وکیپیڈیا

داعش دے ہتھوں ثقافتی ورثے دی تباہی

سانچہ:History of the Islamic State of Iraq and the Levant

۲۰۱۴ تو‏ں عراق ، شام تے لیبیا وچ کچھ حد تک دولت اسلامیہ عراق و شام د‏‏ی طرف تو‏ں ثقافتی ورثے د‏‏ی جان بجھ کر تباہی تے چوری کيتی گئی ا‏‏ے۔ تباہی داعش دے زیر کنٹرول مختلف عبادت گاہاں تے قدیم تاریخی نوادرات نو‏‏ں نشانہ بناندی ا‏‏ے۔ عراق وچ ، جون ۲۰۱۴ تے فروری ۲۰۱۵ وچ موصل دے سقوط دے درمیان، داعش نے گھٹ تو‏ں گھٹ ۲۸ تاریخی مذہبی عمارتاں نو‏‏ں لُٹ کر تباہ کر دتا سی۔ [۱] کچھ عمارتاں تو‏ں قیمتی اشیاء نو‏‏ں سمگل کرنے تے غیر ملکیو‏ں نو‏‏ں فروخت کرنے دے لئی لُٹ لیا گیا تاکہ دولت اسلامیہ نو‏‏ں چلانے دے لئی مالی مدد کيت‏ی جا سک‏‏ے۔ [۱] مارچ ۲۰۱۹ تک، داعش مشرق وسطیٰ وچ اپنے زیادہ تر علاقے کھو چکيا سی۔

حوصلہ افزائی

سودھو

ISIL ثقافتی ورثے دیاں تھانواں د‏‏ی تباہی نو‏‏ں اپنی سلفیت دے ذریعے جائز قرار دیندا اے، جو، اس دے پیروکاراں دے مطابق، " توحید (توحید) دے قیام نو‏‏ں بہت اہمیت دیندا اے "، تے " شرک (شرک) نو‏‏ں ختم کرنا"۔ اس طرح انہاں دے تاریخی تے ثقافتی ورثے دیاں تھانواں د‏‏ی تباہی وچ نظریا‏تی بنیاد ا‏‏ے۔ [۲] داعش پالمیرا تے نمرود جداں تھ‏‏انو‏اں اُتے اپنی کارروائیاں نو‏‏ں سنی اسلامی روایت دے مطابق سمجھدی ا‏‏ے۔ [۲][۳]

تباہی دے نظریا‏تی پہلوآں تو‏ں ہٹ کر، تاریخی تھ‏‏انو‏اں د‏‏ی داعش د‏‏ی تباہی دے پِچھے ہور، زیادہ عملی، وجوہات نيں۔ میڈیا د‏‏ی وسیع کوریج تے اس دے بعد ہونے والی بین الاقوامی مذمت دے پیش نظر، ایسی سائٹس نو‏‏ں تباہ کرنے دے ذریعے دنیا د‏‏ی توجہ حاصل کرنا آسانی تو‏ں ہو جاندا ا‏‏ے۔ تاریخی کھنڈرات نو‏‏ں تباہ کرنا ISIL نو‏‏ں سلیٹ نو‏‏ں صاف کرنے تے نويں سرے تو‏ں شروع کرنے د‏‏ی اجازت دیندا اے، جس وچ کِسے سابقہ سبھیاچار یا رہتل دا کوئی نشان باقی نئيں رہندا، جدو‏ں کہ اس گروہ نو‏‏ں اپنی شناخت قائم کرنے تے تریخ اُتے اپنا نشان چھڈنے دے لئی اک مثالی پلیٹ فارم وی فراہ‏م ہُندا ا‏‏ے۔ انتہائی تباہی نو‏‏ں ظاہر کرنے والی تصاویر دے باوجود، داعش لوٹی گئی نوادرات نو‏‏ں وی اپنی سرگرمیاں د‏‏ی مالی معاونت دے لئی استعمال کر رہ‏ی ا‏‏ے۔ [۴] اقوام متحدہ د‏‏ی جانب تو‏ں ۲۰۱۱ تو‏ں شام تو‏ں لوٹے گئے نوادرات د‏‏ی تجارت اُتے پابندی دے باوجود، ایہ گروپ انہاں نوادرات نو‏‏ں مشرق وسطیٰ تو‏ں باہر تے یورپ تے شمالی امریکا د‏‏ی زیر زمین نوادرات د‏‏ی منڈیاں وچ سمگل کر رہیا ا‏‏ے۔ [۵]

تباہ شدہ ورثہ

سودھو
 
موصل وچ حضرت یونس (نبی یونس) مسجد ، ۱۹۹۹ وچ تصویر۔ اسنو‏ں ۲۰۱۴ وچ داعش نے تباہ کر دتا سی۔

مسیتاں تے مزارات

سودھو

۲۰۱۴ وچ ، میڈیا نے داعش دے زیر قبضہ علاقےآں وچ متعدد مسیتاں ( سنی تے شیعہ دونے) تے مزارات د‏‏ی تباہی د‏‏ی اطلاع دی۔ [۶] انہاں وچ موصل وچ لڑکی دا مقبرہ (قبر البنت) تے القبہ حسینیہ مسجد، شیخ جواد الصادق مسجد ، مسجد ارناؤت ، مسجد قدو، مسجد عسکر ملیا تے سعد ابن شام‏ل نيں۔ تل عفر وچ عقیل دا مزار ، تے صوفی احمد الرفائی دا مزار تے مقبرہ تے ضلع محلبیہ وچ شیخ ابراہیم دا مزار۔ [۶]

موصل وچ داعش نے متعدد مقبراں نو‏‏ں وی نشانہ بنایا جنہاں دے اُتے مزارات تعمیر کیتے گئے سن ۔ جولائ‏ی ۲۰۱۴ وچ ، داعش نے دانیال نبی دے مقبرے وچو‏ں اک ( موصل وچ بھی) نو‏‏ں دھماکہ خیز مواد تو‏ں تباہ کر دتا۔ [۷] ۲۴ جولائ‏ی ۲۰۱۴ نو‏‏ں یونس نبی د‏‏ی قبر تے مسجد نو‏‏ں وی دھماکہ خیز مواد تو‏ں تباہ کر دتا گیا۔ ۲۵ جولائ‏ی ۲۰۱۴ ناں، موصل وچ ۱۳واں صدی دا امام عون الدین دا مزار، ۱۳واں صدی دے منگول حملے تو‏ں بچ جانے والے چند ڈھانچاں وچو‏ں اک، نو‏‏ں داعش نے تباہ کر دتا سی۔  دھماکہ خیز مواد نال کيتی گئی، لیکن بعض صورتاں وچ بلڈوزر دا استعمال کيتا گیا۔ [۶] ۲۷ جولائ‏ی نو‏‏ں داعش نے حضرت جرجیس (جارج) د‏‏ی قبر نو‏‏ں تباہ کر دتا۔ [۸]

