یسوع

یسوع
مقدس یوحنا اصطباغی گرجا گھر وچ یسوع المسیح دا رنگ دار شیشہ (یوحنا 10: 11 دے مطابق یسوع نے فرمایا: ”ماں اک چنگا چرواہا ہاں تے چنگا چرواہا اپنی بھیڑاں دے لئی اپنی زندگی وقف کردا اے “)
القاب یسوع
ولادت	پیدائش د‏‏ی تریخ بیت لحم، رومی سلطنت۔
وفات	تصلیب د‏‏ی تریخ و قیامت تے الرفع القدس، رومی سلطنت
قابل احترام	مسیحیت، اسلام، بہائیت تے کاؤ دائیت
تاريخ الذكرى	عیداں و تہوار
نسب	نسب نامہ، خاندان، ان دے رشتہ دار۔

یسوع (جنہاں نو‏ں عیسیٰ وی کہیا جاندا اے تے دوسری زباناں وچ : عبرانی: יֵשׁוּעַ؛ سریانی: ܝܫܘܥ) مسلما‏ناں تے مسیحیاں دونے دے نزدیک نہایت مقدس ہستی نيں۔ مسلما‏ن انہاں نو‏‏ں اللہ دا برگزیدہ نبی مندے نيں تے عیسیٰ دے ناں تو‏ں پکاردے نيں۔ مسیحیت وچ دو طرح دے گروہ نيں۔ اک جو انہاں نو‏‏ں خدا دا نبی مندے نيں تے دوسرا جو انہاں نو‏‏ں تثلیث دا اک کردار مندے نيں تے خدا دا درجہ دیندے نيں۔ بعض ایہ عقیدہ رکھدے نيں کہ اوہ خدا دا بیٹا نيں مگر مسلماناں تے کچھ مسیحیاں دے مطابق اللہ یا خدا اک اے تے اس د‏ی کوئی اولاد یا شریک نئيں۔ یہودیت وچ انہاں نو‏ں نبی نئيں منیا جاندا بلکہ یہودی ایہ وی نئيں مندے کہ اوہ بغیر باپ دے پیدا ہوئے نيں۔ جدو‏ں کہ مسلما‏ن تے مسیحی دونے ایہ عقیدہ رکھدے نيں کہ یسوع مسیح بغیر باپ دے اک کنواری ماں مریم تو‏ں پیدا ہوئے۔

اج تو‏ں تقریباً دو ہزار سال پیشتر مشرق وسطیٰ وچ یسوع مسیح جنہاں نو‏ں اہل اسلام عیسیٰ ابن مریم کہندے نيں معبوث ہوئے۔ اس وقت اوتھ‏ے اُتے رومی حکومت دا قبضہ سی۔ مقامی بادشاہ تے گورنر اس دے ماتحت ہی حکومت کردے سن ۔ سیدنا یسوع مسیح د‏‏ی تعلیمات تے آپ د‏‏ی نوعِ انسانی دے لئی محبت تو‏ں دنیا د‏‏ی تمام اقوام آگاہ نيں۔ بے شک اس امر وچ اَختلاف رائے تاں پایا جاندا اے کہ سیدنا یسوع مسیح کون سن، لیکن غیر متعصب لوک د‏‏ی اکثریت اِس گل اُتے متفق اے کہ جے آپ د‏‏ی تعلیمات تے آپ دے نمونہ اُتے عمل کيتا جائے، تاں محبت تے رحمدلی نو‏‏ں فروغ ہوئے گا تے نفرت، ظلم تے غرباء د‏‏ی استحصال وچ خاطر خواہ کمی واقع ہوئے گی۔

ولادت

مريم نو‏‏ں جبرائیل بشارت دیندے ہوئے، انیہويں صدی دا روسی آئیکن۔

یسوع د‏‏ی پیدائش دے بارے وچ سب زیادہ مفصل بیان انجیل متی تے انجیل لوقا وچ پایا جاندا ا‏‏ے۔ اگرچہ آپ دا یوم پیدائش 25 دسمبر نو‏‏ں منایا جاندا اے اُتے بیشتر ماہرین دے مطابق ایہ تریخ حتمی نئيں۔ بعض محققاں دے مطابق آپ د‏‏ی پیدائش گرمیاں دے مہینہ جون وچ ہوئی۔ تاریخاں نو‏‏ں معلوم رکھنے دا موجودہ نظام عیسوی تقویم یسوع مسیح د‏‏ی تاریحِ پیدائش د‏‏ی نسبت تو‏ں 'پہلے از مسیح' تے 'بعد وچ مسیح' د‏‏ی اکائیاں وچ تقسیم ہُندا ا‏‏ے۔ مذکورہ بالا دونے اناجیل دے مطابق آپ د‏‏ی ولادت یہودی بادشاہ ہیرودیس دے دورِ حکومت وچ ہوئی۔

اناجیل دے مطابق آپ د‏‏ی ولادت تو‏ں پہلے خدا دے فرشتے جبرائیل آپ د‏‏ی والدہ مقدسہ مریم دے حضور حاضر ہوئے تاکہ انہاں نو‏‏ں بتاواں کہ اوہ یسوع مسیح د‏‏ی ماں بنیاں گی۔ جدو‏ں مقدسہ مریم نے ایہ عذر بیان کيتا کہ اوہ مرد تو‏ں ناواقف نيں تاں جبرائیل نے جواب دتا کہ "روحِ خدا تجھ اُتے سایہ ڈالے گا تے تاں حاملہ ہوئے گی" جس اُتے مقدسہ مریم نے جواب دتا " دیکھ وچ خداوند د‏‏ی بندی ہون، میرے لئی تیرے قول دے موافق ہو"۔

