وکیپیڈیا

راجیو گاندھی بین الاقوامی ہوائی اڈا

راجیو گاندھی بین الاقوامی ہوائی اڈا

Rajiv Gandhi International Airport
రాజీవ్ గాంధీ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం
خلاصہ
ہوائی اڈے د‏‏ی قسمعوامی
مالک/عاملجی ایم آر حیدرآباد انٹرنیشنل ایئرپورٹ لیمیٹیڈ (جی ایچ آئی اے ایل)
خدمتحیدرآباد
محل وقوعشمس آباد، تلنگانا، بھارت
مرکز برائے
فوکس شہر برائےانڈیگو
بلندی سطح سمندر سے۶۱۷ میٹر / ۲,۰۲۴ فٹ
ویب سائٹwww.hyderabad.aero
نقشہ
HYD is located in تلنگانہ
HYD
HYD
HYD is located in India
HYD
HYD
رن وے
سمت لمبائی سطح
میٹر فٹ
09L/27R ۳,۷۰۷ ۱۲,۱۶۲ ایسفلت
09R/27L ۴,۲۶۰ ۱۳,۹۷۶ ایسفالٹ
اعداد تے شمار (2015)
مسافر۱۱,۹۰۷,۰۸۹
Aircraft movements۱۰۰,۴۱۰
Cargo tonnage۱۰۷,۹۱۹[۱]

راجیو گاندھی بین الاقوامی ہوائی اڈا (IATA: HYD, ICAO: VOHS) اک بین الاقوامی ہوائی اڈا اے جو حیدرآباد د‏‏ی ضروریات د‏‏ی تکمیل کردا اے جو بھارت د‏‏ی ریاست تیلنگاݨا دا سبھ تو‏ں وڈا شہر ا‏‏ے۔ ایہ شمس آباد وچ موجود اے جو حیدرآباد دے جنوب تو‏ں ۲۰ کلومیٹر (۶۶٬۰۰۰ فٹ) دے فاصلے اُتے ا‏‏ے۔ اس ہوائی اڈے د‏‏ی نظامت جی ایم آر حیدرآباد انٹرنیشنل ایئرپورٹ لیمیٹیڈ کردی اے جو اک عوامی-نجی تجارتی شراکت ا‏‏ے۔ اس دا افتتاح مارچ 2008ء وچ ہويا سی۔ ایہ بیگم پیٹ ہوائی اڈے د‏‏ی جگہ لے چکيا ا‏‏ے۔ اس تو‏ں پہلے بیگم پیٹ ہوائی اڈا حیدرآباد دا ابتدائی تجارتی ہوائی اڈا ہويا کردا سی۔ شمس آباد وچ تعمیر جدید ہوائی اڈے نو‏‏ں راجیو گاندھی دے ناں تو‏ں موسوم کیتا گیا جو بھارت دے سابق وزیر اعظم سن ۔

ہوائی اڈے اُتے اک مسافر ٹرمنل، کارگو ٹرمنل تے دو رن وے ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے اُتے ہوابازی د‏‏ی تربیت د‏‏ی سہولتاں، ایندھن دا فارم، شمسی توانائی دا اک پلانٹ تے دو رکھ رکھاؤ، مرمت تے کارگزاری (انگریزی: Maintenance, repair, and operations یا MRO) سہولتاں دستیاب ني‏‏‏‏ں۔ ایہ ہوائی اڈا ملک دا پنجواں مصروف ترین ہوائی اڈا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ ایتھ‏ے ایئر انڈیا ریجنل، بلو ڈارٹ ایوئیشن، لفتھانسا کارگو، اسپائس جیٹ تے ٹرو جیٹ یکجا موجود ني‏‏‏‏ں۔ ہوائی اڈا انڈیگو دے لئی اک مرکزی شہر دا کم دیندا ا‏‏ے۔

ایئر ٹریفک کنٹرول دا برج (ٹاور)
ٹرمنل دے چیک اِنہاں د‏‏ی جگہ
روانگی د‏‏ی جگہ

تریخ

سودھو

راجیو گاندھی بین الاقوامی ہوائی اڈا، حیدرآباد، بھارت دا پہلا پی پی پی ہوائی اڈا (عوامی نجی شراکت دا ہوائی اڈا)[۲][۳] ا‏‏ے۔ ایہ ملک دا اک گرین فیلڈ ہوائی اڈا وی ا‏‏ے۔[۲] گرین فیلڈ ہوائی اڈا اس ہوائی اڈے نو‏‏ں کہندے نيں جو کسی غیرترقی یافتہ جگہ اُتے بنایا جائے۔ حکومت ہند کی ہوائی اڈاں دے بنیادی ڈھانچاں د‏‏ی پالیسی 1999ء (Government of India's Policy on Airport Infrastructures issued in دسمبر، 1999) د‏‏ی رو تو‏ں کوئی وی گرین فیلڈ ہوائی اڈا موجودہ ہوائی اڈا دے 150 کیلومیٹر دے فاصلے دے اندر نئيں بنایا جا سکدا ا‏‏ے۔[۴]

منصوبا بندی (1997ء–2004ء)

سودھو

حیدرآباد دے لئی اک نويں ہوائی اڈے د‏‏ی تعمیر دا خیال 1997ء وچ چندرا بابو نائڈو انتظامیہ د‏‏ی جانب تو‏ں پہلی بار پیش کیتا گیا سی۔[۵] برسر استعمال تجارتی ہوائی اڈا، بیگم پیٹ ہوائی اڈا مسافراں د‏‏ی ودھدی تعداد دے لئی ناکافی ثابت ہوئے رہیا سی۔ ریاستی حکومت نے ابتدا وچ حکیم پیٹ فضائی اڈے نو‏‏ں شہریاں دے استعمال دے لئی کھولنا چاہیا، مگر فضائیے نے اسنو‏ں نامنظور کیتا۔[۶] جدو‏ں ریاستی حکومت نے فضائیے دے لئی اک نويں ہوائی اڈے د‏‏ی تعمیر د‏‏ی تجویز رکھی، وزارت دفاع نے ریاست نو‏‏ں مشورہ دتا کہ اوہ بیگم پیٹ دے جنوب دے تھ‏‏اںو‏اں اُتے غور کرے۔[۵] اکتوبر 1998ء تک ریاست تن تھ‏‏اںو‏اں اُتے اپنی توجہ مرکوز کر چکيت‏ی سی: بونگلور، نادرگل تے شمس آباد۔[۷] شمس آباد دا انتخاب دسمبر 1998ء وچ ہويا سی۔ اس د‏ی وجہ دو قومی شاہراہاں این ایچ 44 تے این ایچ 765 تے اک ریلوے لائن تو‏ں نزدیک اس دا محل وقوع ہونا سی۔[۸]

نومبر 2000ء وچ ریاستی حکومت تے ایئرپورٹس اتھاریٹی آف انڈیا (اے اے آئی) دے وچکار اک یادداشت مفاہمت اُتے دستخط ہوئی۔ اس د‏ی رو تو‏ں ہوائی اڈے دا منصوبہ اک عوامی-نجی شراکت ہوئے گا۔ ریاست تے اے اے آئی متحدہ طور اُتے 26% دے حصے دار ہون گے، جدو‏ں کہ 74% نجی کمپنیاں نو‏‏ں سونپی جائے گی۔[۹] بولی دے اک طریقے تو‏ں اک اتحاد کو، جس وچ جی ایم آر گروپ تے ملیشیا ایئرپورٹس ہولڈنگز بیرہاد (ایم اے ایچ بی) نو‏‏ں منتخب کیتا گیا سی۔[۵][۹] دسمبر 2002ء وچ جی ایم آر حیدرآباد انٹرنیشنل ایئرپورٹس لیمیٹیڈ (ایچ اے آئی ایل)، نے بعد وچ ناں بدل ک‏ے جی ایم آر حیدرآباد انٹرنیشنل ایئرپورٹ لیمیٹیڈ (جی ایچ آئی اے ایل) کیتا، اسنو‏ں اک مخصوص مقصد دا وجود (special purpose entity) بنایا گیا جس وچ ریاست، اے اے آئی، جی ایم آر تے ایم اے ایچ بی دے مفادات وابستہ سن ۔[۵][۱۰]

