جھاڑکھنڈ
جھارکھنڈ (ہندی: झारखण्ड)مشرقی بھارت دی اک ریاست اے۔ ایہ 15 نومبر 2000ء نوں ریاست بہار نوں تقسیم کر کے تشکیل دتی گئی۔ ریاست دی سرحداں شمال وچ بہار، مغرب وچ اتر پردیش تے چھتیس گڑھ، جنوب وچ اڑیسہ تے مشرق وچ مغربی بنگال توں ملدی نيں۔ 79 ہزار 714 مربع کلومیٹر (30 ہزار 778 مربع میل) اُتے پھیلی ریاست جھارکھنڈ دا راجگڑھ صنعتی شہر رانچی اے جدوں کہ جمشید پور ریاست دا سب توں وڈا شہر اے۔ جھارکھنڈ دا مطلب "جنگلاندی زمین" اے ۔
جھاڑکھنڈ ھندستان دا اک صوبہ اے۔
2001ء دی مردم شماری دے مطابق ریاست دی آبادی 32.96 ملین اے، جس وچوں 68.6 فیصد ہندو مت دی پیروکار اے جدوں کہ مسلماناں دی آبادی 13.84 فیصد اے۔ 13 فیصد آبادی مظاہر پرست قبائلی باشندےآں اُتے مشتمل اے۔
جھارکھنڈ 1967ء دے بعد توں عسکریت پسند اشتراکی نکسل وادیاں دا گڑھ رہی اے تے ہن تک باغیاں تے قانون نافذ کرنے والے ادارےآں دے درمیان جنگ وچ 6 ہزار توں ودھ لوک مارے جا چکے نيں۔
تاريخ
سودھوپتھر دے اوزار چھوٹا ناگپور خطے توں دریافت ہوئے نيں جو میسولیتھک تے نئولیتھک دور دی اے۔ ہزاری باغ ضلع وچ قدیم غار دی پینٹنگز نيں جو میسو چاکلیتھک دور (9،000-5،000 ق م) کيتیاں نيں۔ [10] ضلع پلامو دے کابرا کالا وچ دریائے سون تے نارتھ کوئل دے سنگم اُتے ، مختلف نوادرات تے آرٹ دی چیزاں ملی نيں جو نوولیتھک توں قرون وسطی دے دور تک نيں تے ریڈ ویئر ، بلیک اینڈ ریڈ ویئر ، بلیک وایر ، بلیک سلپ دے برتن شیرڈس نيں۔ سامان تے NBP دا سامان چالکولیتھک توں لے کے قرون وسطی دے آخر تک دا اے۔ [19] کاربن ڈیٹنگ ایج دے مطابق 1400 ق م توں شروع ہونے والے سنگھ بھم ضلع توں لوہے دی متعدد قسماں ، مائکروتھلیٹ تے پوٹرشڈس دریافت ہوئے نيں۔ [11] اس علاقے اُتے موریہ ، گپتا ، گوڈا ، پالیا ، ناگونشی ، کھیار والا ، رام گڑھ راج ، رکسل ، چیرو ، تے کوڈرما ، لڈو گڈی ، گاندے گیڈی تے گڈی پال گنج دی قابل ذکر کھڑگدھیہ زمینداری اسٹیٹس سمیت متعدد سلطنتاں تے خانداناں دا راج سی۔
جھارکھنڈ وچ باضابطہ صوفی ازم دا آغاز حضرت خواجہ سید تاج محمود حقانی چشتی بہاری دے ذریعے عہد شاہجہانی وچ ہويا۔ ہزاریباغ دے اطراف وچ حضرت حقانی دے بے شمار مرید و عقیدت مند موجود سن ۔18 ويں تے 19 ويں صدی عیسوی وچ خواجہ سید فخر الدين چشتی مودودی،خواجہ سید احمد حسین چشتی،حضرت سید عطا حسین فانی گیاوی،مولانا سید شاہ فدا حسین عظیم آبادی، مولانا سید قمر الہدی قادری،شاہ قطب الدین عرف رسالدار بابا ابو العلائی نے صوفی تعلیمات نوں فروغ دتا۔
جھارکھنڈ ریاست
