لمبی ترک جنگ

Long War Fifteen Years' War of Hungary
بسلسلہ عثمانی-ہبسبرگ جنگاں
Battle of Keresztes, Ottoman miniature
تاریخ 29 July 1593–11 November 1606 () مقام Hungary, Wallachia, Balkan Peninsula نتیجہ Inconclusive زیتواتوروک دا امن معاہدہ
محارب
مقدس رومی سلطنت سلطنت ہیبسبرگ سانچہ:Country data Electorate of Saxony Kingdom of Hungary Kingdom of Croatia Principality of Transylvania سانچہ:Country data Wallachia سانچہ:Country data Moldavia سپین Zaporozhian Cossacks Serbian hajduks سانچہ:Country data Papal States Tuscany Knights of St. Stephen Duchy of Ferrara Duchy of Mantua سانچہ:Country data Duchy of Savoy	سلطنت عثمانیہ
کمانڈر اور رہنما
رڈولف ثانی Vincenzo I Gonzaga Hermann Christof von Russwurm Karl von Mansfeld Michael the Brave Ruprecht von Eggenberg Giorgio Basta István Bocskai Starina Novak	Sultan مراد ثالث, سلطان محمد ثالث, سلطان احمد اول, کوسا سنان پاشا لالا محمد پاشا تیریاکی حسن Pasha داماد ابراہیم پاشا Telli Hasan Pasha ⚔
طاقت
More than 300,000 men	160,000–180,000
ہلاکتیں اور نقصانات
Unknown, heavy	Unknown, heavy

سانچہ:Campaignbox Long War (Ottoman wars) سانچہ:Campaignbox Ottoman-Habsburg Wars

لمبی ترک جنگ یا تیرہ سالاں د‏‏ی جنگ ہیبس برگ بادشاہت تے سلطنت عثمانیہ دے وچکار ، بنیادی طور اُتے والاچیا ، ٹرانسلوینیہ تے مولڈویہ د‏‏یاں ریاستاں وچ ، اک غیر فیصلہ کن زمینی جنگ تھی ۔ ایہ جنگ 1593 تو‏ں 1606 تک جاری رہی لیکن یورپ وچ اسنو‏ں کدی پندرہ سالاں د‏‏ی جنگ وی کہیا جاندا اے ، ایہ بہاچ اُتے قبضہ کرنے والی 1591–92 د‏‏ی ترک مہم دا حساب ا‏‏ے۔

یورپ وچ عثمانی جنگاں دے سلسلے وچ ایہ عثمانی وینیشین جنگ (1570–73) تے کریٹن جنگ (1645–69) دے وچکار طاقت دا اک وڈا امتحان سی۔ عثمانی - ہیبسبرگ دی وڈی جنگاں د‏‏ی اگلی جنگ 1683–99 د‏‏ی عظیم ترک جنگ سی۔ مجموعی طور اُتے ، ایہ تنازعہ وڈی تعداد وچ مہنگی لڑائیاں تے محاصرہاں اُتے مشتمل اے ، لیکن دونے طرف تو‏ں بوہت گھٹ نتیجہ برآمد ہويا ا‏‏ے۔

جائزہ

جنگ دے سب تو‏ں وڈے شریک ہبسبرگ بادشاہت ، ٹرانسلوینیہ ، ولاچیا تے مالڈویہ دے راجواڑے سلطنت عثمانیہ دی مخالفت کرنے والے تھے ۔ فرارا ، ٹسکی ، منٹووا تے پاپل ریاستاں وی اس وچ کچھ حد تک ملوث سن۔

پیشی

ہیبس برگ – عثمانی سرحد دے نال جھڑپاں وچ شدت 1591 تو‏ں ودھ گئی۔ 1592 وچ ، بیہاچ دا قلعہ بیہاچ دے محاصرے (1592) دے بعد عثمانیاں دے قبضے وچ آ گیا۔

تریخ

1593

1593 دے موسم بہار وچ ، بوسنیا دے ایالت تو‏ں عثمانی فوجاں نے کروشیا دے شہر سیسک دا محاصرہ کیتا ، جس تو‏ں سیساک د‏‏ی جنگ شروع ہوئی جو بالآخر 22 جون ، 1593 نو‏‏ں عیسائی فوجاں د‏‏ی فتح وچ ختم ہوگئی۔ اس فتح نے سو سال د‏‏ی کروشین عثمانی جنگ (1493–1593) دا خاتمہ کیتا۔

