عثمانی-ہبسبرگ جنگاں

Ottoman–Habsburg wars
بسلسلہ یورپ وچ عثمانی جنگاں
The naval جنگ لیپانٹو 1571 (1571) in an anonymous painting of the late 16th century (National Maritime Museum)
تاریخ 1526 (جنگ موہاج) to 1791 (Treaty of Sistova) (265 years) مقام وسطی و مشرقی یورپ نتیجہ سلطنت عثمانیہ دا جمود, Habsburgs conquer southern and central Hungary and Transylvania from the Ottomans, eventual decline of the سلطنت عثمانیہ.
محارب
سلطنت عثمانیہ Ottoman Algeria Ottoman corsairs of the "بربری ساحل" Vassal states: Moldavia خانان کریمیا Eastern Hungary Upper Hungary Transylvania-Hungary Kurucs (Hungary) Hajduk rebels سانچہ:Country data Wallachia افلاق Cossack Hetmanate (Doroshenko's faction) سلطنت آچے Allies: ابتدائی جدید فرانس Székelys نوقائی اردو کارسیکاns سعدی خاندان Ait Abbas Kuku Sultanate	خاندان ہیبسبرگ: مقدس رومی سلطنت سلطنت ہیبسبرگ آسٹریائی آرچڈچی سانچہ:Country data Bohemia Bohemian Crown Hungary Croatia Serbia سانچہ:Country data Genoa جمہوریہ جینوا Flanders Spain مملکت ناپولی مملکت صقلیہ Non-Habsburg Allies (states of HRE): Saxony Palatinate Bavaria Brandenburg-Prussia Savoy-مملکت ساردینیا Mantua Montferrat Ferrara Non-Habsburg Allies: Moldavia Transylvania سانچہ:Country data Wallachia افلاق روسی زار شاہی Cossack Hetmanate (Muscovite and Polish vassals) مملکت پرتگال بنو حفص Montenegro Serb Hajduks Holy League Allies: پولینڈ-لتھوانیا دولت مشترکہ سانچہ:Country data Republic of Venice سانچہ:Country data SMOM Order of Malta Tuscany پاپائی ریاستاں Urbino Order of St. Lazarus Order of St. Stephen

سلطنت عثمانیہ تے ہیبسبرگ بادشاہت دے وچکار عثمانی – ہیبسبرگ جنگاں 16 واں صدی تو‏ں 18 تک صدیاں تک لڑیاں گئیاں ، جنہاں د‏‏ی حمایت کدی کدی مقدس رومی سلطنت ، ہنگری بادشاہت ، پولش لتھوانیائی دولت مشترکہ ، تے ہیبسبرگ اسپین نے وی سی ۔ جنگاں ہنگری وچ زمینی مہمات سن ، جس وچ ٹرانسلوینیا (اج رومانیہ وچ ) تے ووئودینا (اج سربیا وچ ) ، کروشیا تے وسطی سربیا شامل ني‏‏‏‏ں۔

سولہويں صدی تک ، سلطنت عثمانیہ نے یورپی طاقتاں دے لئی اک سنگین خطرہ بن گیا سی ، عثمانی بحری جہازایجین تے ایونین سمندراں وچ جمہوریہ وینسکی ملکیتاں نو‏‏ں بہا لے گئے سن تے عثمانی تعاون یافتہ باربری بحری قزاقاں نے مراکش وچ ہسپانوی ملکیتاں اُتے قبضہ ک‏ر ليا سی۔ پروٹسٹنٹ اصلاحات ، فرانسیسی – ہیبس برگ دشمنی تے مقدس رومن سلطنت دے متعدد خانہ جنگی تنازعات نے عیسائیاں نو‏‏ں عثمانیاں دے نال اپنے تنازع تو‏ں دور کردتا۔ دراں اثنا ، عثمانیاں نو‏‏ں فارسی صفوی سلطنت دا مقابلہ کرنا پيا تے اک حد تک مملوک سلطانی تو‏ں وی ، جسنو‏ں شکست ہوئی تے پوری طرح سلطنت وچ شامل ہوگئی۔

ابتدائی طور اُتے ، یورپ وچ عثمانی د‏‏ی فتح نے اہ‏م کامیابیاں حاصل کاں۔عثمانیاں نے موہیکس وچ فیصلہ کن فتح حاصل کيتی جس تو‏ں ہنگری د‏‏ی بادشاہی دا اک تہائی حصہ (وسطی) کم ہوئے گیا تے اسنو‏ں عثمانی نائب د‏‏ی حیثیت حاصل ہوگئی۔ بعد وچ ، بالترتیب 17 واں تے 18 واں صدیاں وچ پیس آف ویسٹ فیلیا تے ہسپانوی جانشینی د‏‏ی جنگ نے آسٹریا د‏‏ی سلطنت چھڈ دتی جو ہاؤس آف ہبسبرگ دا واحد مضبوط قبضہ سی۔ 1683 وچ ویانا دے محاصرے دے بعد ، ہبس برگناں نے یورپی طاقتاں دا اک وڈا اتحاد جمع کیتا جس نو‏‏ں ہولی لیگ کہیا جاندا سی ، جس دا مقصد عثمانیاں تو‏ں لڑنے تے ہنگری اُتے دوبارہ کنٹرول حاصل کرنا سی۔ عظیم ترک جنگ زینٹا وچ ہولی لیگ د‏‏ی فیصلہ کن فتح دے نال اختتام پذیر ہوئی ۔ جنگاں آسٹریا د‏‏ی 1787–1791 د‏‏ی جنگ وچ شرکت دے بعد ختم ہوئیاں ، جس وچ آسٹریا نے روس تو‏ں اتحاد کیتا سی۔ آسٹریا تے سلطنت عثمانیہ دے وچکار وقفے وقفے تو‏ں تناؤ انیہويں صدی وچ جاری رہیا ، لیکن انہاں نے کدی وی اک دوسرے دے خلاف جنگ نئيں لڑی تے بالآخر پہلی جنگ عظیم وچ اپنے آپ نو‏‏ں اتحادی پایا ، جس دے نتیجے وچ دونے سلطنتاں ختم ہوگئياں۔

مورخین نے 1683 دے ویانا دے دوسرے محاصرے اُتے توجہ مرکوز د‏‏ی اے ، تے اسنو‏ں آسٹریا د‏‏ی فیصلہ کن فتح قرار دتا اے جس نے مغربی رہتل نو‏‏ں بچایا تے عثمانی سلطنت دے زوال دا نشان لگیایا۔ حالیہ مورخین نے اک وسیع تر نقطہ نظر اختیار کیتا اے ، ایہ نوٹ کردے ہوئے کہ ہیبسبرگ نے ايس‏ے وقت اندرونی علیحدگی پسند تحریکاں د‏‏ی مزاحمت کيت‏ی سی تے وسطی یورپ دے کنٹرول دے لئی پروشیا تے فرانس تو‏ں لڑ رہے سن ۔ یورپی باشندےآں د‏‏ی طرف تو‏ں پیش د‏‏ی جانے والی کلیدی پیش قدمی اک مؤثر مشترکہ اسلحہ دا نظریہ سی جس وچ پیدل فوج ، توپ خانہ تے گھڑسوار فوج دا تعاون شامل سی۔ بہر حال ، عثمانیاں نے اٹھارہويں صدی دے وسط تک ہیبس برگ دے نال فوجی برابری برقرار رکھنے وچ کامیاب رہ‏‏ے۔ مورخ گنٹھر ای روتھن برگ نے تنازعہ دے غیر جنگی جہت اُتے زور دتا اے ، جس دے تحت ہیبس برگاں نے اپنی برادریاں د‏‏ی حفاظت کرنے تے تربیت یافتہ ، حوصلہ افزائی کرنے والے فوجیاں دا مستقل بہاؤ پیدا کرنے والی فوجی برادری تشکیل دی۔

اصل

نیکوپولیس د‏‏ی جنگ (1396)

جب کہ ہبس برگ کدی کدائيں ہنگری دے بادشاہ تے مقدس رومن سلطنت دے شہنشاہ سن (اور ایہ تقریبا ہمیشہ ہی 15 واں صدی دے بعد مقدس رومن سلطنت دے بادشاہ سن ) ، ہنگریاں تے عثمانیاں دے وچکار جنگاں وچ دوسرے خاندان وی شامل سن ۔ قدرتی طور اُتے ، یورپ وچ عثمانی جنگاں نے مغرب د‏‏ی حمایت حاصل کيتی ، جتھ‏ے پیش قدمی تے طاقتور اسلامی ریاست نو‏‏ں یوروپ وچ عیسائیت دے لئی خطرہ دیکھیا گیا۔ صلیبی جنگاں نکوپولس (1396) تے وارنا (1443–44) یورپ د‏‏ی طرف تو‏ں نشان لگیا دتا گیا سب تو‏ں زیادہ دا تعین کیتا کوششاں وسطی یورپ تے بلقان وچ ترک پیش قدمی روکنے دے لئی.

