انسانی مائٹوکونڈریل جینیات وچ مائٹوکونڈریل ہیپلو گروپ بی (ایم ٹی ڈی این اے) انسانی مائٹوکونڈریل ڈی این اے وچ پائے جانے والے جیناں دے گروہاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ اس دا مطالعہ قدیم زمانے تو‏ں زمین اُتے نسل انسانی دے پھیلاؤ دا پتہ لگانے وچ مدد کردا ا‏‏ے۔

یہ سو فیصد درست نتیجہ نئيں دیندے، سائنسداناں د‏‏ی نويں تھیوریز آنے دے بعد پرانی تھیوریز د‏‏ی افادیت ختم ہو جاندی اے، انسانی بساط دے مطابق اس اُتے کم جاری اے بہرحال اس تو‏ں کافی کچھ تحقیق وچ مدد سکدی اے، [۱]

انسانی خلیاں وچ پائے جانے والے مائٹوکونڈریا دے ڈی این اے تو‏ں نمونے لئی جاندے نيں - اوہ مائٹو کونڈریا مرداں تے عورتاں نو‏‏ں ماں دے ذریعے وراثت وچ ملدا اے نہ کہ باپ دے ذریعے - تے جانچ دے قابل عمل تے واضح ہونے دے لئی، نمونے عام طور اُتے بیٹی تو‏ں لئی جاندے نيں۔ ، ماں تے دادی، یعنی سواݨی د‏‏ی شاخ ہمیشہ۔ زمین اُتے نسل انسانی دے پھیلاؤ دا پتہ لگانے دے لئی دنیا دے مختلف ملکاں تو‏ں نمونے لئی جاندے نيں، مردہ تے ممی ، تے پہلے انسان تو‏ں کيتا پایا گیا ا‏‏ے۔

ہیپلو گروپ B
وقت آغاز اندازاً ۵۰٬۰۰۰ ق.ح
محل آغاز اندازاً جنوب شرق ایشیا
سلف R11'B
نسل B4, B5, B7
میوٹیشن د‏‏ی تعریف 8281-8289d

ابتدا

سودھو

ہیپلو گروپ B پہلی بار ایشیا وچ تقریباً ۵۰٬۰۰۰ سال پہلے نمودار ہويا۔ ایہ ڈی این اے تے جینز وچ تغیرات دے ذریعے ہیپلو گروپ آر تو‏ں نکلیا۔ سائنسداناں دا اندازہ اے کہ مائٹوکونڈریل ڈی این اے ہر ۸۰۰۰ سال بعد بدل جاندا ا‏‏ے۔

مائٹوکونڈریل بی جین گروپ دا سب تو‏ں زیادہ تنوع چین وچ پایا جاندا ا‏‏ے۔ اس تو‏ں سائنسدان ایہ نتیجہ اخذ کردے نيں کہ جین دے اس گروپ دے سلسلے وچ جو پہلی تبدیلیاں رونما ہوئیاں اوہ مشرقی ایشیاء تے جنوب مشرقی ایشیاء وچ رونما ہوئیں- ایہ ۲۰۰۲ وچ شائع ہونے والی تحقیق دے نتائج نيں۔

پھیلاو

سودھو

مائٹوکونڈریل ہیپلو گروپ B اس وقت جنوب مشرقی ایشیاء وچ وسیع اے تے انڈونیشیا تے آسٹریلیا دے مقامی جزیرے تک پھیلا ہويا ا‏‏ے۔

مائٹوکونڈریل ہیپلو گروپ 2B دے اک سلسلے د‏‏ی ۵ شاخاں نيں، جو امریکا دے مقامی لوکاں وچ پائی جاندیاں نيں، تے باقی چار شاخاں نيں:

مائٹوکونڈریل ہیپلو گروپ B، مائٹوکونڈریل A ہیپلو گروپ C، مائٹوکونڈریل ہیپلو گروپ D، تے مائٹوکونڈریل ہیپلو گروپ