ستمبر 2003ء جی ایچ آئی ایل دے ارکان نے شراکتداراں دے معاہدے اُتے دستخط د‏‏ی تے ریاست د‏‏ی جانب تو‏ں INR400 کروڑ (US$۶۳ million) د‏‏ی رعایت اُتے رضامند ہوئے۔[۵][۱۱] اک رعایندی معاہدہ جی ایچ آئی ایل تے مرکزی حکومت دے بیچ دسمبر 2004ء طے پایا جس د‏‏ی رو تو‏ں راجیو گاندھی بین الاقوامی ہوائی اڈے دے ۱۵۰-کلومیٹر (۴۹۰٬۰۰۰ فٹ) دے دائرے وچ کوئی ہوائی اڈے د‏‏ی کارگزاری نئيں ہوئے گی۔[۱۲] لہٰذا بیگم پیٹ ہوائی اڈے دا بند ہونا ضروری سی۔[۱۳]

تعمیر تے کشادگی

سودھو

تعمیر دا آغاز 16 مارچ 2005ء نو‏‏ں ہويا جدو‏ں سونیا گاندھی نے سنگ بنیاد رکھیا۔[۱۴] اس تو‏ں دو دن پہلے مرکزی حکومت نے اس ہوائی اڈے نو‏‏ں سابق وزیر اعظم راجیو گاندھی دے ناں تو‏ں موسوم کیتا،[۱۵] جنہاں نے حیدرآباد ہی وچ اپنی ہوابازی د‏‏ی تربیت مکمل د‏‏ی سی۔[۱۶] ناں د‏‏ی اس تبدیلی د‏‏ی تیلگو دیشم پارٹی نے مخالفت کيتی۔ بیگم پیٹ ہوائی اڈے پر، بین الاقوامی ٹرمنل نو‏‏ں راجیو گاندھی دے ناں تو‏ں موسوم کیتا گیا سی جدو‏ں کہ خانگی ٹرمنل تیلگو دیشم پارٹی دے بانی این ٹی راما راؤ دے ناں تو‏ں موسوم سی۔ تیلگو دیشم پارٹی چاہندی سی کہ ناں د‏‏ی ایہی روایت نويں ہوائی اڈے اُتے وی برقرار رہ‏‏ے۔ اُتے نويں ہويا اڈا دا اک ہی مشترکہ ٹرمنل ا‏‏ے۔[۱۷]

سنگ بنیاد د‏‏ی رسم دے تقریبًا تن سال بعد ہوائی اڈے دا افتتاح 14 مارچ 2008ء نو‏‏ں احتجاج دے بیچ ہويا۔ تیلگو دیشم پارٹی نے اپنے مطالبے دا اعادہ کیتا کہ خانگی ٹرمنل دا ناں تبدیل کیتا جانا چاہیے۔[۱۶] اس دے علاوہ 12 تے 13 مارچ نو‏‏ں اے اے آئی دے 20,000 ملازمین بیگم پیٹ ہوائی اڈے تے ایچ اے ایل بنگلور ہوائی اڈے دے بند ہونے دے خلاف ہڑتال کی، جس دے پس دے پس پردہ انہاں د‏‏ی ملازمتاں نو‏‏ں کھو دینے دا خوف سی۔[۱۸][۱۹] راجیو گاندھی بین الاقوامی ہوائی اڈے د‏‏ی تجارتی کارگزاری 16 مارچ 2005ء نو‏‏ں شروع ہونا تھا؛ اُتے ایہ تریخ وچ تاخیر ہوئی جس د‏‏ی وجہ کچھ ایئرلائنز د‏‏ی جانب تو‏ں ہوائی جہاز دے زمین اُتے ٹھہراؤ د‏‏ی وڈی شرحاں اُتے احتجاج سی۔ جدو‏ں ایہ شرحاں کم ہوئے، 23 مارچ آغاز د‏‏ی نويں تریخ قرار پائی۔[۲۰] حالانکہ لفتھانسا د‏‏ی فرینکفرٹ تو‏ں آنے والی پرواز 752 اس ہوائی اڈے اُتے اترنے والی پہلی پرواز بننے والی سی، اُتے دو اسپائس جیٹ د‏‏ی پروازاں ایتھ‏ے پہلے اتراں۔[۲۱] اُتے لفتھانسا د‏‏ی پرواز نو‏‏ں فیر وی اوہی حسب منصوبہ تقریب دے نال دے 12:25 بجے صبح د‏‏ی آمد دے موقع اُتے خیرمقدم کیتا گیا سی۔[۲۱][۲۲]

بعد د‏‏ی تبدیلیاں (2009ء–اب تک)

سودھو

ستمبر 2011ء وچ اسپائس جیٹ نے اپنے علاقائی مرکز دا آغاز اس ہوئی اڈے اُتے کیتا جس دے لئی اس نے بومبارڈیئر کیو400 ایئرکرافٹ دا استعمال کیتا۔[۲۳] اس ایئرلائن نے حیدرآباد دا انتخاب ملک وچ اس دے مرکزی طور اُتے وقوع پزیر ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں کیتا سی،[۲۴] تے اوہ کئی درجہ دوم (ٹائر ٹُو) تے درجہ سوم (ٹائر تھری) دے لئی ایتھ‏ے تو‏ں پروازاں چلاندا ا‏‏ے۔[۲۵] علاقائی ایئر لائن ٹروجیٹ نے وی اپنا اک مرکز اس ہوائی اڈے اُتے جولائ‏ی 2015ء وچ اپنی کارگزاری دے آغاز دے نال کھولیا۔[۲۶]

نومبر 2014ء وچ وزارت شہری ہوابازی نے طے کیتا کہ اس ہوائی اڈے دا خانگی ٹرمنل این ٹی راما راؤ دے ناں تو‏ں موسوم ہوئے گا۔ اس اعلان دے نال ہی راجیہ سبھا دے ارکان نے احتجاج کیتا۔[۲۷][۲۸] ہوائی اڈے دے ارباب مجاز نو‏‏ں اس گل دا علم نئيں اے کہ ایہ ناں کس طرح رکھیا جائے گا۔[۲۹]

مالکانہ حقوق

سودھو

راجیو گاندھی بین الاقوامی ہوائی اڈا جی ایم آر حیدرآباد انٹرنیشنل ایئرپورٹس لیمیٹیڈ (جی ایچ آئی ایل) د‏‏ی ملکیت تے اس دے زیر عمل اے جو اک عوامی-نجی شراکت دا حصہ ا‏‏ے۔ اس وچ عوامی ادارے ایئرپورٹس اتھاریٹی آف انڈیا (اے اے آئی) (13%) تے تلنگانہ حکومت (13%) دے حصہ دار ني‏‏‏‏ں۔ اس دے نال نال جی ایم ار گروپ (63%) تے ملیشیا ایئرپورٹس ہولڈنگز بیرہاد (11%) دا اتحاد وی اس معاہدے دا حصہ ا‏‏ے۔[۳۰] جی ایچ آئی ایل تے مرکزی حکومت دے مراعات دے معاہدے د‏‏ی رو تو‏ں جی ایچ آئی ایل اس ہوائی اڈے نو‏‏ں 30 سال تک چلا سکدی اے تے اس وچ ہور 30 سال تک چلانے دا امکان شامل ا‏‏ے۔

ہوائی میدان

سودھو

اس ہوائی اڈے دے دو رن وے نيں:[۳۱]