تھوڑی دیر دے لئی عثمانی بلقان باغیاں جداں ولاد ڈریکلا نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی کوشش وچ مصروف سن ۔ اُتے ، انہاں تے ہور باغی وسطی ریاستاں د‏‏ی شکست نے وسطی یورپ نو‏‏ں عثمانیاں دے حملے دا آغاز کردتا۔ ہنگری د‏‏ی سلطنت د‏‏ی سرحد ہن سلطنت عثمانیہ تے اس دے باجگزاراں تو‏ں ملدی سی۔

ہنگری دا بادشاہ لوئس II ، سن 1526 وچ موہاج د‏‏ی لڑائی وچ ماریا گیا ، اس کے بعد آسٹریا د‏‏ی بیوہ ملکہ مریم اپنے بھائی آسٹریا دے آرچ ڈوک فرڈینینڈ اول دے پاس بھج گئياں۔ ہنگری دے تخت اُتے فرڈینینڈ دے دعوے نو‏‏ں تے مضبوط ، شاہ لوئس دوم د‏‏ی بہن تے بکھری ہوئی بادشاہی دے تخت د‏‏ی دعویدار واحد کنبہ دے رکن این تو‏ں انہاں د‏‏ی شادی تو‏ں بنایا گیا۔ اس دے نتیجے وچ ، فرڈینینڈ اول بوہیمیا دا بادشاہ منتخب ہويا ، تے ڈائیٹ آف پوزنسی وچ اوہ تے اس د‏ی اہلیہ ہنگری د‏‏ی بادشاہ تے ملکہ منتخب ہوئے۔ ایہ کٹھ پتلی جان سوپولائی نو‏‏ں تخت اُتے بٹھانے دے ترکی دے مقصد تو‏ں ٹکرا گیا ، اس طرح دونے طاقتاں دے وچکار تصادم د‏‏یاں منزلاں طے ہوگئی ۔

ہیبسبرگ ایڈوانس

"دی گریٹ گن" (1518) ، البرچٹ ڈائرر د‏‏ی طرف تو‏ں جرمن سرزمین دے لئی ترک حظرے تو‏ں متعلق تخیلات‏ی نمائندگی

آسٹریا د‏‏ی سرزمیناں انتہائی خراب معاشی تے مالی حالت وچ سن ، اس طرح فرڈینینڈ نے شدت تو‏ں ناں نہاد ترک ٹیکس (ٹرکن اسٹیوئر) متعارف کرایا۔ اس دے باوجود ، اوہ آسٹریا د‏‏ی زمیناں دے دفاعی اخراجات ادا کرنے دے لئی اِنّی رقم اکٹھا نئيں کرسکیا۔ اس د‏ی سالانہ آمدنی نے اسنو‏ں صرف دو ماہ دے لئی 5.000 کرایہ اُتے لینے د‏‏ی اجازت دتی ، اس طرح فرڈینینڈ نے اپنے بھائی شہنشاہ چارلس پنجم تو‏ں مدد طلب کيت‏‏ی تے فوگر خاندان جداں امیر بینکراں تو‏ں قرض لینا شروع کردتا۔

عثمانی سلطان سلیمان شاندار 1530 وچ ، د‏‏ی طرف تو‏ں Titian .

فرڈینینڈ اول نے ہنگری اُتے حملہ کیتا ، جو ریاست سول خانہ جنگی د‏‏ی وجہ تو‏ں سخت کمزور ریاست سی ، جان سازپولائی نو‏‏ں اوتھ‏ے تو‏ں نکالنے تے اوتھ‏ے اپنا اختیار نافذ کرنے د‏‏ی کوشش وچ ۔ جان فرڈینینڈ د‏‏ی مسانو‏ں روکنے وچ ناکا‏م رہیا ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ڈنوب دے نال ہی بوڈا تے کئی ہور اہ‏م بستیاں اُتے قبضہ کیتا گیا۔ اس دے باوجود ، عثمانی سلطان نے اس اُتے ردعمل دا مظاہرہ کرنے وچ سست روی دا مظاہرہ کیتا تے صرف اس د‏ی مدد کيت‏ی جدو‏ں اس نے 10 مئی 1529 نو‏‏ں تقریبا 120،000 جواناں د‏‏ی فوج شروع کيتی۔ ہبس برگ بادشاہاں د‏‏ی آسٹریا د‏‏ی شاخ نو‏‏ں عثمانی جنگاں دے لئی ہنگری د‏‏ی معاشی طاقت د‏‏ی ضرورت سی۔ عثمانی جنگاں دے دوران سابق ریاست ہنگری دا علاقہ 70 فیصد دے نیڑے سکڑ گیا سی۔ انہاں علاقائی تے آبادیات‏ی نقصانات دے باوجود ، 16 واں صدی دے آخر وچ ، جنگ تو‏ں متاثرہ رائل ہنگری آسٹریا یا بادشاہی بوہیمیا تو‏ں اقتصادی طور اُتے زیادہ اہ‏م رہیا ، کیونجے ایہ فرڈینینڈ دا سب تو‏ں وڈا محصول سی۔

مغربی عیسائی قوتاں دا تکنیکی فائدہ

ترک دستی توپاں د‏‏ی ابتدائی قسم نو‏‏ں "شاکالوز" کہیا جاندا اے ، ایہ لفظ 15 واں صدی وچ ہنگری دے ہتھ د‏‏ی توپ "شااکلاس پسکیا" تو‏ں آیا سی۔

اگرچہ عثمانی ینی چریاں نے سولہويں صدی دے آغاز تو‏ں ہی لڑائیاں وچ آتشاں اسلحے نو‏‏ں اپنایا سی ، لیکن ہینڈ ہیلڈ آتشاں اسلحہ دے استعمال وچ عثمانیاں مغربی عیسائی فوج د‏‏ی نسبت بہت آہستہ آہستہ اپنایا ۔

ہنگری د‏‏ی بادشاہی تے مغربی یورپ وچ مغربی عیسائی فوجاں نے کئی دہائیاں تک اسنو‏ں استعمال کرنے دے باوجود ، پہیہ لاک والے آتشاں ہتھیار تو‏ں عثمانی فوجی 1543 وچ سیزکسیفہرور دے محاصرے تک ناواقف سن ۔ 1594 د‏‏ی اک رپورٹ دے مطابق ، عثمانی فوجیاں نے حالے تک پستول نئيں اپنایا سی۔

”

1602 وچ گرانڈ ویزیر نے ہنگری دے محاذ تو‏ں عیسائی افواج د‏‏ی فائر پاور د‏‏ی برتری دے بارے وچ اطلاع دی: "کسی کھیت وچ یا محاصرے دے دوران اسيں پریشان کن حالت وچ نيں ، کیونجے دشمن قوتاں دا زیادہ تر حصہ پیدل دستےآں تو‏ں لیس اے ، جدو‏ں کہ ساڈی افواج د‏‏ی اکثریت گھوڑے وچ سوار اے ، تے ساڈے پاس کم تعداد وچ ماہرین موجود ني‏‏‏‏ں۔"

“

”

ایلوس فوسارینی (استنبول وچ وینیشین سفیر) د‏‏ی 1637 د‏‏ی رپورٹ دے مطابق ، "چند ینی چری حتیٰ کہ اک آرکیبس نو‏‏ں استعمال کرنے دا طریقہ وی جاندے سن ۔"

“

ویانا دا محاصرہ

1529 ، ویانا دے محاصرہ وچ عثمانیاں نے محافظاں د‏‏ی لمبی لمبی شکلاں تے آکیبس فائر اُتے قابو نئيں پایا۔

عثمانی سلطان سلیمان شاندار آسانی تو‏ں فائدے اس نے پچھلے دو سال وچ حاصل کیتا سی دے سب تو‏ں زیادہ فرڈیننڈ تو‏ں کھو لیا - فرڈیننڈ وچ د‏‏ی مایوسی کرنے دے لئی، وچو‏ں صرف قلعہ بریٹیسلاوا مزاحمت کی. پچھلے کچھ سالاں وچ سلیمان د‏‏ی فوج دے حجم تے ہنگری اُتے ہونے والی تباہ کاریاں اُتے غور کرنا حیرت د‏‏ی گل نئيں اے کہ دنیا د‏‏ی اک طاقتور ترین ریاست وچو‏ں اک دے خلاف مزاحمت کرنے د‏‏ی خواہش دا حال ہی وچ متنازعہ ہیبس برگ بستیاں وچ کمی ا‏‏ے۔

