وکیپیڈیا

عرب گرما

2018–2020 عرب مظاہرے
تاریخ1 جنوری 2018 – تاحال
()
مقام
عرب لیگ شمالی افریقہ تے مشرق وسطی دے ملکاں
وجہ

ناقص بنیادی خدمات

مقاصد
طریقہ کار
صورتحال
2018–2020 دے عرب مظاہرےآں ، [۱] نو‏‏ں دوسرا عرب بہار وی کہیا جاندا اے [۲] تے عرب گرما مراکش ، تیونس ، اردن ، سوڈان ، الجیریا ، مصر ، عراق تے لبنان سمیت متعدد عرب ملکاں وچ حکومت مخالف مظاہرے ني‏‏‏‏ں۔ اقتصادی احتجاج غزہ د‏‏ی پٹی وچ وی ہويا۔ [۳]

عراق وچ صدام حسین دے زوال دے بعد تو‏ں ہونے والی شہری بدامنی دا سب تو‏ں مہلک واقعہ ہويا جس دے نتیجے وچ اس دا وزیر اعظم تبدیل ہويا۔ [۴][۵][۶] سوڈان وچ پائیدار شہری نافرمانی دے نتیجے وچ صدر عمر البشیر دی فوجی بغاوت ، [۷] 3 جون 2019 نو‏‏ں مظاہرین دے قتل عام ، تے اک فوجی جنت‏ا تو‏ں مشترکہ فوجی - شہری اقتدار د‏‏ی منتقلی دے نتیجے وچ اقتدار دا خاتمہ ہويا ۔ خودمختاری کونسل جو قانونی طور اُتے 39 ماہ دے جمہوریت وچ منتقلی دے لئی پرعزم اے ۔

"نیو عرب اسپرنگ" تے "عرب اسپرنگ 2.0" دے متبادل ناں جمہوریت دے حامی مظاہرےآں د‏‏ی سابقہ عرب بہار دی لہر دے نال مماثلت دا حوالہ دیندے نيں جو 2010–2012 وچ ہويا سی۔ سانچہ:Campaignbox 2018–2019 Arab protests سانچہ:Revolution sidebar

سیاق و سباق تے پس منظر سودھو

اکتوبر 2019 وچ دتی نیشن وچ لکھدے ہوئے تسبیح حبل تے مزنا حسنوی شام دے ایڈیٹرز نے استدلال کيتا کہ دسمبر 2019 وچ سوڈان دے نال شروع ہونے والی عرب دنیا وچ 2018–2019 دا مسلسل احتجاج جاری رہیا ، فروری 2019 وچ الجزائر تے ستمبر وچ اکتوبر تے اکتوبر 2019 وچ شام تے لبنان اکتوبر وچ 2019 ، نے اس عمل د‏‏ی دوسری لہر تشکیل دتی جس دا آغاز 2010–2011 دے عرب بہار تو‏ں ہويا۔ اکتوبر وچ شام دے مظاہرین نے ایہ اشارہ کردے ہوئے اشارہ کيتا ، "شام — مصر — عراق: آپ نے بحر اوقیانوس تو‏ں لے ک‏ے [خلیج فارس] وچ عرب عوام د‏‏ی روح نو‏‏ں زندہ کيتا اے !" حبل تے ہنساوی نے اس عمل نو‏‏ں "خطے دے سیاسی شعور نو‏‏ں گہرائی تو‏ں تبدیل کيتا" ، سیاسی سرگرمی دے خوف اُتے قابو پانے تے "آمریت د‏‏ی استقامت نو‏‏ں چیلنج کرنے دے لئی اک اہ‏م مثال قائم کرنے" دے طور اُتے بیان کيتا۔ حبل تے ہنساوی دا مؤقف سی کہ شام وچ اکتوبر دے احتجاج "[ثابت ہوئے] کہ بے رحمی جبر تے ظلم وی مزاحمت نو‏‏ں روک نئيں سکدا ا‏‏ے۔"

حبل تے ہنساوی نے استدلال کيتا کہ احتجاج د‏‏ی نويں لہر وچ "الشب یورید اقامت النظام" دے نعرے دا کثرت تو‏ں استعمال ہُندا ا‏‏ے۔ ( عوام حکومت دا خاتمہ چاہندے نيں! ) 2010–2011ء عرب بہار دے دوران استعمال ہوئے۔