سودھووسائل دی حرکیات تے ترقی دی سیاست اج وی جھارکھنڈ وچ سماجی و معاشی ڈھانچے اُتے اثر انداز ہُندی اے ، جو بہار دے نسبتا under پسماندہ جنوبی حصے توں تشکیل پائے گئے نيں۔ 1991 دی مردم شماری دے مطابق ، ریاست دی آبادی 2 کروڑ توں زیادہ اے جس وچوں 28٪ قبائلی نيں جدوں کہ 12 فیصد افراد دا تعلق شیڈول ذات توں اے۔ جھارکھنڈ وچ 24 ضلعے ، 260 بلاک ، تے 32،620 دیہات نيں جنہاں وچوں صرف 45٪ نوں بجلی تک رسائی حاصل اے جدوں کہ صرف 8،484 سڑکاں توں منسلک نيں۔ چھتیس گڑھ ریاست دے بعد جھارکھنڈ ملک وچ معدنی دولت دا سب توں وڈا پیداوار ریاست اے ، کیونجے ایہ متعدد معدنیات جداں لوہا ، کوئلہ ، تانبہ ، میکا ، باکسائٹ ، گریفائٹ ، چونا پتھر ، تے یورینیم توں مالامال اے۔ جھارکھنڈ وسیع جنگلات دے لئی وی جانیا جاندا اے۔
نکسلی شورش
سودھوجھارکھنڈ نکسلی ماؤ نواز شورش دا مرکز رہیا اے۔ سن 1967 وچ نکسلیاں دے بغاوت دے بعد توں ، پولیس ، تے اس جداں نیم فوجی گروپاں دے وچکار نکسلیاں تے انسداد بغاوت دی کارروائیاں دے وچکار لڑیائی وچ 6000 افراد مارے جاچکے نيں۔
ہندوستان دے جغرافیائی علاقے دے تقریبا 7.80% وچ موجودگی دے باوجود (ہندوستان دی آبادی دا 50.50٪ ، ریاست جھارکھنڈ "نکسل بیلٹ" دا اک حصہ اے جس وچ 92،000، مربع کلومیٹر اُتے مشتمل اے ، جتھے دا سب توں زیادہ حراستی گروپاں دا اندازہ اے کہ 20،000 جنگجو لڑدے نيں۔ اس دا اک حصہ اس حقیقت دی وجہ توں اے کہ ریاست قدرتی وسائل دی کثرت اُتے پابندی عائد کردی اے ، جدوں کہ اس دے عوام غربت تے بدحالی دی زندگی بسر کردے نيں۔ غریب ریاست کمیونسٹ باغیاں دے لئی کافی بھرتیاں فراہم کردی اے ، جو ایہ دلیل دیندے نيں کہ اوہ بے زمین غریباں دی طرف توں لڑ رہے نيں جو وسائل دے حصول توں کچھ فائدے دیکھدے نيں۔ چونکہ ریاست وچ زیر زمین وسائل اُتے وفاقی حکومت کیتی اجارہ داری اے ، قبائلی آبادی نوں انہاں دی سرزمین توں کڈے گئے وسائل اُتے کوئی دعوی کرنے توں روک دتا گیا اے۔ اس دے جواب وچ ، باغیاں نے حال ہی وچ کوئلہ ورگی توانائی دی ضروریات دے لئی ضروری وسائل دے حصول توں متعلق بنیادی ڈھانچے نوں نشانہ بنانے دی مہم شروع کيتی۔
5 مارچ 2007 نوں قومی پارلیمنٹ دے ممبر سنیل مہتو نوں کشن پور دے نیڑے نکسلی باغیاں نے گولی مار دے ہلاک کردتا سی جدوں ہولی دے تہوار ہولی وچ فٹ بال میچ دیکھ رہاسی۔ انہاں دی بیوہ ، جھارکھنڈ مکتی مورچہ دے امیدوار ، سمن مہاتو نے ستمبر 2007 وچ جمشید پور لوک سبھا ضمنی انتخاب وچ کامیابی حاصل کيتی سی تے 2009 تک پارلیمنٹ وچ خدمات انجام دتیاں سن۔
جغرافیہ
سودھوجھارکھنڈ ہندوستان دے مشرقی حصے وچ واقع اے تے اس دا شمالی حصہ وچ بہار ، چھتیس گڑھ تے اترپردیش مغربی طرف ، اوڈیشہ دے جنوبی حصے وچ تے مغربی بنگال دے مشرقی حصے وچ منسلک اے۔