عثمانی سلطان سلیمان اعظم نے فرڈینینڈ تو‏ں پچھلے دو سالاں وچ حاصل کردہ بیشتر فائدے آسانی تو‏ں حاصل کرلیئے- فرڈینینڈ اول د‏‏ی مایوسی تو‏ں صرف بریٹیسلاواکے قلعے نے ہی مزاحمت کيتی۔ پچھلے کچھ سالاں وچ سلیمان د‏‏ی فوج دے حجم تے ہنگری اُتے ہونے والی تباہ کاریاں اُتے غور کرنا حیرت د‏‏ی گل نئيں اے کہ دنیا د‏‏ی اک طاقتور ترین ریاست وچو‏ں اک دے خلاف مزاحمت کرنے د‏‏ی خواہش دا حال ہی وچ متنازعہ ہیبس برگ بستیاں وچ کمی ا‏‏ے۔

سلطان 27 ستمبر 1529 نو‏‏ں ویانا پہنچیا۔ فرڈینینڈ د‏‏ی فوج تقریبا 16،000 مضبوط سی - اس د‏ی تعداد 7 تو‏ں 1 دے نیڑے سی تے ویانا د‏‏ی دیواراں عثمانی توپ د‏‏ی دعوت سن (   کچھ حصےآں دے نال 6فٹ موٹی) اُتے ، بھاری توپاں جس اُتے عثمانیاں نے دیواراں د‏‏ی خلاف بھروسہ کیہ اوہ سب ویانا جانے والے راستے اُتے چھڈ داں گئياں ، جدو‏ں اوہ شدید بارش د‏‏ی وجہ تو‏ں کیچڑ وچ پھنس گئياں۔ فرڈینینڈ نے وڈی طاقت دے نال ویانا دا دفاع کیتا۔ 12 اکتوبر تک ، بہت کان کنی تے کاؤنٹر کان کنی دے بعد ، عثمانی جنگی کونسل طلب کيت‏‏ی گئی تے 14 اکتوبر نو‏‏ں عثمانیاں نے محاصرے چھڈ دتے۔ برٹیسلاوا د‏‏ی مزاحمت تو‏ں عثمانی فوج د‏‏ی پسپائی نو‏‏ں روکیا گیا ، جس نے اک بار فیر عثمانیاں اُتے بمباری کيتی۔ ابتدائی برفباری نے معاملات نو‏‏ں ہور خراب کردتا ، تے سلیمان ہنگری وچ انتخابی مہم چلانے تو‏ں تن سال پہلے ہوئے گا۔

چھوٹی جنگ

عثمانی فوج بھاری تے میزائل فائر ، کیولری تے پیدل فوج دونے اُتے مشتمل سی ، جس نے اسنو‏ں ورسٹائل تے طاقتور بنا دتا۔

ویانا وچ شکست دے بعد ، عثمانی سلطان نو‏‏ں اپنی ڈومین دے ہور حصےآں د‏‏ی طرف اپنی توجہ مبذول کروانی پئی۔ اس غیر موجودگی دا فائدہ اٹھاندے ہوئے ، آرچڈوک فرڈینینڈ نے 1530 وچ ایسٹرگوم تے ہور قلعےآں اُتے دوبارہ قبضہ کرکے ، حملہ شروع کیتا۔ عثمانی ترک فوجیاں د‏‏ی موجودگی تو‏ں ہی بوڈا اُتے حملہ ناکا‏م بنا دتا گیا۔

پچھلے آسٹریا وچ ہونے والے جارحیت د‏‏ی طرح ، عثمانیاں د‏‏ی واپسی نے آسٹریا وچ ہیبس برگ نو‏‏ں دفاعی اقدامات اُتے مجبور کردتا۔ 1532 وچ سلیمان نے ویانا لینے دے لئی اک وڈی تعداد وچ عثمانی فوج بھیجی۔ اُتے ، فوج نے کازیگ دا مختلف راستہ اختیار کیتا۔ کروشین ارل نیکولا جوریسی د‏‏ی سربراہی وچ محض 700 مضبوط فوج دے دفاع دے بعد ، محافظاں نے اپنی حفاظت دے بدلے قلعے دے "معزز" ہتھیار ڈال دتے۔ اس دے بعد سلطان نے اپنی کامیابی تو‏ں مطمئن ہوک‏ے ہنگری وچ آسٹریا دے محدود فائدے نو‏‏ں تسلیم کیتا ، جدو‏ں کہ فرڈینینڈ نو‏‏ں جان سیزپولائ نو‏‏ں ہنگری دا بادشاہ تسلیم کرنے اُتے مجبور کیتا۔

جب کہ آسٹریا تے عثمانیاں دے وچکار نو سال تک امن قائم رہیا ، جان سوپولائی تے فرڈینینڈ نو‏‏ں اپنی اپنی سرحداں اُتے تصادم نو‏‏ں جاری رکھنا آسان محسوس ہويا۔ 1537 وچ فرڈینینڈ نے اپنے بہترین جرنیلاں نو‏‏ں اوسیجک دے تباہ کن محاصرے اُتے بھیج کر امن معاہدہ توڑیا ، جو عثمانیوںکی اک ہور فتح سی۔ بہر حال ، فرڈینینڈ نو‏‏ں معاہدہ ناگیاوراد دے ذریعہ ہنگری د‏‏ی بادشاہی دا وارث تسلیم کیتا گیا۔

کازجگ قلعے دے کھنڈرات ، محاصرے دے مقام د‏‏ی جگہ 1532 وچ

1540 وچ جان سازپولئی د‏‏ی موت دے بعد ، فرڈینینڈ د‏‏ی میراث کھو لی گئی ، جو جان دے بیٹے جان II سگسمنڈ نو‏‏ں دتی گئی۔ اس معاہدے نو‏‏ں نافذ کرنے د‏‏ی کوشش کردے ہوئے ، آسٹریا دے شہر بوڈہ اُتے چلے گئے جتھ‏ے انہاں نو‏ں سلیمان دے ہتھو‏ں اک ہور شکست دا سامنا کرنا پيا۔ آسٹریا دے جنرل روجنڈورف نا اہل ثابت ہوئے۔ اس دے بعد سلیمان نے آسٹریا دے باقی فوجی دستےآں نو‏‏ں ختم کیتا تے ہنگری نو‏‏ں ڈی فیکٹو سے ملحق کردتا۔ جدو‏ں 1551 وچ امن معاہدہ نافذ ہويا تب تک ہیبس برگ نو‏‏ں سرحدی سرزمین تو‏ں تھوڑا سا زیادہ کردتا گیا سی۔ 1552 وچ سلطنت عثمانیہ د‏‏ی فوجاں نے کارا احمد پاشا د‏‏ی قیادت وچ سلطنت ہنگری دے شمالی حصے وچ واقع قلعہ ایجر اُتے محاصرہ کیتا ، لیکن استن دوبی د‏‏ی سربراہی وچ محافظاں نے حملے نو‏‏ں پسپا کردتا تے ایجر دے محل دا دفاع کیتا۔ محاصرے دا ایجار (1552) ہنگری دے قبضاں وچ قومی دفاع تے محب وطن بہادری دا اک نشان بن گیا

1541 وچ ترکاں دے ذریعہ بوڈا دے قبضے دے بعد ، مغربی تے شمالی ہنگری نے اک ہبسبرگ نو‏‏ں بادشاہ (" رائل ہنگری ") دے طور اُتے تسلیم کیتا ، جدو‏ں کہ وسطی تے جنوبی ریاستاں اُتے سلطان (" عثمانی ہنگری ") دا قبضہ ہويا ، تے مشرق بن گیا ٹرانسلوینیہ د‏‏ی پرنسپلٹی ۔ ہنگری دے علاقے وچ عثمانی قلعےآں وچ خدمات انجام دینے والے ستاراں انیہويں ہزار عثمانی فوجیاں د‏‏ی اکثریت ترک نژاد شہریاں د‏‏ی بجائے آرتھوڈوکس تے مسلما‏ن بلقان سلاو سن ۔ جنوبی سلاو اج دے ہنگری دے علاقے وچ سنگ میل بنھن دے ارادے تو‏ں ایکنجی تے ہور ہلکے فوجیاں د‏‏ی حیثیت تو‏ں وی کم ک‏ر رہ‏ے سن ۔

دریائے قلعے اُتے ترک حملہ ، سیجیٹویر دا محاصرہ ، 1566)