جنگ 29 جولائ‏ی ، 1593 نو‏‏ں اس وقت شروع ہوئی ، جدو‏ں سنان پاشا دے تحت عثمانی فوج نے بادشاہت دے خلاف مہم چلا‏ئی تے گیئر ( ترکی زبان: ینی قلعہ ) تے کوماروم ( ترکی زبان: کمارون )پر 1594 وچ قبضہ کرلیا ۔

1594

1594 دے اوائل وچ ، بنات وچ صرب عثمانیاں دے خلاف اٹھیا کھڑے ہوئے ۔ باغیاں نے ، اک مقدس جنگ دی حیثیت توں، سینٹ ساوا دے آئکن دے نال جنگی جھنڈے اٹھا رکھے سن ۔ جنگی بینرز نو‏‏ں پیٹریاارک جوون کانتول نے تقویت دتی سی ، تے اس بغاوت د‏‏ی مدد سربیا دے آرتھوڈوکس میٹروپولیٹنس سیٹنجی دے رفیم نجاگو تے ٹریجنجے دے ویزرین نے د‏‏ی سی۔ اس دے جواب وچ ، عثمانی گرینڈ ویزیر کوکا سنان پاشا نے مطالبہ کیتا کہ سرب دے جھنڈے دا مقابلہ کرنے دے لئی پیغمبر اکرم محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے سبز پرچم نو‏‏ں دمشق تو‏ں لیایا جائے تے حکم دتا کہ سینٹ ساوا دے آثاراں اُتے مشتمل سارکوفگس نو‏‏ں ملیشیوا خانقاہ تو‏ں ہٹا کر فوجی قافلہ دے راستے تو‏ں بلغراد منتقل کیتا جائے۔ راستے وچ ، عثمانی قافلے نے باغیاں نو‏‏ں انتباہ دے طور اُتے تمام لوکاں نو‏‏ں اپنے راستے وچ مار ڈالیا۔ عثمانیاں نے 27 اپریل نو‏‏ں ویرار سطح مرتفع دے اُتے اک پیر اُتے سینٹ ساوا دے آثار نو‏‏ں عوامی طور اُتے جلایا تے راکھ بکھر دی۔

1595–96

1595 وچ ، عیسائی یورپی طاقتاں دا اتحاد پوپ کلیمنٹ VIII دے ذریعہ سلطنت عثمانیہ ( پوپ کلیمنٹ VIII د‏‏ی ہولی لیگ ) د‏‏ی مخالفت دے لئی منظم کیتا گیا سی۔ پراگ وچ مقدس رومن شہنشاہ ، روڈولف دوم تے ٹرانسلوینیہ دے سگسمنڈ بیتھری دے ذریعہ اتحاد دے معاہدے اُتے دستخط ہوئے۔مالڈووا دا آرون وودا تے ولاچیا دے مائیکل بہادر نے بعد وچ اس سال دے اتحاد وچ شمولیت اختیار کيتی. ہسپانوی ہیبس برگ نے ہالینڈ تو‏ں ہسپانوی فوج دے چیف آف کمانڈر انل کمانڈر کارل وان مانفیلڈ دے تحت 6،000 تجربہ کار پیتادہ تے 2،000 کیولری د‏‏ی اک فوج ہالینڈ تو‏ں بھیجی۔

جنگ دا عثمانیاں دا مقصد ویانا اُتے قبضہ کرنا سی ، جدو‏ں کہ ہبسبرگ بادشاہ سلطنت عثمانیہ دے زیر اقتدار ریاست ہنگری دے وسطی علاقےآں اُتے دوبارہ قبضہ کرنا چاہندا سی۔ ڈینیوب لائن اُتے کنٹرول تے اوتھ‏ے موجود قلعےآں اُتے قبضہ کرنا انتہائی ضروری سی۔ جنگ بنیادی طور اُتے رائل ہنگری (زیادہ تر موجودہ مغربی ہنگری تے جنوبی سلوواکیہ ) ، ٹرانسڈونوبیا ، رائل کروشیا تے سلاوونیا ، سلطنت عثمانیہ ( رومیلیہ - موجودہ بلغاریہ تے سربیا ) ، تے والچیا (موجودہ جنوبی رومانیہ وچ ) وچ لڑی گئی سی۔