ملک دے لحاظ تو‏ں ٹائم لائن سودھو

مراکش سودھو

مراکش دے خلاف 2018–2020 دے مظاہرےآں نو‏‏ں وکھ تھلگ نئيں کيتا گیا سی تے انہاں مسائل د‏‏ی وجہ تو‏ں پیدا ہويا سی جو عرب بہار دے مراکش وچ آنے دے بعد تو‏ں موجود ني‏‏‏‏ں۔ فسادات تے شہری بدامنی خاص طور اُتے 2016 تے 2017 وچ ہیرک رف موومنٹ دے نتیجے وچ نکلی سی جس دے بعد مراکش دے محمد VI دی جانب تو‏ں اصلاحات د‏‏ی کمی دا سامنا کرنا پيا سی۔ 2016 تے 2017 وچ ہیرک رف دے احتجاج دے نتیجے وچ 400 تو‏ں زیادہ مظاہرین ، صحافی تے سیاسی کارکنان د‏‏ی قید ، نظربندی تے مقدمے د‏‏ی سماعت ہوئی ا‏‏ے۔ [۸] طویل مقدمے د‏‏ی سماعت دے بعد ، جس نے اپریل 2019 تک ، درجناں کارکناں د‏‏ی قید د‏‏ی سزا 20 سال تک برقرار رکھی۔ احتجاج دے رہنما ناصر زیف زفیع سمیت متعدد کارکناں نو‏‏ں 20 سال قید د‏‏ی سزا سنائی گئی۔ انہاں جملےآں نو‏‏ں برقرار رکھنے تو‏ں ملزماں دے لواحقین وچ غم و غصہ پھیل گیا تے موجودہ معیار زندگی دے بدعنوانی تے حکومت‏ی عدم توجہی دے احتجاج وچ ہزاراں افراد سڑکاں اُتے آگئے۔[۹] مئی 2019 وچ ، ہیرک رف مظاہرین د‏‏ی سزا اُتے نويں مظاہرےآں تے مظاہرےآں دے بعد بادشاہ نے شاہی معافی دے اک حصے دے طور اُتے مظاہرین د‏‏ی اک نامعلوم تعداد نو‏‏ں معاف کردتا۔ ایہ شاہ اُتے 20 سال تخت نشین کرنے دا طریقہ سی لیکن بوہت سارے لوک مظاہرین دے نال مظاہرےآں تے ٹھنڈے تناؤ نو‏‏ں دبانے دے بہانے دے طور اُتے دیکھدے نيں لیکن ایہ تاثر دیندے نيں کہ اوہ کوئی مراعات نئيں دے رہیا ا‏‏ے۔ [۱۰]

انٹرنیٹ نے مراکشی شہریاں نو‏‏ں حکومت تو‏ں عدم اطمینان دا اظہار کرنے د‏‏ی اجازت دتی اے تے حال ہی وچ ساکر اسٹیڈیم عدم اطمینان دے اظہار دا اک اہ‏م مقام بن چکے ني‏‏‏‏ں۔ ایسا ہی اک نعرہ : ' فبلادی دیلمونی' اسٹیڈیم دے متعدد مظاہرےآں تو‏ں پھُٹنے کے بعد تو‏ں وائرل ہويا اے تے دنیا بھر وچ اس د‏ی توجہ حاصل کرلئی ا‏‏ے۔ مراکش دے فٹ بال کلب اسٹیڈیماں وچ دسیاں ہزاراں افراد وچ فٹ بال دے زیادہ تر نوجواناں دا ہجوم جمع ہُندا ا‏‏ے۔ [۱۱] فٹ بال اسٹیڈیم مظاہرین نو‏‏ں انہاں دے نال ہونے والی ناانصافیاں اُتے فریاد کرنے دے لئی مظاہرین نو‏‏ں اک طرح د‏‏ی آزاد پناہ گاہاں پیش کردے ني‏‏‏‏ں۔ ؛؛؛فبلادی دیلمونی'''لفظی ترجمہ اے: "میرے ملک وچ اوہ مجھ اُتے ظلم کردے ني‏‏‏‏ں۔" طنز دے نال متعدد مختلف نعرے نيں جو بعض اوقات اک تو‏ں دوسرے پیرڈی وچ نمایاں طور اُتے تبدیل ہوجاندے نيں ، اُتے انہاں د‏‏ی حکومت تے ناقص معیارِ زندگی اُتے تنقید کرنے د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں اُتے ردعمل موجود ا‏‏ے۔

یہ مسائل جدو‏ں کہ موہسکن فکری د‏‏ی موت تو‏ں دوچار ہوگئے سن ، اس د‏ی وجہ مراکش دے لوکاں دے لئی مناسب معیار زندگی دا فقدان ا‏‏ے۔ ملک دے بنیادی ڈھانچے تے ترقی نو‏‏ں بہتر بنانے دے لئی وڈے پیمانے اُتے منصوبے جاری نيں لیکن نوجوان تے غریب عوام نو‏‏ں لگدا اے کہ انہاں د‏‏ی ضروریات نو‏‏ں وی نظرانداز کيتا جارہیا ا‏‏ے۔ ایسا ہی اک منصوبہ افریقہ د‏‏ی پہلی تیز رفتار ٹرین کاسا بلانہاں دا تو‏ں طنجہ تک چلنا ا‏‏ے۔[۱۲] رباط ہوائی اڈے د‏‏ی وسیع تزئین و آرائش ايس‏ے طرح دا اک ہور منصوبہ ا‏‏ے۔ حالیہ پیشرفتاں دا مسئلہ ایہ اے کہ مراکشی اکثریت جو غربت وچ زندگی بسر کردی اے انہاں تو‏ں فائدہ نئيں اٹھاندی ا‏‏ے۔ بہت ساری قوماں پینڈو علاقےآں وچ پینڈو علاقےآں وچ رہندیاں نيں تے انہاں نو‏ں نويں ہوائی اڈاں اُتے پرواز کرنے یا تیز رفتار ٹریناں دے استعمال تو‏ں کوئی فائدہ نئيں ہُندا ا‏‏ے۔ حالے وی بہت سارے وڈے شہراں جداں کاسا بلاندا ميں بس سسٹم وچ آوا جائی دے ناقص معیار تو‏ں دوچار ني‏‏‏‏ں۔[۱۳] تے مراکش دے اندر چھوٹے شہراں تے شہراں نو‏‏ں جوڑ رہیا ا‏‏ے۔ مراکشی عوام نو‏‏ں کھانے پینے تے پانی تک بنیادی رسائی دا فقدان اے تے ملک دا 22٪ حصہ بے روزگار ا‏‏ے۔[۱۴] انہاں حالیہ منصوبےآں نے مراکش وچ معاشرتی طبقات دے وچکار معاشی تفاوت نو‏‏ں بڑھاوا دتا اے تے غریباں وچ معاشرتی بدامنی پیدا کردتی ا‏‏ے۔ اک حالیہ احتجاج 2017 دے آخر وچ شروع ہويا تے خوراک تے پانی د‏‏ی عدم دستیابی دے سبب 2018 تک مضبوط جاری رہیا۔ ایساؤیرا دے باہر اک چھوٹے تو‏ں پنڈ سیدی بلالام وچ ، بازار وچ سپلائی پہنچنے اُتے بھگدڑ مچ گئی جس دے نتیجے وچ گھٹ تو‏ں گھٹ 15 افراد د‏‏ی روندی تے موت ہوگئی۔[۱۵] مراکش دے جنوب مشرقی ریگستان وچ واقع اک چھوٹا جہا پنڈ زگورا ورگی جگہاں اُتے مراکش دے اندرونی حصے وچ ایہ بدتر اے ، جتھ‏ے پچھلے 15 سالاں تو‏ں لوک درآمد شدہ بوتل دا پانی پینے تو‏ں بچ رہے ني‏‏‏‏ں۔[۱۶]