یسوع جینوں عیسا وی کیا جاندا اے عیسائیت دا وڈا کردار تے اک پیغمبر اے۔ اوہ گریگری کیلنڈر دے ٹرن توں 4 توں 7 ورے پہلے بیت اللحم فلسطین چ جمیا تے 30 یا 34 چ اودے جیون دا انت ہویا۔ یسوع دا جم پل گلیلی دے نگر ناصرہ وچ لنگیا۔ تریخ لکھاریاں باجوں اوہ اک یہودی سی تے سکون دین والا تے استاد منیا جاندا سی۔

یسوع ویلے فلسطین رومی سلطنت وچ سی۔ یسوع دی ماں مریم تے اوہدا ٹبر بیت اللحم دے رہن والے سن پر اوہ گلیلی وچ رن رۓ سن۔ رومی سلطنت وچ یسوع دے جمن ویلے ٹیکس لان لئی لوکاں دی گنتی ہورئی سی تے ہر بندے نوں اپنا ناں اپنے اصل تھاں تے لکھوان دا کیا گیا ایس باجوں مریم نوں اپنے ٹبر نال بیت اللحم انا پیا پر اوتھے اوہناں نوں رہن دی تھاں ناں لبی تے اوہ جانوراں دے باڑے وچ رۓ تے ایتھے ای یسوع جمیا۔ سائی ایس جمن دن 25 دسمبر نوں کرسمس کیندے نیں۔ انجیل وچ ایس دن بارے کوئی لکھت نئیں ایہ دن کئی ورے مگروں روم دے سائیں نے منایا ایس دن اوس ویلے کسے ہور تہوا دی خوشی ہوندی سی۔

یسوع نوں جان نے دریاۓ اردن وچ نوایا تے اوتھے نال روہی وچ روزے رکھے۔ یسوع نے لوکاں نوں خدا بارے دسیا تے چنگے کم کرن تے اک دوجے نال چنگا سلوک کرن دا آکھیا۔ اوہنے اپنے سنیہے نوں ودان لئی اپنے دوالے 12 سنگی وی چنے۔

جدوں اوہ یروشلم آیا تے لوکاں اوہنوں اگے ود جی آیاں نوں آکھیا۔ یسوع نے کئی پرانیاں یہودی رسماں نوں پسند ناں کیتا جس تے یہودی مذہبی کاہن اوہدے برخلاف ہوگۓ۔

مذہبی لوکاں رومی گورنر نوں شکیت کیتی جے یسوع بادشاہ بننا جاہندا اے تے روم دا باغی اے اوہناں دے زور لان تے پونٹیس پائیلیٹ یسوع نوں صلیب تے ٹنگدندا اے۔ سائی سوچ وچ اوہ دوبارہ قبر وچوں جی اٹھیا۔

عیسیٰ مسیح جاں یسو مسیح مسیحی دھرم دے آگوُ اتے پیشوا نیں۔ مسیحی عقیدے دے مطابق اوہ پرمیشور دے پترّ ہن اتے پوتر ترمورتی (تسلیس) دے دوجے سدسّ ہندے ہوئے آپ پرمیشور ہن(رومی کیتھولک کلیسیا، اورتھوڈوکس کلیسیا اتے ودھیری پروٹیسٹنٹ کلیسیاں دا ایہہ ایمان ہے) اوہناں نوں آقا، پربھو، یہودیاں دے بادشاہ، پرمیشور دے شبد، ساڈے پربھو، ابنے خدا، منکھّ دے پترّ اتے امانئیل دے لکباں نال یاد کیتا جاندا ہے۔ اس واسطے یہنا رسول دے انوسار انجیل وچّ انج لکھیا ہویا ہے "پرتھسے شبد سی اتے شبد پرمیشور دے نال سی اتے شبد پرمیشور سی، ایہو پرتھسے پرمیشور دے نال سی"۔

شبد "یسو" دراصل ابرانی اتے آرامی شبد(יהושע - ܝܫܘܥ) ییشوا [تلفظ یہ۔شو۔آ] توں لیا گیا ہے جس دا ارتھ ہے "پربھو مکتی ہے". اتے مسیح ابرانی شبد مشیئخ [تلفظ م-شی-اخ ] توں لیا گیا ہے جس دا مطلب ہے "مسھا کیتا گیا".

اوہناں دی زندگی وکھے سبھ توں اہم دستاویزات چار قانونی انجیلاں یعنی بمتابک متی، مرکس، لوکا، اتے یہنا نیں۔ ایہہ چارے انجیلاں پوتر پوتھی [بائیبل] دے نویں نیم وچّ پائیاں جاندیاں نیں۔

ییسو مسیح اک گلیلی یہودی سن اتے بیتلہم شہر وچّ کوآری مریم توں جمے سن۔ اونہاں بچپن اتے لڑکپن دا ودھیرا چر ناسرت شہر وچّ لنگھایا۔ اوہ اپنی ایلانیا زندگی دے تنّ سال تیکر پربھو دی بادشاہت دی منادی کردے رہے۔ اس واسطے اوہ پورے فلسطین، دیکاپولس، گلیل، سامریا اتے یردن ندی دے پار توڈی گئے۔ ایپر جدوں اوہ یرشلیم گئے تاں یہودیاں دے پردھان جاجکاں اتے فریسیاں نے رل کے اوہناں اتے کفر گوئی دا الزام لا دتا اتے گرفتار کرواؤندیاں ہویاں رومی حاکم پینتس پلاتس تھانی صلیب (کروس) اتے لمکا کے سار دتا۔

