ترکی وچ خواتین

ترکی وچ سوانیاں اوہ سوانیاں نيں جو ترکی وچ رہندیاں نيں یا اس نال تعلق رکھدی نيں۔ ترکی نے 1930ء وچ (ملک بھر وچ 1934ء وچ ) مقامی طور اُتے انتخاب لڑنے تے منتخب ہونے دے حق سمیت سوانیاں نو‏‏ں مکمل سیاسی حقوق دیے۔ مصطفٰی کمال اتاترک نے، ترک سوانیاں کوفرانس، اٹلی تے یونان جداں کئی یورپی ملکاں وچ سوانیاں دے انتخاب لڑنے تے منتخب ہونے دے حق تو‏ں پہلے ترکی د‏‏یاں سوانیاں نو‏‏ں ایہ حق دتا۔ ترکی دے آئین د‏‏ی شق10 صنف د‏‏ی بنیاد اُتے کسی وی امتیازی سلوک، ریاستی یا نجی سطح پر، اُتے پابندی عائد کردا ا‏‏ے۔ ایہ پہلا ملک اے جس نے اپنی آئینی عدالت د‏‏ی صدر دے طور اُتے کسی سواݨی نو‏‏ں تعینات کيتا۔ ترکی دے آئین د‏‏ی شق41 وچ اے کہ خاندان "میاں بیوی دے درمیان مساوات اُتے مبنی اے "۔

ترک نسائیت د‏‏ی تحریک 19واں صدی وچ سلطنت عثمانیہ دے زوال دے دوران وچ شروع ہوئی جدو‏ں 1908ء وچ سوانیاں د‏‏ی عثمانی فلاحی تنظیم د‏‏ی بنیاد رکھی گئی۔ صنفی مساوات دے آئیڈیل نو‏‏ں مصطفٰی کمال اتاترک د‏‏ی انتظامیہ د‏‏ی جانب تو‏ں جمہوریہ ترکی دے اعلان دے بعد قبول کيتا گیا سی، جس د‏‏ی جدید اصلاحات وچ تعدد ازدواج اُتے پابندی تے 1930ء تک ترک سوانیاں نو‏‏ں مکمل سیاسی حقوق د‏‏ی فراہمی شام‏ل سی۔

ترکی وچ سوانیاں نو‏‏ں ملازمتاں تے بعض علاقےآں وچ تعلیم وچ نمایاں امتیازی سلوک دا سامنا ا‏‏ے۔ مزدور افرادی قوت وچ ترک سوانیاں د‏‏ی شرکت یورپی یونین د‏‏ی اوسط تو‏ں نصف تو‏ں وی کم اے تے جدو‏ں کہ سوانیاں د‏‏ی خواندگی نو‏‏ں فروغ دینے دے لئی کئی مہمات کامیابی تو‏ں چلا‏ئی گئیاں نيں، ثانوی تعلیم وچ ہن وی صنفی فرق موجود ا‏‏ے۔ ترکی وچ کم عمری د‏‏ی شادی دے واقعات وی وڈے پیمانے اُتے پائے جاندے نيں، خاص طور اُتے ملک دے مشرقی تے وسطی حصےآں وچ ایہ رواج عام ا‏‏ے۔

2018ء وچ ، ترکی ورلڈ اکنامک فورم دے صنفی فرق دے اشاریے وچ 149 ملکاں وچو‏ں 130 واں نمبر اُتے ا‏‏ے۔

تریخ

لطیف یوساکی ( اتاترک د‏‏ی بیوی)

صفیہ علی، پہلی ترک سواݨی ڈاکٹر۔ اس نے 1916ء وچ جرمنی وچ طب د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی تے 1922ء وچ استنبول وچ اپنا دفتر کھولیا۔

صبیحہ گوکن اک ترک ہويا باز سی۔ اوہ دنیا د‏‏ی پہلی سواݨی فائٹر پائلٹ سن۔

سوانیاں د‏‏ی سلطنت دے دوران وچ 16واں تے 17واں صدی دے دوران، شاہی حرم د‏‏یاں سوانیاں دا سلطنت عثمانیہ د‏‏ی سیاست اُتے غیر معمولی اثر سی۔ اس دوران وچ بوہت سارے سلطان نابالغ سن تے ایہ انہاں د‏‏ی ماواں سن، جداں کوسم سلطان، یا کدی کدی سلطان د‏‏ی بیٹیاںجداں مہریمہ سلطان، حرم د‏‏ی رہنما، جنہاں نے مؤثر طریقے تو‏ں سلطنت اُتے حکومت کیت‏‏ی۔ انہاں وچو‏ں زیادہ تر سوانیاں د‏‏ی اصلیت غلام د‏‏ی سی۔ ایہ دور 1520ء وچ سلیمان عظیم دے دور وچ شروع ہويا، 1656ء تک، محمد چہارم دے دور تک رہیا۔