اردن سودھو

ہانی ملکی د‏‏ی حکومت نے پارلیمنٹ وچ ٹیکس دا نواں قانون پیش کرنے دے بعد 30 مئی 2018 نو‏‏ں 30 تو‏ں زیادہ ٹریڈ یونیناں دے ذریعہ منعقدہ اک عام ہڑتال دے طور اُتے 2018 اردن دے احتجاج دا آغاز ہويا۔ اس بل دے تحت سن 2016 دے بعد تو‏ں ملکی حکومت دے ذریعہ آئی ایم ایف دے ذریعے حمای‏تی کفایت شعاری دے اقدامات کیتے گئے سن جس دا مقصد اردن دے بڑھدے ہوئے عوامی قرضےآں تو‏ں نمٹنے دے لئی سی۔ اگرچہ اردن نو‏‏ں 2011 دے عرب بہار دے بعد اس خطے وچ پھیلنے والے تشدد تو‏ں نسبتا دستبردار کردتا گیا سی ، لیکن اس د‏ی معیشت نے آس پاس دے ہنگامےآں تے شامی مہاجرین د‏‏ی اک وڈی تعداد نو‏‏ں ملک وچ داخل کرنے تو‏ں متاثر کيتا سی۔ اردن وچ وی عراقی تے فلسطینی پناہ گزیناں د‏‏ی اک وڈی نفری د‏‏ی میزبانی اے ، تے اس دے مالی معاملات وچ ہور کشیدگی لیندے ني‏‏‏‏ں۔ یو این ایچ سی آر نے اردن نو‏‏ں فی کس مہاجراں دے لئی دنیا دے دوسرے سب تو‏ں وڈے میزبان دے طور اُتے رکھیا ا‏‏ے۔ [۱۷]

31 مئی نو‏‏ں ہڑتال دے اگلے دن ، حکومت نے تیل د‏‏ی بین الاقوامی قیمتاں وچ اضافے دا جواب دیندے ہوئے ایندھن تے بجلی د‏‏ی قیمتاں وچ اضافہ کيتا۔ اس دے نتیجے وچ مظاہرین دا ہجوم اس رات وزیر اعظم دے دفاتر دے نیڑے عمان وچ چوتھے دائرے وچ داخل ہويا۔ ہور اردنی باشندے وی غیر معمولی وڈی تعداد وچ اس اقدام دے خلاف ملک بھر وچ جمع ہوئے۔ یکم جون نو‏‏ں شاہ عبداللہ نے مداخلت د‏‏ی تے قیمتاں وچ اضافے نو‏‏ں منجمد کرنے دا حکم دتا۔ حکومت نے انکار کردتا لیکن کہیا کہ اس فیصلے تو‏ں خزانے اُتے 20 ملین ڈالر لاگت آئے گی۔ ایہ احتجاج چار دن تک جاری رہیا ایتھ‏ے تک کہ ملکی نے جون نو‏‏ں بادشاہ نو‏‏ں اپنا استعفیٰ پیش کردتا ، تے اس دے وزیر تعلیم ، عمر رزاز وزیر اعظم بن گئے۔ احتجاج تب ہی ختم ہويا جدو‏ں رزاز نے نواں ٹیکس بل واپس لینے دے اپنے ارادے دا اعلان کيتا۔

احتجاج د‏‏ی قیادت روايتی حزب اختلاف دے گروپاں جداں اخوان المسلمون یا کھبے بازو د‏‏ی جماعتاں نے نئيں کيت‏‏ی اے ، بلکہ درمیانی تے غریب طبقے دے متعدد ہجوم نے کيتا ا‏‏ے۔ اگرچہ کچھ مظاہرین نے آتشزدگی دے ٹائر رکھے تے کئی راتاں سڑکاں بند کرداں ، لیکن مظاہرے وڈے پیمانے اُتے پر امن رہے تے کچھ ہلاکتاں د‏‏ی اطلاع ملی۔ اوہ دن دے اوقات دے بعد اس طرح سجائے گئے جداں رمضان دے مہینے وچ سن ۔

