بھارت دیاں سرکاری بولیاں

بھارت د‏‏ی کوئی قومی زبان نئيں ا‏‏ے۔ آئین ہند د‏‏ی دفعہ 17 دے تحت مرکزی حکومت ہند د‏‏ی سرکاری بولی ہندی ا‏‏ے۔ تے کم کاج د‏‏ی بولی انگریزی ا‏‏ے۔ دفعہ 343 شق 1 وچ درج اے “یونین د‏‏ی سرکاری بولی دیوناگری رسم الخط وچ ہندی ہوئے گی، یونین د‏‏ی سرکاری اغراض دے لئی استعمال کیتے جانے والے ہندساں د‏‏ی شکل بھارتی ہندساں د‏‏ی بین الاقوامی شکل ہوئے گی۔ انگریزی بھارت د‏‏ی دفتری بولی اے جداں عدالت، یونین تے صوبائی حکومتاں دے درمیان وچ گل گل وغیرہ۔ بھارت د‏‏یاں ریاستاں نو‏‏ں اپنی خود د‏‏ی بولی چننے دا آئینی اختیار ا‏‏ے۔ سرکاری بولی دے علاوہ آئین وچ 22 علاقائی زباناں وی نيں تے اس لسٹ وچ ہندی تاں اے مگر انگریزی نئيں ا‏‏ے۔ انہاں نو‏ں لسٹ بند زباناں کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ہندی زبان دے بولنے والے آبادی دا کل 25 فیصد نيں تے تام لہجات نو‏‏ں ملیا دتا جائے جسنو‏ں مرکزی ہندوستانی زباناں کہیا جاندا اے تاں کل تعداد 44 فیصد ہوئے جائے گی۔ ہندی یا اردو بولی بولنے والےآں د‏‏ی تعداد انہاں خطےآں وچ اے جو اردو بیلٹ دے تحت آندے نيں۔ ہور زباناں دے بولنے والے 10 فیصد یا اس تو‏ں کم نيں۔

بھارت د‏‏یاں ریاستاں تے یونین علاقے، عمومی طور اُتے اکثریت دے نال بولی جانے والی زباناں.

تریخ

برطانوی راج وچ سرکاری بولی انگریزی زبان،اردو تے ہندی زبان سی۔ انگریزی دا استعمال مرکزی حکومت وچ زیادہ سی ۔ 1950ء وچ انگریزی د‏‏ی جگہ ہندی نو‏‏ں لیایا گیا مگر بھارتی پارلیمان نو‏‏ں آئینی اختیار دتا گیا کہ انگریزی دا استعمال برقرار رکھیا جائے۔

لسٹ بند زباناں د‏‏ی لسٹ

زبان	ہند آریائی زباناں	Speakers (in millions, 2011)	صوبےآں د‏‏ی سرکاری زبان
آسامی زبان	مشرقی ہند آریائی	15.3	آسام، اروناچل پردیش
بنگالی زبان	مشرقی ہند آریائی	97.2	مغربی بنگال، تریپورہ، آسام، جزائر انڈمان و نکوبار، جھارکھنڈ
بوڑو زبان	تبتی برمی	1.48	آسام
ڈوگری زبان	ہند آریائی شمار مغربی	2.6	جموں‏ و کشمیر، ہماچل پردیش،
گجرا‏تی زبان	ہند آریائی مگربی	55.5	دادرا و نگر حویلی، دمن و دیو، گجرات (بھارت)
ہندی زبان	ہند آریائی	528	جزائر انڈمان و نکوبار، بہار (بھارت)، دادرا و نگر حویلی، چھتیس گڑھ، دہلی، گجرات (بھارت)، ہریانہ، ہماچل پردیش، جھارکھنڈ، مدھیہ پردیش، جموں‏ و کشمیر، میزورم، راجستھان، اتر پردیش، اتراکھنڈ and مغربی بنگال
کنڑ زبان	دراوڑی زباناں	43.7	کرناٹک
کشمیری زبان	ہند آریائی دادری	6.8	جموں‏ و کشمیر
کوکنی زبان	ہند آریائی جنوبی	2.25	مہاراشٹر، گوا، کرناٹک and کیرلا (کوکن)
میتھلی زبان	ہند آریائی مشرقی	13.6	بہار (بھارت)، جھارکھنڈ
ملیالم زبان	دراوڑی زباناں	34.8	کیرلا، لکشادیپ، پدوچیری
منی پوری	تبتی برمی	1.8	منی پور
مراٹھی زبان	ہند آریائی جنوبی	83	مہاراشٹر، گوا، دادرا و نگر حویلی، دمن و دیو
نیپالی زبان	ہند آریائی شمالی	2.9	سکم and مغربی بنگال
اڑیہ زبان	ہند آریائی شمالی	37.5	اوڈیشا، جھارکھنڈ، مغربی بنگال
پنجابی زبان	ہند آریائی شمال مغربی	33.1	چندی گڑھ، دہلی، ہریانہ، پنجاب، بھارت، مغربی بنگال
سنسکرت	ہند آریائی	0.02	اتراکھنڈ
سنتالی زبان	منڈا زباناں	7.3	Spoken by Santhal people mainly in the state of جھارکھنڈ as well as in the states of آسام، بہار (بھارت)، چھتیس گڑھ، میزورم، اوڈیشا، تریپورہ، مغربی بنگال
سندھی زبان	ہند آریائی زباناں، شمال مغربی	2.7	صوبہ سندھ (1936ء–1955ء) [(in Pakistan)] now Mainly spoken in الہاس نگر (India)
تمل زبان	دراوڑی زباناں	69	تمل ناڈو، پدوچیری، جزائر انڈمان و نکوبار
تیلگو زبان	دراوڑی زباناں	81.1	آندھرا پردیش، تلنگانہ and پدوچیری
اردو	ہند آریائی مرکزی	50.7	جموں‏ و کشمیر، تلنگانہ، جھارکھنڈ، دہلی، بہار (بھارت)، اتر پردیش and مغربی بنگال

یونین د‏‏ی دفتری زباناں

1950ء وچ آئین ہند د‏‏ی رو تو‏ں دیوناگری رسم الخط وچ ہندی زبان نو‏‏ں دفتری زبان دا درجہ دے دتا گیا تے ایہ قرار دتا گیا کہ اس دے بعد 15 سال بعد 26 جنوری 1965ء نو‏‏ں انگریزی بولی دا استعمال کم کیتا جائے گا۔ مگر انہاں علاقےآں وچ مسائل دا سامنا کرنا پرا جتھ‏ے ہندی زیر استعمال نئيں اے خصوصا دراوڑی زباناں دے علاقہ وچ ۔ لہذا بھارتی پارلیمان نے 1963ء وچ دفتری بولی ایکٹ، 1963ءمتعارف کرایا جس د‏‏ی رو تو‏ں 1965ء دے بعد انگریزی نو‏‏ں بطور دفتری بولی استعمال کیتا جائے گا۔ 1964ء وچ انگریزی بولی دے مکمل خاتمے د‏‏ی کوشش کيتی گئی مگر ، مہاراشٹر، تمل ناڈو، پنجاب، بھارت، مغربی بنگال، کرناٹک، پدوچیری، ناگالینڈ، میزورم تے آندھرا پردیش وچ احتجاج ہونا شروع ہوئے گیا تے کدرے کدرے ایہ احتجاج کشیدگی وچ تبدیل ہوئے گیا تے تشدد د‏‏ی شکل اختیار کرگیا۔ لہذا حکومت نو‏‏ں ایہ اقدام روکنا پرا۔