سید محمد رضا موسوی گلپایگانی
 | |
| کوائف | |
|---|---|
| مکمل نام | سید محمدرضا گلپائگانی |
| تاریخ ولادت | ۹ ذی القعدہ ۱۳۱۶ ھ.ق |
| آبائی شہر | گوگد، گلپائگان |
| تاریخ وفات | 18 آذر1372ھ۔ش |
| مدفن | قم |
| علمی معلومات | |
| اساتذہ | سید محمد حسن خوانساری، محمد تقی گوگدی، حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، آیت اللہ محمد حسین غروی اصفہانی، آقا ضیاء عراقی، سید ابو الحسن اصفہانی، شیخ محمد رضا اصفہانی نجفی، میرزا محمد رضا باقر گلپایگانی۔ |
| شاگرد | مرتضی حائری یزدی، مرتضی مطہری، سید محمد علی قاضی طباطبایی، سید محمد حسینی بہشتی، سید اسداللہ مدنی، محمد مفتح، علی قدوسی، علی مشکینی، علی اکبر ہاشمی رفسنجانی، احمد جندی، مرتضی مقتدائی، علی پناہ اشتہاردی، لطفاللّہ صافی گلپایگانی، سید محمد علی علوی گرگانی، ناصر مکارم شیرازی، سید کاظم نور مفیدی و … |
| تالیفات | افاضۃ العوائد، حاشیہ بر عروۃالوثقی، ارشاد المسائل، ہدایۃ العباد، رسالۃ فی عدم تحریف القرآن، توضیح المسائل۔ |
| خدمات | |
| سماجی | مرجع تقلید |
| دستخط | فائل:آیت اللہ گلپایگانی.png |
سید محمد رضا گلپائگانی (۱۳۱۶ھ ـ ۱۴۱۴ھ) مشہور شیعہ مراجع تقلید وچوں سن ۔ آپ آیت اللہ بروجردی دی وفات دے بعد مرجعیت دے مقام اُتے فائز ہوئے۔ آپ عبدالکریم حائری یزدی دے شاگرداں وچوں سن ۔ مرتضی حائری یزدی، مرتضی مطہری، سید محمد حسینی بہشتی، لطف الله صافی گلپایگانی تے ناصر مکارم شیرازی آپ دے شاگرداں وچوں سن ۔آپ پہلوی حکومت دے مخالفین تے امام خمینی دے ساتھیاں وچوں سن ۔ امام خمینی دی عراق جلاوطنی دے بعد بیانات، اشتہارات، ٹلگراف، تے تقریراں دے ذریعے امام خمینی تے انقلاب اسلامی دی بھرپور حمایت کيتی۔
گلپایگانی نے 15خرداد دی تحریک وچ قتل عام، واقعہ فیضیہ تے امام خمینی دی گرفتاری تے جلاوطنی دے بارے وچ پہلوی حکومت دے اقدامات دی مخالفت کيتی۔ آپ دی تقریباً 40 کتاباں موجود نيں۔ تے فلاحی کاماں وچوں اہم کم ہسپتال، مدرسہ علمیہ، دار القرآن تے مجمع اسلامی لندن دی تاسیس سرفہرست نيں۔
زندگی نامہ
سودھوسید محمد رضا گلپایگانی 8 ذی قعدہ سنہ ۱۳۱۶ھ نوں ایران دے شہر گلپایگان توں 5 کلومیٹر دے فاصلے اُتے واقع گوگد نامی گااں وچ پیدا ہوئے۔ آپ دے والد دا نام سید محمد باقر روحانی سی تے اپنے گااں وچ امام دے لقب توں مشہور سن ۔حالے آپ تن سال دے وی نئيں ہوئے سن کہ آپ دی والدہ ماجدہ دا انتقال ہويا تے 9 سال دی عمر وچ والد ماجد دے سائے توں وی محروم ہوئے۔[۱] آیت اللہ گلپایگانی 18آذر ۱۳۷۲ھ.ش بمطابق ۲۴ جمادی الثانی ۱۴۱۴ ھ.ق نوں شہر مقدس قم وچ اس دار فانی توں کوچ کر گئے۔ [۲]
طالبعلمی دا دور
سودھوسید محمد رضا گلپایگانی نے تعلیم دا آغا اپنے آبائی پنڈ گوگد توں کیتا اوتھے توں ہور علم دے حصول دے لئی گلپایگان گئے جتھے آخوند خراسانی دے شاگرد سید محمد حسن خوانساری ( سید احمد خوانساری دے وڈے بھائی)تے محمدتقی گوگدی گلپایگانی توں کسب فیض کیتا۔[۳] تے خوانسار دا سفر کیتا۔ گلپایگان وچ سطحیات تک پڑھنے دے بعد اراک دی طرف مہاجرت کيتی۔