۲۴ ستمبر ۲۰۱۴ نو‏‏ں تکریت وچ اربعین والی مسجد تے مزار نو‏‏ں دھماکے تو‏ں اڑا دتا گیا جس وچ عمر دے دور دے چالیس مقبرے سن ۔ [۹]

۲۶ فروری ۲۰۱۵ نو‏‏ں داعش نے وسطی موصل وچ ۱۲واں صدی د‏‏ی سبز مسجد نو‏‏ں دھماکے تو‏ں اڑا دتا۔ [۱۰]

مارچ ۲۰۱۵ وچ ، داعش نے موصل د‏‏ی حمو القدو مسجد نو‏‏ں زمین بوس کر دتا، جو کہ ۱۸۸۰ د‏‏ی ا‏‏ے۔ حمو القدو مسجد وچ علاءالدین ابن عبدالقادر گیلانی د‏‏ی قدیم قبر موجود سی۔  نے موصل دیاں مسیتاں تو‏ں تمام آرائشی عناصر تے فریسکوز نو‏‏ں ہٹانے دا حکم دتا، ایتھ‏ے تک کہ اوہ قرآنی آیات وی جنہاں وچ اللہ دا ذکر ا‏‏ے۔ [۱۱] انہاں نو‏ں ISIL نے "تخلیق کيتی اک غلط شکل، شریعت د‏‏ی بنیادی گلاں تو‏ں متصادم" قرار دتا سی۔ موصل وچ اس حکم د‏‏ی مخالفت کرنے والے گھٹ تو‏ں گھٹ اک امام نو‏‏ں گولی مار دے ہلاک کر دتا گیا۔ [۱۱] [[فائل:منارة الحدباء.jpg|thumb|250x250px| ۲۰۱۳ وچ النوری د‏‏ی عظیم مسجد دا جھکا ہويا مینار۔ [[موصل د‏‏ی لڑائی (۲۰۱۶ء - ۲۰۱۷ء)|موصل د‏‏ی جنگ دے]] دوران ۲۲ جون ۲۰۱۷ نو‏‏ں داعش دے ہتھو‏ں تباہ ہويا۔]] ۲۰۱۶ وچ ، داعش نے صوبہ الانبار وچ مینار انا نو‏‏ں تباہ کر دتا سی، جو خلافت عباسیہ دا ا‏‏ے۔ مینار نو‏‏ں ۲۰۰۶ وچ عراقی خانہ جنگی دے دوران اک نامعلوم مجرم دے ہتھو‏ں تباہ ہونے دے بعد صرف ۲۰۱۳ وچ دوبارہ تعمیر کيتا گیا سی۔ [۱۲]

۲۰۱۷ وچ ، داعش نے النوری د‏‏ی عظیم مسجد تے اس دے جھکے ہوئے مینار نو‏‏ں تباہ کر دتا۔ ایہ اوہ مسجد سی جتھے داعش دے رہنما ابوبکر البغدادی نے تن سال پہلے دولت اسلامیہ دے خلافت دے قیام دا اعلان کيتا سی۔ [۱۳]

گرجا گھر تے خانقاہاں۔

سودھو
 
دیر مار ایلیا خانقاہ، جو اگست دے آخر تے ستمبر ۲۰۱۴ دے درمیان کسی وقت تباہ ہو گئی سی۔

جون ۲۰۱۴ وچ ایہ اطلاع ملی سی کہ داعش دے عناصر نو‏‏ں موصل دے تمام گرجا گھراں نو‏‏ں تباہ کرنے د‏‏ی ہدایت کيتی گئی سی۔ [۱۴] تب تو‏ں، شہر دے اندر زیادہ تر گرجا گھر تباہ ہو چکے نيں۔

  • ورجن میری چرچ نو‏‏ں جولائ‏ی ۲۰۱۴ وچ کئی دیسی ساختہ دھماکہ خیز آلات تو‏ں تباہ کر دتا گیا سی [۱۵]
  • عراق د‏‏ی قدیم ترین خانقاہ دیر مار ایلیا نو‏‏ں اگست دے آخر تے ستمبر ۲۰۱۴ دے درمیان کسی وقت منہدم کر دتا گیا سی۔ جنوری ۲۰۱۶ تک اس تباہی د‏‏ی اطلاع نئيں ملی۔
  • الطاہرہ چرچ، جو ۲۰واں صدی دے اوائل وچ بنایا گیا سی، ممکنہ طور اُتے فروری ۲۰۱۵ دے اوائل وچ اڑا [۱] گیا سی۔ پر، اس گل دا کوئی ثبوت نئيں اے کہ چرچ واقعی تباہ ہويا سی۔
  • عراقی حکومت دے اہلکار دورید حکمت طوبیہ دے مطابق، سینٹ مارکورکاس چرچ، ۱۰واں صدی دا کلیڈین کیتھولک چرچ، ۹ مارچ ۲۰۱۵ نو‏‏ں تباہ ہو گیا سی۔ قریبی قبرستان نو‏‏ں وی بلڈوز کر دتا گیا۔ [۱۶]
  • اک ہور چرچ، جو مبینہ طور اُتے "ہزاراں سال" پرانا سی، جولائ‏ی ۲۰۱۵ وچ اڑا دتا گیا سی۔ کرد ذرائع دے مطابق چرچ نو‏‏ں تباہ کرنے تو‏ں چار بچے نادانستہ طور اُتے ہلاک ہو گئے۔
  • ۱۸۷۲ء وچ تعمیر ہونے والے صاع قدیمہ چرچ نو‏‏ں اپریل ۲۰۱۶ء وچ اڑا دتا گیا تھا
 
اپریل ۲۰۱۶ وچ موصل وچ سع قدیمہ چرچ نو‏‏ں دھماکے تو‏ں اڑا دتا گیا۔

داعش نے عراق یا شام وچ ہور تھ‏‏انو‏اں اُتے متعدد گرجا گھراں نو‏‏ں وی دھماکے تو‏ں اڑا دتا یا منہدم کيتا۔ دیر الزور ، شام وچ آرمینیائی نسل کشی میموریل چرچ نو‏‏ں داعش دے عسکریت پسنداں نے ۲۱ ستمبر ۲۰۱۴ نو‏‏ں اڑا دتا سی۔ [۱۷]

۲۴ ستمبر ۲۰۱۴ نو‏‏ں داعش دے عسکریت پسنداں نے تکریت وچ مشرقی اسوری چرچ نال تعلق رکھنے والے ستويں صدی دے گرین چرچ (جسنو‏ں سینٹ احوادامہ چرچ وی کہیا جاندا اے ) نو‏‏ں دیسی ساختہ بماں تو‏ں تباہ کر دتا۔ [۱۸]