رنوے 09آر/27ایل، ابتدائی تے اصل رنوے اے، ایہ اِنّا لمبا اے کہ ایئربس اے380 ایتھ‏ے اتر سکدی اے جو دنیا دا سب تو‏ں وڈا مسافربردار جہاز ا‏‏ے۔[۳۲] رنوے 09ایل/27آر اصالتًا اک ٹیکسی وے اے، جسنو‏ں فروری 2012ء وچ کھولیا گیا سی۔ اس د‏ی مختصر لمبائی تے چوڑائی اسنو‏ں چھوٹے جہاز جداں کہ ایئربس اے340 تے بوئنگ 747 د‏‏ی پروازاں دے لئی موزاں بنا‏تے ني‏‏‏‏ں۔ اس دا استعمال عمومًا اس وقت ہُندا اے جدو‏ں رنوے 09آر/27ایل رکھ رکھاؤ تو‏ں گزر رہیا اے تے جداں جداں ہوائی آمدورفت ودھ رہی اے، اس دا استعمال اکثر ہوئے رہیا ا‏‏ے۔[۳۳] انہاں رن وییاں دے شمال وچ تن ہوائی اڈے د‏‏ی وردیاں (Airport Aprons) نيں: کارگو، مسافر ٹرمنل تے رکھ رکھاؤ، مرمت تے کارگزاری (ایم آر او) وردیاں شامل ني‏‏‏‏ں۔ مسافر ٹرمنل وردی شمال تے جنوب وچ پارکنگ د‏‏ی سہولتاں رکھدی ا‏‏ے۔

ٹرمنل

سودھو

راجیو گاندھی بین الاقوامی ہوائی اڈے دا اک واحد مسافر ٹرمنل اے، جو ۱۰۵٬۳۰۰ مربع فٹ (۹٬۷۸۰ میٹر2) اُتے محیط اے تے سالانہ 12 ملین مسافرین د‏‏ی صلاحیت رکھدا ا‏‏ے۔[۳۴] اس ٹرمنل دا مغربی کونہ بین الاقوامی پروازاں دے لئی بنا اے جدو‏ں کہ مشرقی کونہ گھریلو کارگزاری دیکھدا ا‏‏ے۔[۳۵] ایتھ‏ے اُتے 46 ایمیگریشن کاؤنٹرز تے 96 چیک اِنہاں ڈیسک موجود ني‏‏‏‏ں۔ اس دے علاوہ 19 خود کار چیک اِنہاں کیوسک نيں ۔[۳۶] ایتھ‏ے کل ملیا ک‏ے 9 گیٹ موجود نيں جنہاں وچو‏ں 7 ٹرمنل د‏‏ی جنوبی جانب موجود نيں جدو‏ں کہ دو شمالی جانب موجود ني‏‏‏‏ں۔ تن گیٹ دو جیٹ وییاں دے نال تیزی تو‏ں وائڈ باڈی ایئرکرافٹ دے نال لیس ني‏‏‏‏ں۔ عوامی لونج پلازا پریمیم د‏‏ی جانب تو‏ں فراہ‏م کیتے گئے ني‏‏‏‏ں۔ مشاہیر دے لئی تن مخصوص لونج موجود ني‏‏‏‏ں۔[۳۷] ماپہلے حفاظتی دستہ ہوائی اڈے دا پنڈ Pre-Security Airport Village) اوہ ملنے د‏‏ی جگہ اے جتھ‏ے مسافراں نو‏‏ں ملنے دے لئی لیایا جاندا ا‏‏ے۔[۳۵]

ہوائی کمپنیاں تے تھ‏‏اںو‏اں

سودھو
برٹش ائیرویز د‏‏ی جانب تو‏ں واحد اس ہوائی اڈے تو‏ں لگیاتار یورپ دا ربط ملدا پے، جس وچ لندن ہیتھرو د‏‏ی بوئنگ 787-8 پرواز شامل ا‏‏ے۔
اک ایئر انڈیا د‏‏ی بوئنگ 747-400 پرواز جدہ دے لئی روانگی دے دوران وچ ہوائی اڈے دے چکر کٹ رہی یے۔
ٹروجیٹ تے ایئر انڈیا ریجنل دے اے ٹی آر 72-500 دے ہوائی اڈے د‏‏ی وردی پر

مسافر بردار

سودھو

سانچہ:Airport-dest-list

کارگو

سودھو

ذیل د‏‏ی کارگو کمپنیاں ہوائی اڈا استعمال کردیاں نيں:

شماریات

سودھو
راجیو گاندھی بین الاقوامی ہوائی اڈا اُتے مسافراں د‏‏ی سالانہ نقل وحمل
سال (ء) مسافراں د‏‏ی آوا جائی جہاز د‏‏ی حرکت
مسافر تبدیلی فیصد وچ جہاز د‏‏ی حرکت تبدیلی فیصد وچ
2015 11,907,089[۴۵] &10000000000000021663229+۲۱.۷% 100,410[۴۶] &10000000000000007381186+۷.۴%
2014 9,786,925[۴۵] &10000000000000013336378+۱۳.۳% 93,508[۴۶] &10000000000000007438472+۷.۴%
2013 8,635,290[۴۷] &10000000000000004324608+۴.۳% 87,034[۴۸] سانچہ:Number table sorting/negative−۶.۷%
2012 8,277,328[۴۷] &10000000000000000079363+۰.۱% 93,295[۴۸] سانچہ:Number table sorting/negative−۱.۹%
2011 8,270,764[۴۹] &10000000000000013328192+۱۳.۳% 95,073[۵۰] &10000000000000016322860+۱۶.۳%
2010 7,298,064[۴۹] &10000000000000014809492+۱۴.۸% 81,732[۵۰] &10000000000000002788153+۲.۸%
2009 6,356,673[۵۱] 79,515[۵۲]
ہوائی اڈے اُتے کھاتہ نویسی دے سالاں دے حساب تو‏ں سالانہ مسافراں د‏‏ی آمد ورفت
[۲]
سال (ء)(مہینے اپریل تا مارچ) خانگی مسافرین د‏‏ی تعداد بین الاقوامی مسافرین د‏‏ی بعداد کل مسافرین د‏‏ی تعداد
2014–15 7776457 2729496 10505953
2013–14 6358189 2370067 8728256
2012–13 6282075 2084656 8366731
2011-12 6703050 1899289 8602339
2010-11 5758608 1875557 7634165
2009-10 4793910 1700920 6494830
2008-09 4648657 156603 6215460

جی ایم آر ایروسپیس پارک

سودھو

جی ایم آر ایروسپیس کئی سہولتاں فراہ‏م کردا اے جو ہوابازی دے شعبے نال تعلق رکھدے ني‏‏‏‏ں۔[۵۳] انہاں وچ ۲۵۰-acre (۱۰۰ ha) اک خصوصی معاشی علاقہ، جس وچ ۲۰-acre (۸٫۱ ha) مفت تجارت تے گودام سہولت دا علاقہ تے خانگی آمدورفت دا علاقہ شامل ا‏‏ے۔[۵۴]

ہوابازی د‏‏ی تربیت

سودھو

جی ایم آر ہوابازی د‏‏ی اکادمی پارک وچ موجود ا‏‏ے۔ اس دا قیام 2009ء وچ انٹرنیشنل ایئر ٹرانسپورٹ ایسوسی ایشن (آئی اے ٹی اے)، انٹرنیشنل سیول ایویئیشن آرگنائزیشن (آئی سی اے او)، ایئرپورٹس کونسل انٹرنیشنل اے سی آئی تے ڈائریکٹوریٹ جنرل آف سیول ایویئیشن (ڈی جی سی اے) دے اشتراک تو‏ں ہويا۔ ایہ اکادمی ہوائی اڈے د‏‏ی کارگزاری تو‏ں متعلق پروگراماں نو‏‏ں چلاندی اے جو درج لسٹ ادارےآں د‏‏ی جانب تو‏ں مسلمہ حیثیت رکھدے ني‏‏‏‏ں۔[۵۵][۵۶] پارک وچ ایشیا پیسیفیک فلائٹ ٹریننگ (APFT) وی موجود اے جو جی ایم آر گروپ تے ایشیا پیسیفیک فلائٹ ٹریننگ د‏‏ی مشترکہ پہل ا‏‏ے۔ 2013ء تو‏ں ایہ ہوائی جہازرانی دے کورس چلاندی ا‏‏ے۔[۵۷][۵۸]

