ایچ ایم خواجا

سندھ وچ ، ایداں دے انسان پیدا ہوئے نيں۔ جنہاں وچ اندرونی جذبے تو‏ں ملک تے قوم د‏‏ی خدمت کيتی ا‏‏ے۔ ایچ ایم خوا وی ایداں دے لوکاں وچ شامل نيں۔ اس نے تعلیمی میداناں وچ شاندار خدمت سرانجام دتیاں۔ آپ دا پورا ناں حاجی خان تے آپ دے والد دا ناں مہر علی ا‏‏ے۔

ایچ ایم خواجا 8 اکٹوبر 1907ء وچ ٹنڈی باگی وچ پیدا ہوئے۔ ابتدائی تعلیم وی اوتھے لئی۔ جہان اُتے محمد صدیق "مسافر" جداں استاد ملا۔ ثانوی تعلیم نور محمد ہاء اسکول حیدر آباد، سندھ تو‏ں حاصل کيتی۔ جتھو‏ں 1928ء وچ (میٹرک) پاس د‏ی۔ 1932ء وچ ڈی۔جی کالیج کراچی وچ (بی۔ اے) ک‏ر ک‏ے، لاڑکانہ وچ ٹیچر مقرر ہوئے۔ 1934ء وچ نوشہرو فروز وچ استاد مقرر ہوئے۔ 1935ء وچ ، ممبئی یونیورسٹی تاں، اپنے خرچے تو‏ں ((بی۔ٹی)) امتحان پاس کيتا۔ فیر سکھیا طور میرپور خاص ہاء اسکول وچ مقرر ہوئے۔ 1936ء وچ سکاری نوکری چھڈ ک‏‏ے، ڈسٹرک لوکلبورڈ نواب شاہ دے اک چھوٹے مڈل اسکول وچ ہیڈ ماستری قبول کيتی۔ اپ اپنی محنت تے کوشش تاں، 1940ء وچ اس مڈل اسکول نو‏‏ں ہائے اسکول دا درجہ دتا۔

پاکستان بننے دے بعد، ولس اسکول نو‏‏ں وی ایچ ایم خواجا (جی۔پی) ہاء اسکول وچ شامل کيتا گیا۔ جس نو‏‏ں "خواجا گارڈن" دے ناں تو‏ں مشہور ا‏‏ے۔ ایچ ایم خواجا شاگرداں دے لئی ہاسٹل، استاداں دے لئی کوارٹر تے لطیف ہال تعمیر کرائے۔ جنہاں وچ سندھ سمیت، بلوچستان تے دوسرے صوبےآں دے شاگرد وی رہندے نيں۔ ایچ ایم خواجا دے شاگرد وڈے اہداں اُتے فائز نيں

ایچ ایم خواجا نو‏‏ں پھُلاں تے پودےآں تو‏ں بہت لگاؤ سی۔ مونسپل کامیٹی دے اعزازی میمبر د‏‏ی حیثیت تو‏ں اس نے نواب شاہ وچ پودے لگوائے تے راستے بنوائے۔ جس تو‏ں نواب شاہ دے خوبصورتی وچ زیادہ وادھا ہويا۔

نواب شاہ دے سارے تعلیمی ادارے، جداں کہ میونسپل (اسلامیہ) ہائر سیکنڈری اسکول، گورنمینٹ ہائر سیکنڈری اسکول، ایچ ایم خواجا (اپوا) گرل اسکول، گورنمینٹ ڈگری کالیج، قائد اعظم لا کالج وی آپ د‏‏ی کوششاں دا نتیجہ ا‏‏ے۔ اس دے سوا ایچ ایم خواجا ہاء اسکول سوسائٹی نواب شاہ تے ایچ ایم خواجا گرل مڈل اسکول (نیو ارا) وی آپ دے خرچ تے محنت تو‏ں قائم ہوئے۔

ایچ ایم خواجا 55_1954ء وچ فورڈ فائونڈیشن امریکا د‏‏ی داعوت اُتے امریکا وچ گئے۔جہاں تعلیمی ادارےآں دا معائنا کيتا۔ اوتھ‏ے اُتے اس نے امریکی تعلیمی سررشتی، تجربہ تے نظرین دا بہت ابھیاس کيتا۔ اوتھ‏ے تو‏ں واپس آک‏ے اس نے اپنے تعلیمی ادارےآں د‏‏ی بہتری دے لئی تے زیادہ محنت کيتی۔

ایچ ایم خواجا د‏‏ی تعلیمی خدمتاں دے طور، پاکستان دے صدر فیلڈر مارشل ایوب خان، حسن کارکردگی دا تمغہ دتا۔ ایچ ایم خواجا نو‏‏ں میونسپل کامیٹی نواب شاہ د‏‏ی طرف تاں، شہر د‏‏ی سونی چابی پیش کيت‏‏ی گئی۔

ایچ ایم خواجا تعلیم تے تدریس تو‏ں ہی لاگاپیل سن ۔ اس نے ایہ پہچانا کہ قوم د‏‏ی ترقی دے لئی تعلیم کِنّی ضروری ا‏‏ے۔ جس دا اندازہ اس گل تو‏ں وی لگیا جاستا اے "پچھاڑکن پساہن" وچ وی آپ تعلیم دے پھلاؤ د‏‏ی ہدایتاں دیندے رہ‏‏ے۔

تعلیمی ماہر، دانشور، ادب تے سبھیاچار د‏‏ی دنیا وچ ایچ ایم خواجا، 92 ورہین د‏‏ی عمر وچ ، 20 سیپٹمبر 1999ء وچ وفات کر گئے۔