بھانويں نیو ورلڈ مائیگریشن ماڈل د‏‏ی مطابق امریک‏‏ی آبادی دے آباؤ اجداد سائبیریا تو‏ں آبنائے بیرنگ دے ذریعے اس وچ ہجرت کر گئے سن، لیکن ایہ حیرت د‏‏ی گل اے کہ [[ہیپلو گروپ] B تے ہیپلو گروپ X شمال مشرقی سائبیریا دے قبیلے وچ نئيں پائے جاندے نيں ۔ لیکن ہیپلو گروپ B انہاں قبیلے وچ پایا جاندا اے جو ترک زباناں، تے منگول زباناں بولدے نيں، ایہ چین، انڈونیشیا، ایران، عراق، جاپان، کوریا، لاؤس، مڈغاسکر، ملائیشیا، میلانیشیا، مائیکرونیشیا، منگولیا، فلپائن، پولینیشیا، تائیوان، تھائی لینڈ، د‏‏ی آبادی وچ وی پایا جاندا ا‏‏ے۔ تبت تے ویتنام وغیرہ ۔

ہور پڑھو

سودھو

ہیپلو گروپ

A

ہیپلو گروپ A (mtDNA)[۲]

B

ہیپلو گروپ B (mtDNA)[۳]

C

ہیپلو گروپ C (mtDNA)[۴]

ہیپلو گروپ CZ (mtDNA)[۵]

D

ہیپلو گروپ D (mtDNA)[۶]

E

ہیپلو گروپ E (mtDNA)[۷]

F

ہیپلو گروپ F (mtDNA)[۸]

G

ہیپلو گروپ G (mtDNA)[۹]

H

ہیپلو گروپ H (mtDNA)[۱۰]

ہیپلو گروپ H5 (mtDNA)

ہیپلو گروپ H10e (mtDNA)

ہیپلو گروپ HV (mtDNA)

I

ہیپلو گروپ I (mtDNA)[۱۱]

ہیپلو گروپ IWX (mtDNA)

J

ہیپلو گروپ J (mtDNA)[۱۲]

ہیپلو گروپ JT (mtDNA)

K

ہیپلو گروپ K (mtDNA)[۱۳]

ہیپلو گروپ K1a1b1a (mtDNA)

L

ہیپلو گروپ L (mtDNA)[۱۴]

ہیپلو گروپ L0 (mtDNA)

ہیپلو گروپ L1 (mtDNA)

ہیپلو گروپ L2 (mtDNA)

ہیپلو گروپ L3 (mtDNA)

ہیپلو گروپ L4 (mtDNA)

ہیپلو گروپ L4a (mtDNA)

ہیپلو گروپ L4b (mtDNA)

ہیپلو گروپ L5 (mtDNA)

ہیپلو گروپ L6 (mtDNA)

M

ہیپلو گروپ M (mtDNA)[۱۵]

ہیپلو گروپ M8 (mtDNA)

ہیپلو گروپ M30 (mtDNA)

N

ہیپلو گروپ N (mtDNA)[۱۶]

ہیپلو گروپ N1a (mtDNA)

O

ہیپلو گروپ O (mtDNA)[۱۷]

P

ہیپلو گروپ P (mtDNA)[۱۸]

Q

ہیپلو گروپ Q (mtDNA)[۱۹]

R

ہیپلو گروپ R (mtDNA)[۲۰]

ہیپلو گروپ R0 (mtDNA)

S

ہیپلو گروپ S (mtDNA)[۲۱]

T

ہیپلو گروپ T (mtDNA)[۲۲]

U

ہیپلو گروپ U (mtDNA)[۲۳]

V

ہیپلو گروپ V (mtDNA)[۲۴]

W

ہیپلو گروپ W (mtDNA)[۲۵]

X

ہیپلو گروپ X (mtDNA)[۲۶]

Y

ہیپلو گروپ Y (mtDNA)[۲۷]

Z

ہیپلو گروپ Z (mtDNA)[۲۸]

