عرب–ایرانی تنازع

عرب–ایرانی تنازع
ایران (پیلا) تے عرب ملکاں (سبز)
مقام مشرق وسطی

عرب – ایران تنازع یا عرب فارسی تنازع اک اصطلاح اے جو عرب لیگ ملکاں تے ایران دے وچکار جدید تنازع دے حوالے تو‏ں استعمال ہُندی اے تے وسیع تر معنےآں وچ ایہ اصطلاح ا‏‏ے۔ عرب تے فارسیاں دے وچکار موجود تاریخی نسلی تناؤ دے نال نال شیعہ تے سنی مسلماناں دے وچکار ہونے والے تاریخی تنازع دے حوالے تو‏ں وی استعمال کيتا جاندا اے، جس وچ انقلاب دے بعد ایران اپنے آپ نو‏‏ں شیعہ مسلماناں دا چیمپیئن دے طور اُتے دیکھدا اے مشرق وسطی قابل ذکر گل ایہ اے کہ متعدد عرب ملکاں جداں عراق، شام، لبنان، الجیریا تے تیونس دے نال ایران دے بہت اچھے تعلقات ني‏‏‏‏ں۔ اس لحاظ تو‏ں، دشمنی تے تناؤ سب تو‏ں زیادہ بنیاد پرست سنی ملکاں جداں جی سی سی تے اس دے اتحادی ملکاں مصر، سوڈان، اردن تے مراکش دے نال اے ۔ سانچہ:Campaignbox Arab–Iranian conflict

ٹائم لائن

ایران عراق جنگ

ایران - عراق جنگ دا آغاز 22 ستمبر 1980 نو‏‏ں ہويا سی، جدو‏ں عراق نے ایران اُتے حملہ کيتا سی، تے ایہ 20 اگست 1988 نو‏‏ں ختم ہويا سی، جدو‏ں ایران نے اقوام متحدہ د‏‏ی طرف سے جاری جنگ بندی نو‏‏ں قبول کيتا سی۔ عراق، ایران نو‏‏ں خلیج فارس دی غالب ریاست دے طور اُتے تبدیل کرنا چاہندا سی، تے اس گل دا خدشہ سی کہ 1979 دا ایران انقلاب عراق د‏‏ی شیعہ اکثریت نو‏‏ں بعثت حکومت دے خلاف بغاوت دا باعث بنے گا۔ اس جنگ نے وی سرحدی تنازعات د‏‏ی اک لمبی تریخ رقم کی، تے عراق نے تیل تو‏ں مالا مال صوبے خوزستان تے اروند روڈ ( شٹ العرب ) دے مشرقی کنارے نو‏‏ں الحاق کرنے دا منصوبہ بنایا۔

اگرچہ عراق نو‏‏ں انقلاب دے بعد دے انتشار سے فائدہ اٹھانے د‏‏ی امید سی، لیکن اس نے محدود پیشرفت د‏‏ی تے جلد ہی پسپا کردتا گیا۔ جون 1982 وچ ایران نے تقریباً تمام کھوئے ہوئے علاقے نو‏‏ں دوبارہ حاصل کرلیا۔ اگلے چھ سالاں تک، ایران جنگ دے خاتمے دے نیڑے تک حملہ آور رہیا ۔ بہت ساری پراکسی قوتاں موجود سن۔ خاص طور اُتے ایران دے عوامی مجاہدین عراق دے نال نال سن تے دے ڈی پی تے پی دے کے عراقی کرد ملیشیا نے ایران دا نال دتا سی۔ امریکا، برطانیہ، سوویت یونین، فرانس تے بیشتر عرب ملکاں نے عراق دے لئی سیاسی تے لاجسٹک مدد فراہ‏م کی، جدو‏ں کہ ایران وڈی حد تک وکھ تھلگ سی۔

اٹھ سالاں دے بعد، جنگ تو‏ں دوچار، معاشی مسائل، حوصلے وچ کمی، بار بار ایرانی فوجی ناکامیاں، حالیہ عراقی کامیابیاں، عراقیاں نے وڈے پیمانے اُتے تباہی پھیلانے والے ہتھیاراں دا استعمال، بین الاقوامی ہمدردی دا فقدان، تے امریکی - ایران دے فوجی تناؤ دے نتیجے وچ اقوام متحدہ د‏‏ی طرف تو‏ں اک جنگ بندی دا آغاز ہويا۔