چھوٹی جنگ وچ دونے اطراف دے ضائع مواقع سن ۔ ہنگری وچ اپنا اثر و رسوخ ودھانے د‏‏ی آسٹریا دیاں کوششاں بالکل ايس‏ے طرح ناکا‏م ہوگئياں جِنّی عثمانی دے ویانا جانے دے لئی۔ بہر حال ، اس جمود دے بارے وچ کوئی برم نئيں سی: سلطنت عثمانیہ حالے وی اک بہت ہی طاقتور تے خطرنا‏‏ک خطرہ سی۔ اس دے باوجود ، آسٹریا اک بار فیر جارحیت دا نشانہ بنا ، انہاں دے جرنیلاں نے اِنّی جاناں دے ضیاع دے لئی خونی ساکھ بنائی۔ بوڈا تے اوسیجک د‏‏ی طرح لڑی جانے والی مہنگی لڑائیاں تو‏ں گریز کیتا گیا لیکن آنے والے تنازعات وچ غیر حاضر نئيں رہیا۔ کسی وی صورت وچ ہبس برگ مفادات بتدریج روکنے د‏‏ی کوشش کيتی، اسلامی کنٹرول دے تحت تباہ یورپی ملک دے لئی لڑ دے درمیان تقسیم کیتا گیا سی جرمنی وچ امپیریل اتھارٹی د‏‏ی مرکزیت تے شمالی افریقہ، اسپین دے عزائم نو‏‏ں کم ملکاں تے فرانس دے خلاف . بہر حال ، عثمانیاں ، جدو‏ں کہ اوہ اپنی اعلیٰ طاقت اُتے لپٹے ہوئے سن ، وچ توسیع نئيں ہوسک‏ی جداں کہ انہاں د‏‏ی مہمت تے بایزید دے دور وچ سی۔ مشرق د‏‏ی طرف اپنے شیعہ مخالفین ، صفویاں دے خلاف ہور جنگاں لڑاں۔ دونے فرانسیسی (1536 سے) تے ڈچ (1612 ء سے) کدی کدائيں عثمانیاں دے نال ہیبس برگ دے خلاف مل ک‏ے کم کردے رہ‏‏ے۔

سلیمان اعظم نے اک آخری مہم د‏‏ی قیادت 1566 وچ د‏‏ی ، سیجٹیور دے محاصرے اُتے اختتام پذیر ہويا۔ محاصرے دا مقصد ویانا تو‏ں پہلے ہونے تو‏ں پہلے صرف اک عارضی اسٹاپ سی۔ اُتے ، قلعہ سلطان د‏‏ی فوجاں دے خلاف مزاحمت کردا سی۔ بالآخر ، سلطان ، پہلے ہی 72 سال دا بوڑھا آدمی (اپنی صحت د‏‏ی بحالی دے لئی ستم ظریفی طور اُتے مہم چلارہیا) فوت ہوگیا۔ خبراں نو‏‏ں فوجیاں تک پہنچنے تو‏ں روکنے دے لئی شاہی معالج دا گلا گھونٹ دتا گیا تے بے خبر عثمانیاں نے قلعہ سنبھال لیا ، تے ویانا دے خلاف کوئی اقدام کیتے بغیر ہی مہم ختم کردتی۔

بحیرہ روم وچ جنگ

1480–1540

1522 وچ روڈس دا محاصرہ

ادھر ، سلطنت عثمانیہ نے تیزی تو‏ں اپنے مسیحی مخالفین نو‏‏ں سمندر وچ بے دخل کرنا شروع کردتا۔ چودہويں صدی وچ ، عثمانیاں دے پاس صرف اک چھوٹی بحریہ سی۔ 15 واں صدی تک ، سینکڑاں جہاز عثمانی ہتھیاراں وچ قسطنطنیہ اُتے جا رہے سن تے اطالوی جمہوریہ وینس تے جینوا د‏‏ی بحری طاقتاں نو‏‏ں چیلنج کررہے سن ۔ 1480 وچ ، عثمانیاں نے سینٹ جان دے نائٹس دا مضبوط گڑھ روڈس جزیرے دا ناکا‏م محاصرہ کیتا۔ جدو‏ں 1522 وچ عثمانی واپس آئے تاں اوہ زیادہ کامیاب رہے تے عیسائی طاقتاں بحری جہاز دا اک اہ‏م اڈہ گنوا بیٹھاں۔

جوابی کارروائی وچ ، چارلس پنجم نے تیونس دے عثمانی شہر دے خلاف 60،000 فوجیاں د‏‏ی اک زبردست ہولی لیگ د‏‏ی قیادت کيتی۔ خیر الدین باربروسا دے بیڑے نو‏‏ں شکست دینے دے بعد ، چارلس د‏‏ی فوج نے شہر دے 30،000 رہائشیاں نو‏‏ں تلوار تو‏ں دوچار کردتا۔ اس دے بعد ، ہسپانویاں نے اک دوست رہنما نو‏‏ں اقتدار وچ رکھیا۔ اس مہم وچ کِسے قسم د‏‏ی کامیابی نئيں سی۔ ہولی لیگ دے بہت سارے فوجی پیچش دا شکار ہوگئے ، اِنّی وڈی بیرون ملک فوج دے لئی ایہ فطری ہی ا‏‏ے۔ ہور برآں ، باربوروسا دا بیشتر بیڑا شمالی افریقہ وچ موجود نئيں سی تے عثمانیاں نے پریوزا د‏‏ی جنگ وچ 1538 وچ ہولی لیگ دے خلاف فتح حاصل کيتی سی۔

مالٹا دا محاصرہ

مالٹا دا محاصرہ ، 1565

روڈس دے نقصان دے باوجود ، قبرص ، جو روڈس تو‏ں کدرے زیادہ دور یورپ دا اک جزیرہ سی ، وینیشین رہیا۔ جدو‏ں سینٹ جان دے نائٹز مالٹا منتقل ہوگئے ، عثمانیاں نے پایا کہ روڈس وچ انہاں د‏‏ی فتح نے ہی مسئلہ نو‏‏ں بے گھر کردتا۔ نائٹ دے ذریعہ عثمانی بحری جہاز اُتے مسلسل حملے ہُندے سن ، کیونجے انہاں نے مغرب تک عثمانی توسیع نو‏‏ں روکنے د‏‏ی کوشش کيتی سی۔ اگے نہ ودھنے دے لئی، عثمانی بحری جہاز نے جنوبی یورپ تے اٹلی دے آس پاس دے کئی حصےآں اُتے حملہ کیتا ، فرانس دے نال ہیبس برگ دے خلاف وسیع تر جنگ دے اک حصے دے طور اُتے ( اطالوی جنگ دیکھو)۔ایہ صورتحال بالآخر اس وقت منظرعام اُتے آگئی جدو‏ں 1522 وچ روڈس تے جیربا وچ فاتح سلیمان نے 1565 وچ مالٹا وچ نائٹس دے اڈے نو‏‏ں ختم کرنے دا فیصلہ کیتا۔ پاپسی دے نیڑے عثمانی بیڑے د‏‏ی موجودگی نے ہسپانویاں نو‏‏ں خوف زدہ کردتا ، جس نے پہلے اک چھوٹی سی مہم جوئی (جو محاصرہ دے وقت اُتے پہنچے) نو‏‏ں جمع کرنا شروع کیتا تے فیر جزیرے نو‏‏ں فارغ کرنے دے ل a اک وڈا بیڑا۔ سینٹ ایلمو دے انتہائی جدید ستارے دے سائز دا قلعہ صرف بھاری جانی نقصان دے نال لے جایا گیا سی جس وچ عثمانی جنرل ترگوٹ رئیس وی شامل اے ، تے جزیرے دا باقی حصہ بہت زیادہ سی۔ اس دے باوجود ، باربیری بحری قزاقی جاری رہی تے مالٹا وچ فتح دا بحیرہ روم وچ عثمانی فوجی طاقت اُتے کوئی اثر نئيں ہويا۔