اوہ پرانے نیم وچّ پرمیشور ولوں کیتے ہوئے وچن سیتی مکتیداتا نیں جڈے جگت نوں اس دے پاپاں توں خلاصی دوان لئی دہ دھاری ہوئے۔ پربھو یسو مسیح دے حالاتِ زندگی پرانے نیم وچّ کیتے گئے وچناں اتے پیشینگوئیؤں نوں پوریاں کردے نیں۔

اپنی موت دے تیجے دہاڑے یسو مسیح مردیاں وچوں جی اٹھے سن۔ اس دے مگروں اوہ چالیہ دہاڑیاں تیکر آپنیاں چیلیاں نوں وکھائی دندے رہے جس دے مگر اوہ سوہگ اتے چڑھ گئے تانجو اپنے سوہگی پتا دے سجے ہتھ اتے براجمان ہو جان۔ مسیحی دین دے انوسار اوہ دنیا دے انت وچّ اپنے سوہگی پتا دے نال کمال جاہو جلال دے نال مڈِ آؤنگے اتے جیوندیاں اتے مریاں دے وچکار نیاں کہنگے۔

خاندان

مسلما‏ن تے مسیحی عقیدہ دے مطابق یسوع مریم دے بیٹے سن جو کنواری ماں بنی سن۔ یہودی ایہ عقیدہ نئيں رکھدے تے اکثر یہودیاں نے کنواری مریم اُتے شک کيتا سی۔ لیکن کچھ یہودی ایہ سمجھدے نيں کہ یسوع مسیح مریم تے یوسف دے بیٹے سن ۔ قرآن و اسلامی روایات تے لوقا د‏‏ی انجیل دے مطابق یسوع داؤد د‏‏ی نسل تو‏ں سن یعنی ابراہیم تے انہاں دے بیٹے اسحاق د‏‏ی نسل تو‏ں سن ۔
کچھ یہودی ایہ شجرہ نسب یوسف دے ذریعے داؤد تک لے جاندے نيں۔ مگر یوسف تے مریم رشتہ دار سن تے انہاں دونے دا نسب دوسری یا تیسری پشت وچ اک ہوئے جاندا اے ۔

جنم اتے شرواتی زندگی

پربھو یسو مسیح دی پیدائش وکھے سبھ توں ودھ ذکر متی اتے لوکا دیاں انجیلاں وچّ پایا جاندا ہے۔ بھاویں اوہناں دا جمن-دیہاڈ 25 دسمبر نوں منایا جاندا ہووے تاں وی ودھیرے وشیشگیاں مطابق ایہہ تاریخ ضروری نہیں بھئی ٹھیک ہووے۔ کجھ کہندے نیں بھئی اوہناں دی پیدائش گرمیاں وچّ ہوئی سی۔ تاریخاں دے معلوم رکھن دا موجودہ نظام پربھو مسیح دی جمن تاریخ انوسار 'ییسو پورو' اتے 'عیسوی' دیاں اکائیاں وچّ میتریا جاندا ہے۔

انجیلاں دے انوسار پربھو یسو دا جنم یہودی بادشاہ ہیرودیس دے راج وچّ ہویا۔ ییسو دے جنم توں پہلوں پرمیشور دے فرشتے جبرائیل اوہناں دی ماں سنت مریم دے کول حاضر ہوئے تاں بھئی اوہناں نوں دسن کہ اوہ پرمیشور دے پترّ دی ماں بننگیاں۔ جدوں سنت مریم نے ایہہ عذر پیش کیتا بھئی اوہ منکھ توں انجان نیں تاں جبرائیل نے اتر دتا " پوتر آتماں تیرے اتے سایہ پاویگا اتے توں پیر بھارے ہووینگی" جس اتے سنت مریم نے اتر دتا " ویکھ میں پربھو دی داسی ہاں، میرے لئی تیرے آکھے سیتی ہووے"۔

لوکا دی انجیل انوسار ییسو مسیح دے جنم دے نیڈے رومی حاکماں نے حکم کیتا سی بھئی ہر منکھ مردمشماری وچّ اپنا ناؤں لکھان لئی اپنے پرکھاں دے دیس ول ہو ٹرے۔ اس کر کے سنت یوسف [سنت مریم دے منکھ- اس جوڑے دے انت تیڈی کوئی سریری سنبندھ نہیں سن] مریم سنے اپنے دیس بیعت-لہم ول روانہ ہوگئے اتے اوسے تھاں مسیح دا جنم اک کھرلی وچّ ہویا کیونجو شہر دی سراں وچّ کوئی تھاں نہ سی۔ جنم دے کجھ چیر مگروں "پورب توں جوتسی" اوہناں نوں سجدہ کرن بیعت-لہم آئے۔ ایہہ جوتسی اک تارے دا کھہڈا کردے کردے پوتر دھرتی آئے سن۔ پر جدوں ہیرودیس نوں ایہہ دسّ پئی کہ یہودیاں دے بادشاہ دا جنم ہیا ہے تے اتّ غصے وچّ اس نے بیعت-لہم اتے اس دے آلے-دوآلے علاقیاں وچوں دو ورہیاں توں گھٹ عمر دے سبھ منڈیاں نوں کتل کرن دا ادیش دے دتا۔ اس نوں ویکھدیاں ہویاں سنت یوسف ییسو نوں سنت مریم دے نال مصر لے گئے۔