جھارکھنڈ وچ جغرافیائی علاقہ 79.70 لکھ ہیکٹر اُتے پھرا ہويا اے۔ جھارکھنڈ دا بیشتر حصہ چھوٹا ناگپور مرتکب اُتے اے۔ چھوٹا ناگپور پٹھار توں بہت سارے دریا گزردے نيں۔ اوہ نيں: دامودر ، نارتھ کوئیل ، جنوبی کوئیل ، سانک ، برہمانی تے سبناریکھا دریا۔ ریاست جھارکھنڈ دے اندر انہاں ندیاں دی اُچی آبشاراں پھیلا رہیاں نيں۔ ریاست جھارکھنڈ دا بیشتر حصہ ہن وی جنگل توں منسلک اے۔ جنگلات ہاتھیاں تے شیراں دی آبادی نوں برقرار رکھدے نيں۔
آب و ہوا
سودھوجھارکھنڈ دا آب و ہوا شمال دے سمدھیت آب و ہوا توں جنوب مشرق وچ اشنکٹبندیی گیلے تے خشک ہُندا اے۔ موسم گرما ، بارش ، موسم خزاں ، موسم سرما تے موسم بہار دے اہم موسم نيں۔ موسم گرما اپریل دے وسط توں جون دے وسط تک رہندا اے۔ مئی ، سب توں زیادہ گرم مہینہ ، جس دی اوسط درجہ حرارت 38 ° C (100 ° F) تے کم درجہ حرارت 25 ° C (77 ° F) دے ارد گرد ہُندا اے۔ جنوب مغربی مون سون ، جون دے وسط توں اکتوبر دے دوران ، ریاست دی سالانہ بارش دا سبھی حصہ لاندا اے ، جو ریاست دے مغربی وسطی حصے وچ تقریبا 40 40 انچ (1000 ملی میٹر) توں لے کے جنوب مغرب وچ 60 انچ (1،500 ملی میٹر) توں زیادہ تک ہُندا اے . سالانہ بارش دا نصف نصف جولائی تے اگست وچ پڑدا اے۔ سردیاں دا موسم نومبر توں فروری تک جاری رہندا اے۔ دسمبر وچ رانچی وچ درجہ حرارت عام طور اُتے تقریبا 10 10 ° C (50) F) توں لے کے 24 24 C (75 ° F) تک ہُندا اے۔ بہار دا موسم وسط فروری توں اپریل دے وسط تک رہندا اے
پہاڑ تے پہاڑی سلسلے
سودھو- پارس ناتھ: پارس ناتھ ہل نوں سری صمید سکھر جی دے ناں توں وی پہچانا جاندا اے۔ پارس ناتھ ہل جھارکھنڈ دے ضلع گیریڈیہ وچ واقع اے۔ ایہ جیناں دا اک اہم مقام تے جیناں دے لئی مقدس مقام اے۔ ایہ جین کلچر وچ منیا جاندا اے کہ 24 وچوں 20 وچوں 20 ترمینکراں نے ايسے جگہ توں موکشا حاصل کيتا سی۔ پہاڑی دی اونچائی 1،350 میٹر اے۔
- نیارتھہٹ: نیٹ ہیر لاٹھیار ضلع دا اک قصبہ اے۔ "چوتانگ پور دی ملکہ" دے طور اُتے جانیا جاندا اے ، ایہ اک پہاڑی اسٹیشن اے۔
- راج محل پہاڑیاں: ایہ پہاڑییاں جھارکھنڈ دے مشرقی حصے دے صحب گنج تے گوڈہ ضلعے وچ واقع نيں۔ راجمحل دی پہاڑیاں دا تعلق جوراسک عہد توں اے۔ انہاں پہاڑیاں وچ وی بوہت سارے آبشار ، جھلیاں تے ہریالی نيں۔
- تری کٹ: تری کٹ پہاڑی دیوگر توں دس کلومیٹر دور واقع اے تے جھارکھنڈ وچ ڈمکا جانے دے راستے وچ واقع اے۔ ٹریکوٹ پہاڑی نوں تریکوٹچل وی کہیا جاندا اے کیونجے اس پہاڑی اُتے 3 وڈی چوٹیاں نيں۔ تریکوٹ پہاڑی دی اونچائی 2470 فٹ اے۔
