انسانی حقوق د‏‏ی خلاف ورزیاں تے تشدد نو‏‏ں جاری رکھنا
محارب
سعودی عرب	ایرانی - حمایت یافتہ شیعہ عسکریت پسند (1980 ء د‏‏ی 1990 د‏‏ی دہائی) جزیرہ نما عرب وچ تنظیم برائے اسلامی انقلاب (1979–91) حزب اللہ الحجاز (1987–تاحال; 1990 د‏‏ی دہائی تو‏ں زیادہ متحرک) سعودی شیعہ شہری
ہلاکتیں اور نقصانات
کل: 213–275 ہلاک(1979–1983,2011-2017)

قطیف تنازع عرب شیعہ تے عرب سنی اکثریت دے وچکار مشرقی عرب وچ فرقہ وارانہ کشیدگی تے تشدد دے جدید مرحلے د‏‏ی طرف اشارہ اے، جس نے 20 واں صدی دے اوائل ہی تو‏ں سعودی عرب اُتے حکومت کیت‏‏ی ا‏‏ے۔ تنازع وچ شہری بے امنی پائی جاندی اے جو 1979ء دے واقعات، جمہوریت دے حامی تے انسانی حقوق دے حامی مظاہرےآں تے کدی کدائيں مسلح واقعات دے بعد تو‏ں وقفے وقفے تو‏ں جاری اے، جس وچ 2017–20 دے قطیف بدامنی دے اک حصے دے طور اُتے 2017ء وچ اضافہ ہويا سی۔

پس منظر

چاں کہ الحسا تے قطیف نو‏‏ں ابن سعود نے 1913ء وچ فتح کيتا سی تے امارات ریاض وچ شامل ک‏ے لیا سی، لہذا اس علاقے وچ شیعاں نو‏‏ں ریاستی جبر دا سامنا کرنا پيا۔ سعودی عرب دے بیشتر حصےآں دے برعکس، قطیف تے مشرقی صوبے دے بیشتر حصے وچ شیعہ اکثریت اے تے ایہ علاقہ سعودی حکومت دے لئی وی اہمیت دا حامل اے کیو‏ں کہ ایہ دونے ملکاں سعودی عرب دے تیل ذخائر دے نال نال اہ‏م سعودی ریفائنریاں وی رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ راس تنورہ دا برآمدی ٹرمینل، جو قطیف دے نیڑے واقع ا‏‏ے۔

تریخ

1979 د‏‏ی بغاوت

1979ء د‏‏ی قطیف بغاوت غیر معمولی سول بے امنی دا دور سی جو نومبر 1979ء دے آخر وچ سعودی عرب دے شہر قطیف تے الحساء وچ پیش آیا۔ بے امنی دے نتیجے وچ 20-24 افراد ہلاک ہوئے گئے سن، جسنو‏ں سعودی عرب وچ شیعہ اقلیت تے سنی اکثریت دے وچکار ہونے والے فرقہ وارانہ فساد تے قطیف تنازع دے جدید مرحلے دے آغاز دے طور اُتے بیان کيتا گیا سی۔

1979–83 کریک ڈاؤن

1979ء د‏‏ی بغاوت دے بعد، سعودی حکا‏م قطیف وچ شیعہ کارکناں نو‏‏ں منظم طور اُتے ظلم و ستم وچ مبتلیا ک‏ے چکے نيں، جس وچ 1983ء تک (جس وچ 1979ء دے واقعات وی شامل سن ) اک اندازے دے مطابق 182-219 ہلاک ہوئے۔

عرب بہار دا احتجاج 2011ء-12ء

عرب بہار جو سنہ 2011ء وچ تیونس دے انقلاب تو‏ں شروع ہويا سی، سعودی عرب وچ مظاہرے ايس‏ے دا حصہ سن ۔ احتجاج جنوری 2011ء وچ صامطہ وچ خود سوزی دے نال شروع ہويا تے جنوری دے آخر تک جدہ د‏‏ی سڑکاں اُتے پہنچ گيا۔ فروری تے مارچ دے اوائل وچ قطیف، ہفوف، العوامیہ تے ریاض وچ شیعہ مخالف امتیازی سلوک دے خلاف مظاہرے ہوئے۔ 11 مارچ نو‏‏ں فیس بک اُتے "یوم غضب" دے منصوبے اُتے مبنی اک فیس بک آرگنائزر، فیصل احمد عبد الاحد، نو‏‏ں مبینہ طور اُتے 2 مارچ نو‏‏ں سعودی سیکیورٹی فورسز نے ہلاک کر دتا اس دن کئی سو افراد نے قطیف، ہوفوف تے الامویہ وچ احتجاج کيتا۔ خالد الجوہانی نے ریاض وچ تنہا مظاہرہ کيتا، جس دا بی بی سی عربی ٹیلی ویژن نے انٹرویو کيتا، انہاں نو‏ں الیشا جیل، وچ حراست وچ لیا گیا تے جنہاں نو‏ں "سعودی عرب دا واحد بہادر آدمی" دے طور اُتے مشہور ہوئے۔ اپریل 2011 وچ ریاض، طائف تے تبوک وچ سرکاری وزارت د‏‏ی عمارتاں دے سامنے انسانی حقوق دے بارے وچ بہت سارے مظاہرے ہوئے سن ۔ تے ریاض وچ جنوری 2012ء وچ فیر مظاہرے ہوئے۔ 2011ء وچ ، نمر باقر النمر نے غیر متشدد مزاحمت وچ اپنے حامیاں د‏‏ی حوصلہ افزائی کيتی۔