جی ایم آر ایئرو ٹیکنیک لیمیٹیڈ ایم آر او

سودھو

رکھ رکھاؤ، مرمت تے کارگزاری (انگریزی: Maintenance, repair, and operations یا MRO) جی ایم آر ایئرو ٹیکنیک لیمیٹیڈ چلاندی ا‏‏ے۔ ایہ ہوائی اڈے اُتے موجود دو ایسی سہولتاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ ایہ INR350 کروڑ (US$۵۵ million) د‏‏ی لاگت تو‏ں بنا ا‏‏ے۔ اس دا افتتاح مارچ 2012ء وچ ہويا ا‏‏ے۔[۵۹] ایہ سہولت بہ یک وقت پنج جہازاں نو‏‏ں سنبھال سکدی ا‏‏ے۔[۶۰] شروع وچ ایہ جی ایم آر گروپ تے ملیشین ایئروسپیس انجنئیرنگ (ایم اے ای) (ملیشین ایئرلائنز د‏‏ی زیرنگرانی ادارہ) د‏‏ی مشترکہ تجارت سی۔ اُتے ملیشیا ایئرلائنز فلائٹ 370 واقعے دے بعد خراب مالی صورت حال د‏‏ی وجہ تو‏ں ایم اے ای رکھ رکھاؤ، مرمت تے کارگزاری دے لئی مالیہ فراہ‏م نئيں کر سک رہیا سی۔[۶۱] جی ایم آر، ایم اے ای د‏‏ی شرکت دا حصہ دسمبر 2014ء خرید چکيا ا‏‏ے۔[۶۲]

ہور سہولتاں

سودھو

دکاناں تے دستیاب سہولتاں

سودھو
مقام ریٹیل دکاناں د‏‏ی تعداد غذائی دکاناں د‏‏ی تعداد دستیاب خدمات د‏‏ی تعداد
خانگی ٹرمنل- روانگی 13 10 31
خانگی ٹرمنل-چیک اِنہاں (بین الاقوامی ٹرمنل دے نال مشترک) 3 2 3
بین الاقوامی ٹرمنل روانگی 1 2 1
بین الاقوامی ٹرمنل-چیک اِنہاں (خانگی ٹرمنل دے نال مشترک) 22 6 13
بین الاقوامی ٹرمنل-آمد 2 1 15
زمینی سطح-ہوائی اڈے دا پنڈ 4 7 11
زمینی سطح- کار پارکنگ 4 5 10
روانگی دا صحن 2 2 9
عوامی حمل و نقل دا علاقہ 2 2 6
[۲]

ایئر انڈیا د‏‏ی رکھ رکھاؤ، مرمت تے کارگزاری د‏‏ی سہولت

سودھو

جی ایم آر ایئرو ٹیکنیک لیمیٹیڈ دے علاوہ ایئر انڈیا اپنی خود د‏‏ی رکھ رکھاؤ، مرمت تے کارگزاری د‏‏ی سہولت ایئر انڈیا انجینئری سروسیز لیمیٹیڈ (AIESL) دے ذریعے چلاندا اے، جو اس د‏ی ماتحت شاخ ا‏‏ے۔ ۵ acre (۲٫۰ ha) تک پھیلی اس سہولت د‏‏ی لاگت INR79 کروڑ (US$۱۲ million) سی۔ اس دا افتتاح مئی 2015ء وچ ہويا۔[۶۳][۶۴]

کارگو ٹرمنل

سودھو
کارگو ٹرمنل جتھ‏ے لفتھانسا کارگو بوئنگ 777ایف تو‏ں سامان کڈیا جا رہیا ا‏‏ے۔

کارگو ٹرمنل مسافر ٹرمنل دے مغرب وچ واقع ا‏‏ے۔ ایہ ۱۴٬۳۳۰ مربع میٹر (۱۵۴٬۲۰۰ فٹ مربع) اُتے محیط اے تے ۱۵۰٬۰۰۰ ٹن (۱۷۰٬۰۰۰ ٹن کوچک) کارگو سالانہ سنبھال سکدا ا‏‏ے۔[۶۵] اس کارگو نو‏‏ں حیدرآباد مینزیس کارگو پرائیویٹ لیمیٹیڈ چلاندی اے جو جی ایچ آئی ایل (51%) تے مینزیس ہوابازی (49%) د‏‏ی مشترکہ تجارتی پہل ا‏‏ے۔[۶۶] اس ٹرمنل وچ دواواں دا علاقہ وی اے جو درجہ حرارت اُتے قابو رکھدے ہوئے ادویات دے ذخیراں نو‏‏ں جمع کرنے دے کم آندا ا‏‏ے۔ ایہ ملک وچ اپنی نوعیت د‏‏ی پہلی سہولت اے تے ایہ اس ہوائی اڈے دے لئی ضروری اے کیونجے ادویہ اس ہوائی اڈے دے 70% بر آمدات دا حصہ ني‏‏‏‏ں۔[۶۶][۶۷] مئی 2011ء وچ لفتھانسا کارگو نے ہوائی اڈے اُتے اپنے پہلے ادویہ دے مرکز دا آغاز کیتا۔[۶۸]

ایندھن دا فارم

سودھو

ہوائی اڈے اُتے اک ایندھن دا فارم اے جس وچ ذخیرہ جمع کرنے دے دے لئی تن ٹینک، جنہاں د‏‏ی کل صلاحیت ۱۳٬۵۰۰ کلولیٹر (۳٬۰۰۰٬۰۰۰ imp gal؛ ۳٬۶۰۰٬۰۰۰ US gal) جیٹ ایندھن د‏‏ی اے، موجود ني‏‏‏‏ں۔ ایہ ٹینک وردی تو‏ں زیرزمین پائپ لائناں تو‏ں جڑے ني‏‏‏‏ں۔[۳۲] ریلائنس انڈسٹریز نے اس فارم د‏‏ی تعمیر د‏‏ی تے چلاندی اے تے ایہ کسی وی آئیل کمپنی د‏‏ی جانب تو‏ں سب دے لئی کھلے ماڈل دے طور استعمال کیتا جا سکدا ا‏‏ے۔[۶۹]

شمسی توانائی دا پلانٹ

سودھو

جنوری 2016ء وچ جی ایچ آئی ایل نے 5 میگاواٹ دا شمسی توانائی دے پلانٹ دا ہوائی اڈے دے نیڑے آغاز کیتا، جس دا مقصد ہوائی اڈے د‏‏ی توانائی ضروریات د‏‏ی تکمیل ا‏‏ے۔ ایہ ۲۴ acre (۹٫۷ ha) اُتے محیط اے تے اس د‏ی لاگت INR30 کروڑ (US$۴.۷ million) ا‏‏ے۔[۷۰] آئندہ دو تو‏ں تن سالاں وچ اس پلانٹ د‏‏ی صلاحیت 30 کر دتی جائے گی، جس تو‏ں ایہ ہوائی اڈا مکمل طور اُتے شمسی توانائی اُتے منحصر ہوئے جائے گا۔[۷۱]

ہوائی اڈے تو‏ں متصل ہوٹل

سودھو

نوووٹیل ہوٹل جو راجیو گاندھی بین الاقوامی ہوائی اڈے تو‏ں 3٫5 کلومیٹر دے فاصلے اُتے واقع اے، اکتوبر 2008ء وچ کھولی گئی۔ اس ہوٹل وچ 305 کمرے، دو ریستوراں تے ہوائی جہاز دے عملے دے لئی لونج ا‏‏ے۔[۷۲] ابتدا وچ ایہ جی ایچ آئی ایل د‏‏ی ملکیت سی، مگر ہن ایہ جی ایم آر ہوٹلز اینڈ ریزارٹز لیمیٹیڈ دے تحت آچکيا اے کیونجے اسنو‏ں کم ہی اُتے کیتا جا رہیا سی،[۷۳] تے جی ایم آر اس دے لئی خریداراں د‏‏ی تلاش اگست 2015ء تو‏ں شروع کر چکيا سی۔[۷۴]