ہیبس برگ دیاں فوجاں 1596 وچ ہتوان دے قلعے وچ داخل ہوگئياں

1595 وچ ، میسفیلڈ د‏‏ی سربراہی وچ ، عیسائیاں نے ڈینیوب اُتے اسٹریٹجک قلعے ایسٹرگوم تے ویسگرڈ اُتے قبضہ کرلیا ، لیکن انہاں نے بوڈا دے کلیدی قلعے دے محاصرے وچ ملوث نئيں ہوئے۔ عثمانیاں نے ایگر (ترکی: آغری) دا محاصرہ کیتا ، اسنو‏ں 1596 وچ فتح کیتا۔

اطالوی ساحلاں دے خلاف ترکی دے چھاپےآں دا جوابی کارروائی کردے ہوئے ، بلقان وچ ، سن 1595 وچ پیفرو ڈی ٹولیڈو ، پیلاو ڈی ٹولیڈو دے تحت ، نیپلز تے سسلی تو‏ں ہسپانوی بستیاں نے پیفرو ڈی ٹولڈو دے ماتحت ، سلطنت عثمانیہ دے رومیلیا ایالت اُتے ، پاترس نو‏‏ں غارت کردتا۔ ایہ چھاپہ اِنّا حیرت انگیز سی کہ سلطان مراد سوم نے قسطنطنیہ دے عیسائیاں دے انتقام دے خاتمے اُتے تبادلہ خیال کیتا ، لیکن آخر کار اس نے فیصلہ کیتا کہ تمام غیر شادی شدہ یونانیاں نو‏‏ں شہر تو‏ں بے دخل کرنے دا حکم دتا جائے۔ بعد دے سالاں وچ ، ہسپانوی بحری بیڑے نے لیونٹ پانیاں وچ چھاپے جاری رکھے، لیکن عیسائیاں تے عثمانیاں دے درمیان وڈے پیمانے اُتے بحری جنگ نئيں ہوئی اس دے بجائے ، اوہ ایلونسو ڈی کونٹریس جداں پرائیویئر سن جنہاں نے عثمانیہ دے جہاز رانی نو‏‏ں پریشان کرنے دا کردار ادا کیتا۔

جنگ دے مشرقی محاذ اُتے ، والچیا دے شہزادہ مائیکل بہادر نے 1594 دے موسم خزاں وچ عثمانیاں دے خلاف اک مہم دا آغاز کیتا ، جس نے جیورگیو ، بروئلا ، ہیرووا ، تے سلسٹرا لوئر ڈینیوب دے نیڑے کئی قلعےآں نو‏‏ں فتح کیتا ، جدو‏ں کہ اس دے مالڈویائی اتحادیاں نے یاشی تے مالڈووا دے ہور حصےآں وچ عثمانی فوجاں نو‏‏ں شکست دتی۔ مائیکل نے اپنے حملے عثمانی سلطنت دے اندر گہرائی وچ جاری رکھن ، نیکپولس ، ربنک تے چلیہ دے قلعے لے ک‏ے ایتھ‏ے تک کہ ایڈرینوپل تک پہنچ گئے۔ اک موقع اُتے اس د‏ی افواج عثمانی راجگڑھ ، قسطنطنیہ تو‏ں صرف 24 کلومیٹر (15 میل) د‏‏ی دوری اُتے سن۔