- ٹیگور ہل: ٹیگور ہل نوں مورابدی ہل وی کہیا جاندا اے۔ ٹیگور دی پہاڑی مورابی ، رانچی وچ واقع اے۔ ربیندر ناتھ ٹیگور دے بھائی ، جیوتیریندر ناتھ ٹیگور نے سن 1908 وچ رانچی وچ دورہ کيتا سی۔
ندیاں
سودھو- سون ندى: سون ندی دی اصل: امرکانتک ، دریائے سون دے ساحل اُتے شہر: سدھی ، دہری ، پٹنہ
- سبرنا ریکھا ندى: دریائے سبرناریکھا دی ابتدا: چھوٹا ناگپور مرتکب ، دریائے سبرنا ریکھا دے ساحل اُتے واقع شہر: رانچی ، چنڈیل ، جمشید پور ، گھٹشیلہ ، گوپیبلواپور
- کھاركائی ندى: دی ابتداء: مایوربنج ضلع ، اوڈیشہ۔ دریائے خارکی دے ساحل اُتے واقع شہر: ریرنگ پور ، آدتی پور ، تے شمال مغربی جمشید پور وچ سبرناریکھاندی وچ داخل ہُندے نيں۔
- دامودر ندى: دریائے دامودر دی ابتداء: چھوٹا ناگپور مرتفع ، دریائے دامودر دے کنارے دے شہر: بوکارو ، آسنسول ، رانی گنج ، درگاپور ، بردھمان
- شمالی کوئیل ندی : دریائے شمالی کوئیل دی ابتدا: چھوٹا ناگپور مرتفع ، شمال کوئیل دے ساحل اُتے واقع شہر: ڈالٹون گنج
- جنوبی کوئیل ندى: دریائے جنوبی کوئل دی ابتدا: چھوٹا ناگپور مرتفع ، جنوبی کوئل دے ساحل اُتے واقع شہر: منوہر پور ، رورکیلا
- لیلجان ندى: ایہ وی دریائے فالگو دے ناں توں جانیا جاندا اے۔ دریائے لیلجان دی ابتدا: شمالی چھوٹا ناگپور مرتکب ، ساحل اُتے واقع شہر: گیا
- اجے ندى: دریائے اجے دی ابتدا: منجر ، دریائے اجے دے ساحل اُتے شہر: پورولیا ، چترجنجن ، الامبازار ، جئے دیند کینڈولی
- میوراکشی ندى: ماوراکشی ندی دی ابتدا: دریائے میوراکشی دے کنارے اُتے واقع ٹریکوٹ پہاڑی: سوری
پيڑ تے پودے
سودھوجھارکھنڈ وچ مختلف قسم دے پودےآں تے حیوانات نيں۔ ریاست جھارکھنڈ وچ واقع نیشنل پارکس تے زولوجیکل گارڈن اس قسم دا اک پینورما پیش کردے نيں۔
ریاست جھارکھنڈ وچ پائے جانے والے نباتات تے حیوانات دی تنوع تے تنوع دی اک وجہ نوں پروجیکٹ ٹائیگر دے تحت پالاماؤ ٹائیگرز دے ذخائر دی منظوری دتی جاسکدی اے۔ اس ریزرو وچ سینکڑاں قسم دے نباتات تے حیوانات دا ٹھکانہ اے ، [58] جداں کہ بریکٹ دے اندر اشارہ کيتا گیا اے: پستان دار جانور (39) ، سپ (8) ، چھپکلی (4) ، مچھلی (6) ، کیڑے (21) ، پرندے (170) ، بیج بیئرنگ پودے تے درخت (97) ، جھاڑی تے جڑی بوٹیاں (46) ، کوہ پیما ، پرجیوی تے نیم پرجیوی (25) ، تے گھاہ تے بانس
آبادیات
سودھو2011 دی ہندوستانی مردم شماری دے مطابق ، جھارکھنڈ دی مجموعی آبادی 32.96 ملین اے ، جس وچ 16.93 ملین مرد تے 16.03 ملین خواتین شامل نيں۔جنسی تناسب 947 خواتین توں اک ہزار مرداں وچ اے ۔ریاست دی خواندگی دی شرح 67.63 فیصد سی جدوں کہ ضلع رانچی وچ سب توں زیادہ تعلیم 77.13 فیصد سی جدوں کہ پینڈو پاکور ضلع گھٹ توں گھٹ 50.17 فیصد اے۔