شیخ عبد الکریم حائری نے جدوں قم دی طرف ہجرت دی تو اس دے چار سال بعد آپ قم چلے گئے تے مدرسہ فیضیہ وچ مقیم ہوئے۔[۴]
آیت اللہ حائری دی وفات دے بعد آپ نجف چلے گئے تے تن مہینے تک ضیاءالدین عراقی تے سیدابوالحسن اصفهانی دے درس وچ شرکت کیتا[۵] جدوں کہ میرزا نائینی تے سیدابوالحسن اصفہانی دی قم وچ قیام دے دوران 8 مہینے انہاں دے درس وچ شرکت کیتا۔[۶] تے اسی طرح سیدحسین بروجردی دے درس وچ وی شریک ہوئے۔[۷]
قم وچ آپ سید احمد خوانساری دے اسيں مباحث سن ۔[۸]
علمی منزلت تے شاگرد
سودھوسیدمحمدرضا گلپایگانی نے عبدالکریم حائری توں اجتہاد دی اجازت حاصل کيتی ہور رضا مسجدشاہی تے عباس قمی توں اجازہ روایت حاصل کیتا۔[۹] آپ عبدالکریم حائری یزدی دے استفتاء دے گروہ وچوں سن ۔[۱۰] حائری یزدی نے اپنی «کتابُ الصلاة» دی تصحیح نوں آپ تے آیت الله اراکی دے سپرد کیتا۔[۱۱] آیتالله بروجردی دی وفات دے بعد آپ 1340 ہجری شمسی نوں مرجع تقلید بنے۔[۱۲]1372ہجری شمسی تک آپ مرجعیت دے منصب اُتے فائز رہے۔[۱۳] آپ نے تقریبا 75 سال حوزہ دے دروس تدریس کردے رہے جنہاں وچوں 60 سال فقہ تے اصول دا درس خارج دتا۔[۱۴] آپ دا درس خارج پررونقترین دروس وچوں سی ۔[۱۵] آپ دے شاگرداں وچ بعض مندرجہ ذیل نيں:
- مرتضی حائری یزدی
- مرتضی مطہری
- سید محمد حسینی بہشتی
- سید اسداللہ مدنی
- محمد مفتح
- علی قدوسی
- علی مشکینی
- علی اکبر ہاشمی رفسنجانی
- علی پناہ اشتہاردی
- لطفاللّہ صافی گلپایگانی
- ناصر مکارم شیرازی
- جعفر سبحانی
علمی آثار
سودھوآپ دے علمی آثار وچ تقریباً 40 کتاباں چھپ چکياں نيں۔[۱۶] جنہاں وچوں بعض آپ دی اپنی کاوش اے جدوں کہ بعض کتاباں آپ دے دروس نيں جنہاں نوں آپ دے شاگرداں نے مرتب کیتا اے۔[۱۷] مندرجہ ذیل تالیفات آپ نے بعنوان آثار علمی باقی چھڈے نيں:[۱۸]
- افاضۃ العوائد
- حاشیہ بر وسیلۃالنجاۃ
- حاشیہ بر عروۃالوثقی
- مجمع المسائل
- ارشاد المسائل
- ہدایۃ العباد
- کتاب الطہارہ
- الہدایۃ الی من لہ الولایۃ
- کتاب القضاء
- بغیۃالطالب فی شرح المکاسب
- الدرالمنضود فی احکام الحدود
- نتایج الافکار فی نجاسۃالکفار
- کتاب الحج، رسالۃ محرمات بالسبب
- رسالۃ فی عدم تحریف القرآن
- صلاۃالجمعہ و عیدین، مناسک حج
- احکم عمرہ، احکام النساء
- مختصرالاحکم
- توضیح المسائل
سیاسی کارکردگی
سودھو