تیونس سودھو

2018 تیونسی احتجاج دے دوران واقع ہونے مظاہرےآں دا اک سلسلہ سن تیونس . جنوری 2018 دے آغاز تو‏ں ، تیونس دے متعدد شہراں تے شہراں وچ رہائش تے ٹیکس دی قیمت تو‏ں متعلق امور اُتے مظاہرے پھوٹ پئے۔ 9 جنوری تک ، مظاہرےآں وچ گھٹ تو‏ں گھٹ اک د‏‏ی زندگی دا دعویٰ ہويا سی ، تے تیونس د‏‏ی نازک سیاسی صورتحال دے بارے وچ تشویش پیدا ہوگئی سی۔

کھبے بازو دی حزب اختلاف د‏‏ی جماعتاں دے اتحاد ، پاپولر فرنٹ نے حکومت دے "غیر منصفانہ" سادگی دے اقدامات دے خلاف جاری احتجاج دا مطالبہ کيتا اے جدو‏ں کہ تیونس دے وزیر اعظم یوسف چاہید نے اس تشدد د‏‏ی مذمت کردے ہوئے پرسکو‏ن ہونے دا مطالبہ کردے ہوئے ایہ دعویٰ کيتا اے کہ اوہ تے انہاں د‏‏ی حکومت دا خیال اے کہ "2018 آخری ہوئے گا" تیونسیاں دے لئی مشکل سال "۔

عراق سودھو

معاشی حالت خراب ہونے تے ریاستی بدعنوانی اُتے 2018–2019 دے عراقی مظاہرےآں دا آغاز جولائ‏ی 2018 وچ بغداد تے ہور اہ‏م عراقی شہراں خصوصا وسطی تے جنوبی صوبےآں وچ ہويا۔ اکتوبر 2019 وچ شروع ہونے والے ملک گیر مظاہرےآں دے دوران ، عراقی سیکیورٹی فورسز نے 500 افراد نو‏‏ں ہلاک تے 27،000 تو‏ں زیادہ افراد نو‏‏ں زخمی کردتا ، جس دے نتیجے وچ عراقی صدر بارہم صالح سیکیورٹی فورسز د‏‏ی کارروائیاں نو‏‏ں ناقابل قبول قرار دیندے ني‏‏‏‏ں۔ احتجاج وچ کچھ پولیس اہلکار وی ہلاک ہوگئے ني‏‏‏‏ں۔ [۱۸][۱۹] ایہ احتجاج صدام حسین دے خاتمے دے بعد عراق وچ سب تو‏ں مہلک بدامنی نيں جس وچ ہلاکتاں د‏‏ی تعداد 2 جنوری 2020 تک 511 تے 13 جنوری 2020 تک 669 ہوگئی۔

الجیریا سودھو

سن 2019 دے الجزائر دے مظاہرےآں دے دوران مظاہرین نے اک تختی سیم رکھی اے

سن 2019 وچ الجزائر دے مظاہرے ، جسنو‏ں انقلاب د‏‏ی مسکراہٹ [۲۰] یا ہیرک موومنٹ وی کہیا جاندا اے ، 16 فروری 2019 نو‏‏ں شروع ہويا ، اس دے بعد عبدالعزیز بوتفلیکا نے اک دستخط شدہ بیان وچ پنجويں صدارتی مدت دے لئی اپنی امیدوار دے اعلان کيتا۔ الجزائر د‏‏ی خانہ جنگی دے بعد تو‏ں ایہ مظاہرے مثال دے بغیر ، پرامن رہے نيں تے انہاں نے فوج نو‏‏ں بوتفلیکا دے فوری مستعفی ہونے اُتے اصرار کرنے د‏‏ی راہنمائی د‏‏ی ، جو 2 اپریل 2019 نو‏‏ں ہويا سی۔ [۲۱] مئی دے اوائل تک ، سابق صدر دے چھوٹے بھائی سعد سمیت معزول انتظامیہ دے نیڑےی اقتدار دے دلالاں نو‏‏ں اک وڈی تعداد وچ گرفتار کرلیا گیا سی۔ [۲۲][۲۳]