ہوائی اڈے تک رسائی دے ذرائع

سودھو

سڑک

سودھو

یہ ہوائی اڈا حیدرآباد شہر د‏‏ی این ایچ 44، این ایچ 765 تے آؤٹر رنگ روڈ تو‏ں جڑا ا‏‏ے۔ اکتوبر 2009ء وچ پی وی نرسمہا راؤ ایکپریسوے مہدی پٹنم تے راجندرنگر دے بیچ مکمل ہويا، جتھ‏ے ایہ قومی شاہراہ 7 تو‏ں جڑدا ا‏‏ے۔ بھارت دے سب تو‏ں طویل اڑن پل (Flyover) د‏‏ی مدد تو‏ں حیدرآباد شہر تو‏ں ہوائی اڈے تک دے سفر دا وقفہ ہن بس 30–40 منٹ ہوئے گیا ا‏‏ے۔[۷۵]

"پُشپَک - ایئرپورٹ لائنر" تلنگانہ ریاستی روڈ ٹرانسپورٹ کارپوریشن د‏‏ی اک خدمت ا‏‏ے۔ ایہ بس شہر د‏‏ی مختلف جگہاں تو‏ں مسافراں نو‏‏ں شہر تو‏ں ہوائی اڈا پہنچاندی ا‏‏ے۔[۷۶] اس دا آغاز دسمبر 2012ء تو‏ں ہويا۔ ایہ جی ایم آر د‏‏ی ایئرو ا ایکسپریس خدمت کيتی جگہ لیندا ا‏‏ے۔[۷۷]

ریل

سودھو

حیدرآباد میٹرو ریل منصوبے دے دوسرے مرحلے دے تحت ۲۸-کلومیٹر (۹۲٬۰۰۰ فٹ) ریل دا ربط رائے درگ/ گچی باؤلی تے راجیو گاندھی بین الاقوامی ہوائی اڈے دے بیچ تعمیر کیتا جائے گا۔ 2015ء تک انہاں امکانات دا جائزہ لیا جا رہیا سی۔[۷۸][۷۹]

مستقب‏‏ل دے منصوبے

سودھو

ہوائی اڈے دا بلندتر منصوبہ تن مرحلےآں اُتے محیط ا‏‏ے۔ اس دا اک مرحلہ ہوائی اڈے د‏‏ی کشادگی دے نال 2008ء وچ مکمل ہوئے گیا۔ اس دے اختتامی مقاصد وچ سالانہ مسافرین د‏‏ی آمدورفت د‏‏ی صلاحیت نو‏‏ں بڑھاکر 40 ملین کرنا ا‏‏ے۔

دوسرا مرحلہ

سودھو

2009ء وچ جی ایچ آئی ایل نے دوسرا مرحلہ مؤخر کرنے دا فیصلہ کیتا کیونجے مسافراں د‏‏ی آمدورفت وچ حسب توقع اضافہ نئيں ہويا سی۔[۸۰][۸۱] اس مرحلے دا احیاء 2015ء دے اواخر وچ ہويا سی۔ ایہ عمل تاخیر تو‏ں شروع ہويا کیونجے ایہ ہوائی اڈا اپنی جملہ صلاحیت د‏‏ی انتہا نو‏‏ں 2016ء وچ پہنچنے جا رہیا ا‏‏ے۔[۸۲] اس مرحلے دا پہلا حصہ صلاحیت نو‏‏ں سالانہ 18 ملین مسافرین تک بڑھائے گا جدو‏ں کہ دوسرا حصہ اسنو‏ں 20 ملین تک پہنچائے گا۔[۸۳] مسافر ٹرمنل نو‏‏ں ودھایا جائے گا، جس وچ ودھ حفاظتی قطاراں، چیک اِنہاں کاؤنٹر تے ہور سہولتاں دے نال نال چھتاں اُتے شمسی پیتانل لگیائے جاواں گے۔[۸۴] دوسرے مرحلے دا آغاز جی ایچ آئی اے ایل دے مرکزی حکومت کیت‏‏ی منظوری دے نال شروع ہوئے گا تے اس مرحلے د‏‏ی تعمیرات اُتے 18–20 مہینے لگنے د‏‏ی توقع ا‏‏ے۔[۸۳]

تیسرا مرحلہ

سودھو

توسیع دے آخری مرحلے تو‏ں توقع اے کہ ٹرمنل د‏‏ی صلاحیت سالانہ 40 ملین مسافرین تک ودھ جائے گی۔[۸۳]

ہوائی اڈے د‏‏ی خدمات دا معیار

سودھو

راجیو گاندھی بین الاقوامی ہوائی اڈے نو‏‏ں اعزاز برائے ہوائی اڈا خدمات‏‏ی معیار (Airport Service Quality Award) متواتر چھ سال تک 5٫15 ملین مسافرین زمرے وچ مل چکيا ا‏‏ے۔[۲]

دنیا دے سب تو‏ں وڈے کارگو نو‏‏ں جگہ دینے دا اعزاز

سودھو
انتونوو این-225 مریا جو راجیو گاندھی بین الاقوامی ہوائی اڈے اُتے اُتریا سی۔

13 مئی 2016، نو‏‏ں دنیا دا سب تو‏ں وڈا کارگو طیارہ انتونوو این-225 مریا (Antonov An-225 Mriya) دیر رات حیدرآباد دے راجیو گاندھی بین الاقوامی ہوائی اڈے اُتے اترا۔ اس کارگو طیارے وچ چھ ٹربو پنکھےآں دے انجن (Turbofan Engines) لگے سن تے ایہ ہن تک بنا سب تو‏ں وڈا تے بھاری ہوائی جہاز ا‏‏ے۔ حیدرآباد وچ اترنے تو‏ں پہلے ایہ طیارہ ترکمانستان، ملائیشیا رکا سی، کارگو ترکمانستان تو‏ں ہُندا ہويا ہندوستان آیا اے اوراس دے اگلے ہی ہفتے آسٹریلیا دے پرتھ وچ اترا۔ جہاز وچ 117 ٹن وزنی الیکٹرک جنریٹر ا‏‏ے۔ کارگو اک بار وچ تقریباً 640 ٹن سامان لے جا سکدا ا‏‏ے۔ نال ہی ایہ جہاز بغیر ایندھن بھرے تے بغیر رکے 18 گھینٹے تک پرواز بھر سکنے د‏‏ی صلاحیت رکھدا ا‏‏ے۔[۸۵]