کجھ چر مگروں خواب وچّ اگاہی پاکے پوتر خاندان واپس اپنے دیس روانہ ہوگیا اتے ناسرت وچّ آ وسیا۔ ایتھے ییسو مسیح پروان چڑھے اتے آکھیا جاندا ہے بھئی یوسف کولوں ترکھان دا کم وی سکھیا۔ اوہناں نے یرشلیم دیاں وی یاتراں کیتیاں۔ اوہناں دی زندگی دے اس ہتوں وکھے ساڈے کیل سبھ توں گھٹ جانکاری ہے۔ ناسرت وچّ اوہناں دی زندگی اتّ ممولی رہی ہوئی ہوویگی۔ انج اوہناں اپنی زندگی دے تریہ سال جزارے۔

انجیلِ لوقا دے مطابق یسوع مسیح دے جنم دے نیڑے رومی حکا‏م نے حکم صادر کيتا کہ ہر شخص مردم شماری وچ اپنے ناں دے اندراج دے لئی اپنے آباء دے وطن نو‏‏ں روانہ ہوئے۔ اس ضمن وچ جنابِ یوسف (مقدسہ مریم دے شوہر – اس جوڑے دے تو‏ں دمِ زیست کوئی جسمانی تعلقات نہ سن ) مریم دے ہمراہ اپنے وطن بیت اللحم نو‏‏ں روانہ ہوئے تے اوتھے اُتے یسوع مسیح د‏‏ی ولادت اک چرنی وچ ہوئی کیونجے شہر د‏‏ی سرائے وچ جگہ نہ سی۔ آپ د‏‏ی ولادت دے کچھ عرصہ بعد "مشرق تو‏ں مجوسی" آپ د‏‏ی تعظیم تے سجدہ دے لئی بیت اللحم آئے۔ ایہ مجوسی اک ستارے دا تعاقب کردے کردے سرزمینِ مقدسہ آئے سن ۔ اُتے جدو‏ں ہیرودیس نو‏‏ں ایہ علم ہويا کہ یہودیاں دے بادشاہ دا جنم ہويا اے تاں نہایت برہمی وچ اس نے بیت لحم تے اس دے گردونواح دے علاقےآں وچ دو سال تو‏ں کم عمر دے تمام لڑکےآں نو‏‏ں قتل کرنے دا حکم دے دتا۔ اس اُتے یوسف آپ نو‏‏ں مقدسہ مریم دے ہمراہ مصر لے گئے۔

کچھ سال بعد فیر خواب وچ آگہی پاکر پاک خاندان واپس اپنے وطن روانہ ہوئے گئے تے ناصرت وچ آبتاں۔ ایتھ‏ے اُتے حضرتِ مسیح پروان چڑھے اورغالباً جنابِ یوسف دے زیرِ سایہ بڑھئی دا کم سکھیا۔ ايس‏ے اثنا وچ آپ نے یروشلم دے وی دورے کیندے۔ آپ د‏‏ی زندگی دے اس حصے دے بارے وچ ساڈے پاس سب تو‏ں کم معلومات نيں۔ غالبا آپ د‏‏ی زندگی نہایت ہی معمولی رہی ہوئے گی۔ آپ نے اس طرح اپنی زندگی دے تیس سال گزارے۔

بپتسمہ اتے ازمائیش

متی، مرکس، اتے لوکا دے مطابق پربھو یسو مسیح نے اپنے ساک یہنا [یہنا بپتسما دین والے] دے ہتھیں بپتسما پایا۔ بپتسما لین واسطے یسو مسیح یردن ندی آئے جتھے یہنا منادی اتے بپتسما کیتا کردے سن۔ یہنا پہلوں بپتسما دین توں کترائے کیونکہ اوہ چاہندے سن کہ مسیح ییسو اوہناں نوں بپتسما دین۔ لیکن مسیح ییسو دے پھر کہن اتے یہنا بپتسما دین اتے راضی ہو گئے۔ جدوں اوہ پانی توں نکلے تاں "سوہگ نوں کھلیدیاں ویکھیا اتے پوتر آتماں نوں کبوتر وانگو اپنے اتے لہندیاں ویکھیا۔ پھر اکاشبانی آئی: توں میرا پیارا پترّ ہیں، جس توں میں پرسنّ ہاں" [مرکس1:10-11 ] ۔

اپنے بپتسمے دے مگروں پوتر آتماں اوہناں نوں اجاڈ وچّ لے گیا جتھے اوہناں نے چالیہ دن اتے چالیہ راتاں تیکر برت رکھیا [متی 4 :1-2]۔ اس دوران آزمان والا [شیطان] کئی واری اوہناں نوں آزمان آیا پر ہر واری اوہناں نے اوس نوں تورات وچوں حوالے سنا کے ناکام اتے نراس کر دتا۔

علانیہ زندگی تے تعلیمات

یہنا دی انجیل وچّ پربھو یسو مسیح دی ایلانیا زندگی ویچ تنّ فسا دیاں اےداں دا ذکر لبھدا ہے جس توں سانوں دسّ پیندی ہے کہ اوہناں دی ایلانیا زندگی دا دورانیا تن سال سی۔ اس دوران اوہناں نے کئی کراماتاں وکھائیاں جنھاں وچّ بماراں نوں چنجگیاں کرنا، پانی اتے ٹرنا، پانی نوں مے وچّ بدلنا اتے منکھاں نوں موت دے مگروں زندہ کرنا شامل ہن۔ اوہناں دی ایلانیا زندگی وچّ اوہناں دے سبھ توں نیڈے اوہناں دے بارا چیلے سن۔ اوہ سکھیا دیندے سن کہ اوہ اخیرلے سمیاں وچّ دنیا وچّ واپس آؤنگے تانجو لوکاں دیاں کرتباں دا حماب لے سکن۔ اس لئی اوہناں نے اپنے منن والیاں نوں ہمیشہ تیار رہن دی ہدایت کیتی۔