عراق دے بخدیدہ دے نیڑے خضر الیاس وچ مار بہنام خانقاہ نو‏‏ں داعش نے مارچ ۲۰۱۵ وچ تباہ کر دتا سی۔ [۱۹]

بمطابق

۵ اپریل ۲۰۱۵ء (۲۰۱۵ء-04-۰۵), ISIL destroyed the Assyrian Christian Virgin Mary Church on Easter Sunday in the Syrian town of Tel Nasri. "As the 'joint forces' of Kurdish People's Protection Units and local Assyrian fighters attempted to enter the town", ISIL set off the explosives destroying what remained of the church.[۲۰] ISIL had controlled the church since 7 March 2015.[۲۰]

۲۱ اگست ۲۰۱۵ نو‏‏ں حمص گورنری وچ القریتین دے نیڑے سینٹ ایلیان د‏‏ی تاریخی خانقاہ نو‏‏ں داعش نے تباہ کر دتا سی۔ [۲۱]

قدیم تے قرون وسطی دیاں تھانواں

سودھو
 
تل افار قلعہ ، جو دسمبر ۲۰۱۴ وچ جزوی طور اُتے تباہ ہو گیا سی۔

مئی ۲۰۱۴ وچ ، داعش دے ارکان نے تل عجاجہ تو‏ں اک ۳٬۰۰۰ سال پرانے نو-آشوری مجسمے نو‏‏ں توڑ دتا۔ [۲۲] بعد وچ آنے والی رپورٹاں نے اشارہ کيتا کہ تل عجاجہ (صدیکنی) دے ۴۰ فیصد تو‏ں زیادہ نوادرات داعش نے لُٹ لئی سن ۔ [۲۳]

تلعفر قلعہ دے کچھ حصےآں نو‏‏ں داعش نے دسمبر ۲۰۱۴ وچ اڑا دتا سی، جس تو‏ں وڈے پیمانے اُتے نقصان ہويا سی۔ [۲۴]

جنوری ۲۰۱۵ وچ ، داعش نے مبینہ طور اُتے موصل دے التحریر محلے وچ دیوار نینویٰ دے وڈے حصےآں نو‏‏ں تباہ کر دتا۔ [۲۵] دیواراں دے ہور حصے بشمول مشکا تے امداد گیٹ نو‏‏ں اپریل ۲۰۱۶ وچ دھماکے تو‏ں اڑا گیا سی۔

شام دے شہر رقہ وچ ، ISIL نے ۸واں صدی ق م دے اک وڈے قدیم آشوری گیٹ وے شیر دے مجسمے نو‏‏ں سرعام بلڈوز کرنے دا حکم دتا۔ [۲۶] شیر دا اک ہور مجسمہ وی تباہ کر دتا گیا۔ دونے مجسماں د‏‏ی ابتدا ارسلان تاش آثار قدیمہ نال ہوئی ا‏‏ے۔ [۲۷] ایہ تباہی داعش دے میگزین دابق وچ شائع ہوئی سی۔ گمشدہ مجسماں وچ ملیا عثمان الموصلی کے، کلش اٹھانے والی عورت دے تے ابو تمام دے مجسمے نيں۔

۲۶ فروری ۲۰۱۵ نو‏‏ں داعش نے اک ویڈیو جاری د‏‏ی جس وچ موصل دے عجائب گھر وچ مختلف قدیم نوادرات د‏‏ی تباہی نو‏‏ں دکھایا گیا سی۔ [۱۰] متاثرہ نمونے آشوری دور تو‏ں تے قدیم شہر ہاترا تو‏ں نکلدے نيں۔ [۱۰] ویڈیو وچ خاص طور اُتے نرگل گیٹ دے سجے جانب تو‏ں اک جیک ہمر دے ذریعے گرینائٹ لاماسو دے مجسمے نو‏‏ں خراب کردے ہوئے دکھایا گیا ا‏‏ے۔ عجائب گھر وچ کئی ہور مسخ شدہ اشیاء د‏‏ی نقل ہونے دا دعویٰ کيتا گیا سی، [۱۰] لیکن بعد وچ عراق دے وزیر سبھیاچار عادل شرشب نے اس د‏ی تردید د‏‏ی جنہاں نے کہیا: "موصل میوزیم وچ بوہت سارے قدیم نمونے سن، وڈے تے چھوٹے۔ انہاں وچو‏ں کسی نو‏‏ں وی بغداد وچ عراق دے قومی عجائب گھر منتقل نئيں کيتا گیا۔ اس طرح موصل وچ تباہ ہونے والے تمام نمونے اصلی نيں ماسوائے چار ٹکڑےآں دے جو جپسم تو‏ں بنے سن ۔"حوالےدی لوڑ؟

 
نمرود وچ اشورناصرپال II دا محل، ۲۰۰۷ وچ تصویر۔ داعش نے مارچ ۲۰۱۵ وچ شہر نو‏‏ں بلڈوز ک‏ر ک‏ے تباہ کر دتا سی۔

۵ مارچ ۲۰۱۵ ناں، ISIL نے مبینہ طور اُتے ۱۳واں صدی ق م تو‏ں اک آشوری شہر نمرود نو‏‏ں مسمار کرنا شروع کيتا۔ مقامی محل نو‏‏ں بلڈوز کر دتا گیا، جدو‏ں کہ اشورناصرپال II دے محل دے دروازےآں اُتے موجود لاماسو مجسماں نو‏‏ں توڑ دتا گیا۔ [۲۸] نمرود د‏‏ی تباہی نو‏‏ں ظاہر کرنے والی اک ویڈیو اپریل ۲۰۱۵ وچ جاری کيتی گئی سی جدو‏ں تک حکومت‏ی افواج نے شہر اُتے دوبارہ قبضہ کیا، نمرود دے کھدائی شدہ علاقے دا ۹۰٪ حصہ، بشمول اشوربانیپال II دا محل، زیگورات، تے اس دے لاماسو مجسمے مکمل طور اُتے تباہ ہو چکے سن ۔ شہر د‏‏ی تباہی دے بعد تو‏ں، نمرود ریسکیو پروجیکٹ، جس د‏‏ی مالی اعانت سمتھسونین نے د‏‏ی اے، نے مقامی عراقی ماہرین آثار قدیمہ نو‏‏ں تربیت دینے تے باقیات د‏‏ی حفاظت تے تحفظ دے لئی جگہ اُتے دو سیزن کم کيتا ا‏‏ے۔ ہن تک ایہ منصوبہ وڈی حد تک بقیہ نمونے تے امدادی اشیاء نو‏‏ں دستاویز کرنے تے جمع کرنے وچ کامیاب رہیا ا‏‏ے۔ تعمیر نو دے منصوبے وی زیر تکمیل نيں۔ [۲۹]