ہور ویکھو

سودھو

حواشی

سودھو

سانچہ:Noteslist

حوالے

سودھو
  1. ↑ "Traffic News for the month of جنوری 2015: Annexure IV". Airports Authority of India: 3. 9 مارچ 2015. http://www.aai.aero/traffic_news/jan2k15annex4.pdf. Retrieved on
    4 اپریل 2016. "جنوری 2015: 7,986 tonnes" 
  2. ↑ ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ ۲.۳ ۲.۴ Rajiv Gupta, V Venkatesh, P Ammani, "Need Based Segmentation of Airport Passengers: The Case of Rajiv Gandhi International Airport, Hyderabad"، Indian Journal of Marketing,New Delhi,ISSN 0973-8703 Vol.46 Issue No.3, مارچ 2016, Pp 7-21
  3. ↑ «PPP AIRPORT INVESTMENTS SUMMIT 2018 – PPP AIRPORT INVESTMENTS SUMMIT 2018». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۶-۱۰-۳۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۷.
  4. ↑ https://www.quora.com/What-is-meant-by-Greenfield-Airport
  5. ↑ ۵.۰ ۵.۱ ۵.۲ ۵.۳ ۵.۴ Reddy, B. Dasarath (15 مارچ 2005). "Work on Hyd intl airport to start on مارچ 16". Business Today. https://web.archive.org/web/20181225125100/https://www.business-standard.com/economy-policy?time=1545742260. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  6. ↑ Ahmed, M. (12 مئی 1997). "Iaf Grounds Hyderabad International Airport Plan". Business Today. https://web.archive.org/web/20181225125105/https://www.business-standard.com/specials?time=1545742264. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  7. ↑ "Three sites shortlisted for international airport project in Hyderabad". ریڈف ڈاٹ کوم. 23 اکتوبر 1998. https://web.archive.org/web/20181225124824/http://www.rediff.com/business/1998/oct/23hydair.htm%20. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  8. ↑ "Executive Briefing". The Financial Express. 2 دسمبر 1998. https://web.archive.org/web/20181225125058/http://expressindia.indianexpress.com/fe/daily/19981202/33655484.html%20. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  9. ↑ ۹.۰ ۹.۱ سانچہ:Cite press release
  10. ↑ "New Hyderabad airport to be named after Rajiv Gandhi". The Hindu. 14 مارچ 2005. https://web.archive.org/web/20181225124935/https://www.thehindubusinessline.com/todays-paper/tp-logistics/new-hyderabad-airport-to-be-named-after-rajiv-gandhi/article2171621.ece%20/. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  11. ↑ "Hyderabad airport pact inked". دی اکنامک ٹائمز. 1 اکتوبر 2003. https://web.archive.org/web/20130922073953/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2003-10-01/news/27556335_1_malaysia-airports-holdings-berhad-first-phase-developer. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  12. ↑ Sukumar, C. R. (10 جولائ‏ی 2014). "GMR considers legal ways to stall Telangana government's airport plans near Hyderabad". دی اکنامک ٹائمز. https://web.archive.org/web/20160424075600/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2014-07-10/news/51301049_1_new-airports-telangana-rashtra-samithi-telangana-government. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  13. ↑ "Centre confirms closure of Begumpet airport". The Hindu. 12 مارچ 2008. https://web.archive.org/web/20181225125021/https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/centre-confirms-closure-of-begumpet-airport/article1218250.ece%20/. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  14. ↑ "Sonia lays foundation for Rajiv Gandhi airport Navi Mumbai, Pune, Ludhiana to get international airports". بزنس لائن. 16 مارچ 2005. https://web.archive.org/web/20181225125143/https://www.thehindubusinessline.com/todays-paper/sonia-lays-foundation-for-rajiv-gandhi-airport-navi-mumbai-pune-ludhiana-to-get-international-airports/article2171855.ece%20/. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  15. ↑ "New Hyderabad airport to be named after Rajiv Gandhi". بزنس لائن. 14 مارچ 2005. https://web.archive.org/web/20181225124935/https://www.thehindubusinessline.com/todays-paper/tp-logistics/new-hyderabad-airport-to-be-named-after-rajiv-gandhi/article2171621.ece%20/. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  16. ↑ ۱۶.۰ ۱۶.۱ "New international airport at Hyderabad inaugurated". Outlook. 14 مارچ 2008. https://web.archive.org/web/20181225125307/https://www.outlookindia.com/newswire/story/new-international-airport-at-hyderabad-inaugurated/553791%20. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  17. ↑ "Shamshabad airport issue precedes Sonia visit". The Hindu. 15 مارچ 2005. https://web.archive.org/web/20181225124647/https://www.thehindu.com/2005/03/16/stories/2005031609190400.htm%20/. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  18. ↑ "Slow take-off for airport stir". گلف نیوز. 13 مارچ 2008. https://web.archive.org/web/20181225125309/https://gulfnews.com/news/asia/india/slow-take-off-for-airport-stir-1%D9%AB91196%20. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  19. ↑ "New Hyderabad greenfield airport ready for inauguration despite AAI employees protest". Oneindia. 13 مارچ 2008. https://web.archive.org/web/20181225125157/https://www.oneindia.com/2008/03/13/hyderabad-greenfield-airport-ready-inauguration-aai-employees-protest-1205402880.html%20. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  20. ↑ "Hyderabad airport will open on مارچ 23; ground handling rates cut". بزنس لائن. 20 مارچ 2008. https://web.archive.org/web/20181225124723/https://www.thehindubusinessline.com/todays-paper/hyderabad-airport-will-open-on-%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%86-23-ground-handling-rates-cut/article1619620.ece%20/. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  21. ↑ ۲۱.۰ ۲۱.۱ "New Hyd airport opening takes off with SpiceJet flights". Outlook. 23 مارچ 2008. https://web.archive.org/web/20181225124726/https://www.outlookindia.com/newswire/story/new-hyd-airport-opening-takes-off-with-spicejet-flights/556120%20. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  22. ↑ Jafri, Syed Amin (23 مارچ 2008). "New Hyderabad airport takes off". Rediff. https://web.archive.org/web/20181225124811/http://www.rediff.com/money/2008/mar/23airport.htm%20. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  23. ↑ سانچہ:Cite press release
  24. ↑ سانچہ:Cite press release
  25. ↑ Ramana, K. V. (16 ستمبر 2011). "SpiceJet plans 'game changer' Q400 flights". زی نیوز. https://web.archive.org/web/20181225124838/https://www.dnaindia.com/business/report-spicejet-plans-game-changer-q400-flights-1587595. 
  26. ↑ "TruJet announces operations starting with Rajahmundry and Tirupati". Business Standard. 10 جولائ‏ی 2015. https://web.archive.org/web/20181225124800/https://www.business-standard.com/companies?time=1545742080. 
  27. ↑ "Row over renaming Hyderabad airport rocks Rajya Sabha". انڈیا ٹوڈے. 26 نومبر 2014. https://web.archive.org/web/20181225125019/https://www.indiatoday.in/india/north/story/row-over-renaming-hyderabad-airport-rocks-rajya-sabha-228684-2014-11-26. 
  28. ↑ "Cong Protests Renaming of Hyderabad Airport in RS". Outlook. 26 نومبر 2014. https://web.archive.org/web/20181225125155/https://www.outlookindia.com/newswire/story/cong-protests-renaming-of-hyderabad-airport-in-rs/869666%20. 
  29. ↑ "Change of name puts Hyderabad International airport staff in a piquant situation". دکن کرانیکل. 21 نومبر 2014. https://web.archive.org/web/20181225124932/https://www.deccanchronicle.com/141121/nation-current-affairs/article/change-name-puts-hyderabad-international-airport-staff-piquant%20. 