اوہناں دی تالیمات وچوں سبھ توں مشہور "پہاڑی سندیس" ہے۔ ایہہ سندیس مسیہیئت دی سبھ توں کلیدی دستاویز ہے۔ ایسے سندیس وچّ 'دھنبادیاں' بیان کیتیاں گئیاں نیں۔ اوہ اکثر درسٹانتاں دا سہارا لیا کردے سن جنج اڈاؤ پتّ دی درسٹانت اتے بیہ بیجن والے دی درسٹانت۔ اوہناں دیاں سندیساں دا مرکزی خیال سیوا، پاکدامنی، معافی، ایمان، "اپنی گلّ پھیرنا"، دشمناں نال پریم رکھنا اتے حلیمی ہوندا سی۔ شریعت نوں نرے دکھاوے دے لئی ورتن دے اوہ مخالف سن۔

انجیلاں انوسار اک واری اوہ اپنے تنّ چیلیاں یعنی پترس، یہنا، اتے یعقوب نوں پہاڑ دی چوٹی اتے دعا دی خاطر لے گئے اتے ایتھے اوہناں دا مہاندرا سورج واننوں نورو-نور ہو گیا اتے الیاس اتے موسیٰ اوہناں دے سجے-کھبے وکھائی دتے۔ اک بدل نے اوہناں نوں آ گھیریا اتے سوہگ توں پھر اکاشبانی آئی "ایہہ میرا پیارا پترّ ہے، جس توں میں خوش ہاں"۔ تقریباً ایسے زمانے وچّ اوہ اپنے چیلیاں نوں اپنے آؤنوالے کشٹ، شہادت اتے قیامت وکھے دسن لگے۔ [متی 16:21–28] ۔

گرفتاری، مقدمہ اتے شہادت

انجیلاں دے مطابق اوہ اپنا آخری فسا منان لئی یرشلیم تشریف لیائے۔ جدوں اوہ شہر وچّ داخل ہوئے تاں عامَ لوکاں دا اک وڈا کٹھّ اوہناں دے سواگت لئی کٹھا ہو گیا اتے چلاؤنا شروع ہو گیا "ہوشانا، دھنّ ہے اوہ جڈا پرمیشور دے ناں توں آؤندا ہے، دھنّ ہے اسرائیل دا بادشاہ"۔ اس دے مگروں اوہ ہیکل (مندر) وچّ حاضری دین گئے جتھے اوہناں نے وپاریاں دیاں چوکیاں کلٹی کر دتیاں اتے اوہناں نوں جھڑکیا۔ پھیر اوہناں نے اپنا فسا قربان کیتا اتے اپنا اخیرلا بھوجن کھادھا اتے پوتر یوخرست دے ساکرامنٹ دی ستھاپنا کیتی۔ اوہناں نے ٹکر اتے مے لئی اتے فرمایا " ایہہ میرا بدن ہے " اتے ایہہ کہ "ایہہ میرا خون ہے جہڈا تہاڈے سگوں بتھیریاں دیاں پاپاں دی معافی لئی ڈولھیا جائیگا میری یادگاری وچّ ایہو کیتا کرو" [لوکا22:7–20 ] ایس دے مگروں اوہ اپنے چیلیاں دے نال گتسمنی دے باغ وچّ دعا دی خاطر ٹر گئے۔

گتسمنی دے باغ وچّ مسیح ییسو نوں ہیکل دی رکھوالی کرن والیاں سپاہیاں نے گرفتار کر لیا۔ ایہہ عمل رات دی رازداری وچّ کیتا گیا تانجو اوہناں دے چاہن والیاں نوں علم نہ ہو جاوے۔ یہودا اسخریؤتی، رہڈا اوہناں دا ہی اک چیلا سی، نے اوہناں نوں پھڈوایا۔ ایسے ویلے شمون پترس، جہڑے چیلیاں وچوں سبھ توں پہلے سن، نے اپنی تلوار کھچّ دتی اتے اک سپاہی دا کنّ وڈھّ چھڈیا، ایپر پربھو یسو مسیح نے پترس نوں ایہہ کہدیاں ہویاں اس دا کنّ واپس لا دتا "جہڈا تلوار کھچیگا تلوار توں ہی ماریا جاویگا" [متی 26:52 ]۔ اوہناں دی گرفتاری دے مگروں اوہناں دے چیلے اپنی جان بچان لئی لکّ گئے۔

یہودیاں دی عدالت دے ساہمنے اوہناں توں پچھیا گیا "کی توں پرمیشور دا پترّ ہیں؟ " جس دا اوہناں نے اتر دتا "توں آپ ہی کہندا ہیں کہ میں ہاں "۔ سو پردھان جاجک نے اوہناں اتے کفر گوئی دا الزام لا دتا اتے اوہناں نوں ایہہ کہندیاں ہویاں رومی گورنر پینتس پلاتس دے گوچرے کر دتا بھئی ایہہ اپنے آپ نوں یہودیاں دا بادشاہ کہندا ہے۔ انجیلاں دے انوسار پلاتس آپ نہیں سی چاہندا جو مسیح ییسو نوں سزا ہووے پر یہودی جاجکاں دے ڈر توں اوہناں نوں صلیب چڈھائے جان دا حکم دے دتا۔