زباناں
سودھوجھارکھنڈ وچ ہندی سرکاری بولی اے [3] تے آبادی دی اکثریت (61.95٪) بولی جاندی اے ، حالانکہ مختلف خطےآں دی اپنی بولی اے۔ انہاں وچ ناگپوری ، کھورٹھا ، کرمالی ، ماگاہی تے بھوجپوری شامل نيں۔ جھارکھنڈ نے انگیکا ، بنگالی ، بھوجپوری ، ہوئے ، کھاریا ، کرخ ، کھورٹھا ، کرمالی ، ماگاہی ، میتھلی ، مونڈاری ، ناگپوری ، اوڈیہ ، سنتالی تے اردو نوں دوسری بولی دی حیثیت دتی اے۔
حکومت تے انتظامیہ
سودھوجھارکھنڈ حکومت دا آئینی سربراہ ہندوستان دے صدر دے ذریعہ مقرر کردہ گورنر ہُندا اے۔ اصل ایگزیکٹو پاور وزیراعلیٰ تے کابینہ اُتے منحصر اے۔ قانون ساز اسمبلی وچ اکثریت رکھنے والی سیاسی جماعت یا سیاسی جماعتاں دا اتحاد حکومت تشکیل دیندا اے۔
ریاستی بیوروکریسی دا سربراہ چیف سکریٹری ہُندا اے۔ اس عہدے دے تحت ہندوستانی انتظامی خدمات ، ہندوستانی پولیس سروس ، ہندوستانی جنگلاندی خدمات ، تے ریاستی سول خدمات دے مختلف حصےآں توں تیار کردہ عہدیداراں دا اک درجہ بندی اے۔ عدلیہ دی سربراہی چیف جسٹس کردے نيں۔ جھارکھنڈ وچ اک ہائی کورٹ اے جو سن 2000 توں کم کررہی اے۔ حکومت کیتی تمام شاخاں ریاست دے راجگڑھ رانچی وچ واقع نيں۔
ڈویژن تے ضلعے
سودھوریاست 18 ضلعے دے نال تشکیل دتی گئی سی جو پہلے جنوبی بہار دا حصہ سن ۔ انہاں ضلعے وچوں کچھ نوں 6 نويں ضلعے دی تشکیل دے لئی تنظیم نو کيتا گیا سی ، یعنی لاتھر ، سرائیکلا کھرسوان ، جامتارہ ، پاکور ، خونٹی تے رام گڑھ۔ اس وقت ریاست وچ 5 ڈویژن تے 24 ضلعے نيں۔ جھارکھنڈ دے بارے وچ اک دلچسپ گل ایہ اے کہ اس دے تمام ضلعے ، لوہاردگا تے کھونٹی دے سوا ، اک ہمسایہ ریاست دی سرحد دے نال ملدے نيں۔
وڈے شہر
سودھوجھارکھنڈ دے مشہور وڈے شہراں وچ رانچی،دمکا،پلامو، جمشید پور، ہزاریباغ، دھنباد وغیرہ نيں
معیشت
سودھومذہب
سودھوجھارکھنڈ دے تمام ضلعاں وچ ہندو اکثریت رکھدے نيں سوائے سمڈیگا ضلع دے ، جتھے عیسائی اکثریت رکھدے نيں۔
سبھیاچار
سودھوکھانا
سودھولوک موسیقی تے رقص
سودھوتہوار
سودھوپینٹنگز
سودھوسنیما
سودھومیڈیا
سودھوٹرانسپورٹ
سودھوہوائ
سودھوسڑکاں
سودھوبندرگاہاں
سودھوریل
سودھوتعلیم
سودھواسکول
سودھویونیورسٹیاں تے کالج
سودھوصحت عامہ
سودھوکھیل
سودھوسیاحت
سودھويه وی دیکھو
سودھوحوالے
سودھوباہرلے جوڑ
سودھو
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: جھاڑکھنڈ |
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/ar at line 3438: attempt to call field 'set_selected_modules' (a nil value).