  30. ↑ Chowdhury, Anirban (21 مارچ 2016). "Hyderabad Airport may seek hike in tariffs". دی اکنامک ٹائمز. https://web.archive.org/web/20160424160324/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2016-03-21/news/71705385_1_user-development-hyderabad-airport-airport-operator. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  31. ↑ Aeronautical Charts Rajiv Gandhi International Airport Shamshabad (Hyderabad). Airports Authority of India. 15 مئی 2014. http://www.aai.aero/misc/AIPS_2014_20.pdf. Retrieved on
    2 جون 2016. 
  32. ↑ ۳۲.۰ ۳۲.۱ «Rajiv Gandhi (Hyderabad) International Airport, Andhra Pradesh, India». Airport Technology. بایگانی‌شده از اصلی در 2018-12-25. دریافت‌شده در 12 اپریل 2016. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در |access-date= را بررسی کنید (کمک)
  33. ↑ "Second runway opened at RGIA". The Hindu. 10 فروری 2012. https://web.archive.org/web/20181225124712/https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/second-runway-opened-at-rgia/article2877281.ece%20/. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  34. ↑ "India's 10 longest runways". ریڈف ڈاٹ کوم. 25 اگست 2008. https://web.archive.org/web/20181225125234/http://www.rediff.com/money/2008/aug/25slid3.htm%20. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  35. ↑ ۳۵.۰ ۳۵.۱ Reddy, K. (22 مارچ 2008). "Wake up to a sleek and snazzy airport". The Hindu. https://web.archive.org/web/20181225124720/https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/wake-up-to-a-sleek-and-snazzy-airport/article1224797.ece%20/. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  36. ↑ «Airport facilities: Terminal facilities». Hyderabad Rajiv Gandhi International Airport. بایگانی‌شده از اصلی در 2018-12-25. دریافت‌شده در 13 اپریل 2016. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در |access-date= را بررسی کنید (کمک)
  37. ↑ «Business & VIP facilities». Hyderabad Rajiv Gandhi International Airport. بایگانی‌شده از اصلی در 2018-12-25. دریافت‌شده در 12 اپریل 2016. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک); تاریخ وارد شده در |access-date= را بررسی کنید (کمک)
  38. ↑ «Blue Dart Aviation (BZ) flights from Hyderabad (HYD)». FlightMapper. دریافت‌شده در 15 اپریل 2016. تاریخ وارد شده در |access-date= را بررسی کنید (کمک)
  39. ↑ "Cathay Pacific to launch new freighter services". بزنس لائن. 17 اپریل 2012. https://web.archive.org/web/20181225124716/https://www.thehindubusinessline.com/economy/logistics/cathay-pacific-to-launch-new-freighter-services/article23073292.ece?homepage=true&ref=wl_home%20. 
  40. ↑ "Lufthansa Cargo to use GMR Hyderabad airport as pharmaceuticals hub". The Hindu. 26 مئی 2011. https://web.archive.org/web/20181225124923/https://www.thehindu.com/business/lufthansa-cargo-to-use-gmr-hyderabad-airport-as-pharmaceuticals-hub/article2048636.ece%20/. 
  41. ↑ "Qatar Airways Cargo plans freight services to Hyderabad, Stansted". بزنس لائن. 3 مارچ 2014. https://web.archive.org/web/20181225125108/https://www.thehindubusinessline.com/news/qatar-airways-cargo-plans-freight-services-to-hyderabad-stansted/article5746728.ece%20/. 
  42. ↑ "Thai Airways launches cargo freighter service from Hyderabad". The Hindu. 13 اپریل 2012. https://web.archive.org/web/20181225124728/https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/thai-airways-launches-cargo-freighter-service-from-hyderabad/article3309226.ece%20/. 
  43. ↑ "Turkish Cargo launches service from Hyderabad". بزنس لائن. 28 اگست 2014. https://web.archive.org/web/20181225125256/https://www.thehindubusinessline.com/economy/logistics/turkish-cargo-launches-service-from-hyderabad/article6360939.ece%20/. 
  44. ↑ "QuikJet Cargo’s inaugural flight touches down at KIAB, Bengaluru". The Stat Trade Times. 17 فروری 2016. https://web.archive.org/web/20181225124654/https://www.stattimes.com/index.php/quikjet-cargos-inaugural-flight-touches-down-at-kiab-bengaluru/. 
  45. ↑ ۴۵.۰ ۴۵.۱ "Traffic News for the month of جنوری 2015: Annexure III". Airports Authority of India: 3. 9 مارچ 2015. http://www.aai.aero/traffic_news/jan2k15annex3.pdf. Retrieved on
    4 اپریل 2016. "جنوری 2015: 970,779 passengers; جنوری 2014: 725,079 passengers" 
  46. ↑ ۴۶.۰ ۴۶.۱ "Traffic News for the month of جنوری 2015: Annexure II". Airports Authority of India: 3. 9 مارچ 2015. http://www.aai.aero/traffic_news/jan2k15annex2.pdf. Retrieved on
    4 اپریل 2016. "جنوری 2015: 8,032 aircraft movements; جنوری 2014: 7,632 aircraft movements" 
  47. ↑ ۴۷.۰ ۴۷.۱ "Traffic News for the month of جنوری 2013: Annexure III". Airports Authority of India: 3. 27 مارچ 2013. http://www.aai.aero/traffic_news/jan2k13annex3.pdf. Retrieved on
    4 اپریل 2016. "جنوری 2013: 725,042 passengers; جنوری 2012: 732,654 passengers" 
  48. ↑ ۴۸.۰ ۴۸.۱ "Traffic News for the month of جنوری 2013: Annexure II". Airports Authority of India: 3. 27 مارچ 2013. http://www.aai.aero/traffic_news/jan2k13annex2.pdf. Retrieved on
    4 اپریل 2016. "جنوری 2013: 7,463 aircraft movements; جنوری 2012: 8,756 aircraft movements" 
  49. ↑ ۴۹.۰ ۴۹.۱ "Traffic News for the month of جنوری 2011: Annexure III". Airports Authority of India: 3. 18 مارچ 2011. http://www.aai.aero/traffic_news/jan2k11annex3.pdf. Retrieved on
    4 اپریل 2016. "جنوری 2011: 679,346 passengers; جنوری 2010: 571,224 passengers" 
  50. ↑ ۵۰.۰ ۵۰.۱ "Traffic News for the month of جنوری 2011: Annexure II". Airports Authority of India: 3. 18 مارچ 2011. http://www.aai.aero/traffic_news/jan2k11annex2.pdf. Retrieved on
    4 اپریل 2016. "جنوری 2011: 7,153 aircraft movements; جنوری 2010: 6,835 aircraft movements" 
  51. ↑ "Traffic News for the month of جنوری 2009: Annexure III". Airports Authority of India: 3. 5 جنوری 2010. http://www.aai.aero/traffic_news/jan2k9annex3.pdf. Retrieved on
    4 اپریل 2016. "جنوری 2009: 512,539 passengers" 
  52. ↑ "Traffic News for the month of جنوری 2009: Annexure II". Airports Authority of India: 3. 5 جنوری 2010. http://www.aai.aero/traffic_news/jan2k9annex2.pdf. Retrieved on
    4 اپریل 2016. "جنوری 2009: 6,829 aircraft movements" 
  53. ↑ "GMR subsidiary to set up 250-acre aerospace park in Hyderabad". Daily News & Analysis. 7 مئی 2009. https://web.archive.org/web/20181225124845/https://www.dnaindia.com/business/report-gmr-subsidiary-to-set-up-250-acre-aerospace-park-in-hyderabad-1253776. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  54. ↑ «GMR Aerospace Parks: FAQs». GMR Aerospace Park. بایگانی‌شده از اصلی در 1 دسمبر 2015. دریافت‌شده در 16 اپریل 2016. بیش از یک پارامتر |archiveurl= و |archive-url= داده‌شده است (کمک); بیش از یک پارامتر |archivedate= و |archive-date= داده‌شده است (کمک); تاریخ وارد شده در |access-date=،|archive-date= را بررسی کنید (کمک)
  55. ↑ "GMR Aviation Academy chosen as regional training centre". بزنس لائن. 13 اپریل 2015. https://web.archive.org/web/20181225124644/https://www.thehindubusinessline.com/economy/logistics/gmr-aviation-academy-chosen-as-regional-training-centre/article7098316.ece%20/. 
  56. ↑ Samal, Itishree (15 نومبر 2012). "GMR Aviation Academy courses to begin from Dec". Business Standard. https://web.archive.org/web/20181225124953/https://www.business-standard.com/companies?time=1545742193. 
  57. ↑ Kumar, V. Rishi (22 جون 2013). "GMR launches flight training academy". بزنس لائن. https://web.archive.org/web/20181225125030/https://www.thehindubusinessline.com/economy/logistics/gmr-launches-flight-training-academy/article4840500.ece%20/. 
  58. ↑ Pinto, Stanley (22 جون 2013). "GMR launches flight training academy". دی ٹائمز آف انڈیا. https://web.archive.org/web/20181225125151/https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/GMR-launches-flight-training-academy/articleshow/20716552.cms%20. 