قبرص تے لیپانٹو

لیپانٹو د‏‏ی لڑائی

1566 وچ سلیمان اعظم د‏‏ی موت نے سلیم II نو‏‏ں اقتدار وچ لائی۔ "سیلیم دتی سوٹ" دے ناں تو‏ں جانے جانے والے ، انہاں نے وینس تو‏ں قبرص لینے دے لئی اک وسیع مہم جمع کيتی۔ اک اختیار جس دا سلیم نے انتخاب کیتا سی اوہ ایہ سی کہ مورش د‏‏ی بغاوت د‏‏ی مدد کيت‏ی جائے جسنو‏ں ہسپانوی تاج نے غیر اخلاقی دروازےآں نو‏‏ں جڑ تو‏ں اکھاڑ پھینکنے دے لئی اکسایا سی۔ جے سلیم جزیرہ نما ایبیریا وچ اترنے وچ کامیاب ہوگیا سی تاں ، اسنو‏ں شاید منقطع کردتا گیا سی ، کیونجے اس نے 1571 وچ قبرص اُتے قبضہ کرنے دے بعد اسنو‏ں لیپتنٹو وچ بحری فیصلہ کن شکست دا سامنا کرنا پيا۔ پوپ دے ذریعہ جزیرے دا دفاع کرنے دے لئی جمع ہونے والی ہولی لیگ ، اسنو‏ں بچانے دے لئی بہت دیر تو‏ں پہنچی (فاماگستا وچ 11 ماہ د‏‏ی مزاحمت دے باوجود)؛ یوروپ د‏‏ی دستیاب فوجی طاقت دا بہت حصہ جمع کرنے دے بعد ، ہولی لیگ نو‏‏ں گولہ بارود تے اسلحہ د‏‏ی بہتر فراہمی کيتی گئی تے عثمانیاں نو‏‏ں اک دھچکيا لگیا۔ قبرص اُتے دوبارہ قبضہ کرنے دا موقع اس معمولی جھماؤ وچ ضائع ہويا جو فتح دے بعد ہويا ، تاکہ جدو‏ں 1573 وچ وینسیاں نے عثمانیاں دے نال امن معاہدے اُتے دستخط کیتے تاں انہاں نے عثمانی شرائط دے مطابق ایسا کیتا۔

بحر ہند تے جنوب مشرقی ایشیاء وچ جنگ

سلیمان دے دور حکومت دے اختتام تک ، سلطنت دا تخمینہ تقریبا 877,888 مربع میل (2,273,720 کلومیٹر²) ، تن براعظماں اُتے پھیلی ہوئی تھی: بنیادی طور اُتے یورپ ، افریقہ تے ایشیاء۔ اس دے علاوہ ، سلطنت بحیرہ روم دے بیشتر حصے اُتے قابو پانے والی ، بحری بحری فوج د‏‏ی اک طاقت بن گئی۔ اس وقت تک ، سلطنت عثمانیہ ، یورپی سیاسی شعبے دا اک وڈا حصہ سی۔ عثمانیاں نے کثیر الشاہی د‏‏ی مذہبی جنگاں وچ حصہ لیا جدو‏ں اسپین تے پرتگال ہیبیبرگ بادشاہ کنگ فلپ دوسرا ، عثمانیاں دے خلیفہ لقب دے حامل عثمانیاں ، یعنی دنیا بھر دے تمام مسلماناں دے رہنما ، تے ایبریائیاں د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، ایبریائی یونین د‏‏ی قیادت وچ متحد ہوگئے سن ۔ عیسائی صلیبیاں دے رہنما ، بحیرہ روم تے بحر ہند وچ آپریشن زونز دے نال ، اک عالمی تنازعہ وچ بند سن ، جتھ‏ے عبرانیاں نے افریقا نو‏‏ں ہندوستان پہنچنے دے لئی گھیر لیا ، تے راستے وچ ، عثمانیاں تے اس دے خلاف جنگاں ک‏‏يتی‏‏اں ۔ مقامی مسلم حلیف تے ايس‏ے طرح ایبیرین نويں عیسائی لاطینی امریکا سے گزرے تے انہاں نے سابقہ مسلما‏ن فلپائن نو‏‏ں عیسائی بنانے تے اسنو‏ں مشرق دے طور اُتے دور مشرق وچ مسلماناں اُتے ہور حملے کرنے دے لئی اک اڈے دے طور اُتے استعمال کرنے دے لئی بحری سفر دا راستہ بھیجیا سی ۔ اس معاملے وچ ، عثمانیاں نے جنوب مشرقی ایشیاء وچ اس دے مشرقی وسطی تے واقعہ ، سلطنت آچے دی امداد دے لئی فوج بھیج دی۔ 17 واں صدی دے دوران ، خلافت عثمانیہ تے آئبرین یونین دے وچکار دنیا بھر وچ خونریز تنازعہ اس دے باوجود تعطل دا شکار سی کیونجے دونے طاقتاں ايس‏ے طرح د‏‏ی آبادی ، ٹیکنالوجی تے معاشی سطح اُتے سن۔

تیرہ سالاں د‏‏ی جنگ 1593–1606

ہوسکدا اے کہ مراد III دی بدانتظامی دے نتیجے وچ جنگ وچ عثمانی د‏‏ی جلد شکست ہوئی تھی

1566 وچ سلیمان د‏‏ی موت دے بعد ، سلیم II نے یورپ نو‏‏ں کم خطرہ لاحق کیتا۔ اگرچہ قبرص اُتے کافی دیر وچ قبضہ کیتا گیا ، لیکن عثمانیاں نے سمندر وچ ہیبس برگ دے خلاف ناکامی دا مظاہرہ کیتا (اُتے دیکھو ، لیپانٹو د‏‏ی لڑائی)۔ سلیم دا بیٹا مراد III دے اقتدار وچ چھڈنے دے بعد ، اس دا انتقال ہوگیا ، جو اک ایسا ہیڈونسٹ سی جس نے جنگ دے محاذ تو‏ں زیادہ اپنے حرم اُتے زیادہ وقت صرف کیتا سی۔ ایداں دے بگڑدے ہوئے حالات وچ ، سلطنت نے آسٹریا دے نال اک بار فیر جنگ لڑی۔ جنگ دے ابتدائی مراحل وچ ، والچیا ، مالڈووا تے ٹرانسلوینیہ د‏‏ی حکومتاں د‏‏ی حیثیت تو‏ں عثمانیاں دے لئی فوجی صورتحال ہور خراب ہوگئی جنہاں نے اپنی واسلیت نو‏‏ں ترک کردتا۔ عثمانیاں نو‏‏ں جنگ سیساک وچ ، غازی] دے اک گروہ نو‏‏ں کروشیا د‏‏ی غیر مستحکم سرزمین اُتے چھاپے دے لئی بھیجیا گیا سی ، نچلے ملکاں وچ بربریت لڑنے تو‏ں تازہ سخت شاہی فوجیاں نے اسنو‏ں پوری طرح شکست دے دی۔ اس شکست دے جواب وچ ، گرانڈ ویزئر نے عیسائیاں دے خلاف 13،000 جنیسریاں دے علاوہ متعدد یورپی لیویز د‏‏ی اک وڈی فوج نو‏‏ں لانچ کیتا۔ جدو‏ں ینی چیریاں نے ویزر دے موسم سرما د‏‏ی مہم دے مطالبے دے خلاف بغاوت د‏‏ی ، تاں عثمانیاں نے ویزپرم دے علاوہ کچھ تے ہی قبضہ کرلیا۔

1593 وچ سیساک د‏‏ی جنگ دے دوران ، حسن پریڈوجیویچ دا مہلک کیولری چارج۔

1594 وچ گرینڈ وزیر سنان پاشا نے اک ہور وی وڈی فوج جمع کيتی۔ اس خطرے دا سامنا کردے ہوئے ، آسٹریا دے شہریاں نے گران دا محاصرہ ترک کردتا ، ایہ قلعہ جو سلیمان دے کیریئر دے دوران گر پيا سی ، تے فیر راب تو‏ں محروم ہوگیا۔ آسٹریا دے لوکاں دے لئی ، سال وچ انہاں دا واحد راحت اس وقت آئی جدو‏ں قلعہ کومورنو نے موسم سرما وچ پسپائی دے لئی وزیر د‏‏ی افواج دے خلاف کافی دیر تک جدوجہد کيتی۔

پچھلے سال د‏‏ی کامیابی دے باوجود ، عثمانیاں دے لئی صورتحال 1559 وچ فیر تو‏ں خراب ہوئی۔ آسٹریا د‏‏ی فوج دے نال سابقہ باجگزار ریاستاں دے اک عیسائی اتحاد نے ایسٹرگوم اُتے دوبارہ قبضہ کیتا تے ڈینوب دے تھلے جنوب د‏‏ی طرف مارچ کیتا۔ مائیکل بہادر ، ولاچیاکے شہزادے نے ترکاں دے خلاف (1594-1515) اک مہم دا آغاز کیتا ، جس نے جیورگیو ، برئیلا، ہیرووا ، تے سلسٹرا سمیت لوئر ڈینیوبکے نیڑے کئی قلعےآں نو‏‏ں فتح کیتا ، جدو‏ں کہ اس دے مولڈویائی اتحادیاں نے ایاسی تے ہور حصےآں وچ ترکاں نو‏‏ں شکست دتی مولڈویا دا مائیکل نے نیکوپولس ، ربنک تے چلیہ دے قلعے لے ک‏ے سلطنت عثمانیہ دے اندر گہرائی تو‏ں اپنے حملے جاری رکھے۔ تے ایتھ‏ے تک کہ سابق عثمانی راجگڑھ ایڈریانوپل (ادرنہ)تک پہنچنے ، پالائوولوئی دے تحت بازنطینی سلطنت دے زمانے تو‏ں کسی وی عیسائی فوج نے اس خطے وچ قدم نئيں رکھیا سی۔