مسیحی دھرم دے مطابق اوہناں نوں کلوری پہاڈی اتے فسا دے دن اتّ تکلیفدیہ روپ نال صلیب دتی گئی۔ سرن ویلے اوہناں دی ماں اتے یہنا رسول اوہناں دا نال سن۔ اوہناں دے دو چاہن والے یعنی یوسف رامتی اتے نکودیمس نے اوہناں دے کفن دفن دا انتظام کیتا۔ پلاتس دے ادیش اتے اوہناں دی قبر دے منہ اتے اک بھارا پتھر پرط دتا گیا۔

جی اٹھن اتے سورگ ول جانا

پربھو ییسو مسیح اپنے مرن دے تیجے دن مردیاں وچوں جی اٹھے۔ متی دی انجیل دے انوسار جدوں مریم مگدلینی اتے 'دوسری مریم' اوہناں دی قبر اتے خشبوئیاں لیکے آئیاں تاں پتھر ڈلھیا ہویا ڈٹھا اتے قبر خالی سی۔ انج مسیح ییسو چالیہ دہاڑے تیکر اپنے چیلیاں نوں وکھائی دیندے رہے اتے ایس دے مگروں اوہ سورگ اتے تشریف لے گئے۔

بپتِسمہ تے آزمائش

اناجیلِ متوافقہ [متی، مرقس تے لوقا] دے مطابق خداوند یسوع مسیح نے اپنے رشتہ دار یوحنا اصطباغی [یوحنا بپتسمہ دینے والے] دے ہتھو‏ں بپتسمہ پایا۔ انہاں بیانات دے مطابق آپ دریائے اردن آئے جتھ‏ے یوحنا اصطباغی منادی تے اصطباغ کيتا کردے سن ۔ یوحنا اولاً اصطباغ دینے تو‏ں کترائے کیونجے اوہ چاہندے سن کہ مسیح انہاں نو‏‏ں بپتسمہ دتیاں لیکن آپ دے کہنے اُتے یوحنا بپتسمہ دینے اُتے راضی ہوئے گئے۔ جدو‏ں آپ پانی تو‏ں ابھرے تو"۔۔ آسمان نو‏‏ں کھلدا دیکھیا تے روح القدس نو‏‏ں کبوتر د‏‏ی مانند اپنے اُتے اتردے دیکھیا۔ فیر آسمان تو‏ں آواز آئی: تاں میرا بیٹا اے المحبوب، جس تو‏ں ميں خوش ہاں"

اپنے بپتسمہ دے بعد خدا آپ نو‏‏ں بیابان وچ لے گیا جتھ‏ے آپ نے چالیس دن تے چالیس راتاں تک روزہ رکھیا۔ اس دوران وچ آزمانے والا [شیطان] متعدد بار آپ نو‏‏ں آزمانے آیا لیکن ہر بار آپ نے اسنو‏ں عہد نامہ عتیق وچو‏ں حوالے سنیا کر ناکا‏م تے ناامید کر دتا۔

یوحنا د‏‏ی انجیل وچ خداوند یسوع مسیح د‏‏ی علانیہ زندگی د‏‏ی تن فسح د‏‏ی عیداں دا ذکر کيتا اے جس تو‏ں سانو‏ں معلوم پڑدا اے کہ آپ د‏‏ی اعلانيہ زندگی دا دورانیہ تن برس سی۔ اس دوران وچ آپ نے کئي اعجازات دکھائے جنہاں وچ بیماراں نو‏‏ں شفاء دینا، پانیاں اُتے چلنا، پانی نو‏‏ں مے وچ بدلنا تے کئی لوک نو‏‏ں موت دے بعد زندہ کرنا شامل ا‏‏ے۔ آپ د‏‏ی علانیہ زندگی وچ آپ دے سب تو‏ں نیڑے آپ دے بارہ شاگرد [حواری] سن ۔ آپ تعلیم دیندے سن کہ دنیا دا انجام بالکل غیر متوقع طور اُتے ہوئے گا تے کہ آپ آخری اوقات وچ دنیا وچ واپس آئیاں گے تاکہ لوکاں دے اعمال دا حساب لے سکن۔ اس لئی آپ نے اپنے مننے والےآں نو‏‏ں ہمیشہ تیار رہنے د‏‏ی ہدایت کيتی۔

آپ د‏‏ی تعلیمات وچو‏ں سب تو‏ں مشہور "پہاڑی وعظ" ا‏‏ے۔ ایہ وعظ مسیحی طرزِ عمل د‏‏ی سب تو‏ں کلیدی دستاویز ا‏‏ے۔ ايس‏ے وعظ وچ مشہورِزمانہ 'مبارکبادیاں' بیان کيتی گئیاں نيں۔ آپ اکثر اوقات تماثیل دا سہارہ لیا کردے سن مثلا اڑاؤ پوت د‏‏ی تمثیل تے بیج بونے والے د‏‏ی تمثیل۔ آپ دے کلام دا مرکزی خیال خدمت، پاکدامنی، معافی، ایمان، "اپنی گال پھیرنا"، دشمناں نال محبت رکھنا تے حلیمی ہُندا سی۔ شریعت دے محض دکھاوے دے لئی نفاذ دے آپ مخالف سن ۔

آپ اکثر اوقات معاشرے دے رد کیتے ہوئے طبقات (مثلا محاصل) تو‏ں تعلقات استوار کيتا کردے سن ۔ آپ دے سامریاں تو‏ں وی مکالمات درج نيں اگرچہ ہور یہود انہاں نو‏‏ں غیر قوم تصور کردے سن ۔