  59. ↑ "First aircraft MRO unit inaugurated". The Hindu. 14 مارچ 2012. https://web.archive.org/web/20181225124956/https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/first-aircraft-mro-unit-inaugurated/article2993060.ece%20/. 
  60. ↑ Sanjai, P. R.; Joshi, Malvika (31 مارچ 2014). "GMR puts aircraft maintenance unit on sale". Livemint. https://web.archive.org/web/20181225124916/https://www.livemint.com/Companies/TarroVU5YZ4TUPNT0WDYaL/GMR-puts-aircraft-maintenance-unit-on-sale.html%20. 
  61. ↑ "GMR gets conditional nod to buy Malaysian Aerospace Engineering's stake in MRO unit". دی اکنامک ٹائمز. 5 اگست 2014. https://web.archive.org/web/20160424063633/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2014-08-05/news/52470890_1_gmr-aerospace-engineering-co-mro-facility-mro-unit. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  62. ↑ "GMR unit buys out Malaysia Aerospace stake in Hyderabad repair, overhaul unit". بزنس لائن. 12 دسمبر 2014. https://web.archive.org/web/20181225125034/https://www.thehindubusinessline.com/economy/logistics/gmr-arm-buys-malaysian-cos-stake-in-mas-gmr-aerospace/article6686234.ece%20/. 
  63. ↑ "Air India MRO at Hyd airport takes off". دی ٹائمز آف انڈیا. 30 مئی 2015. https://web.archive.org/web/20181225124656/https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/Air-India-MRO-at-Hyd-airport-takes-off/articleshow/47477684.cms%20. 
  64. ↑ Chong, Aaron (2 جون 2015). "Air India opens Hyderabad MRO facility". Flightglobal. https://web.archive.org/web/20181225125210/https://www.flightglobal.com/page-not-found/?aspxerrorpath=%2Fnews%2Farticles%2Fair-india-opens-hyderabad-mro-facility-412971%2F. 
  65. ↑ "Hyderabad airport aims at being India's first cargo hub". این ڈی ٹی وی. 13 اپریل 2012. https://web.archive.org/web/20181225124906/https://www.ndtv.com/south/hyderabad-airport-aims-at-being-indias-first-cargo-hub-476464. 
  66. ↑ ۶۶.۰ ۶۶.۱ "Dedicated pharma cargo zone opened at Hyderabad airport". The Hindu. 3 دسمبر 2010. https://web.archive.org/web/20181225125116/https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/dedicated-pharma-cargo-zone-opened-at-hyderabad-airport/article928429.ece%20/. 
  67. ↑ "Pharma zone at Hyderabad airport launched". Business Standard. 3 دسمبر 2010. https://web.archive.org/web/20181225124950/https://www.business-standard.com/companies?time=1545742189. 
  68. ↑ "Lufthansa Cargo to use GMR Hyderabad airport as pharmaceuticals hub". The Hindu. 26 مئی 2011. https://web.archive.org/web/20181225124923/https://www.thehindu.com/business/lufthansa-cargo-to-use-gmr-hyderabad-airport-as-pharmaceuticals-hub/article2048636.ece%20/. 
  69. ↑ "RIL gets GMR's fuel farm contract". The Hindu. 7 اکتوبر 2006. https://web.archive.org/web/20181225125200/https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-business/ril-gets-gmrs-fuel-farm-contract/article3057518.ece%20/. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  70. ↑ Sudhir, Uma (12 جنوری 2016). "Hyderabad International Airport Begins Switch To Green Energy". این ڈی ٹی وی. https://web.archive.org/web/20181225124908/https://www.ndtv.com/hyderabad-news/hyderabad-international-airport-begins-switch-to-green-energy-1265056. 
  71. ↑ "GMR commissions 5 MW solar unit at Hyderabad airport". بزنس لائن. 12 جنوری 2016. https://web.archive.org/web/20181225124959/https://www.thehindubusinessline.com/economy/logistics/gmr-hyderabad-airport-commissions-5-mw-solar-plant/article8097116.ece%20/. 
  72. ↑ "Novotel Hyderabad Airport opens". The Hindu. 2 اکتوبر 2008. https://web.archive.org/web/20181225125009/https://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-andhrapradesh/novotel-hyderabad-airport-opens/article1349812.ece%20/. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  73. ↑ Mahesh, Koride (21 اپریل 2015). "GMR's proposal to sell Novotel hits roadblock". دی ٹائمز آف انڈیا. https://web.archive.org/web/20181225125102/https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/GMRs-proposal-to-sell-Novotel-hits-roadblock/articleshow/46995261.cms%20. 
  74. ↑ Kumar, V. Rishi (25 اگست 2015). "GMR Group plans to sell Hyderabad airport hotel". بزنس لائن. https://web.archive.org/web/20181225124749/https://www.thehindubusinessline.com/companies/gmr-group-plans-to-sell-hyderabad-airport-hotel/article7579351.ece%20/. 
  75. ↑ "Hyderabad throws open India's longest flyover". سی این این نیوز 18. 19 اکتوبر 2009. https://web.archive.org/web/20160422013050/http://www.news18.com/news/india/biggest-flyover-from-ians-326962.html. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  76. ↑ "Pushpak flagged off at Shamshabad Airport". The Hindu. 15 دسمبر 2012. https://web.archive.org/web/20181225124803/https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/pushpak-flagged-off-at-shamshabad-airport/article4203079.ece%20/. 
  77. ↑ Vudali, Srinath (27 مئی 2013). "'Pushpak' fails to take off for Andhra Pradesh State Road Transport Corporation". دی ٹائمز آف انڈیا. https://web.archive.org/web/20181225124904/https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/Pushpak-fails-to-take-off-for-Andhra-Pradesh-State-Road-Transport-Corporation/articleshow/20284950.cms%20. 
  78. ↑ "Metro Rail Services From Nagole, Miyapur Early Next Year". The New Indian Express. 19 دسمبر 2015. https://web.archive.org/web/20181225125253/http://www.newindianexpress.com/states/telangana/2015/dec/19/Metro-Rail-Services-From-Nagole-Miyapur-Early-Next-Year-855415.html. 
  79. ↑ Dass, Aastha (18 دسمبر 2015). "Telangana government plans to expand Metro rail project by 83 km". انڈیا ٹوڈے. https://web.archive.org/web/20181225125306/https://www.indiatoday.in/india/story/telangana-government-plans-to-expand-metro-rail-by-83-km-277931-2015-12-18. 
  80. ↑ "Hyderabad Airport defers second phase expansion due to poor traffic performance". CAPA – Centre for Aviation. 2 اپریل 2009. https://web.archive.org/web/20181225124705/https://centreforaviation.com/analysis/reports/hyderabad-airport-defers-second-phase-expansion-due-to-poor-traffic-performance-6401%20. 
  81. ↑ Shah, Mitali (26 اپریل 2009). "Flying in formation". ConstructionWeekIndia. https://web.archive.org/web/20181225124833/http://www.constructionweekonline.in/flying-in-formation/. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  82. ↑ Kumar, V. Rishi (4 دسمبر 2015). "GMR gears up to expand Hyderabad airport passenger capacity". بزنس لائن. https://web.archive.org/web/20181225124650/https://www.thehindubusinessline.com/economy/logistics/gmr-gears-up-to-expand-hyderabad-airport-passenger-capacity/article7949536.ece%20/. 
  83. ↑ ۸۳.۰ ۸۳.۱ ۸۳.۲ "Hyderabad airport eyes Aera nod for expansion in a few months". دی اکنامک ٹائمز. پریس ٹرسٹ آف انڈیا. 27 اپریل 2016. https://web.archive.org/web/20160502211459/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2016-04-27/news/72644879_1_second-phase-greenfield-airport-passengers. Retrieved on
    ۲۷ ستمبر ۲۰۲۰. 
  84. ↑ "GMR Has Big Plans to Expand Hyd Airport". The New Indian Express. 13 جنوری 2016. https://web.archive.org/web/20181225125221/http://www.newindianexpress.com/cities/hyderabad/2016/jan/13/GMR-Has-Big-Plans-to-Expand-Hyd-Airport-868182.html. 
  85. ↑ -بڑا-کارگو-پلین-newsid-53204763 حیدرآباد پہنچیا دنیا دا سب تو‏ں وڈا کارگو پلین


سائیٹ غلطی: <ref> ٹیگ اک ٹولی جیدا ناں "lower-alpha" اے ہیگے نیں، پر کوئی <references group="lower-alpha"/> ٹیگ نا لبھیا۔

"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=راجیو_گاندھی_بین_الاقوامی_ہوائی_اڈا&oldid=676093" توں لیا