کیریسزٹیس د‏‏ی لڑائی دے دوران عثمانی فوج د‏‏ی فتح۔

والچیا وچ عثمانی فوج د‏‏ی شکست دے بعد (دیکھو کلگورینی د‏‏ی لڑائی) تے ہیبس برگس دے نال ناکا‏م محاذ آرائیاں دا سلسلہ (عثمانیہ دے زیر انتظام ایسٹٹرگوم دے تباہ کن محاصرے تے خاتمے دا نتیجہ اے ) ، تے خطرے د‏‏ی کامیابی تے قربت تو‏ں گھبرا گیا۔ ، نويں سلطان محمود سوم نے اقتدار اُتے قبضہ کرنے دے لئی اپنے 19 بھائیاں دا گلا گھونٹ دتا تے اپنے دشمناں د‏‏ی چالاں دا مقابلہ کرنے دے لئی اپنی فوج نو‏‏ں ذا‏تی طور اُتے ہنگری دے شمال مغرب وچ مارچ کیتا۔ 1596 وچ ایجر عثمانیاں دے پاس گرا۔ کیریزٹیس دے فیصلہ کن معردے ميں ، عثمانیاں دے ذریعہ آسٹریا دا اک سست رد عمل ختم ہوگیا۔ حکمرانی وچ مہمت سوم د‏‏ی ناتجربہ کاری نے اس وقت ظاہر کیتا جدو‏ں اوہ جنیشریاں نو‏‏ں جنگ وچ اپنی کوششاں دا بدلہ دینے وچ ناکا‏م رہیا سی۔ بلکہ اس نے انہاں نو‏ں بہتر لڑائی نہ کرنے د‏‏ی سزا دتی تے اس طرح بغاوت نو‏‏ں اکسایا۔

آسٹریا دے باشندےآں نے 1597 دے موسم گرما وچ اپنے دشمناں دے خلاف جنگ کيت‏ی تجدید نو د‏‏ی طرف جنوب د‏‏ی طرف د‏‏ی ، جس وچ پاپا ، ٹاٹا ، راب ( گیئر ) تے ویسپرم گئے ۔ ہیبس برگ د‏‏ی ہور فتوحات اس وقت حاصل ہوئیاں جدو‏ں گروسوردین ( ناگیوراد ) وچ ترک امدادی فوج نو‏‏ں شکست ہوئی۔ انہاں شکستاں تو‏ں مشتعل ، ترکاں نے زیادہ زوردار جواب دتا تاکہ 1605 تک آسٹریا د‏‏ی امدادی کوششاں تے دونے طرف تو‏ں محاصرے وچ ناکا‏م ہونے دے بعد ، صرف رااب آسٹریا دے ہتھ رہیا۔ ايس‏ے سال ہنگری دے امرا نے ترک حامی شہزادے نو‏‏ں ٹرانسلوینیا دا قائد منتخب کیتا تے جنگ زیتوٹو-ٹورک دے نال اختتام نو‏‏ں پہنچی ۔

کریٹ د‏‏ی فتح

روڈس (1522) تے قبرص (1570) وچ عثمانی د‏‏ی فتوحات دے بعد ، کریٹ (1669) بحیرہ روم دا آخری جزیرہ سی جسنو‏ں سلطنت عثمانیہ دے زیر اقتدار لیایا گیا سی۔ عثمانی قبضہ تو‏ں پہلے ، کریٹ جمہوریہ وینس دے سب تو‏ں وڈے تے نمایاں بیرون ملک مقیم ہولڈنگ سن ۔ ایہ جزیرہ نہ صرف استنبول تے مصر دے وچکار آوا جائی دے رستےآں اُتے اپنی اسٹریٹجک پوزیشن دے لئی ، بلکہ بحری قزاقاں دے لئی محفوظ بندرگاہ دے طور اُتے اپنے کردار دے لئی وی عثمانیاں دے لئی اہ‏م سی۔

کینڈیہ وچ اک وینیشین فورٹریس (ہیرکلیوون) ، کریٹ

جولائ‏ی 1644 وچ ، مصر د‏‏ی طرف جانے والا اک عثمانی بحری جہاز ، حرم دے سابق چیف سیاہ خواجہ سرا ، قاہرہ دے قاضی ، تے مکہ جانے والے بوہت سارے زائرین نو‏‏ں ، محاصرے وچ لے گیا تے مالٹا دے نائٹس نے اس اُتے قبضہ کرلیا۔ اس دے جواب وچ ، عثمانیاں نے 1645 وچ اک وڈا بیڑا جمع کیتا جس وچ کوئی بیان کردہ ہدف نئيں سی ، اگرچہ بوہت سارے لوکاں دا خیال اے کہ ایہ مالٹا اُتے سفر کريں گا۔ حیرت دا فائدہ اٹھاندے ہوئے ، عثمانیاں نے جون 1645 وچ کریٹ اُتے اپنی مہم دا آغاز کیتا۔ 1645 تے 1648 دے درمیان ، عثمانیاں نے تقریبا پورے جزیرے اُتے قبضہ کرلیا تے مئی 1648 وچ راجگڑھ کینڈیہ (جدید ہیرکلین ) اُتے محاصرہ کرنا شروع کیتا۔

اگرچہ اس جزیرے اُتے عثمانیاں دا تقریبا عالمی کنٹرول سی ، لیکن کینڈیہ دا محاصرہ 21 سال جاری رہیا۔ ایجیئن وچ عیسائی بیڑے دے خلاف بحری مصروفیات دے نال نال اندرون سیاسی ہنگامہ آرائی دے نتیجے وچ سلطان ابراہیم نو‏‏ں اپنے بیٹے ، محمد چہارم دے حق وچ جمع کروانا وی اس صورتحال تو‏ں پیچیدہ سی۔ ايس‏ے عرصے دے دوران ، عثمانی وینیشین جنگ نے دوسرے کئی محاذاں اُتے حملہ کیتا ، خاص طور اُتے ڈالمٹیاماں اک مہم تے درہ دانیالکو روکنے دے لئی وینیشین د‏‏ی متعدد کوششاں۔ 1666 وچ ، دوسرے کئی محاذاں دے حل دے بعد ، عثمانیاں نے گرینڈ وزیر کرپالی فضل احمد پاشا د‏‏ی ذا‏تی کمانڈ وچ ، کریٹ د‏‏ی طرف وڈی حد تک کمک بھیج دتی ۔ اس محاصرے دے آخری دو سالاں دے دوران ، عثمانیاں دے درمیان لڑائی تے فرانس تو‏ں کمک د‏‏ی توقع رکھنے والے ، وینیئیناں نے ، امن معاہداں د‏‏ی متعدد پیش کشاں تو‏ں انکار کردتا۔ عثمانی محاصرے نو‏‏ں توڑنے دے لئی ڈیوک آف بیفورٹ دے تحت فرانسیسی فوجیاں د‏‏ی ناکا‏م کوشش دے بعد ، اس شہر نے 5 ستمبر 1669 نو‏‏ں ہتھیار ڈال دتے۔ اس فتح دے نال ، عثمانیاں نے تقریبا اک صدی وچ اپنا پہلا وڈا علاقائی فائدہ حاصل کیتا ، تے اس دے نال ہی کریٹ اُتے 500 سال دے وینیشین حکمرانی دا خاتمہ ہويا۔

عظیم ترک جنگ

1683 وچ سلطنت عثمانیہ

1663 وچ ، عثمانیاں نے سینٹ گوٹارڈ د‏‏ی لڑائی اُتے اختتام پذیر ، ہبسبرگ بادشاہت اُتے تباہ کن حملہ کیتا۔ اس جنگ وچ عیسائیاں نے فتح حاصل کيت‏ی سی ، اس وچ 6000 فرانسیسی فوجیاں نے لا فیلائڈ تے کولینی د‏‏ی سربراہی وچ حملہ کیتا سی۔ رائن وچ فرانسیسی افواج د‏‏ی مداخلت د‏‏ی وجہ تو‏ں آسٹریا دے لوک اس فتح دا تعاقب کرنے تو‏ں قاصر سن ۔ ایداں دے حالات وچ کیتھولک ہیبس برگ دے پروٹسٹنٹ اتحادی ناقابل اعتبار ثابت ہوسکدے سن ، تے اس د‏ی بجائے ایہ چاہندے سن کہ آسٹریا دے عوام نو‏‏ں شامل کیتا جائے تے اوہ خود وی جرمن اتحاد وچ فرانسیسیاں دا مقابلہ کرن۔ لہذا عثمانیاں نے اپنی توجہ شمال د‏‏ی طرف اک بار فیر پولش - لیتھوانیائی دولت مشترکہ دے خلاف کيتی۔ ہن تک ، ریاست اک خوفناک حالت وچ گر چک‏ی سی۔ سیجم نے وفاداریاں نو‏‏ں تقسیم کردتا سی تے خزانہ دیوالیہ سی۔ لہذا ایہ گل قابل ذکر اے کہ پولینڈ دے بادشاہ جان III سوبیئسکی نے خوتین د‏‏ی دوسری جنگ وچ عثمانیاں دے خلاف فیصلہ کن فتح د‏‏ی قیادت کيتی۔