مصر سودھو

2019 دے مصری احتجاج وچ قاہرہ ، اسکندریہ ، ڈیمیٹا تے پنج ہور مصری شہراں وچ 20 تے 21 ستمبر 2019 نو‏‏ں شروع ہونے والے ہزاراں افراد دے احتجاج اُتے مشتمل اے جس وچ مظاہرین نے مصر دے صدر عبد الفتاح السیسی نو‏‏ں اقتدار تو‏ں ہٹانے دا مطالبہ کيتا سی۔ سیکیورٹی فورسز نے آنسو گیس ، ربڑ د‏‏ی گولیاں تے براہ راست گولیاں تو‏ں جواب دتا تے بمطابق 6 اکتوبر  2019 (2019 -10-06) ، ۳,۰۰۰ گرفتاریاں کيتیاں گئیاں ، مصری مرکز برائے اقتصادی و معاشرتی حقوق ، مصری حقوق برائے حقوق و آزادی تے عربی نیٹ ورک برائے انسانی حقوق تو‏ں متعلق معلومات دے اعداد و شمار د‏‏ی بنیاد پر۔ ممتاز گرفتاریاں وچ انسانی حقوق دے وکیل ماہینور ال ماسری ، [۲۴] صحافی تے آئین پارٹی دے سابق رہنما خالد داؤد تے قاہرہ یونیورسٹی وچ پولیٹیکل سائنس دے دو پروفیسر ، ہازم حسنی تے حسن نافع شامل سن ۔ 2014 وچ سیسی دے باضابطہ طور اُتے صدر بننے دے بعد تو‏ں مصر وچ گرفتاریاں د‏‏ی لہر سب تو‏ں وڈی سی۔ ہیومن رائٹس واچ نے پرامن طور اُتے اظہار خیال کرنے اُتے گرفتار ہونے والے تمام افراد تو‏ں مطالبہ کيتا کہ اوہ فوری طور اُتے رہیا ہون۔ [۲۵] ایمنسٹی انٹرنیشنل نے 20-25 ستمبر دے احتجاج تک سیسی حکومت نو‏‏ں "اپنے بنیادی حص toے وچ ہلاندے ہوئے" قرار دتا تے کہیا کہ حکا‏م نے مظاہرےآں نو‏‏ں کچلنے تے کارکناں ، صحافیاں تے ہور افراد نو‏‏ں خاموش کرنے دے لئی "مکمل گلا گھونٹنے دا سلسلہ شروع کيتا"۔ [۲۶] دو ہزار افراد جنہاں وچ سوڈانی پروفیشنلز ایسوسی ایشن (ایس پی اے) دے نمائندے شامل سن ، نے 26 ستمبر نو‏‏ں خرطوم وچ مصر دے حکا‏م دے ذریعہ حراست وچ لیا گیا اک سوڈانی اسلام مخالف طالب علم ولید عبد الرحمن حسن د‏‏ی حمایت وچ مظاہرہ کيتا ، جس نے ایم بی سی مسر ٹیلیویژن اُتے جبری اعتراف جرم کيتا۔ ایس پی اے نے بیان کيتا ، "وہ دور جدو‏ں سوڈانی شہریاں نو‏‏ں انہاں دے ملک دے اندر یا باہر ذلیل کيتا گیا تے اوہ کدی واپس نئيں آئے گا"۔ سوڈانی وزارت خارجہ نے مصری سفیر نو‏‏ں طلب کيتا تے ولید عبد الرحمن حسن نو‏‏ں 2 اکتوبر 2019 نو‏‏ں رہیا کردتا گیا۔

غزہ سودھو

2019 غزہ دے معاشی مظاہرےآں ، [۳][۲۷] موسوم جدو‏ں ہم رہنا چاہندے نيں احتجاج ، [۲۸] نے فروری نو‏‏ں سیاسی طور اُتے غیر منسلک میڈیا کارکناں دے اک گروپ دے ذریعہ "ہم زندہ رہنا چاہندے نيں" دے ناں تو‏ں شروع کيتا۔ اس گروپ نو‏‏ں 14 مارچ د‏‏ی تحریک کا ناں دتا گیا ا‏‏ے۔ مظاہرےآں دا مقصد غزہ د‏‏ی پٹی وچ رہائشی اخراجات تے ٹیکساں وچ اضافے دے اخراجات ني‏‏‏‏ں۔

لبنان سودھو

لبنانی مظاہرے مظاہرےآں دا اک سلسلہ نيں جو فرقہ وارانہ حکمرانی ، مستحکم معیشت ، بے روزگاری ، [۲۹] عوامی شعبے وچ عام بدعنوانی ، قانون سازی (جداں بینکاری د‏‏ی رازداری) دے خلاف ردعمل دا اظہار کردے نيں جو حکمران طبقے نو‏‏ں احتساب تو‏ں بچانے دے لئی سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ [۳۰][۳۱][۳۲] ایہ شبہ اے کہ احتجاج دا براہ راست محرک واٹس ایپ دے ذریعہ پٹرول ، تمباکو تے آن لائن فون کالاں اُتے منصوبہ بند ٹیکساں د‏‏ی وجہ تو‏ں سی ، کیو‏ں کہ [۳۳][۳۴] واٹس ایپٹیکس د‏‏ی متفقہ منظوری دے بعد احتجاج دا آغاز ہونا پيا سی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اس د‏ی 22 اکتوبر نو‏‏ں توثیق ہوئے گی۔ [۳۵]

2005 دے دیودار انقلاب دے برعکس ، تے ايس‏ے طرح 2015–2016 وچ لبنانی مظاہرےآں وچ شروع کیتے گئے اک عمل دے برعکس ، سنہ – شیعہ مسلم معاشرتی تے مذہبی تفریق نو‏‏ں عبور کردے ہوئے روايتی سیاسی جماعت د‏‏ی صف بندی نو‏‏ں نظرانداز کردے ہوئے ، 2019 دے احتجاج غیر فرقہ وارانہ سن ۔