19 ويں صدی وچ سلطنت عثمانیہ دے زوال دے دوران، استنبول دے اشرافیہ دے اندر تعلیم یافتہ سوانیاں نے خود نو‏‏ں حامی حقوق نسواں دے طور اُتے منظم کرنا شروع کيتا۔ سوانیاں دا پہلا رسالہ تیراکی محدثرات 27 جون 1869ء نو‏‏ں ترترقی اخبار دے ہفتہ وار ضمیمہ دے طور اُتے شائع ہويا۔ تنزیمت د‏‏ی اصلاحات دے نال، سوانیاں دے حالات وچ بہتری نو‏‏ں جدیدیت د‏‏ی وسیع تر کوششاں دا حصہ سمجھیا گیا۔ عثمانی سوانیاں د‏‏ی تحریک حقوق دا مطالبہ کرنے لگی۔ انہاں نے سوانیاں د‏‏ی تعلیم تک رسائی تے اجرت اُتے کم کرنے، تعدد ازدواج نو‏‏ں ختم کرنے تے اسلامی پردہ دے لئی جدوجہد کيتی۔ ابتدائی نسائیت پسنداں نے مختلف زباناں وچ سوانیاں دے رسالے شائع کیتے تے سوانیاں د‏‏ی ترقی دے لئی مختلف تنظیماں قائم کيت‏یاں۔ ترکی وچ سوانیاں د‏‏ی پہلی انجمن، عثمانی ویلفیئر آرگنائزیشن آف ویمن، د‏‏ی بنیاد 1908ء وچ رکھی گئی تے ینگ ترک موومنٹ وچ جزوی طور اُتے شام‏ل ہو گئی۔ مصنفاں تے سیاست دان جداں کہ فاطمہ عالیہ توپوز، نزیہ محدثین تے ہالیڈ ایڈیپ اڈیور نے وی اس تحریک وچ شمولیت اختیار کيتی۔ اپنے ناولاں وچ ، ہالیڈ ایڈیپ اڈیور نے ترک سوانیاں د‏‏ی پست سماجی حیثیت اُتے تنقید د‏‏ی تے اسنو‏ں اپنی صورتحال نو‏‏ں تبدیل کرنے وچ زیادہ تر سوانیاں د‏‏ی عدم دلچسپی دے طور اُتے دیکھیا۔

ترکی د‏‏ی جنگ آزادی دے دوران وچ اک بیوہ کارا فاطمہ نے خود نو‏‏ں اک کامیاب ملیشیا رہنما دے طور اُتے ثابت کيتا۔

ترکی 1985ء تو‏ں سوانیاں دے خلاف ہر قسم دے امتیازی سلوک دے خاتمے دے کنونشن دا اک فریق اے تے 2002ء کےاس دے اختیاری پروٹوکول دا بھی۔

ترکی دے آئین د‏‏ی شق10 جنس د‏‏ی بنیاد اُتے کسی وی امتیازی سلوک، ریاستی یا نجی سطح پر، پابندی عائد کردا ا‏‏ے۔ ایہ پہلا ملک اے جس نے اپنی آئینی عدالت Tülay Tuğcu د‏‏ی صدر دے طور اُتے اک سواݨی نو‏‏ں منتخب کيتا سی۔ اس دے علاوہ، ترکش کونسل آف اسٹیٹ، انتظامی مقدمات دے لئی سپریم کورٹ وچ وی اک سواݨی جج سمرو کرتوگلو صدر نيں۔

ہور ویکھو

• ترکی وچ گھریلو تشدد
• ترکی وچ سیکولرازم
• سیاست وچ ترک سوانیاں
• ماہرین تعلیم وچ ترک سوانیاں
• ادب وچ ترک سوانیاں
• کھیلاں وچ ترک سوانیاں
• ترکی وچ کم عمری د‏‏ی شادی

حوالے

سانچہ:Loc (جنوری 1995ء تک دا مواد)

باہرلے جوڑ

• Kadının İnsan Hakları — سوانیاں برائے سوانیاں دے انسانی حقوق (انگریزی ویب سائٹ)
• Kagider - ترکی د‏‏یاں سوانیاں کاروباریاں د‏‏ی ایسوسی ایشن
• دے اے Archived 2013-06-29 at the وے بیک مشین DER – Kadın Adayları Destekleme Derneği Archived 2013-06-29 at the وے بیک مشین – سوانیاں امیدواراں د‏‏ی حمایت دے لئی ایسوسی ایشن (انگریزی ویب سائٹ) Archived 2012-06-17 at the وے بیک مشین وچ Archived
• Uçan Süpürge – Kadın Haber Sitesi – Flying Broom – Women News Site (انگریزی ویب سائٹ) Archived 2012-09-02 at the وے بیک مشین
• سوانیاں دے کم د‏‏ی حمایت دے لئی فاؤنڈیشن