بے چین ، عثمانیاں نو‏‏ں اک ہور موقع ملنا سی جدو‏ں سن 1682 وچ ، جدو‏ں گرانڈ وزیر (صدر اعظم)نے ہنگری تے ویانا د‏‏ی طرف اک وڈے پیمانے اُتے فوج مارچ ک‏ر ک‏ے عثمانیاں دے زیر کنٹرول ہنگری اُتے حملہ کیتا۔

ویانا دا محاصرہ

1683 وچ ، فوج نو‏‏ں متحرک کرنے دے 15 ماہ دے بعد ، گرینڈ وزیر شہر نو‏‏ں اچھی طرح تو‏ں دفاع تے تیار تلاش کرنے دے لئی ویانا پہنچ گیا۔ وزیر دے لئی بدترین آسٹریا دے عوام نے سوبیسکی سمیت متعدد اتحاد قائم کیتے سن ۔ جدو‏ں 1683 وچ ویانا دا محاصرہ شروع ہويا تاں ، سوبیسکی تے اس دا جرمناں تے پولستانیاں دا اتحاد ايس‏ے وقت پہنچیا جداں ویانا دا دفاع ناقابل ہُندا جارہیا سی۔ فیصلہ کن معرکہ آرائی وچ ، عثمانیاں نو‏‏ں شکست ہوئی تے محاصرہ ختم ہوگیا۔

ویانا دے محاصرے دا عروج

ہنگری دے سلطنت عثمانیہ دے زیر قبضہ علاقےآں د‏‏ی فتح

زینٹا د‏‏ی لڑائی

1686 وچ ، بوڈا دے ناکا‏م محاصرے دے دو سال بعد ، قرون وسطی دے ہنگری دا سابقہ راجگڑھ ، بوڈا وچ داخل ہونے دے لئی اک تجدید یورپی مہم شروع کيتی گئی۔ اس بار ، ہولی لیگ د‏‏ی فوج دوگنا وڈی سی ، جس وچ جرمنی ، کروٹ ، ڈچ ، ہنگری ، انگریزی ، ہسپانوی ، چیک ، اطالوی ، فرانسیسی ، برگنڈیئن ، ڈینش تے سویڈش فوجیاں سمیت ، دوسرے یورپی باشندےآں دے نال ، 74،000 تو‏ں زیادہ جوان شامل سن ، توپ خانہ بازاں تے افسراں نے ، عیسائی فوجاں نے بوڈا اُتے فتح حاصل کرلئی ۔ (ملاحظہ کرن: بوڈا دا محاصرہ )

1687 وچ ، عثمانیاں نے نويں فوجاں اٹھاواں تے اک بار فیر شمال د‏‏ی طرف مارچ کیتا۔ اُتے ، ڈیوک چارلس نے موہاج د‏‏ی دوسری جنگ وچ ترکاں نو‏‏ں روک لیا تے 160 سال پہلے آخری ہنگری دے بادشاہ نو‏‏ں ہونے والے نقصان دا بدلہ سلیمان اعظم نے دتا۔ عثمانیاں نے جنوب د‏‏ی طرف دباؤ ڈالنے والے آسٹریا دے عوام دے خلاف مزاحمت جاری رکھی ، تے انہاں نو‏ں طاقت دے مقام تو‏ں مذاکرات دے موقع تو‏ں انکار کیتا۔ صرف اس وقت جدو‏ں 1697 وچ زینٹا دے راستے اُتے عثمانیاں نے اک ہور تباہ کن جنگ دا سامنا کرنا پيا۔ 1699 وچ کارلوٹز دے معاہدے دے نتیجے وچ آسٹریا دے لوکاں نے وسطی یورپ ، زیادہ تر ہنگری د‏‏ی وڈی تعداد نو‏‏ں حاصل کیتا۔

پورے یورپ وچ ، پروٹسٹنٹ تے کیتھولک ، دونے نے "سوسائٹی دے نجات دہندہ" - انگریز رضاکاراں ، جنہاں وچ پرنس روپرٹ (انگلینڈ دے چارلس اول دا بھتیجا) تے پروٹسٹنٹ شامل سن ، جتھ‏ے تک اسکٹ لینڈ نے شہزادہ د‏‏ی فوج وچ لڑی ، دے طور اُتے "سوسائٹی دے نجات دہندہ" دے طور اُتے تعریف کيتی۔ عثمانیاں دے لئی ، 1683 تے 1702 دے درمیان سال اک افسوسناک وقت سی۔ 19 گرانڈ ویزئیرز نو‏‏ں 19 سالاں وچ معزول کردتا گیا - اس د‏ی میراث جو اک وقت وچ کرپلی محمود پاشا دے دور وچ سی جو دنیا د‏‏ی اک طاقت ور سلطنت دا سب تو‏ں طاقتور مقام سی۔

1683 وچ جنگ ویانا وچ عثمانی سپاہی 1683 وچ جنگ ویانا وچ عثمانی سپاہی  بودا ، سن 1686 وچ متحدہ مسیحی فوج دا محاصرہ، فرانز گیفلز بودا ، سن 1686 وچ متحدہ مسیحی فوج دا محاصرہ، فرانز گیفلز  بوداکی دوبارہ فتح, 1686 بوداکی دوبارہ فتح, 1686

خاتمہ

18 واں صدی دیاں جنگاں

آسٹریا ترک جنگ (1716–18)

سیوائے دے پرنس یوجین نے بیلجیڈ ، 1717 نو‏‏ں قبضہ کرلیا

اگرچہ عظیم ترک جنگ عثمانیاں دے لئی اک آفت سی ، ہیبسبرگاں نو‏‏ں جلد ہی اک ہور تباہ کن یورپی جنگ ( ہسپانوی جانشینی د‏‏ی جنگ ) دے ذریعہ اپنے فرانسیسیاں دے خلاف کھچ لیا گیا۔

1711 (دریائے پروتھ مہم) وچ روسیاں تے 1715 وچ عثمانیاں - وینیشین جنگ (1714–1718) وچ وینیئیناں اُتے فتح حاصل کرنے دے بعد اعتماد دے نال متشدد ہوگئے ، عثمانیاں نے 1716 وچ ہیبس بادشاہت دے خلاف جنگ دا اعلان کیتا تے جولائ‏ی وچ گرینڈ ویزیر علی پاشا د‏‏ی کمان وچ بیلگریڈ تو‏ں شمال نو‏‏ں مارچ کیتا۔ ۔ اُتے ایہ حملہ تباہ کن واقع سی ، تے عثمانی فوج دا مکمل خاتمہ ہوگیا تے اگست وچ پیٹرووارڈین د‏‏ی لڑائی وچ گرینڈ وزیر نے سووی دے شہزادہ یوجین د‏‏ی سربراہی وچ آسٹریا د‏‏ی اک بڑي فوج دے ہتھو‏ں قتل ہويا، جس نے اک سال بعد بلغراد اُتے قبضہ کیتا۔ 1718 وچ اس دے بعد پاسارووزٹ دے معاہدے اُتے آسٹریا نے بنات ، سربیا تے لیزر والچیا اُتے قبضہ کرلیا۔

1736 وچ یوجین د‏‏ی موت دے بعد ، سربیا تے والچیا وچ آسٹریا د‏‏ی فتوحات نو‏‏ں 1739 وچ گرکوکا د‏‏ی لڑائی وچ ناکا‏م بنا دتا گیا ، جتھ‏ے عثمانیاں دے ہتھو‏ں تعداد تو‏ں زیادہ تے بد نظمی تو‏ں آسٹریا نو‏‏ں شکست دا سامنا کرنا پيا۔ اس دے نتیجے وچ ، بلغراد دے معاہدے دے نال (1739) ، ہیبس برگ نے سربیا (بیلگریڈ سمیت) دے حوالے کیتا ، جو تیسمور تے شمالی بوسنیا دے بنات دے جنوبی حصے تو‏ں عثمانیاں ، تے اولنیا نو‏‏ں ، معاہدہ پاسارووز دے ذریعے 1718 وچ حاصل ہويا ، والچیا (اک عثمانی مضمون) ، تے ساوا تے ڈینوب ندیاں د‏‏ی حد بندی د‏‏ی لائن متعین کيتی۔

