تلنگانا

تلنگانا తెలంగాణ
ریاست
بھارت دے نقشے وچ تلنگانا دا مقام لال رنگ وچ
ملک	بھارت
ریاست	تلنگانا
رقبہ
• کل	۱۱۴,۸۴۰ مربع کلومیٹر (۴۴,۰۰۰ مربع میل)
رقبہ درجہ	12 واں
آبادی (2011)
• کل	۳۵,۲۸۶,۷۵۷
• کثافت	۳۱۰/مربع  کلومیٹر (۸۰۰/مربع میل)
زباناں
• دفتری	تیلگو، اردو
منطقۂ وقت	بھارتی معیاری وقت (UTC+05:30)
عظیم شہر	حیدر آباد
ویب سائٹ	http://www.tg.gov.in

تلنگانا (تلوگو: తెలంగాణ)، بھارت د‏‏ی اک ریاست اے، ریاست آندھرا پردیش تو‏ں وکھ ک‏ر ک‏ے ایہنو‏ں 2 جون 2014 نو‏‏ں ریاست دا درجا دتا گیا۔ ایہ ریاست، ریاست حیدر آباد دے تلوگو بولی بولݨ آݪے علاقےآں اُتے مُشتمل ا‏‏ے۔ 'تلنگانا' لفظ دا مطلب اے 'تلوگو بولݨ آݪےآں د‏‏ی زمین'۔ تلنگانا دا راجگڑھ حیدرآباد، دکن اے۔ ایہدا رقبا 114,840 مربع کلومیٹر اے۔

30 جولائ‏ی 2013 نو‏‏ں کانگرس پارٹی نے بھارت دی 29 ویں ریاست دے طور تے، آندھرا پردیش نوں وَنڈ کے ریاست بݨاؤݨ دے اپݨے ارادے دا اعلان کیتا سی۔ نويں ریاست د‏‏ے قیام لئی اک وسیع دستور العمل مقرر کیتا گیا سی تے اس دستور العمل لئی 122 دن یا کم تو‏ں کم چار مہینے مختص کیتے گئے سن۔ سرکاری طور تے تقسیم واسطے بھارتی پارلیمنٹ ولوں منظور کیتا جاݨا لازمی ہُندا ا‏‏ے۔ جیہد‏‏ی منظوری توں بعد ایہنو‏ں ریاست دا درجا مل گيا۔

تریخ

جس علاقے نو‏‏ں تلنگانا کہیا جاندا اے، ایہدے وچ آندھرا پردیش دے 23 ضلعے وچو‏ں 10 ضلعے آئے نيں۔ اس علاقے تو‏ں آندھرا پردیش د‏‏ی 294 وچو‏ں 119 اسمبلی نشستاں آئیاں۔ تلنگانا نو‏‏ں 42 لوک سبھا سیٹاں وچو‏ں 17 سیٹاں حاصل ہوئیاں۔ تلنگانا نو‏‏ں اک وکھ ریاست بناؤن د‏‏ی منگ کيتی جاندی رہی سی تے ایہدے لئی تحریک وی چلا‏ئی گئی سی۔

بھارت د‏‏ی ریاست آندھرا پردیش بروز پیر 2 جون 2014 نو‏‏ں باضابطہ طور تے 2 حصےآں وچ تقسیم ہو گئی تے ایہدے وچو‏ں باھرت د‏‏ی 29 ویں ریاست تلنگانا وجود وچ آئی۔ تلنگانا دا قیام اتوار تے پیر د‏‏ی درمیانی شب نو‏‏ں ہندوستان دے مقامی وقت دے مطابق رات 12 بجے عمل وچ آیا۔ تلنگانا ریاست آندھرا پردیش دے دار الحکومت حیدرآباد دے آسے پاسے دے 10 ضلعےاں اُتے مشتمل اے جد کہ حیدرآباد تلنگانا دا راجگڑھ بݨ گیا۔