ہیپلوگروپ بی MtDNA د‏‏ی تعدد دا جدول

سودھو
آبادی تعدد نمبر سورس ذیلی قسماں
Carolinian (سائپین) 1.000 17 سانچہ:Fact B4a1a1a=15, B4a1a(xB4a1a1a)=۲
Dingban Yao (مینگلا کاؤنٹی, یوننان) 0.600 10 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b1, B4e, B4f)=3, B4a=1, B4e=1, B4f=۱
Iu Mien (مینگلا کاؤنٹی, یوننان) 0.481 27 سانچہ:Fact B4a=7, B4b1=5, B5a=۱
Bapai Yao (لیانان یاو خود مختار کاؤنٹی, گوانگڈونگ) 0.429 35 سانچہ:Fact B5a=7, B4e=3, B4b1=2, B4a=1, B4(xB4a, B4b1, B4e, B4f)=1, B(xB4, B5)=۱
Filipino 0.422 64 [۲۹] B4a1a(xB4a1a1)=8, B5b=7, B4b1=6, B4c1b=4, B4a1a1=1, B5a=۱
Tu Yao (ہیژوو, گوانگشی) 0.390 41 سانچہ:Fact B5a=7, B4(xB4a, B4b1, B4e, B4f)=6, B4a=۳
Guoshan Yao (جیانگہويا یاو خود مختار کاؤنٹی, ہونان) 0.375 24 سانچہ:Fact B5a=7, B4(xB4a, B4b1, B4e, B4f)=۲
Cham (Bình Thuận, ویت نام) 0.369 168 [۳۰] B5a=27, B4c2=18, B4c1b2=3, B4h=3, B4a1(xB4a1a)=2, B4g=2, B5b2a=2, B4a(xB4a1)=1, B4a1a=1, B4b1=1, B4c1b(xB4c1b2)=1, B5b1=۱
Huatou Yao (Fangcheng, گوانگشی) 0.368 19 سانچہ:Fact B5a=3, B4a=2, B4b1=1, B4e=۱
Filipino (لوزون) 0.367 177 [۲۹] B4a1a(xB4a1a1)=20, B5b=18, B4b1=13, B4c1b=10, B5a=2, B4a(xB4a1a)=1, B7=۱
Hmong (وینشان ژوانگ تے میاو خود مختار پریفیکچر, یوننان) 0.333 39 سانچہ:Fact B5a=8, B4a=۵
Dong (Tianzhu County, Guizhou) 0.321 28 سانچہ:Fact B4a=6, B5a=2, B4c=۱
Kinh (Vietnamese) 0.317 139 سانچہ:Fact B4=24, B5=19, B6=۱
Mien (Shangsi, گوانگشی) 0.313 32 سانچہ:Fact B4a=5, B5a=3, B4e=۲
Kim Mun (مالیپو کاؤنٹی, یوننان) 0.300 40 سانچہ:Fact B5a=5, B4a=3, B4e=2, B4b1=1, B5(xB5a, B5b)=۱
Dai (شیشوانباننا دائی خود مختار پریفیکچر, یوننان) 0.293 41 سانچہ:Fact B5a=4, B(xB4, B5a, B5b)=4, B4a=3, B4(xB4a)=۱
Bunu (داہويا یاو خود مختار کاؤنٹی & Tianlin, گوانگشی) 0.280 25 سانچہ:Fact B4a=5, B5a=۲
Filipino (ویسایا) 0.277 112 [۲۹] B4a1a(xB4a1a1)=11, B4b1=8, B4c1b=7, B5b=۵
Lanten Yao (Tianlin, گوانگشی) 0.269 26 سانچہ:Fact B4a=3, B5a=2, B4b1=1, B4f=۱
لاؤس 0.262 214 [۳۱] B5a=26, B4g=7, B4c2=6, B4a'g*=3, B4a1*=3, B4b1a2a=2, B4e=2, B4*=1, B4a1b=1, B4b1*=1, B4b1a1'۲*=1, B4c1b=1, B5b=1, B6=۱
Wuzhou Yao (فوچوان یاو خود مختار کاؤنٹی, گوانگشی) 0.258 31 سانچہ:Fact B4a=4, B5a=3, B4b1=۱
Lahu (سیماو ضلع, یوننان) 0.250 32 سانچہ:Fact B4a=5, B4(xB4a, B4b1)=۳
Pan Yao (Tianlin, گوانگشی) 0.250 32 سانچہ:Fact B5a=4, B4a=2, B4f=1, B5b=۱
Yi (شیشوانباننا دائی خود مختار پریفیکچر, یوننان) 0.250 16 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b1)=1, B4a=1, B5(xB5a, B5b)=1, B5a=۱