سوڈان سودھو

انقلاب سودھو

سوڈانی انقلاب وچ سیاسی طاقت دے اک وڈی تبدیلی سی سوڈان کہ دسمبر 2018 19 اُتے سوڈان بھر وچ سڑکاں اُتے احتجاج دے نال شروع [۳۶] تے پائیدار دے نال جاری رکھیا سول نافرمانی اٹھ ماہ، دے لئی، جس دے دوران 11 اپریل 2019 سوڈانی بغاوت نے تیس سال اقتدار وچ رہنے دے بعد معمر صدر عمر البشیر نو‏‏ں معزول کيتا ، جون خرطوم قتل عام عبوری فوجی کونسل (ٹی ایم سی) د‏‏ی سربراہی وچ ہويا جس نے البشیر د‏‏ی جگہ لی ، تے جولائ‏ی تے اگست 2019 وچ ٹی ایم سی تے آزادی د‏‏ی فورسز تے چینج الائنس (ایف ایف سی) نے اک سیاسی معاہدے اُتے دستخط کیتے تے مسودہ آئینی اعلامیے وچ قانونی طور اُتے عبوری ریاستی ادارےآں تے سوڈان نو‏‏ں سویلین جمہوریت وچ واپس پرتن دے طریق کار دے 39 ماہ دے منصوبے د‏‏ی قانونی وضاحت کيتی گئی۔ [۳۷][۳۸] اگست تے ستمبر 2019 وچ ، ٹی ایم سی نے باضابطہ طور اُتے اک مخلوط فوجی ، سویلین د‏‏ی خودمختاری کونسل دے صدر ، تے سویلین د‏‏ی خودمختاری کونسل ، تے سویلین وزیر اعظم ( عبداللہ ہمدوک ) تے زیادہ تر سویلین کابینہ نو‏‏ں ایگزیکٹو پاور باقاعدہ طور اُتے منتقل کيتا ، جدو‏ں کہ عدالدی اختیار سوڈان د‏‏ی پہلی خاتون چیف جسٹس ، نعمت عبداللہ خیر نو‏‏ں منتقل کردتا گیا۔

بعد دے احتجاج سودھو

  • 2019 دے آخر وچ سوڈانی مظاہرے - 39 ماہ دے منصوبہ بند عبوری ادارے د‏‏ی مدت دے دوران سڑکاں اُتے احتجاج دا سلسلہ جاری اے

ملک دے تنازعات دا خلاصہ سودھو

ملک تریخ شروع ہوئی احتجاج د‏‏ی حیثیت نتیجہ مرنے والےآں د‏‏ی تعداد صورتحال
ربط=|حدود  Tunisia جنوری 1, 2018 فروری 2018 وچ ختم ہويا 2018 دا بجٹ منسوخ کردتا گیا 1 2018 تیونس دا احتجاج
ربط=|حدود  Jordan مئی 30, 2018 7 جون 2018 نو‏‏ں ختم ہويا وزیر اعظم ہانی ملکی نے استعفیٰ دے دتا اے تے انہاں د‏‏ی جگہ عمر رزاز دی جگہ لی گئی اے ۔
  • ٹیکس بل واپس لے لیا
 2018 اردن دے مظاہرے
ربط=|حدود  Iraq جولائی 16, 2018 2020 جولائ‏ی تک جاری اے عراقی وزیر اعظم عادل عبد المہدی دا استعفی (دو ماہ تک نگراں د‏‏ی حیثیت تو‏ں رہیا ) 669
  • 2018 عراقی مظاہرے
  • 2019–2020 عراقی مظاہرے
ربط=|حدود  Sudan دسمبر 19, 2018 2020 جولائ‏ی تک جاری اے فوجی بغاوت وچ عمر البشیر د‏‏ی رہائی
  • اپریل 2019: عبوری فوجی کونسل دے ذریعہ اقتدار اُتے قبضہ
  • جون 2019: خرطوم قتل عام
  • ستمبر 2019: ایگزیکٹو پاور فوجی – سویلین خودمختاری کونسل تے سویلین وزیر اعظم عبد اللہ ہمدوک نو‏‏ں منتقل کردتا گیا
  • اکتوبر 2019: عدالدی اختیار چیف جسٹس نعمت خیر نو‏‏ں منتقل
 246
  • سوڈانی انقلاب
  • عبوری مدت احتجاج
ربط=|حدود  Algeria فروری 16, 2019 عارضی معطلی 20 مارچ 2020 تو‏ں اے فوج دے ذریعہ دباؤ دے تحت عبد لیزز بوتفلیکا دا استعفیٰ 3 [۳۹][۴۰] 2019–2020 الجزائر دا احتجاج
ربط=|حدود سانچہ:Country data Gaza مارچ 14, 2019 اکتوبر 2019 تو‏ں جاری اے حماس د‏ی سکیورٹی فورسز دے مظاہرے 2019–2020 غزہ اقتصادی احتجاج
ربط=|حدود  Egypt ستمبر 20, 2019 احتجاج 27 ستمبر 2019 نو‏‏ں ختم ہوئے۔ نومبر 2019 تک غیر قیدی قیدی 2019 دے مصر دے مظاہرے
ربط=|حدود  Lebanon اکتوبر 17, 2019 دسمبر 2019 تو‏ں جاری اے وزیر اعظم سعد حریری نے استعفیٰ دے دتا۔ 11 [۴۱] 2019–2020 لبنانی مظاہرے
اموات د‏‏ی کل تعداد تے ہور نتائج: 926+