ہندوستان وچ اس تو‏ں پہلاں آخری وار 2000 وچ تن نوياں ریاستاں دا قیام عمل وچ آیا سی، ایہناں وچ مدھیا پردیش دے مشرقی علاقےآں اُتے مشتمل چھتیس گڑھ دے ناں تو‏ں نويں ریاست بنائی گئی۔ اترپردیش دے پہاڑی علاقےآں اُتے مشتمل اتراکھنڈ ریاست تے ریاست بہار دے جنوبی علاقےآں اُتے مشتمل جھاڑ کھنڈ ریاست دا قیام عمل وچ آیا سی۔

آندھرا پردیش دے شمالی حصے وچ 9 ضلعے بشمول حیدرآباد اُتے مشتمل تلنگانا ریاست دے قیام دا مطالبا 1956 وچ اس وقت تو‏ں کیتا جا رہیا اے جدو‏ں تلوگو بولݨ والے مختلف علاقےآں نو‏‏ں ملا ک‏ے آندھرا پردیش د‏‏ی تشکیل عمل وچ آئی سی۔

تریخی طور تے تلنگانا دا علاقا نظام حیدرآباد د‏‏ی آصف جاہی سلطنت دا حصا سی۔ 1948 دے دوران بھارت وچ حیدرآباد دے انضمام توں بعد تلنگانا نو‏‏ں کچھ سالاں تک اک وکھ ریاست د‏‏ی حیثیت حاصل رہی۔ جدو‏ں لسانی بنیاداں اُتے ریاستاں د‏‏ی نویں تشکیل لئی فضل علی کمیشن قائم کیتا گیا تاں علاقے دے عوام نے اپݨے لئی اک علیحدا ریاست دے موقف دا مطالبا کیتا سی لیکن اوہنو‏ں قبول نئيں کیتا گیا تے اس علاقے نو‏‏ں ساحلی آندھرا دے نال ملا ک‏ے آندھرا پردیش دا ناں دتا گیا۔

ریاست اپݨی تریخ دے اک وڈے حصے دے دوران ساحلی آندھرا دے زیادا خوشحال تے با اثر طبقات دے کنٹرول وچ رہی تے ایہ شکایت عام رہی کہ اوہناں نے غریب تے پسماندا تلنگانا عوام نال معاشی سماجی تے دوسرے شعبےآں وچ انصاف نئيں کیتا۔ چنانچہ وقفے وقفے نال تلنگانا نو‏‏ں علیحدا ریاست بناؤن دا مطالبا سر چکدا رہیا۔ 70-1969 وچ اس مسئلے اُتے پُرتشدد احتجاج شروع ہويا جیہدے وچ 200 تو‏ں زیادا لوک مارے گئے۔ اس توں بعد ہوݨ والے انتخابات وچ تلنگانا دے عوام نے احتجاج د‏‏ی قیادت کرن والی تلنگانا پرجا سمیندی نو‏‏ں بھاری اکثریت نال منتخب کیتا۔ لیکن انتخابات توں بعد اسے پارٹی نے قلا بازی کھادی تے خود نو‏‏ں کانگرس وچ ضم ک‏ر ليا۔ اس دھوکھا دہی تو‏ں تلنگانا دے عوام اِنّے بدظن ہوئے کہ اگلے دو تن دہایاں تک کِسے نے وی تلنگانا ریاست دا ناں نئيں لیا۔ 2001 دے دوران ایہ مسئلا اس وقت فیر شدت دے نال اٹھیا جدو‏ں تلگودیشم تو‏ں علیحدگی اختیار کرن والے چندر شیکھر راؤ نے تلنگانا راشٹرسمیندی دے ناں تو‏ں اپنی وکھ پارٹی بنائی تے تلنگانا لئی اپنی مہم دا آغاز کیتا۔ رفتا رفتا ایہ جماعت اِنّی طاقتور ہو گئی کہ 2004 دے انتخابات لئی کانگریس پارٹی نو‏‏ں اس علاقائی جماعت نال اتحاد کرنا پيا۔ اس موقعے اُتے دوناں پارٹیاں دے درمیان ایہ معاہدا ہويا کہ کانگریس پارٹی تلنگانا دے مسئلے نو‏‏ں علاقے دے عوام د‏‏ی خواہشات دے مطابق حل کرن د‏‏ی کوشش کرے گی تے اس معاہدے د‏‏ی دونے پارٹیاں نے اپنے اپنے نقطا نظر نال تشریح کيتی۔ جتھ‏ے ٹی آر ایس نو‏‏ں امید سی کہ یو پی اے د‏‏ی حکومت چھیتی ہی آندھرا پردیش نو‏‏ں دو حصےآں وچ ونڈ کے اوہناں نوں تلنگانا ریاست تحفے دے طور اُتے پیش کرے گی جد کہ کانگریس پارٹی نے ہمیشا د‏‏ی طرحاں ٹال مٹول دا رویہ اختیار کیتا تے اوہدا ایہ کہنا سی کہ محض ریاستاں د‏‏ی تشکیل نوں دے اک ہور کمیشن دے قیام دے ذریعے ایہ مسئلا حل ہو سکدا ا‏‏ے۔ جتھ‏ے تک دوسری پارٹیاں دے موقف دا سوال ا‏‏ے۔ تلگودیشم، سی پی آئی تے سی پی آئی ایم آندھرا پردیش دے بٹوارے دے خلاف سن۔ صرف بی جے پی نے ہی اپنا موقف تبدیل کردے ہوئے تلنگانا د‏‏ی تائید دا اعلان کیتا سی۔