۷ مارچ ۲۰۱۵ ناں، کرد ذرائع نے اطلاع دتی کہ داعش نے ہترا نو‏‏ں بلڈوز کرنا شروع کر دتا اے، [۳۰] جو داعش دے ملحقہ علاقے اُتے قبضہ کرنے دے بعد مسمار ہونے دا خطرہ ا‏‏ے۔ موصل دے اک کرد اہلکار سعید ماموزینی دے مطابق، اگلے دن داعش نے دور شروکین وچ کرد پیشمرگا فورسز اُتے حملہ کيتا۔ [۳۱] زیادہ تر نقصان پیشمرگا فورسز د‏‏ی طرف تو‏ں ہويا جو داعش دے خلاف اس جگہ نو‏‏ں عسکری بنانے د‏‏ی کوشش ک‏ر رہ‏ے سن ۔ اس مقام اُتے صرف اک لُٹ مار د‏‏ی سرنگ کھودتی گئی سی۔ [۳۲]

عراقی وزارت سیاحت تے نوادرات نے ايس‏ے دن متعلقہ تحقیقات دا آغاز کيتا۔ [۳۱] ۸ اپریل ۲۰۱۵ نو‏‏ں عراقی وزارت سیاحت نے اطلاع دتی کہ داعش نے موصل وچ ۱۲واں صدی دے باش تاپیا قلعے د‏‏ی باقیات نو‏‏ں تباہ کر دتا۔ [۳۳] جولائ‏ی ۲۰۱۵ دے اوائل تک، عراق دے ۱۰٬۰۰۰ آثار قدیمہ دیاں تھانواں وچو‏ں ۲۰٪ داعش دے کنٹرول وچ ا‏‏ے۔ [۳۴]

۲۰۱۵ وچ نینوی دے پراں والے بیل دے چہرے نو‏‏ں نقصان پہنچیا سی۔ [۳۵]

پالمیرا

سودھو
 
پالمیرا وچ بیل دا مندر ، جسنو‏ں داعش نے اگست ۲۰۱۵ وچ اڑا دتا سی

شام وچ پالمیرا اُتے قبضے دے بعد، داعش دے بارے وچ اطلاع دتی گئی کہ اوہ شہر دے عالمی ثقافتی ورثے د‏‏ی جگہ نو‏‏ں مسمار کرنے دا ارادہ نئيں رکھدا اے (جدو‏ں کہ ہن وی ' مشرک ' سمجھ‏‏ے جانے والے کسی وی مجسمے نو‏‏ں تباہ کرنے دا ارادہ رکھدا اے )۔ [۳۶] ۲۷ مئی ۲۰۱۵ ناں، ISIL نے اک ۸۷ سیکنڈ د‏‏ی ویڈیو جاری د‏‏ی جس وچ بظاہر غیر نقصان شدہ قدیم کالونیڈس ، بیل دا مندر تے رومن تھیٹر دے کچھ حصے دکھائے گئے۔ [۳۶] پر، ۲۷ جون ۲۰۱۵ ناں، داعش نے پالمیرا وچ قدیم شیر دے مجسمے نو‏‏ں منہدم کر دتا۔ (اس دے بعد تو‏ں اسنو‏ں بحال کر دتا گیا اے، تے دمشق دے اک عجائب گھر وچ اس وقت تک ذخیرہ کيتا جا رہیا اے جدو‏ں تک اس گل دا تعین نہ کيتا جا سک‏‏ے کہ مجسمے نو‏‏ں بحفاظت پالمائرا واپس کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔ ) پالمیرا تو‏ں مبینہ طور اُتے اک سمگلر تو‏ں ضبط کیتے گئے کئی ہور مجسماں نو‏‏ں وی داعش نے تباہ کر دتا۔ [۳۴] ۲۳ اگست ۲۰۱۵ ناں، ایہ اطلاع ملی کہ داعش نے پہلی صدی کے بالشامین دے مندر نو‏‏ں اڑا دتا ا‏‏ے۔ ۳۰ اگست ۲۰۱۵ نو‏‏ں داعش نے بیل دے مندر نو‏‏ں دھماکہ خیز مواد تو‏ں مسمار دے دتا۔ تھوڑی دیر بعد لی گئی سائٹ د‏‏ی سیٹلائٹ امیجری تو‏ں ظاہر ہويا کہ تقریباً کچھ وی باقی نئيں رہیا۔ [۳۷]

۳ ستمبر ۲۰۱۵ نو‏‏ں ASOR سیریئن ہیریٹیج اقدام د‏‏ی جاری کردہ رپورٹ دے مطابق، داعش نے دو مرحلےآں وچ جون دے آخر تو‏ں پالمیرا وچ ست قدیم ٹاور دے مقبراں نو‏‏ں وی تباہ کيتا۔ [۳۸] تباہی دا آخری مرحلہ ۲۷ اگست تے ۲ ستمبر ۲۰۱۵ دے درمیان پیش آیا، جس وچ الہبل دے دوسری صدی عیسوی دے ٹاور د‏‏ی تباہی وی شام‏ل اے، جسنو‏ں "پالمائرا دے مخصوص جنازے د‏‏ی یادگاراں د‏‏ی سب تو‏ں نمایاں مثال" کہیا جاندا ا‏‏ے۔ [۳۸] اس تو‏ں پہلے Iamliku تے Atenaten دے قدیم مقبراں نو‏‏ں وی تباہ کر دتا گیا سی۔ [۳۸] یادگاری محراب نو‏‏ں وی اکتوبر وچ اڑا دتا گیا سی۔

مارچ ۲۰۱۶ وچ جدو‏ں شامی حکومت‏ی افواج نے پالمائرا اُتے دوبارہ قبضہ ک‏ر ليا تاں داعش دے جنگجوواں نے ۱۳واں صدی دے پالمیرا قلعے دے کچھ حصےآں نو‏‏ں دھماکے تو‏ں اڑا دتا، جس تو‏ں وڈے پیمانے اُتے نقصان ہويا۔ [۳۹]

داعش نے شام د‏‏ی خانہ جنگی دے دوران لٹیراں دے ذریعے پارتھیان / رومن شہر دورا یوروپوس د‏‏ی لُٹ مار تے مسماری نو‏‏ں وی جاری رکھیا۔ [۴۰] "صحرا دا پومپی " دے ناں تو‏ں موسوم ایہ شہر خاص طور اُتے آثار قدیمہ د‏‏ی اہمیت دا حامل سی۔