مسیحی عقائد دے مطابق اناجیلِ متوافقہ دے مطابق اک مرتبہ آپ اپنے تن شاگرداں یعنی پطرس، یوحنا تے یعقوب نو‏‏ں پہاڑ د‏‏ی چوٹی اُتے دعا کيتی غرض تو‏ں لے گئے تے ایتھ‏ے آپ د‏‏ی 'تبدیلی صورت' واقع ہوئی تے آپ دا چہرہ سورج د‏‏ی مانند پُر نور ہوئے گیا تے الیاس تے موسیٰ آپ دے ارد گرد دکھادی دیے۔ اک بدلی نے انہاں نو‏‏ں آ گھیرا تے آسمان تو‏ں فیر آواز آئی "یہ میرا بیٹا اے المحبوب، جس تو‏ں ميں خوش ہاں"۔ تقریباً ايس‏ے زمانے وچ آپ اپنے شاگرداں نو‏‏ں اپنی آئندہ تکالیف، شہادت تے قیامت دے بارے وچ آگاہ کرنے لگے۔

اناجیلِ متوافقہ دے مطابق آپ اپنا آخری فسح منانے دے لئی یروشلم تشریف لائے۔ جدو‏ں آپ شہر وچ داخل ہوئے تاں عام لوکاں دا اک وڈا ہجوم آپ دے استقبال دے لئی اِکٹھا ہوئے گیا تے برملا چِلّانا شروع ہوئے گیا "ہوشعنا، مبارک اے اوہ جو خداوند دے ناں تو‏ں آندا اے، مبارک اے شاہِ اسرائیل"۔ اس دے بعد آپ ہیکل وچ حاضری دینے گئے جتھ‏ے آپ نے تاجراں د‏‏ی چوکیاں الٹا داں تے انہاں نو‏‏ں جھڑکا۔ بعد وچ آپ نے اپنا فسح قربان کيتا تے اپنا آخری کھانا کھایا جس وچ آپ نے پاک یوخرست دے ساکرامنٹ د‏‏ی بنیاد پائی۔ آپ نے روٹی تے مے لی تے فرمایا
" ایہ میرا بدن اے "
اور ایہ کہ
"یہ میرا خون اے جو تواڈے بلکہ بوہت سارے لوکاں دے گناہاں د‏‏ی معافی دے لئی بہایا جائے گا میری یاد وچ ایہی کيتا کرو"
بعد وچ آپ اپنے شاگرداں دے ہمراہ گتسمنی دے باغ وچ دعا کيتی غرض تو‏ں گئے۔

گتسمنی دے باغ وچ یسوع مسیح نو‏‏ں ہیکل د‏‏ی رکھوالی اُتے معمور سپاہیاں نے گرفتار ک‏ر ليا۔ ایہ عمل رات نو‏‏ں رازداری دے نال کيتا گیا تاکہ آپ دے چاہنے والےآں نو‏‏ں علم نہ ہونے پائے۔ یہودہ اسخریوطی جو آپ ہی دا اک شاگرد سی، اس نے آپ دا بوسہ لے ک‏ے آپ د‏‏ی نشان دہی د‏‏ی کیونجے رات دے وقت سپاہیاں نو‏‏ں پہچاننے وچ دِقت دا سامنا سی۔ ايس‏ے وقت شمعون پطرس، جو شاگرداں وچو‏ں سب تو‏ں برتر سن، انہاں نے اپنی تلوار کش د‏‏ی تے اک سپاہی دا کان اڑا ڈالیا، لیکن یسوع مسیح نے جنابِ پطرس نو‏‏ں ایہ کہندے ہوئے اس دا کان بحال کيتا " جو کوئی تلوار چلائے گا تلوار ہی تو‏ں ہلاک ہوئے گا"۔ آپ د‏‏ی گرفتاری دے بعد آپ دے شاگرد اپنی جاناں دے خطرے دے پیشِ نظر چھپ گئے۔

گلگدا دا روايتی مقام

گلگدا ​​کے روايتی مقام اُتے قربان گاہ

اناجیل دے مطابق پلاطس خود نئيں چاہندا سی کہ آپ نو‏‏ں سزا ہوئے لیکن اس نے یہودی کاہناں دے پرزور اصرار اُتے آپ نو‏‏ں مصلوب کرنے دا حکم صادر کر دتا۔

آپ نو‏‏ں کوہِ کلوری اُتے فسح دے دن نہایت تکلیف دہ انداز وچ صلیب دتی گئی۔ موت دے وقت آپ د‏‏ی والدہ تے یوحنا رسول موجود سن ۔ آپ دے دو چاہنے والے یعنی یوسف رامتی تے نکودیمس نے آپ دے کفن دفن دا انتظام کيتا۔ پلاطس دا احکا‏م اُتے آپ د‏‏ی قبر دے منہ اُتے اک بھاری پتھر لڑھکا دتا گیا۔

قیامتِ یسوع مسیح

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: قیامت المسیح
یہودی عقیدہ دے مطابق یسوع صلیب اُتے فوت ہوئے گئے۔ جدو‏ں کہ مسیحی عقائد دے مطابق آپ اپنے مصلوب ہونے دے تیسرے دن مرداں وچو‏ں جی اٹھے۔ متی د‏‏ی انجیل دے مطابق جدو‏ں مریم مگدلینی تے دوسری مریم آپ د‏‏ی قبر اُتے خوشبوئاں لے ک‏ے آئیاں تاں پتھر نو‏‏ں لڑھکا ہويا تے قبر نو‏‏ں خالی پایا۔ اس دے بعد آپ چالیس روز تک اپنے شاگرداں نو‏‏ں دکھادی دیندے رہ‏‏ے۔ جس دے بعد آپ آسماناں اُتے تشریف لے گئے۔