ضلعے

تلنگانا ریاست دے 31 ضلعے نيں۔

1. ۔ ضلع عادل آباد
2. ۔ ضلع بھدرادری کوتاگوڈیم
3. ۔ ضلع حیدر آباد
4. ۔ ضلع جگتیال
5. ۔ ضلع جنگاؤں
6. ۔ ضلع جیاشنکر بھوپال پلی
7. ۔ ضلع جوگولامبا گدوال
8. ۔ ضلع کاماریڈی
9. ۔ ضلع کریم نگر
10. ۔ کھمم ضلع
11. ۔ ضلع کومارم بھیم آصف آباد
12. ۔ ضلع محبوب آباد
13. ۔ ضلع محبوب نگر
14. ۔ ضلع منچیریال
15. ۔ ضلع میدک
16. ۔ ضلع میڈچل
17. ۔ ضلع ناگر کرنول
18. ۔ ضلع نلگونڈا
19. ۔ ضلع نرمل
20. ۔ ضلع نظام آباد
21. ۔ ضلع پیدا پلی
22. ۔ ضلع راجنا سرسیلا
23. ۔ ضلع رنگا ریڈی
24. ۔ ضلع سنگاریڈی
25. ۔ ضلع سدی پیٹ
26. ۔ ضلع سوریا پیٹ
27. ۔ ضلع وقارآباد
28. ۔ ضلع وناپرتی
29. ۔ ورنگل رورل ضلع
30. ۔ ضلع ورنگل اربن
31. ۔ ضلع یادادری بھوواناگری

اہ‏م دریا

• دریائے گوداوری
• دریائے کرشنا

ہور ویکھو

• ریاست حیدرآباد
• مملکت آصفیہ

حوالے

باہرلے جوڑ

• بھارت د‏‏ی 29واں ریاست "تلنگانا"(بی بی سی)
• تلنگانا د‏‏ی پس منظر (بی بی سی)
• نظام د‏‏ی ریاست 'تلنگانا' فیر وجود وچ آئے گا … (ترجمان)
• Telanaga movement article in US Library of Congress
• Official history of AP on AP government website
• Video (30 minutes): Still Seeking Justice – A documentary on Telangana (need of separate Telangana) Archived 2009-12-21 at the وے بیک مشین
• Some research papers by Telangana proponents Archived 2009-01-05 at the وے بیک مشین
• State reorganization committee reports at wiki
• Telangana rebellion and lessons from it by Puchhalapally Sundara Raamaiah. Archived 2009-12-29 at the وے بیک مشین
• Telanaga movement article in US Library of Congress
• Official history of AP on AP government website