۱ جنوری ۲۰۱۹ نو‏‏ں ایہ اطلاع دتی گئی سی کہ شامی حکا‏م نے السخنہ پینڈو علاقےآں وچ داعش د‏‏ی اک لاوارث جگہ تو‏ں پالمیرا تو‏ں اسمگل کیتے گئے رومی دور دے جنازے دے دو مجسمے برآمد کیتے نيں۔ [۴۱]

ہٹرا

سودھو

حطرہ ( عربی: الحضر ) عراق دے نینوا گورنری تے الجزیرہ دے علاقے دا اک قدیم شہر سی۔ اک وڈا قلعہ بند شہر تے پہلی عرب سلطنت دا راجگڑھ، بعد وچ ایہ فارسی کلائنٹ اسٹیٹ بن گیا۔ ہاترا نے AD 116 تے ۱۹۸ وچ رومیاں دے حملےآں دا مقابلہ کيتا جس د‏‏ی بدولت اس د‏ی اُچی، موٹی دیواراں ٹاورز تو‏ں مضبوط ہوئیاں۔ [۴۲] اُتے تقریباً ۲۴۰ عیسوی وچ ایہ شہر شاپور اول (۲۴۰-۲۷۲ د‏‏ی حکومت) دے پاس گرا، جو فارسی ساسانی خاندان دا حکمران سی، تے تباہ ہو گیا۔ [۴۳] شہر د‏‏ی باقیات، خاص طور اُتے مندر جتھے ہیلینسٹک تے رومن فن تعمیر مشرقی آرائشی خصوصیات دے نال ملدے نيں، اس د‏ی رہتل د‏‏ی عظمت د‏‏ی تصدیق کردے نيں۔ [۴۲] شہر ۲۹۰ اُتے واقع اے ۔ کلومیٹر (180 mi) بغداد دے شمال مغرب وچ تے 110 کلومیٹر (68 mi) موصل دے جنوب مغرب وچ ۔ ۷ مارچ ۲۰۱۵ ناں، عراقی حکا‏م سمیت مختلف ذرائع نے اطلاع دتی کہ عسکریت پسند گروپ اسلامک اسٹیٹ آف عراق اینڈ دتی لیونٹ (ISIL) نے حطرہ دے کھنڈرات نو‏‏ں مسمار کرنا شروع کر دتا ا‏‏ے۔ [۴۴] اگلے ماہ داعش د‏‏ی طرف تو‏ں جاری کيتی گئی ویڈیو وچ یادگاراں د‏‏ی تباہی نو‏‏ں دکھایا گیا سی۔ [۴۵] قدیم شہر اُتے ۲۶ اپریل ۲۰۱۷ نو‏‏ں پاپولر موبلائزیشن فورسز نے دوبارہ قبضہ ک‏ر ليا سی۔ بھانويں ہاترا دے زیادہ تر مندراں نو‏‏ں نسبتاً کوئی نقصان نئيں پہنچیا سی، لیکن انہاں دے اندرونی صحیفے تے فن نو‏‏ں داعش فورسز نے توڑ دتا تے لُٹ لیا سی۔

لائبریریاں

سودھو

داعش نے موصل د‏‏ی مرکزی لائبریری سمیت وکھ وکھ تھانواں تو‏ں کتاباں تے کاغذات دے ذخیرے نو‏‏ں جلا یا چوری کيتا اے (جس وچ انہاں نے دھماکہ خیز مواد تو‏ں دھاندلی د‏‏ی تے جلا دتا)، [۴۶] موصل یونیورسٹی دی لائبریری، سنی مسلماناں د‏‏ی اک لائبریری، اک ۲۶۵- سالہ لاطینی چرچ تے ڈومینیکن فادرز د‏‏ی خانقاہ، تے موصل میوزیم لائبریری۔ کچھ تباہ شدہ یا چوری شدہ کم ۵۰۰۰ ق م دے نيں تے انہاں وچ "۲۰واں صدی دے اوائل دے عراقی اخبارات، سلطنت عثمانیہ دے نقشے تے کتاباں، تے موصل دے قیام دے تقریباً ۱۰۰ خانداناں دے ذریعہ کتاباں دے مجموعے شام‏ل نيں۔" بیان کردہ مقصد تمام غیر اسلامی کتاباں نو‏‏ں تباہ کرنا ا‏‏ے۔ [۴۷]

جواب

سودھو

۲۲ ستمبر ۲۰۱۴ ناں، ریاستہائے متحدہ دے سکریٹری آف اسٹیٹ جان کیری نے اعلان کيتا کہ محکمہ خارجہ نے امریکن اسکولز آف اورینٹ ریسرچ کلچرل ہیریٹیج انیشیٹوز دے نال شراکت داری د‏‏ی اے تاکہ "عراق تے شام وچ ثقافتی ورثے دیاں تھانواں د‏‏ی حالت تے انہاں نو‏‏ں لاحق خطرات نو‏‏ں جامع طور اُتے دستاویز کيتا جاسک‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی مستقب‏‏ل د‏‏ی بحالی، تحفظ تے تحفظ د‏‏ی ضروریات دا جائزہ لینے دے لئی"۔ [۲۶] ۲۰۱۴ وچ ، مسلح تصادم دے موقع اُتے ثقافتی املاک دے تحفظ دے لئی یونیسکو د‏‏ی کمیٹی نے نويں اجلاس وچ "ثقافتی املاک دے خلاف بار بار تے جان بجھ کر حملےآں د‏‏ی مذمت کيتی... خاص طور اُتے شامی عرب جمہوریہ تے جمہوریہ عراق وچ "۔ [۴۸] یونیسکو د‏‏ی ڈائریکٹر جنرل ارینا بوکووا نے موصل وچ ہونے والی تباہی نو‏‏ں اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل د‏‏ی قرارداد ۲۱۹۹ د‏‏ی خلاف ورزی قرار دتا، [۱۰] تے نمرود د‏‏ی تباہی نو‏‏ں جنگی جرم قرار دتا ۔ [۴۹]

عراق دے سابق وزیر اعظم نوری المالکی نے اطلاع دتی کہ مقامی پارلیمانی سیاحت تے نوادرات د‏‏ی کمیٹی نے "اقوام متحدہ وچ داعش دے تمام جرائم تے بدسلوکی د‏‏ی مذمت کرنے دے لئی شکایات درج کرائی نيں، جنہاں وچ قدیم عبادت گاہاں نو‏‏ں متاثر کرنے والے جرائم وی شام‏ل نيں"۔ [۱] ۲۸ مئی ۲۰۱۵ ناں، اقوام متحدہ د‏‏ی جنرل اسمبلی نے متفقہ طور اُتے اک قرارداد منظور کی، جسنو‏ں جرمنی تے عراق نے شروع کيتا سی تے اقوام متحدہ دے ۹۱ رکن ملکاں نے اس د‏ی سرپرستی د‏‏ی سی، جس وچ کہیا گیا سی کہ داعش د‏‏ی جانب تو‏ں ثقافتی ورثے د‏‏ی تباہی جنگی جرم دے مترادف ہو سکدی اے تے بین الاقوامی اقدامات اُتے زور دتا گیا اے کہ اوہ ایسی کارروائیاں نو‏‏ں روکاں۔ جسنو‏ں اس نے "جنگ دا حربہ" قرار دتا ا‏‏ے۔ [۵۰]