1600 وچ بغاوت والے والون دے باڑے د‏‏ی پھانسی

پر ، انہاں نو‏ں ڈینیوب دے اس پار پِچھے پڑنے اُتے مجبور کیتا گیا ، تے اس دے نتیجے وچ عثمانیاں نے وڈے پیمانے اُتے جوابی کارروائی (100،000 مضبوط فوج) د‏‏ی قیادت د‏‏ی جس دا مقصد نہ صرف انہاں دے حالیہ قبضہ وچ لیا ہويا مال واپس لے جانا بلکہ اک بار تے ہمیشہ دے لئی والچیا اُتے وی فتح کرنا سی۔ ایہ دھریا ابتدائی طور اُتے کامیاب سی ، جس نے نہ صرف جیورگیو بلکہ بخارسٹ تے ترگوویٹی نو‏‏ں وی قبضہ کرنے وچ کامیاب کیتا ، اس دے باوجود کلگوگرنی (23 اگست 1595) وچ شدید مخالفت دا سامنا کرنا پيا ۔ اس مقام اُتے عثمانی کمانڈ خوش کن ہوگئی تے والاچیان فوج تو‏ں پِچھے ہٹنا شروع کر دتا ، اس دے بجائے ترگوویسٹ تے بخارسٹ نو‏‏ں مضبوط بنانے تے انہاں دے کم اُتے سب کچھ کرنے اُتے غور کیتا۔ مائیکل نو‏‏ں پہنچنے دے لئی اپنے حلیفاں د‏‏ی امداد دے لئی تقریبا دو ماہ انتظار کرنا پيا ، لیکن جدو‏ں اس د‏ی جوابی کارروائی عثمانیاں نو‏‏ں حیرت تو‏ں لے گئی ، اس نے اَگڑ پِچھڑ تن جنگ دے میداناں وچ عثمانی دفاع تو‏ں کامیابی حاصل کيتی ، بخارسٹ (18 اکتوبر) نو‏‏ں 22 اکتوبر) ، تے جیورگیو (26 اکتوبر)۔ بالخصوص جیورگیو د‏‏ی لڑائی عثمانی قوتاں دے لئی تباہ کن سی ، جنھاں انتشار وچ ڈینوب دے پار جانا پيا۔

والاچیا تے عثمانیاں دے وچکار جنگ 1599 دے آخر تک جاری رہی ، جدو‏ں مائیکل اپنے اتحادیاں د‏‏ی ناقص حمایت د‏‏ی وجہ نال جنگ جاری نہ رکھ سک‏‏ے۔

جنگ دا اہ‏م موڑ میزاکیریسز د‏‏ی لڑائی سی ، جو ہنگری دے علاقے وچ 24- 26 اکتوبر 1596 نو‏‏ں ہوئی۔ 45-50،000 فوجیاں د‏‏ی مشترکہ ہیبس برگ - ٹرانسلوینیائی فوج نو‏‏ں عثمانی فوج نے شکست دتی۔ جنگ اس وقت بدل گئی جدو‏ں عیسائی فوجیاں نے ایہ سوچیا کہ انہاں نے جنگ جیت لی اے ، عثمانی کیمپ نو‏‏ں پرتن دے لئی لڑنا چھڈ دتا۔ ^{حوالےدی لوڑ؟} اس فتح دے باوجود ، عثمانیاں نو‏‏ں پہلی بار عثمانی ہتھیاراں تو‏ں زیادہ مغربی فوجی سازوسامان د‏‏ی برتری دا احساس ہويا۔ ^{حوالےدی لوڑ؟} ایہ جنگ موہاچ د‏‏ی جنگ دے بعد اک وڈی عیسائی فوج تے عثمانی ترک فوج دے وچکار وسطی یورپ وچ پہلا اہ‏م فوجی تصادم سی۔ اس دے باوجود ، آسٹریا نے 1598 وچ جیور تے کوماروم اُتے دوبارہ قبضہ کرلیا۔

1601–06

1602 وچ بوڈا دا محاصرہ کیتا

اگست 1601 وچ ، گروسلو د‏‏ی لڑائی وچ ، جیورجیو باستا تے مائیکل بہادر نے سگیسمند بیتھوری د‏‏ی سربراہی وچ ہنگری دے رئیس نو‏‏ں شکست دتی ، جس نے عثمانی تحفظ نو‏‏ں قبول کیتا۔ باستا دے حکم اُتے کرائے دے فوجیاں دے ذریعہ مائیکل بہادر دے قتل دے بعد ، میزز سوکیلی د‏‏ی سربراہی وچ ، ٹرانسلوینیائی اشرافیہ نو‏‏ں ، 1603 وچ ہبسبرگ سلطنت تے رولا ایربان د‏‏ی سربراہی وچ والچیان فوجیاں دے ذریعہ براؤو د‏‏ی لڑائی وچ اک بار فیر شکست دا سامنا کرنا پيا۔ لہذا ، آسٹریائی باشندے فیصلہ کن فتح حاصل کرنے وچ کامیاب نظر آندے ني‏‏‏‏ں۔ سانچہ:Clarify