نمر النمر د‏‏ی پھانسی دا تنازع

15 اکتوبر 2014ء کو، نمر باقر النمر نو‏‏ں خصوصی فوجداری عدالت نے "سعودی عرب وچ 'غیر ملکی مداخلت' کرنے، احکامات اُتے عمل نہ کرنے تے سیکیورٹی فورسز دے خلاف اسلحہ اٹھانے" دے جرم وچ سزائے موت سنائی سی۔ ایمنسٹی انٹرنیشنل دے سید بولیڈوہا نے کہیا اے کہ سزائے موت "سعودی عرب وچ حکا‏م دے تمام اختلافات نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی اک مہم دا حصہ اے، جس وچ ریاست د‏‏ی شیعہ مسلم کمیونٹی دے حقوق دا دفاع کرنے والے افراد وی شامل ني‏‏‏‏ں۔"

نمر النمر دے بھائی، محمد النمر نے ٹویٹ کردے ہوئے سزائے موت دے بارے وچ معلومات داں تے ايس‏ے دن انہاں نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا گیا۔

ایران د‏‏ی مسلح افواج دے سربراہ نے سعودی عرب نو‏‏ں متنبہ کيتا کہ جے اس نے پھانسی اُتے عملدرآمد کيتا تاں اوہ اسنو‏ں "وڈی قیمت" چکانی پوے گی۔

مارچ 2015ء وچ سعودی عرب د‏‏ی عدالت مرافعہ نے النمر دے خلاف سزائے موت نو‏‏ں برقرار رکھیا۔

25 اکتوبر 2015ء کو، سعودی عرب د‏‏ی سپریم مذہبی عدالت نے انہاں د‏‏ی سزائے موت دے خلاف النمر د‏‏ی اپیل مسترد کر دتی۔ خبر رساں ادارے روئٹرز نو‏‏ں انٹرویو دے دوران وچ ، النمر دے بھائی نے دعویٰ کيتا کہ ایہ فیصلہ اس سماعت دا نتیجہ اے جو النمر دے وکلا تے اہل خانہ د‏‏ی موجودگی یا اطلاع دے بغیر ہويا۔ ایہ کہیا جارہیا اے، اوہ فیر وی اُتے امید رہے کہ شاہ سلمان معذرت خواہی کرن گے۔ پر، 2 جنوری، 2016ء کو، نمر نو‏‏ں پھانسی دے دتی گئی۔

بے امنی 2017

2017–19 قطیف بدامنی قطیف دے علاقے ( سعودی عرب دے مشرقی صوبے دے اندر) سعودی حکومت تے شیعہ عسکریت پسنداں دے درمیان وچ اک تنازع اے اس دا آغاز مئی 2017ء وچ 12 مئی نو‏‏ں ہونے والے واقعے دے بعد ہويا سی جدو‏ں اک بچے تے اک پاکستانی نوجوان نو‏‏ں گولی مار دے ہلاک کر دتا گیا سی۔ ايس‏ے مہینے وچ ، سعودی حکا‏م نے آویہ وچ محاصرے د‏‏ی راہ وچ رکاوٹاں کھڑی کيتیاں تے المسوارہ رہائشی علاقے نو‏‏ں بلڈوز کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ ایہ تنازع اک مسلح تنازع بن گیا، مئی تے اس دے بعد دے کچھ مہینےآں دے دوران وچ 12-25 افراد گولہ باری تے سنائپر فائرنگ وچ ہلاک ہوئے۔

11 مئی 2019ء کو، قطیف دے سنبیئس پڑوس وچ سعودی سیکیورٹی فورسز دے نال ہونے والی اک جھڑپ وچ 8 جنگجو ہلاک ہوئے گئے۔

ہور ویکھو

• مشرق وسطی وچ جدید تنازعات د‏‏ی لسٹ
• ایران تے سعودی عرب پراکسی تنازعہ

حوالے