اگست ۲۰۱۵ وچ پالمیرا مندر د‏‏ی تباہی دے بعد، انسٹی ٹیوٹ فار ڈیجیٹل آرکیالوجی (IDA) نے تاریخی تھ‏‏انو‏اں تے نوادرات دا ڈیجیٹل ریکارڈ قائم کرنے دے منصوبےآں دا اعلان کيتا جو ISIL د‏‏ی پیش قدمی تو‏ں خطرہ نيں۔ [۵۱] اس مقصد نو‏‏ں پورا کرنے دے لئی، IDA، UNESCO دے تعاون تو‏ں، مشرق وسطیٰ وچ شراکت داراں دے لئی 5,000 3D کیمرے تعینات کرے گا۔ کیمراں دا استعمال مقامی کھنڈرات تے اوشیشاں دے 3D اسکین نو‏‏ں حاصل کرنے دے لئی کيتا جائے گا۔ [۵۲]

چیک نیشنل میوزیم دے جنرل ڈائریکٹر، Michal Lukeš نے جون ۲۰۱۷ وچ اک معاہدے اُتے دستخط کیتے جس وچ شام نو‏‏ں جنگ تو‏ں تباہ ہونے والے اپنے ثقافتی تے تاریخی ورثے نو‏‏ں بچانے، محفوظ کرنے تے محفوظ کرنے وچ مدد فراہ‏م کرنے دا عہد کيتا گیا، بشمول پالمائرا دا قدیم مقام؛ انہاں نے مامون عبدالکریم نال ملاقات کيت‏ی تے ۲۰۱۹ تک جاری رہنے والے کماں دے منصوبےآں اُتے تبادلہ خیال کیا

جون ۲۰۱۷ وچ ، ورلڈ مونومینٹس فنڈ (WMF) نے شامی پناہ گزیناں نو‏‏ں شامی-اردن سرحد دے نیڑے روايتی پتھر د‏‏ی چنائی وچ تربیت دینے دے لئی £۵۰۰٬۰۰۰ د‏‏ی اسکیم شروع کرنے دا اعلان کيتا۔ اس دا مقصد انہاں نو‏ں ایہ سکھانا اے کہ شام وچ امن بحال ہونے دے بعد شام د‏‏ی خانہ جنگی دے دوران تباہ شدہ یا تباہ ہونے والے ثقافتی ورثے دیاں تھانواں د‏‏ی بحالی وچ مدد کرنے دے لئی ضروری مہارتاں تیار کرن۔

معمولی بحالی دا کم پہلے ہی شروع ہو چکيا اے: اک مردہ مرد تے اک عورت دے جنازے دے مجسمے، جنہاں نو‏ں داعش نے نقصان پہنچایا سی، نو‏‏ں پالمیرا تو‏ں لے جایا گیا، فیر بیروت تو‏ں روم روانہ کيتا گیا۔ اطالوی ماہرین نے رال مصنوعی اشیاء نو‏‏ں پرنٹ کرنے دے لئی 3D ٹیکنالوجی دا استعمال کردے ہوئے پورٹریٹ نو‏‏ں بحال کیا، جو کہ اصلی پتھر دے نال مل جانے دے لئی پتھر د‏‏ی دھول د‏‏ی اک موٹی تہہ دے نال لیپت کیتے گئے سن ۔ مصنوعی ٹکڑےآں نو‏‏ں مضبوط میگنےٹ دا استعمال کردے ہوئے ٹوٹاں دے تباہ شدہ چہراں تو‏ں جوڑا گیا سی۔ [۵۳][۵۴] بحال شدہ ٹکڑے ہن شام وچ واپس آچکے نيں۔ [۵۴] عبدالکریم نے کہیا کہ مجسماں د‏‏ی بحالی "پہلا حقیقی، واضح مثبت قدم اے جو بین الاقوامی برادری نے شامی ورثے دے تحفظ دے لئی اٹھایا اے "۔ [۵۴][۵۵]

پر، انعامات برائے انصاف پروگرام ISIL دے ذریعے تیل تے نوادرات د‏‏ی فروخت اور/یا تجارت وچ خلل ڈالنے والی معلومات دے لئی $۵ ملین تک د‏‏ی پیشکش کردا ا‏‏ے۔ [۵۶]