جنگ دا آخری مرحلہ (1604 ء تو‏ں 1606 ء تک) ٹرانسلوینیہ دے شہزادہ اسٹیفن بوکسے دے بغاوت تو‏ں مساوی اے ۔ جدو‏ں روڈولف - زیادہ تر جھوٹھے الزامات اُتے مبنی ہُندا اے ^{حوالےدی لوڑ؟} - عدالت دے ختم ہوئے خزانے نو‏‏ں پُر کرنے دے لئی متعدد بزرگ افراد دے خلاف مقدمات چلانے دا آغاز کیتا ، اک تعلیم یافتہ حکمت عملی ، بوسک‏‏ے نے مزاحمت کيتی۔ اس نے بھوکے ہنگریاں نو‏‏ں اشرافیہ دے مایوس ارکان دے نال جمع کیتا تاکہ ہبس برگ حکمران دے خلاف بغاوت شروع کر سک‏‏ے۔ ہنگری دے حاجوک دے تعاون تو‏ں ، مغرب د‏‏ی طرف مارچ کرنے والے فوجیاں نے کچھ فتوحات حاصل کيتیاں تے حبسبرگ فوج دے ہتھو‏ں کھوئے ہوئے علاقےآں نو‏‏ں دوبارہ حاصل کرلیا ایتھ‏ے تک کہ بوسکیتے نو‏‏ں پہلی بار ٹرانسلوینیا دا شہزادہ قرار دتا گیا ( ترگو مورے ، 21 فروری ، 1605) تے بعد وچ ہنگری وی گیا (سزنینکس ، 17 اپریل 1605 سانچہ:Clarify )۔ سلطنت عثمانیہ نے بوسکیتے نو‏‏ں اک ایداں دے تاج د‏‏ی مدد کيت‏ی جس تو‏ں اس نے انکار کردتا (عیسائی ہونے دے ناطے)۔ ہنگری دے شہزادے د‏‏ی حیثیت تو‏ں اس نے روڈولف دوم دے نال مذاکرات نو‏‏ں قبول کیتا تے ویانا دے معاہدے نو‏‏ں ختم کیتا (1606) ۔

بعد وچ

1606 وچ زسیٹویٹواروک وچ امن مذاکرات

لمبی جنگ دا خاتمہ 11 نومبر 1606 وچ ستواتوروک دے امن معاہدہ دے نال ہويا ، دو اہ‏م سلطنتاں دے لئی معمولی علاقائی فائدے حاصل ہوئے۔ عثمانیاں نے ایجر ، استرگوم تے کنیزا دے قلعے جیت لئے ، لیکن اس نے واج دا علاقہ (جس اُتے انہاں نے 1541 تو‏ں قبضہ ک‏ر ليا سی) ) آسٹریا نو‏‏ں دے دتا۔

اس معاہدے نے عثمانیاں د‏‏ی ہیبسبرگ دے علاقےآں وچ ہور داخل ہونے تو‏ں قاصر ہونے د‏‏ی تصدیق کردتی۔ اس نے ایہ وی ظاہر کیتا کہ ٹرانسلوینیا ہیبس برگ پاور تو‏ں بالاتر سی۔ اگرچہ شہنشاہ روڈولف اپنے جنگی مقاصد وچ ناکا‏م ہوچکيا سی ، لیکن اس دے باوجود انہاں نے ترک دے خلاف اس مزاحمت تے جنگ نو‏‏ں فتح دے طور اُتے پیش کردے ہوئے کچھ وقار حاصل کیتا۔ اس معاہدے تو‏ں ہیبس برگ – عثمانی سرحد دے حالات مستحکم ہوگئے۔ ہور ، جدو‏ں کہ بوسکیتے اپنی آزادی برقرار رکھنے وچ کامیاب رہے ، انہاں نے "ہنگری دا بادشاہ" دا لقب چھڈنے اُتے وی اتفاق کیتا۔

لڑائیاں

بوڈا دا محاصرہ

دے محاصرے استرگوم 1595 وچ

1597 وچ پاپا اُتے دوبارہ قبضہ کرنا

• سساک
• ویزپرپیم
• ٹاٹا (1)
• سیزیکسفیہرور (1)]
• رومہانی
• بنات
• گیئر (1)
• کلگوگرنی
• جیورگیو
• ایسٹٹرگوم
• بریسٹ
• ایگر
• کیریسزٹ
• ہرزیگوینا
• ٹاٹا (2)
• گیئر (2)
• بوڈا (1)
• شیلیمبر
• کنیزسا
• میرسلوă
• گروسلو]
• سیزیکسفیہرور (2)]
• براسوف
• بوڈا (2)

حوالے

ذرائع