سیدمحمدرضا گلپایگانی اگرچہ پہلوی حکومت وچ نامشروع سمجھدے سن لیکن اس دے باوجود علنی طور اُتے اس دا مقابلہ کرنا مصلحت نئيں سمجھدے سن تے حدالامکان سیاسی سرگرمیاں توں اجتناب کردے سن ۔[۱۹] آبراہیمیان اپنی کتاب «ایران بین دو انقلاب» وچ انہاں نوں میانہ رو مرجع تقلید توں یاد کردے نيں جو حکومت دی نابودی دے خواہاں نئيں سن تے صرف سیاست وچ کچھ نرمی دے خواہاں سن ۔[۲۰] اس دے باوجود گلپائگانی ککو اک امام خمینی دی تحریک وچ اک موثر شخصیت مندے نيں۔[۲۱] آپ 1341 شمسی ہجری توں انقلاب اسلامی ایران دی کامیابی تک پہلوی حکومت دے بہت سارے فیصلےآں دی مخالف کيتی۔ 1341شمسی ہجری نوں ایران دے دوسرے مراجع تقلید جداں خوانساری، حکیم تے مرعشی نجفی دے ہمراہ اصلاحات اراضی[نوٹ ۱] دے بل دے بارے وچ اک ٹلیگراف دے ذریعے اپنی مخالفت دا اعلان کیتا۔[۲۲] اسی سال آپ تے ہور مراجع تقلید نے شاہ نوں ٹلیگرام دے ذریعے «صوبائی کونسل بل»[نوٹ ۲] نوں شریعت دے منافی قانون قرار دتا۔[۲۴] گلپایگانی نے 1341ہجری شمسی نوں محمد رضا پہلوی دی طرف توں اعلان شدہ استصواب رائے[نوٹ ۳] وچ لوگاں دی شرکت نوں حرام قرار دتا۔[۲۵]
اسی طرح واقعہ فیضیہ دے اعتراض وچ دروس دی چھیويں، 15خرداد دے قیام وچ عام لوگاں دے قتل عام تے امام خمینی تے بعض ہور علماء دی گرفتاری دے خلاف بیانیہ دینا، امام خمینی دی ترکی جلاوطنی اُتے دربار دے وزیر نوں قم بلانا، محمد رضا پہلوی دی طرف توں ترویج پانے والی رستاخیز پارٹی وچ شمولیت نوں حرام قرار دینا، بادشاہ دی طرف توں دینی حکومتی ادارے بنانے دے اقدام دی مخالف وچ حوزہ علمیہ دے استقلال دا دفاع، تاریخ ہجری نوں تاریخ شہنشاہی وچ تبدیل کرنے اُتے مخالفت، گورنمنٹ دی طرف توں حساسیت دے باوجود مصطفیٰ خمینی دے لئی مجلس ترحیم دا انعقاد، روزنامہ اطلاعات وچ امام خمینی دی توہین اُتے انہاں دے خلاف تقریر تے 19 دی دے قیام وچ لوگاں دے قتل عام دے خلاف اک ہفتہ درس دی چھیويں انقلاب اسلامی ایران دی کامیابی توں پہلے آپ دی سیاسی سرگرمیاں وچوں بعض نيں۔[۲۶]
گلپایگانی نے انقلاب اسلامی ایران دی کامیابی دے بعد جمہوری اسلامی ایران دی حمایت دی تے انہاں دے نال اچھا رابطہ رکھیا۔[۲۷]
معاشرتی تے سماجی خدمات
سودھوحوزہ علمیہ دے درسی نظام وچ تبدیلی،[۲۸] مجمع اسلامی لندن، دارالقرآن الکریم، قم وچ آیتالله گلپایگانی ہسپتال، دینی مدارس تے مرکز مُعجَمالمسائلالفقہیۃ دی تاسیس آپ دی خدمات وچوں بعض نيں۔[۲۹] آپ دے بیٹے سید جواد گلپایگانی دے بقول حوزہ علمیہ قم دے تعلیمی نظام وچ تحول ایجاد کرکے طلاب توں امتحانات لینے دے لئی اک باقاعدہ پروگرام، حوزہ علمیہ دے مدارس دی جدید طرز اُتے تعمیر، طلاب دی سکونت دے لئی قدیم مدارس دی مرمت تے جدید مدارس دی تعمیر، محققین دی ضرورتاں نوں پورا کرنے دی خاطر مرکز معجم فقہی دی تأسیس، آپ دی بعض ثقافتی فعالیتاں وچ شمار ہُندے نيں۔[۳۰]
1974ء نوں لندن اسلامک سنٹر (Islamic Universal Association) قائم کیتا جو دین اسلام دی ترویج تے شیعہ مذہب توں آشنائی دے لئی بنایا گیا۔[۳۱] تے اسی طرح ایران وچ پہلا دارالقرآن الکریم دا قیام عمل وچ لیایا جس وچ قرآن مجید دا ترجمہ، چھاپ تے نشر دا کم ہونے لگیا تے قرآن مجید توں مخصوص لائبریری تے میوزیم وی قائم کیتا جس وچ قلمی تے چھاپی نسخاں دی جمع آوری ہوگئی۔[۳۲]
وفات