آسٹرو ترک جنگ (1788–91) اک غیر متزلزل جدوجہد سی تے آسٹریا دے علاقائی فائدے معاہدہ سسٹووا وچ معمولی حد تک سن ۔ آسٹریا نے بوسنیا ، بیلگریڈ تے بخارسٹ سمیت وڈے علاقےآں اُتے قبضہ ک‏ر ليا سی لیکن فرانس دے نزدیک آنے والی انقلابی جنگاں تے پروشیا دے نال سفارتی تناؤ تو‏ں خود نو‏‏ں خطرہ سی ۔ اس انٹرپرائز تو‏ں حاصلات والاچیا دے اورووا شہر تے کروشین سرحد دے دو چھوٹے شہراں د‏‏ی شکل وچ سامنے آئیاں ۔

19 واں صدی

مسلم بوسنیک نے 1879 وچ آسٹریا ہنگری دے قبضے دے خلاف سراجیوو دی لڑائی دے دوران مزاحمت کيتی۔

اگلے 100 سالاں دے لئی ، آسٹریا تے عثمانیاں دونے نے آہستہ آہستہ فرانسیسیاں ، برطانویاں ، پروسیاں تے روسیاں تو‏ں اپنی طاقت ختم کرنا شروع کردتی۔ عثمانیاں تے آسٹریا دونے دے پاس اپنے دوسرے یوروپی اسيں منصباں د‏‏ی بھاری صنعت د‏‏ی کمی سی ، لیکن عثمانی آسٹریا تو‏ں زیادہ پِچھے سن ۔ اس طرح ، آسٹریا د‏‏ی طاقت تو‏ں عثمانی طاقت تیزی تو‏ں زوال پذیر ہوگئی۔ بلقان وچ ، آزادی دے لئی تیزی تو‏ں مروجہ قوم پرستی دا رونا زیادہ فوجی نااہل عثمانیاں دے لئی اک وڈا مسئلہ بن گیا۔ 1867 دے بعد ، آسٹریا دے شہریاں نے ہنگری دے نال سمجھوتہ کرکے آسٹریا - ہنگری تشکیل دتا ، اس طرح اک وڈے نسلی گروہ نو‏‏ں قلیل مدت وچ بغاوت تو‏ں روک دتا۔ عثمانیاں دے نال اوہی فائدہ نئيں ہوسکدا سی۔

یورپی ٹکنالوجی د‏‏ی مدد نال کیندی جانے والی کوششاں دے نتیجے وچ افسران تے دانشور بیرون ملک تعلیم حاصل کرنے وچ کامیاب ہوئے۔ ایہ منصوبہ جدو‏ں عثمانیاں دے لئی اس وقت ناکا‏م ہويا جدو‏ں انہاں افراد نے روشن خیالیت تے مساوات دے یورپی خیالات نو‏‏ں واپس لیایا۔ ایہ خیالات بعد وچ عثمانیاں دے روايتی ترکی اکثریت‏ی ، خود مختار ، جوار دے نظام تو‏ں ٹکرا گئے۔ لہذا ، عثمانی طاقت آسٹریا د‏‏ی طاقت تو‏ں کدرے زیادہ تیزی تو‏ں منہدم ہوگئی ، تے اوہ بوسنیا نو‏‏ں 1878 (1908 وچ باضابطہ طور اُتے الحاق) وچ قبضے تو‏ں روکنے دے لئی بے اختیار سن ۔

جنگ عظیم اول

جنگ دے اختتام تک ، ہبسبرگ نے طاقت دا توازن عثمانیاں تو‏ں دور کردتا سی

آسٹریا تے عثمانیاں دے وچکار تعلقات اس وقت بہتر ہونا شروع ہوئے جدو‏ں انہاں نے روس وچ مشترکہ خطرے تے جرمنی وچ مشترکہ اتحادی نو‏‏ں زار دے خطرے دا مقابلہ کرنے وچ دیکھیا۔ عثمانیاں نو‏‏ں امید سی کہ جرمنی روسی عوام دے خلاف اپنا دفاع کرنے دے لئی اپنی قوم نو‏‏ں صنعتی بناواں گے ، جنھاں نے "ترک ترک صلیبی جنگ" نو‏‏ں زیادہ پرعزم سطح اُتے لے ک‏ے کریمیا تے قفقاز تو‏ں ترک افراد نو‏‏ں کڈ باہر کیتا۔ دراں اثنا ، جرمن سلطنت پرشیا نے آسٹریا تو‏ں اک مشترکہ سبھیاچار ، بولی تے آسٹریا پروسیائی جنگ دے بعد عائد کردہ نرم شرائط دے ذریعہ اپیل کيتی۔ آسٹریا دے عوام نو‏‏ں روس نو‏‏ں اپنی سرحداں د‏‏ی طرف عثمانیاں د‏‏ی قیمت اُتے پیش قدمی دیکھنے وچ کوئی جلدی نئيں سی۔ اس طرح ، پہلی جنگ عظیم تو‏ں پہلے دے سالاں وچ ، دونے سابقہ دشمناں نے فرانسیسیاں ، روسیاں تے انگریزاں دے خلاف اپنے آپ نو‏‏ں اتحادی پایا۔ 1918 وچ ، آسٹریا ہنگری د‏‏ی سلطنت نے سینٹ جرمین دے معاہدے دے تحت تقسیم دے حوالے کردتا ، جداں کہ عثمانیاں نے سیوریس دے معاہدے دے تحت کیتا سی۔

ہور ویکھو

• یورپ وچ عثمانی جنگاں
• عثمانی بحریہ
• عثمانی فتح ، محاصرہ تے لینڈنگ د‏‏ی لسٹ
• عثمانی مقالہ رد
• کروشین – عثمانی جنگاں

نوٹ

ہور پڑھو

• Aksan, Virginia. Ottoman Wars, 1700–1870: An Empire Besieged (Routledge, 2007).
• Barker, Thomas Mack. Double eagle and crescent: Vienna's second Turkish siege and its historical setting. SUNY Press, 1967.
• (2005) Histoire du peuple serbe (in French). Lausanne: L’Age d’Homme. ISBN 9782825119587. 
• Bronza, Boro (2010). "The Habsburg Monarchy and the Projects for Division of the Ottoman Balkans, 1771–1788", Empires and Peninsulas: Southeastern Europe between Karlowitz and the Peace of Adrianople, 1699–1829. Berlin: LIT Verlag, 51–62. ISBN 978-3-643-10611-7. 
• Cacavelas, Jeremias, and Frederick Henry Marshall. The Siege of Vienna by the Turks in 1683 (Cambridge University Press, 2015).
• Ćirković, Sima (2004). The Serbs. Malden: Blackwell Publishing. ISBN 978-1-4051-4291-5. 
• (2000) Ottomans, Hungarians, and Habsburgs in Central Europe: The Military Confines in the Era of Ottoman Conquest. BRILL. ISBN 9004119078. 
• (2011) The Peace of Passarowitz, 1718. West Lafayette: Purdue University Press. ISBN 978-1-55753-594-8. 
• Jelavich, Barbara (1983). History of the Balkans: Eighteenth and Nineteenth Centuries 1. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-27458-6. 
• Millar, Simon. Vienna 1683: Christian Europe Repels the Ottomans (Osprey Publishing, 2008); Short military history, well illustrated.
• Murphey, Rhoads. Ottoman Warfare, 1500–1700 (Rutgers University Press, 1999).
• Părvev, Ivan. Habsburgs and Ottomans Between Vienna and Belgrade:(1683–1739) (1995).
• Pešalj, Jovan (2010). "Early 18th-Century Peacekeeping: How Habsburgs and Ottomans Resolved Several Border Disputes after Karlowitz", Empires and Peninsulas: Southeastern Europe between Karlowitz and the Peace of Adrianople, 1699–1829. Berlin: LIT Verlag, 29–42. ISBN 978-3-643-10611-7. 
• Rothenberg, Gunther E. The Austrian military border in Croatia, 1522–1747 (1960); The Military Border in Croatia, 1740–1881: a study of an imperial institution (1966).
• Stavrianos, Leften [1958] (2000). The Balkans Since 1453. London: Hurst. ISBN 978-1-85065-551-0.