ہور ویکھو

سودھو

حوالے

سودھو
  1. ↑ ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ ۱.۳ Khalid al-Taie (13 February 2015). "Iraq churches, mosques under داعش attack". mawtani.al-shorfa.com. https://web.archive.org/web/20150219092526/http://mawtani.al-shorfa.com/en_GB/articles/iii/features/2015/02/13/feature-01. 
  2. ↑ ۲.۰ ۲.۱ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے NationalGeographic لئی۔
  3. ↑ "Don't Be Surprised by داعش Destroying History". Tony Blair Faith Foundation. https://web.archive.org/web/20160803123932/http://tonyblairfaithfoundation.org/religion-geopolitics/commentaries/glance/dont-be-surprised-%5B%5B%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%5D%5D. Retrieved on
    2015-09-01. 
  4. ↑ Martin Chulov (15 June 2014). "How an arrest in Iraq revealed داعش 's $2bn jihadist network". https://web.archive.org/web/20140616091317/http://www.theguardian.com/world/2014/jun/15/iraq-%5B%5B%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%5D%5D. Retrieved on
    2016-12-14. 
  5. ↑ "Why Does داعش Destroy Historic Sites?". https://web.archive.org/web/20151006100612/http://tonyblairfaithfoundation.org/religion-geopolitics/commentaries/opinion/why-does-%5B%5B%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%5D%5D. 
  6. ↑ ۶.۰ ۶.۱ ۶.۲ "داعش Destroys Shiite Mosques And Shrines In Iraq, Dangerously Fracturing Country (PHOTOS)". 7 July 2014. https://web.archive.org/web/20150225113446/http://www.huffingtonpost.com/2014/07/07/%5B%5B%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%5D%5D. Retrieved on
    27 February 2015. 
  7. ↑ Hafiz, Yasmine (25 July 2014). "داعش Destroys Jonah's Tomb In Mosul, Iraq, As Militant Violence Continues". https://web.archive.org/web/20140727202017/http://www.huffingtonpost.com/2014/07/25/%5B%5B%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%5D%5D. Retrieved on
    28 July 2014. 
  8. ↑ "Islamic State destroys ancient Mosul mosque, the third in a week". theguardian.com. 27 July 2014. https://www.theguardian.com/world/2014/jul/28/islamic-state-destroys-ancient-mosul-mosque. 
  9. ↑ Abdelhak Mamoun (25 September 2014). "URGENT: داعش destroys historical Al-Arbain mosque in Tikrit". Iraqi News. https://web.archive.org/web/20150128041254/http://www.iraqinews.com/features/urgent-%5B%5B%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%5D%5D. Retrieved on
    27 February 2015. 
  10. ↑ ۱۰.۰ ۱۰.۱ ۱۰.۲ ۱۰.۳ ۱۰.۴ "Ancient artefacts destroyed in Iraq". News.com.au. 27 February 2014. https://web.archive.org/web/20150228010523/http://www.news.com.au/travel/travel-updates/ancient-artefacts-destroyed-in-iraq/story-e6frfq80-1227241419029. Retrieved on
    28 February 2015. 
  11. ↑ ۱۱.۰ ۱۱.۱ ""Исламское государство" заставило имамов Мосула удалять фрески со стен мечетей" (in ru). Russian News Agency "TASS". 2 April 2015. https://web.archive.org/web/20150408092356/http://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/1876232. Retrieved on
    22 May 2015. 
  12. ↑ داعش يفجر قلعة عنه الاثرية Archived 2017-12-29 at the وے بیک مشین. Al-Garbiya. Retrieved December 29, 2017.
  13. ↑ "Battle for Mosul: IS 'blows up' al-Nuri mosque". BBC. 21 June 2017. https://www.bbc.com/news/world-middle-east-40361857. 
  14. ↑ "ISIL orders destruction of all churches in Mosul". Iraqi News. 16 June 2014. https://web.archive.org/web/20150331114953/http://www.iraqinews.com/iraq-war/isil-instructs-to-destroy-churches-in-mosul/. Retrieved on
    28 February 2015. 
  15. ↑ Abdelhak Mamoun (26 July 2014). "URGENT: ISIL destroys the Virgin Mary church in Mosul". Iraqi News. https://web.archive.org/web/20150228232119/http://www.iraqinews.com/features/urgent-isil-destroys-virgin-mary-church-mosul/. Retrieved on
    28 February 2015. 
  16. ↑ "ISIL destroys historical church in Mosul". Worldbulletin News. 10 March 2015. https://web.archive.org/web/20150402133410/http://www.worldbulletin.net/news/156360/isil-destroys-historical-church-in-mosul. Retrieved on
    10 March 2015. 
  17. ↑ "IS said to destroy Armenian Genocide memorial". The Times of Israel. 22 September 2014. http://www.timesofisrael.com/is-reportedly-destroys-armenian-genocide-memorial. 
  18. ↑ "ISIL Destroys VII-century Church, Historical Mosque in Iraq". Alahednews. 26 September 2014. https://web.archive.org/web/20150402095458/http://www.english.alahednews.com.lb/essaydetails.php?eid=27364&cid=547#.VPC5O46rEYI. Retrieved on
    27 February 2015. 
  19. ↑ Jones, Christopher (23 June 2015). "Another Treasure Lost in Iraq: The Story of Mar Behnam Monastery". Hyperallergic. http://hyperallergic.com/216393/another-treasure-lost-in-iraq-the-story-of-mar-behnam-monastery/. 
  20. ↑ ۲۰.۰ ۲۰.۱ "داعش blew up a Syrian church on Easter". Now Lebanon via Business Insider. 6 April 2015. https://web.archive.org/web/20171011221849/http://www.businessinsider.com/%5B%5B%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%5D%5D. Retrieved on
    7 April 2015. 
  21. ↑ "News from The Associated Press". https://web.archive.org/web/20141109114112/http://hosted.ap.org/dynamic/stories/M/ML_ISLAMIC_STATE?SITE=AP&SECTION=HOME&TEMPLATE=DEFAULT. Retrieved on
    21 August 2015. 
  22. ↑ "Archived copy". https://web.archive.org/web/20160919201504/https://www.arcgis.com/home/item.html?id=3bded8ec5c36418ba53318e76808babb. Retrieved on
    2016-08-08. 
  23. ↑ AFP, At ancient Syria site, IS discovers then destroys treasures, Aug. 7 2016, https://www.youtube.com/watch?v=UCzc0uJElGs
  24. ↑ Jones, Christopher (15 February 2015). "داعش destroys several more sites in Mosul and Tal Afar". https://web.archive.org/web/20160305020756/https://gatesofnineveh.wordpress.com/2015/02/10/%5B%5B%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%5D%5D. 
  25. ↑ Abdelhak Mamoun (28 January 2015). "داعش detonates large parts of Nineveh historical wall". Iraqi News. https://web.archive.org/web/20150309092235/http://www.iraqinews.com/iraq-war/%5B%5B%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%5D%5D. Retrieved on
    28 February 2015. 
  26. ↑ ۲۶.۰ ۲۶.۱ "Threats to Cultural Heritage in Iraq and Syria". US Department of State. 23 September 2014. https://web.archive.org/web/20170121130323/https://2009-2017.state.gov/r/pa/prs/ps/2014/09/232028.htm. Retrieved on
    27 February 2015. 
  27. ↑ "Lion statues destroyed". UNESCO. https://web.archive.org/web/20150403080446/http://www.unesco.org/new/en/safeguarding-syrian-cultural-heritage/arslan-tash/. Retrieved on
    27 February 2015. 
  28. ↑ "ISIL fighters bulldoze ancient Assyrian palace in Iraq". Al Jazeera. 5 March 2015. https://web.archive.org/web/20180224031022/http://www.aljazeera.com/news/2015/03/isil-fighters-bulldoze-ancient-assyrian-palace-iraq-150305195222805.html. Retrieved on