سودھوسیدمحمدرضا گلپایگانی ۲۴ جمادیالثانی ۱۴۱۴ھ نوں بمطابق 9 دسمبر 1994 نوں 98 سال دی عمر وچ قم وچ وفات پائے۔[۳۳] جمہوری اسلامی ایران دی اس وقت دی حکومت نے ست روز سوگ دا اعلان کیتا تے اک دن پورے ملک وچ چھیويں کيتی۔[۳۴]آپ دا جسد خاکی پہلے تہران تے پھر قم وچ تشییع ہويا تے حرم حضرت معصومہ وچ دفن ہويا۔[۳۵] جمہوری اسلامی ایران دے رہبر سیدعلی خامنہ ای نے تہران وچ آپ دے تشییع جنازہ وچ شرکت کيتی۔[۳۶]
حوالے
سودھو- ↑ لطفی، نوری از ملکوت، ۱۳۹۱ش، ص۱۸و۱۹.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ لطفی، نوری از ملکوت، ۱۳۹۱ش، ص۲۷تا۲۹.
- ↑ لطفی، نوری از ملکوت، ۱۳۹۱ش، ص۲۴و۲۵.
- ↑ لطفی، نوری از ملکوت، ۱۳۹۱ش، ص۳۹و۴۰.
- ↑ لطفی، نوری از ملکوت، ۱۳۹۱ش، ص۳۷و۴۰.
- ↑ لطفی، نوری از ملکوت، ۱۳۹۱ش، ص۳۸.
- ↑ «سال روز رحلت حضرت آیت الله العظمی سید محمدرضا گلپایگانی»، حوزہ دی ویب سائٹ، ۸ آذر ۱۳۸۶، دیکھنے دی تاریخ ۱۲ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ لطفی، نوری از ملکوت، ۱۳۹۱ش، ص۴۱.
- ↑ «سال روز رحلت حضرت آیت الله العظمی سید محمدرضا گلپایگانی»، حوزہ ویب سائٹ، ۸ آذر ۱۳۸۶، دیکھنے دی تاریخ ۱۲ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ «سال روز رحلت حضرت آیت الله العظمی سید محمدرضا گلپایگانی»، حوزہ ویب سائٹ، ۸ آذر ۱۳۸۶، دیکھنے دی تاریخ ۱۲ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ داوودی، «بازخوانی زندگی سیاسیاجتماعی آیتالله العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی»، جماران ویب سائٹ، ۱۶ آذر ۱۳۹۲، دیکھنے دی تاریخ ۱۳ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ «سال روز رحلت حضرت آیت الله العظمی سید محمدرضا گلپایگانی»، حوزہ ویب سائٹ، ۸ آذر ۱۳۸۶، دیکھنے دی تاریخ ۱۲ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ لطفی، نوری از ملکوت، ۱۳۹۱ش، ص۵۴.
- ↑ لطفی، نوری از ملکوت، ۱۳۹۱ش، ص۶۱.
- ↑ لطفی، نوری از ملکوت، ۱۳۹۱ش، ص۱۱۴تا۱۱۸.
- ↑ حبیبی، کتابشناسی توصیفی آیتالله العظمی گلپایگانی، ۱۳۹۱، ص۱۹.
- ↑ حبیبی، کتابشناسی توصیفی آیتالله العظمی گلپایگانی، ۱۳۹۱، ص۲۵-۶۵.
- ↑ حسنزاده و شفایی هریسی، «مواضع و اقدامات آیتالله گلپایگانی در قبال سیاستهای حکومت پهلوی »، ص۸۴و۸۹.
- ↑ حسنزاده و شفایی هریسی، «مواضع و اقدامات آیتالله گلپایگانی در قبال سیاستهای حکومت پهلوی »، ص۸۴.
- ↑ داوودی، «بازخوانی زندگی سیاسیاجتماعی آیتالله العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی»، جماران ویب سائٹ، ۱۶ آذر ۱۳۹۲، مشاہدہ دی تاریخ ۱۳ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ داوودی، «بازخوانی زندگی سیاسیاجتماعی آیتالله العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی»، جماران ویب سائٹ، ۱۶ آذر ۱۳۹۲، مشاہدہ دی تاریخ ۱۳ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ سایت جماران.