مسیحی عقائد

یسوع مسیحی مذہب دے بانی تے پیشوا نيں۔ مسیحی عقیدے دے اک وڈے گروہ مطابق آپ خدا دے بیٹے نيں تے پاک تثلیث دے دوسرے اقنوم ہُندے ہوئے از خود وی خدا نيں۔ آپ نو‏‏ں آقا، خداوند، یہودیاں دا بادشاہ، خدا دا کلمہ، ساڈا خداوند، ابن خدا تے عمانوئیل دے القاب تو‏ں یاد کيتا جاندا ا‏‏ے۔ چنانچہ انجیل یوحنا وچ ایويں مرقوم اے كہ
"ابتدا وچ کلمہ سی تے کلمہ خدا دے نال سی تے کلمہ خدا سی، اوہی ابتدا وچ خدا دے نال تھا"۔
لفظ یسوع دراصل عبرانی تے آرامی لفظ (יהושע - ܝܫܘ) یشوع [تلفظ یے۔ شو۔ عا] تو‏ں لیا گیا اے جس دا مطلب اے "خداوند نجات اے " جدو‏ں کہ مسیح عبرانی لفظ مشیاخ [تلفظ م-شی-اخ ] تو‏ں لیا گیا اے جس دے معنی نيں "مسح/مخصوص کيتا گیا"۔

آپ د‏‏ی زندگی دے بارے سب تو‏ں اہ‏م دستاویزات چہار قانونی اناجیل یعنی بمطابق متی، مرقس، لوقا تے یوحنا نيں۔ ایہ چاراں اناجیل کتاب مقدس بائبل دے عہد نامہ جدید وچ پائی جاندیاں نيں۔

آپ اک گلیلی یہودی سن تے بیت اللحم شہر وچ کنواری مریم دے بطن تو‏ں پیدا ہوئے۔ بچپن تے لڑکپن دا زیادہ تر عرصہ ناصرت وچ صرف کيتا۔ آپ اپنی علانیہ زندگی دے تن سال تک خداوند د‏‏ی بادشاہت د‏‏ی منادی کردے رہ‏‏ے۔ اس ضمن وچ آپ تمام فلسطین، دیکاپولس، گلیل، سامریہ تے دریائے اردن دے پار وی گئے۔ اُتے جدو‏ں یروشلیم گئے تاں یہودیاں دے سردار کاہناں، فقیہاں تے فريسیاں نے آپ اُتے کفر گوئی دا الزام لگاندے ہوئے گرفتار کروا دتا تے رومی حاکم پینطس پیلاطس دے ذریعے آپ نو‏‏ں صلیب اُتے مصلوب کروا دتا۔

آپ عہد عتیق وچ خدا د‏‏ی طرف تو‏ں موعودہ نجات دہندہ نيں جو دنیا نو‏‏ں اس دے گناہاں تو‏ں خلاصی دلانے د‏‏ی خاطر متجسد ہوئے۔ مسیح علیہ السلام دے حالات زندگی عہد عتیق وچ کیتے گئے وعدےآں تے پیشینگوئیاں د‏‏ی تکمیل نيں۔

مسیحیت دے اکثر فرقےآں دے مطابق اپنے مصلوب ہونے دے تیسرے روز آپ مرداں وچو‏ں جی اٹھے۔ اس واقعے نو‏‏ں قیامت المسیح کہیا جاندا ا‏‏ے۔ بعد ازاں آپ اپنے شاگرداں نو‏‏ں چالیس روز تک دکھادی دیندے رہے جس دے بعد آپ آسمان اُتے چڑھ گئے تو‏ں آنکہ اپنے آسمانی باپ دے داہنے ہتھ ابدی تخت اُتے براجمان ہوئے جاواں صعود المسیح۔ مسیحی عقیدہ دے مطابق آپ دنیا دے آخر وچ اپنے آسمانی باپ دے نال کمال جاہ وجلال دے نال لوٹاں گے تے زنداں تے مرداں، راستبازاں تے گناہگاراں دے درمیان وچ عدالت کرن گے۔
مسیحی فرقہ یہوواہ دے گواہ (Jahova's witness) انہاں چیزاں نو‏‏ں نئيں مندے۔ انہاں دے عقائد دے مطابق یسوع اک نبی سن تے خدا نئيں سن ۔ تے خدا (یہوواہ) اک ہی ا‏‏ے۔ انہاں دے مطابق یسوع المسیح نو‏‏ں سولی نئيں دتی گئی۔

ہور ادیان وچ

اسلام

تفصیلی لی لئی ویکھو: عیسیٰ ابن مریم
مسیح علیہ السلام خدا دے برگزیدہ پیغمبر نيں۔ جو مخلوق خدا د‏‏ی ہدایت تے رہبری دے لئی مبعوث ہوئے۔ اک مدت تک زمین اُتے رہے فیر زندہ آسمان اُتے اٹھا لئی گئے۔ قرب قیامت آپ فیر نزول فرماواں گے تے شریعت محمدیہ پہ عامل ہون گے۔ اک مدت تک قیام کرن گے تے فیر وصال فرما کر مدینہ منورہ وچ مدفون ہون گے۔

احمدیہ

تفصیلی لی لئی ویکھو: احمدیہ وچ عیسیٰ
احمدیہ دے عقیدہ دے مطابق مسیح صلیب تاں دتے گئے لیکن نہ تاں صلیب اُتے فوت ہوئے نہ ہی آسمان اُتے گئے بلکہ صلیب تو‏ں زندہ اتر کر بنی اسرائیل دے دس گمشدہ قبیلے دے پاس کشمیر چلے گئے۔

بارلے جوڑ

مزید دیکھیے

• عیسیٰ علیہ السلام

حوالے