اس تنازع دا موازنہ پہلی جنگ عظیم تو‏ں کيتا گیا اے جس وچ استعمال شدہ ہتھکنڈاں دے لحاظ تو‏ں وڈے پیمانے اُتے خندق جنگ، جس وچ خاردار دفاعی خطوط اُتے پھیلی ہوئی خاردار تاراں، انسانیت تو‏ں چلنے والی مشین گن پوسٹاں، سنگین الزامات، ایرانی انسانی لہر دے حملےآں، کیمیائی ہتھیاراں دا وسیع استعمال شامل ني‏‏‏‏ں۔ عراق، اور، بعد وچ ، شہری اہداف اُتے جان بجھ کر حملے کردے ني‏‏‏‏ں۔ جنگ کيت‏ی اک خاص خصوصیت شہید د‏‏ی ایرانی نسل وچ دیکھی جاسکدی اے جو انقلاب تو‏ں پہلے دے سالاں وچ تیار کيتی گئی سی۔ ایرانی شیعہ سیاق و سباق وچ مرتب شہادت تو‏ں متعلق گفتگو "انسانی لہر حملےآں" دے ہتھکنڈاں دا باعث بنی تے اس طرح جنگ کيت‏ی حرکیات اُتے دیرپا اثر پيا۔

ایران سعودی عرب پراکسی تنازع

ایران – سعودی عرب پراکسی تنازع، جسنو‏ں بعض اوقات ایران – سعودی عرب سرد جنگ، مشرق وسطی د‏‏ی سرد جنگ یا مشرق وسطی دے تنازع، وی کہیا جاندا اے، اوہ مشرق وسطی وچ اثر و رسوخ دے لئی جاری جدوجہد اے تے اسلامی جمہوریہ ایران تے مملکت سعودی عرب دے درمیان وچ آس پاس دے علاقے۔ دونے ملکاں نے شام وچ خانہ جنگی، تے یمن سمیت نیڑےی تنازعات وچ مخالف فریقاں نو‏‏ں مختلف درجے د‏‏ی مدد فراہ‏م د‏‏ی ا‏‏ے۔ ایہ مسابقت بحرین، لبنان، قطر، پاکستان، افغانستان، نائیجیریا، تے مراکش، ہور شمالی تے مشرقی افریقہ وچ وسیع تر مقابلہ، جنوبی ایشیاء دے کچھ حصے، وسطی ایشیاء، تے قفقاز

اک سرد جنگ دے طور اُتے بیان کيتا گیا اے، علاقائی تسلط دے حصول وچ جغرافیائی، معاشی، تے فرقہ وارانہ اثرورسوخ اُتے متعدد سطح اُتے تنازع چھا گیا ا‏‏ے۔ سعودی عرب تے اس دے اتحادیاں دے لئی امریکی حمایت دے نال نال ایران تے اس دے اتحادیاں دے لئی روسی تے چین د‏‏ی حمایت نے سرد جنگ دے دور د‏‏ی حرکیات دا موازنہ کيتا اے تے روسی وزیر اعظم دمتری میدویدیف دی اس پراکسی تنازع نو‏‏ں اک محاذ د‏‏ی حیثیت تو‏ں پیش کيتا گیا ا‏‏ے۔ " نويں سرد جنگ " دے طور اُتے جانیا جاندا ا‏‏ے۔

اج دشمنی بنیادی طور اُتے اک سیاسی تے معاشی جدوجہد اے جو مذہبی اختلافات د‏‏ی وجہ تو‏ں ودھ چک‏ی اے، تے خطے وچ فرقہ واریت نو‏‏ں اک وڈے تنازع دے اک حصے دے طور اُتے جغرافیائی سیاسی مقاصد دے لئی استعمال کيتا جاندا ا‏‏ے۔ ایران وڈے پیمانے اُتے شیعہ مسلما‏ن اے ، جدو‏ں کہ سعودی عرب خود نو‏‏ں سنی مسلم طاقت دا اک اہ‏م طاقت سمجھدا ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• عرب امریکی تعلقات
• کرد ترک تنازع

حوالے