- ↑ حسنزاده و شفایی هریسی، «مواضع و اقدامات آیتالله گلپایگانی در قبال سیاستهای حکومت پهلوی »، ص۸۸.
- ↑ داوودی، «بازخوانی زندگی سیاسیاجتماعی آیتالله العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی»، جماران ویب سائٹ، ۱۶ آذر ۱۳۹۲، مشاہدے دی تاریخ ۱۳ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ داوودی، «بازخوانی زندگی سیاسیاجتماعی آیتالله العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی»، جماران ویب سائٹ، ۱۶ آذر ۱۳۹۲، دیدهشده در ۱۳ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ داوودی، «بازخوانی زندگی سیاسیاجتماعی آیتالله العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی»، ماران ویب سائٹ، ۱۶ آذر ۱۳۹۲، مشاہدہ دی تاریخ۔ ۱۳ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ «تحول در نظام آموزشی حوزه از خدمات ماندگار آیة الله العظمی گلپایگانی»، حوزہ ویب سائٹ، مشاہدہ دی تاریخ ۱۳ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ «رحلت آیتالله گلپایگانی»، مجله گلبرگ، ش۳۶، ۱۳۸۱، حوزہ ویب سائٹ توں منقول، مشاہدہ دی تاریخ ۱۳ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ «تحول در نظام آموزشی حوزه از خدمات ماندگار آیة الله العظمی گلپایگانی»، وبگاه پایگاه اطلاعرسانی حوزه، دیدهشده در ۱۳ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ جعفریان، رسول، اطلس شیعہ، ۱۳۹۱، ص۶۶۰و۶۶۱.
- ↑ «رحلت آیتالله گلپایگانی»، مجله گلبرگ، ش۳۶، ۱۳۸۱، به نقل از حوزہ ویب سائٹ، مشاہدہ دی تاریخ ۱۳ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ «سال روز رحلت حضرت آیت الله العظمی سید محمدرضا گلپایگانی»، ۸ آذر ۱۳۸۶، حوزہ ویب سائٹ، مشاہدہ دی تاریخ، ۱۲ خرداد ۱۳۹۷.؛ لطفی، نوری از ملکوت، ۱۳۹۱ش، ص۳۰۲.
- ↑ «رحلت آیتالله گلپایگانی»، مجله گلبرگ، ش۳۶، ۱۳۸۱، به نقل از وبگاه پایگاه اطلاعرسانی حوزه، دیدهشده در ۱۳ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ «رحلت آیتالله گلپایگانی»، مجله گلبرگ، ش۳۶، ۱۳۸۱، به نقل از وبگاه پایگاه اطلاعرسانی حوزه، دیدهشده در ۱۳ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ «رحلت آیتالله گلپایگانی»، مجله گلبرگ، ش۳۶، ۱۳۸۱، به نقل از وبگاه پایگاه اطلاعرسانی حوزه، دیدهشده در ۱۳ خرداد ۱۳۹۷.
- ↑ رضا شاہ دی حکومت اس کوشش وچ سی کہ عوام الناس وچ علماء دی اثر و رسوخ تے انہاں دے مقام و منزلت توں استفادہ کردے ہوئے "اصلاحات ارضی" دے مسودے اُتے علماء تے مراجع توں دستخط لی جائے۔ اسی بنا اُتے شاہ نے عید فطر دی مناسبت توں مبارک بادی دے لئے تلگراف بھیجے جس وچ قم تے نجف دے علماء دا اس بل دی موافقت کرنے اُتے شکریہ ادا کیتا۔ اس طرح شاہ ایہ ظاہر کرنا چاہندا سی کہ علماء تے مراجع حکومت دے نال اے۔ آیت اللہ گلپایگانی ہور مراجع منجملہ آیات عظام خوانساری، حکیم تے مرعشی نجفی وغیرہ دے ہمراہ اس بل دی مخالفت وچ اٹھ کھڑے ہوئے۔ آپ اس بل دی منظوری دے خلاف اک تلگراف وچ علماء تے مراجع اس بل دی منظوری وچ کسی طرح دی کردار دی نفی کردے ہوئے اسنوں غیر قانونی قرار دیندے ہوئے علماء دی طرف ایسے امور دی نسبت دینے نوں اک قابل مذمت اقدام قرار دتا۔