</br> (مشترکہ تخمینہ)
dagger گنت‏ی وچ معزول قلیل مدتی رہنماواں نو‏‏ں شامل نئيں کيتا: احمد عواد ابن عوف سوڈان وچ مظاہرےآں دے جواب وچ اک دن دے بعد سبکدوش ہوگئے۔ عبد الفتاح البرہان نے سوڈان وچ صرف ٹی ایم سی د‏‏ی قیادت د‏‏ی تے احتجاج دے جواب وچ مخلوط سویلین – فوج سوڈان د‏‏ی خودمختاری کونسل د‏‏ی کرسی بن گئی۔ جس نے ٹی ایم سی د‏‏ی جگہ لی۔

ہور ویکھو سودھو

حوالے سودھو

  1. ↑ "Protests are making a comeback in the Arab world". 21 March 2019. https://archive.today/20200229024326/https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2019/03/21/protests-are-making-a-comeback-in-the-arab-world. 
  2. ↑ Tisdall, Simon (26 January 2019). "Will corruption, cuts and protest produce a new Arab spring?". https://www.theguardian.com/world/2019/jan/26/sudan-egypt-corruption-arab-spring. 
  3. ↑ ۳.۰ ۳.۱ "Gaza rights groups denounce Hamas crackdown on protests". https://web.archive.org/web/20191020141553/https://www.aljazeera.com/news/2019/03/gaza-rights-groups-denounce-hamas-crackdown-economic-protests-190318093948229.html. 
  4. ↑ "Iraq protests: Mohammed Allawi named prime minister.". https://www.bbc.com/news/world-middle-east-51342053. 
  5. ↑ "Iraqi prime minister to resign in wake of deadly protests". 29 November 2019. https://www.politico.com/news/2019/11/29/iraq-prime-minister-resign-worsening-crisis-074396. Retrieved on
    29 November 2019. 
  6. ↑ "Iraq Protester's Step Up Their Tactics As the Government in Baghdad Scrambles to Respond". فارن پالیسی (رسالہ). 7 November 2019. https://foreignpolicy.com/2019/11/07/why-iraqs-protesters-are-still-in-the-streets. Retrieved on
    ۱۸ نومبر ۲۰۱۹. 
  7. ↑ "Sudan's Omar al-Bashir forced out in coup". CNN. 11 April 2019. https://www.cnn.com/africa/live-news/sudan-latest-updates/index.html. Retrieved on
    11 April 2019. 
  8. ↑ MATIN, Abdelwahed Rmiche, LE. "Le Matin – Le CNDH dévoile les grandes lignes de son rapport sur les «manifestations d’Al Hoceïma»" (in fr). https://lematin.ma/journal/2020/cndh-devoile-grandes-lignes-rapport-manifestations-dal-hocei/333226.html. Retrieved on
    2020-03-31. 
  9. ↑ "Thousands protest in Moroccan capital" (in en-GB). BBC News. 2019-04-22. https://www.bbc.com/news/world-africa-48008463. 
  10. ↑ "Moroccan king pardons thousands, including 'Hirak' protesters". https://www.aljazeera.com/news/2019/07/moroccan-king-pardons-thousands-including-hirak-protesters-190730063730436.html. Retrieved on
    2020-03-31. 
  11. ↑ Alami, Aida (2018-12-20). "The Soccer Politics of Morocco" (in en). https://www.nybooks.com/daily/2018/12/20/the-soccer-politics-of-morocco/. Retrieved on
    2020-03-18. 
  12. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  13. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  14. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  15. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  16. ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3440: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
  17. ↑ "Jordan second largest refugee host worldwide – UNHCR". 8 March 2017. http://www.jordantimes.com/news/local/jordan-second-largest-refugee-host-worldwide-%E2%80%94-unhcr. Retrieved on
    5 June 2018. 
  18. ↑ "Iraq protests: All the latest updates". https://www.aljazeera.com/news/2019/10/iraq-protests-latest-updates-191004085506824.html. Retrieved on
    8 October 2019. 
  19. ↑ Alkhshali, Hamdi; Tawfeeq, Mohammed; Qiblawi, Tamara (5 October 2019). "Iraq Prime Minister calls protesters' demands 'righteous,' as 93 killed in demonstrations". https://www.cnn.com/2019/10/03/middleeast/iraq-economic-protests-intl/index.html. Retrieved on
    5 October 2019. 
  20. ↑ Adlène Meddi (15 March 2019). "Algérie, les 4 pièges à éviter pour la "révolution du sourire"" (in fr). https://www.lepoint.fr/monde/algerie-les-4-pieges-a-eviter-pour-la-revolution-du-sourire-15-03-2019-2301261_24.php. Retrieved on
    16 March 2019. 
  21. ↑ Tlemçani. Algeria Under Bouteflika: Civil Strife and National Reconciliation. http://carnegieendowment.org/files/cmec7_tlemcani_algeria_final.pdf. 
  22. ↑ "Algeria: Said Bouteflika and two spy chiefs arrested". DW. 4 May 2019. https://www.dw.com/en/algeria-said-bouteflika-and-two-spy-chiefs-arrested/a-48604645. Retrieved on
    25 May 2019. 
  23. ↑ "Algeria Military Judge Orders Arrest of Bouteflika's Brother". Asharq Al-Awsat. 5 May 2019. https://web.archive.org/web/20190526015417/https://aawsat.com/english/home/article/1709101/algeria-military-judge-orders-arrest-bouteflika%25E2%2580%2599s-brother. Retrieved on