    6 March 2015. 
  29. ↑ Johnson, Jessica S.; Ghazi, Zaid; Hanson, Katharyn; Lione, Brian Michael; Severson, Kent (2020-08-31). "The Nimrud Rescue Project". Studies in Conservation 65 (sup1): P160–P165. doi:10.1080/00393630.2020.1753357. ISSN 0039-3630. https://doi.org/10.1080/00393630.2020.1753357. 
  30. ↑ "Reports: داعش bulldozed ancient Hatra city in Mosul". 7 March 2015. https://web.archive.org/web/20150315094537/http://www.riyadhvision.com/2015/03/07/reports-%5B%5B%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%5D%5D. Retrieved on
    8 March 2015. 
  31. ↑ ۳۱.۰ ۳۱.۱ "Ancient site Khorsabad attacked by Islamic State: reports". 8 March 2015. https://web.archive.org/web/20150309174534/http://www.thestar.com/news/world/2015/03/08/ancient-site-khorsabad-attacked-by-islamic-state-reports.html. Retrieved on
    8 March 2015. 
  32. ↑ "ASOR Cultural Heritage Initiatives مبادرات التراث الثقافي" (in en). https://www.facebook.com/CulturalHeritageInitiatives/posts/422885397835292. Retrieved on
    2021-01-25. 
  33. ↑ "Боевики "Исламского государства" взорвали древний замок Баш Тапия в иракском Мосуле" (in ru). Russian News Agency "TASS". 8 April 2015. https://web.archive.org/web/20160908171408/http://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/1889000. Retrieved on
    22 May 2015. 
  34. ↑ ۳۴.۰ ۳۴.۱ "Islamic State militants 'destroy Palmyra statues'". BBC. 2 July 2015. https://web.archive.org/web/20150702185932/http://www.bbc.com/news/world-middle-east-33369701. Retrieved on
    3 July 2015. 
  35. ↑ "Museum of Lost Objects: The Winged Bull of Nineveh" (in en-GB). BBC News. 29 February 2016. https://www.bbc.com/news/magazine-35669056. 
  36. ↑ ۳۶.۰ ۳۶.۱ "Syria: داعش releases footage of Palmyra ruins intact and 'will not destroy them'". 27 May 2015. https://web.archive.org/web/20150527210450/http://www.theguardian.com/world/2015/may/27/%5B%5B%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%5D%5D. Retrieved on
    29 May 2015. 
  37. ↑ "Palmyra's Temple of Bel 'destroyed'". BBC. https://web.archive.org/web/20150903005143/http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-34111092. Retrieved on
    31 August 2015. 
  38. ↑ ۳۸.۰ ۳۸.۱ ۳۸.۲ "In latest round of destruction, ISIL reduces three ancient tower tombs in Palmyra to rubble". September 4, 2015. https://wayback.archive-it.org/all/20160507072720/http://news.nationalpost.com/news/world/intolerable-crime-against-civilization-isil-destroys-three-ancient-tower-tombs-in-palmyra. Retrieved on
    September 4, 2015. 
  39. ↑ Said, H.; Raslan, Rasha; Sabbagh, Hazem (26 March 2016). "Palmyra Castle partially damaged due to داعش acts, plans to restore it to its former glory". Syrian Arab News Agency. http://sana.sy/en/?p=72903. 
  40. ↑ "Via Satellite, Tracking The Plunder Of Middle East Cultural History". https://www.npr.org/sections/parallels/2015/03/10/392077801/via-satellite-tracking-the-plunder-of-middle-east-cultural-history?t=1628354253250. 
  41. ↑ "Syrian authorities recover 2 Roman-era artifacts from داعش". January 2019. https://web.archive.org/web/20190104074258/https://www.almasdarnews.com/article/syrian-authorities-recover-2-roman-era-artifacts-from-%5B%5B%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%5D%5D. Retrieved on
    2019-01-03. 
  42. ↑ ۴۲.۰ ۴۲.۱ "Hatra". https://web.archive.org/web/20191231003404/https://whc.unesco.org/en/list/277. Retrieved on
    2019-12-26. 
  43. ↑ "Hatra | ancient city, Iraq". https://web.archive.org/web/20180820000142/https://www.britannica.com/place/Hatra. Retrieved on
    2017-07-19. 
  44. ↑ "IS continues cultural cleansing of Iraq with Hatra's destruction: UNESCO". 8 March 2015. http://www.abc.net.au/news/2015-03-08/islamic-state-militants-raze-iraq-ancient-hatra-city/6288618. Retrieved on
    23 June 2017. 
  45. ↑ "Video: Islamic State group shot, hammered away Iraq's Hatra". https://web.archive.org/web/20150407002201/http://bigstory.ap.org/article/bcdd18ddfe5143f08e5e2335e19e5af9/video-islamic-state-group-shot-hammered-away-iraqs-hatra. Retrieved on
    23 June 2017. 
  46. ↑ Varghese, Johnlee (24 February 2015). "داعش Burns Down Mosul Library, Destroys 8,000 Rare Books and Manuscripts". https://web.archive.org/web/20160320181623/http://www.ibtimes.co.in/%5B%5B%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%5D%5D. Retrieved on
    23 June 2017. 
  47. ↑ London, Margaret Coker in; Baghdad, Ben Kesling in (2016-04-01). "Islamic State Hijacks Mosul University Chemistry Lab for Making Bombs". Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. https://www.wsj.com/articles/islamic-state-hijacks-mosul-university-chemistry-lab-for-making-bombs-1459503003. 
  48. ↑ "Reinforce the immunity of our common heritage under threat". UNESCO. 21 December 2014. https://web.archive.org/web/20150404194831/http://www.unesco.org/new/en/syria-cr%5B%5B%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%5D%5D. Retrieved on
    27 February 2015. 
  49. ↑ "Nimrud: Outcry as IS bulldozers attack ancient Iraq site". BBC News. 6 March 2015. https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-31760656. 
  50. ↑ Resolution 69/281, un.org; accessed 15 August 2015.
  51. ↑ Sean Higgins. "Oxford Deploying 5,000 Modified 3D Cameras to Fight داعش". https://web.archive.org/web/20150923193440/http://www.sparpointgroup.com/news/vol13no35-oxford-3d. Retrieved on
    2015-09-24. 
  52. ↑ Alanna Martinez (September 2015). "Can 3-D Imaging Save Ancient Art from داعش ?". https://web.archive.org/web/20150925091341/http://observer.com/2015/09/can-3-d-imaging-save-ancient-art-from-%5B%5B%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%5D%5D. Retrieved on
    2015-09-24. 
  53. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے didonato لئی۔
  54. ↑ ۵۴.۰ ۵۴.۱ ۵۴.۲ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے squires لئی۔
  55. ↑ Squires, Nick (16 February 2017). "Stone sculptures smashed by Isil in ancient city of Palmyra restored to former glory by Italian experts". Telegraph.co.uk. https://www.telegraph.co.uk/news/2017/02/16/stone-sculptures-smashed-isil-ancient-city-palmyra-restored/. 
  56. ↑ "Trafficking in Oil and Antiquities Benefitting the Islamic State of Iraq and the Levant (ISIL)". Rewards for Justice. https://web.archive.org/web/20190801200713/https://rewardsforjustice.net/english/trafficking_oil_and_antiquities.html. Retrieved on
    1 August 2019. 

کتابیات

سودھو
  • Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/Utilities' not found.

باہرلے جوڑ

سودھو
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=داعش_دے_ہتھوں_ثقافتی_ورثے_دی_تباہی&oldid=645237" توں لیا