- ↑ ۱۶ مہر ماہ ۱۳۴۱ ہ.ش نوں شاہی حکومت نے صوبائی کونسل دے نام توں اک بل دی منظوری دتی۔ اس بل دے مطابق منتخب ارکان توں اسلام دی شرط نوں ختم کیتا تے منتخب ارکان دے لئی اس دے بعد قرآن اُتے حلف اٹھانا لازمی نئيں بلکہ کسی وی آسمانی کتاب اُتے حلف اٹھا سکدے نيں۔ اسی طرح اس بل دے ذریعے عورتاں نوں وی حق رای دہی دتی گئی سی۔ اس بل دی منظوری دے خلاف تمام مراجع نے احتجاج کیتا تے اپنے خدشات توں حکومت نوں آگاہ کیتا اس دوران آیت اللہ گلپایگانی نے اپنا احتجاج تے اعتراض اک بیانیہ دی صورت وچ ایويں دتا: "کیتا اک ایسے ملک وچ جتھے حالے تک مرداں نوں انتخابات وچ آزادی دے نال شرکت کيتی اجازت نئيں ایسے وچ طاقت دے بل بوندے اُتے عورتاں نوں حق رائے دہی دینے دا مطلب عصر حجر دی یاد آوری تے اسلامی معاشرے وچ عورتاں دی توہین نئيں اے ؟" آخر کار جدوں وزیر اعظم نے ایہ جان لیا کہ علماء تے مراجع دے احتجاجات تے اعتراضات دے سامنے مقاومت نئيں دی جا سکدی تو اس نے کابینہ نوں اس بل نوں لغو کرنے دا حکم دتا.[۲۳]
- ↑ ۱۹ دی ۱۳۴۱ ہجری شمسی نوں شاہ نے باقاعدہ طور اُتے اعلان کیتا کہ چھ اصولاں جسنوں بعد وچ "انقلاب سفید" کہیا گیا، نوں ریفرنڈم دے لئی رکھ دتا جائے گا۔ شاہ جو اس مسئلے وچ شخصا خود مجری بن رہیا سی ایہ اعلان کیتا کہ جے آسمان زمین اُتے آئے تے زمین آسمان اُتے چلی جائے تب وی وچ اس کم نوں انجام دے کر ہی رہاں گا۔ علماء نے اس مسئلے وچ وی اپنی مخالفت دا اعلان کیتا تے اس معاملے وچ وی آیت اللہ گلپایگانی نے اک اشتہار دے ذریعے اس شاہی ریفرنڈم دے خلاف اپنے موقف دا اعلان کیتا تے اس دفعہ اسنوں غیر قانونی قرار دیندے ہوئے اوہدی حرمت دا فتوا دتا۔
مآخذ
سودھو- حسن زادہ، اسماعیل و محمدکاظم شفایی ہریسی، «مواضع و اقدامات آیت اللہ گلپایگانی درقبال سیاست ہای حکومت پہلوی»، مطالعات انقلاب اسلامی، ش۳۷، ۱۳۹۳.
- جعفریان، رسول، اطلس شیعہ، تہران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروہای مسلح، چاپ پنجم، ۱۳۹۱.
- حبیبی، سلمان، کتابشناسی توصیفی آیتاللہ العظمی گلپایگانی، قم، ولاء منتظر، چاپ اول، ۱۳۹۱.
- داوودی، «بازخوانی زندگی سیاسیاجتماعی آیتاللہ العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی»، وبگاہ جماران، ۱۶ آذر ۱۳۹۲، مشاہدہ دی تاریخ ۱۳ خرداد ۱۳۹۷.
- «رحلت آیتاللہ گلپایگانی»، مجلہ گلبرگ، ش۳۶، ۱۳۸۱، بہ نقل از حوزہ ویب سائٹ، مشاہدہ دی تاریخ ۱۳ خرداد ۱۳۹۷.
- «سالروز رحلت حضرت آیت اللہ العظمی سید محمدرضا گلپایگانی»، وبگاہ پایگاہ اطلاعرسانی حوزہ، ۸ آذر ۱۳۸۶، مشاہدہ دی تاریخ ۱۲ خرداد ۱۳۹۷.
- لطفی، مہدی، نوری از ملکوت، قم، برگزیدہ، چاپ دوم، ۱۳۹۱.
باہرلے جوڑ
سودھو- مؤسسہ مطالعات تاریخ معاصر ایران؛ جلوہ ہایی از تعامل آیت اللہ العظمی گلپایگانی با نظام اسلامی در آیینہ تصاویر Archived 2021-01-17 at the وے بیک مشین