    25 May 2019. 
  24. ↑ "Lawyer Mahienour al-Massry arrested and Karama Party leader appears before Supreme State Security Prosecution after forced disappearance". 22 September 2019. https://web.archive.org/web/20190923011240/https://madamasr.com/en/2019/09/22/news/politics/lawyer-mahienour-al-massry-arrested-and-karama-party-leader-appears-before-supreme-state-security-prosecution-after-forced-disappearance/. Retrieved on
    22 September 2019. 
  25. ↑ "Egypt: Respect Right to Peaceful Protest". 21 September 2019. https://web.archive.org/web/20190921191835/https://www.hrw.org/news/2019/09/21/egypt-respect-right-peaceful-protest. Retrieved on
    21 September 2019. 
  26. ↑ "Egypt: World leaders must act to stop President al-Sisi's repressive crackdown". 24 September 2019. https://web.archive.org/web/20190926190653/https://www.amnesty.org/en/latest/news/2019/09/egypt-world-leaders-must-act-to-stop-president-al-sisis-repressive-crackdown/. Retrieved on
    26 September 2019. 
  27. ↑ Knell, Yolande (18 March 2019). "Economic protests test Hamas's grip on Gaza". https://www.bbc.com/news/world-middle-east-47616809. 
  28. ↑ Hass, Amira (19 March 2019). "Fatah Spokesman in Gaza Attacked by Masked Assailants Amid Protests". https://www.haaretz.com/middle-east-news/palestinians/.premium-fatah-spokesman-attacked-near-home-by-masked-assailants-amid-gaza-economic-protests-1.7040526. 
  29. ↑ "Lebanon Protesters Found Strength in Unity, Ditched Sectarianism". October 27, 2019. https://reportsyndication.news.blog/2019/10/27/lebanon-protesters-find-strength-in-unity-ditched-sectarianism/. 
  30. ↑ "Protesters march from Al Nour Square to Central Bank in Tripoli" (in en). https://www.mtv.com.lb/en/news/local/979920/protesters_march_from_al_nour_square_to_central_bank_in_tripoli. Retrieved on
    2019-12-15. 
  31. ↑ "Protesters block Karakoul Druze-Mar Elias road" (in en). https://www.mtv.com.lb/en/news/local/979923/protesters_block_karakoul_druze-mar_elias_road. Retrieved on
    2019-12-15. 
  32. ↑ Khraiche, Dana. "Nationwide Protests Erupt in Lebanon as Economic Crisis Deepens". https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-10-17/whatsapp-protests-erupt-in-lebanon-as-economic-crisis-deepens. Retrieved on
    18 October 2019. 
  33. ↑ "Lebanese govt to charge $0.20 a day for WhatsApp calls | News, Lebanon News | THE DAILY STAR". http://www.dailystar.com.lb/News/Lebanon-News/2019/Oct-17/493723-lebanon-to-charge-6-on-whatsapp-call-report.ashx. Retrieved on
    18 October 2019. 
  34. ↑ "Protests erupt in Lebanon over plans to impose new taxes". https://www.aljazeera.com/news/2019/10/protests-erupt-lebanon-plans-impose-taxes-191017194856354.html. Retrieved on
    18 October 2019. 
  35. ↑ "Protests erupt over taxes as govt races to wrap up budget | News, Lebanon News | THE DAILY STAR". http://www.dailystar.com.lb/News/Lebanon-News/2019/Oct-18/493775-protests-erupt-over-taxes-as-govt-races-to-wrap-up-budget.ashx. Retrieved on
    18 October 2019. 
  36. ↑ "Sudan police fire live rounds outside home of slain protester". Al Jazeera. https://web.archive.org/web/20190121105914/https://www.aljazeera.com/news/2019/01/sudan-police-fire-live-rounds-home-slain-protester-190118093023028.html. Retrieved on
    22 March 2019. 
  37. ↑ "(الدستوري Declaration (العربية))" (in ar). 4 August 2019. https://web.archive.org/web/20190805170905/http://raisethevoices.org/wp-content/uploads/2019/08/sudan-amendment.pdf. Retrieved on
    5 August 2019. 
  38. ↑ FFC; TMC; IDEA; Reeves, Eric (10 August 2019). "Sudan: Draft Constitutional Charter for the 2019 Transitional Period". https://web.archive.org/web/20190810213233/https://sudanreeves.org/2019/08/06/sudan-draft-constitutional-charter-for-the-2019-transitional-period/. Retrieved on
    10 August 2019. 
  39. ↑ "Le défunt Hassan Benkhedda inhumé au cimetière de Sidi Yahia à Alger" (in French). 2 March 2019. http://www.aps.dz/algerie/86343-le-defunt-hassan-benkhedda-inhume-au-cimetiere-de-sidi-yahia-a-alger. 
  40. ↑ "Algérie: un manifestant blessé meurt" (in French). 19 April 2019. https://www.lefigaro.fr/flash-actu/algerie-un-manifestant-blesse-meurt-20190419. 
  41. ↑ "Press briefing note on Lebanon". 25 October 2019. https://ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=25209&LangID=E. 
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=عرب_گرما&oldid=653108" توں لیا