Naxi (لیجیانگ, یوننان) 0.244 45 سانچہ:Fact B4a=5, B4(xB4a, B4b1)=3, B5a=۳
Filipino (مینداناؤ) 0.243 70 [۲۹] B4a1a(xB4a1a1)=7, B4b1=5, B5b=3, B4a(xB4a1a)=1, B4a1a1=۱
Lowland Yao (فوچوان یاو خود مختار کاؤنٹی, گوانگشی) 0.238 42 سانچہ:Fact B4a=3, B4b1=3, B4(xB4a, B4b1, B4e, B4f)=2, B5a=1, B5b=۱
Han (Taiwan) 0.234 111 سانچہ:Fact B4+C16261T+G16129A!=6, B5a1=3, B4+C16261T=2, B4b1a2=2, B4b1b'c=2, B4c1b2a(xB4c1b2a2)=2, B4g=2, B4a1a(xB4a1a1a)=1, B4a4=1, B4b1a3=1, B4c1b+A16335G=1, B4c1c=1, B5b(xB5b2a)=1, B5b2a=۱
Gelao (Daozhen County, Guizhou) 0.226 31 سانچہ:Fact B4a=3, B4(xB4a, B4b, B4c)=2, B4b=1, B5a=۱
Bai (شیشوانباننا دائی خود مختار پریفیکچر, یوننان) 0.211 19 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b1)=2, B4a=1, B5a=۱
Han (تائپے, تائیوان) 0.209 91 سانچہ:Fact B4(xB4f)=13, B5=۶
Gelao (Daozhen County, Guizhou) 0.206 102 سانچہ:Fact B4a=5, B4b1=5, B5a=5, B4(xB4a, B4b, B4c, B4e, B4f, B4g)=3, B5b=2, B4c=۱
Korean (جنوبی کوریا) 0.204 103 [۳۲] B4=13, B5=۸
CHS (Han from ہونان & فوجیان) 0.200 55 سانچہ:Fact B5=6, B4=۵
Lahu (شیشوانباننا دائی خود مختار پریفیکچر, یوننان) 0.200 15 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b1)=1, B4a=1, B4b1=۱
Han (Southern California) 0.192 390 سانچہ:Fact B=٧۵
Dai (شیشوانباننا دائی خود مختار پریفیکچر, یوننان) 0.190 21 سانچہ:Fact B4a=2, B4(xB4a)=1, B5b=۱
Han (جنوب مغربی چین; pool of 44 Sichuan, 34 Chongqing, 33 Yunnan, and 26 Guizhou) 0.190 137 سانچہ:Fact B4b'd=9, B4a=6, B5a=4, B4c=3, B(xB4a, B4b'd, B4c, B5a, B5b, B6)=2, B5b=1, B6=۱
Tujia (western ہونان) 0.188 64 سانچہ:Fact B4a=5, B5b=3, B4(xB4a, B4b1)=2, B5a=۲
Hmong (جیسہؤ, ہونان) 0.184 103 سانچہ:Fact B5a=6, B4a=5, B4b1=3, B4(xB4a, B4b1, B4e, B4f)=2, B4e=1, B4f=1, B5b=۱
Hani (شیشوانباننا دائی خود مختار پریفیکچر, یوننان) 0.182 33 سانچہ:Fact B5a=2, B4(xB4a, B4b1)=1, B4a=1, B4b1=1, B5b=۱
Xiban Yao (Fangcheng, گوانگشی) 0.182 11 سانچہ:Fact B4a=1, B4b1=۱
Korean (سؤل & ڈائے جیون, South Korea) 0.180 261 Kim 2008 B(xB5)=32, B5=۱۵
Han (تائیوان) 0.179 1117 سانچہ:Fact B=۲۰۰
CHD (Han from ڈینور، کولوراڈو, کولوراڈو) 0.178 73 سانچہ:Fact B4=12, B5=۱
Hui (سنکیانگ) 0.178 45 سانچہ:Fact B4a=4, B5a=2, B4b1=1, B6=۱
Yi (شوانگبائی کاؤنٹی, یوننان) 0.175 40 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b1)=5, B4a=1, B4b1=۱
Tujia (Yanhe County, Guizhou) 0.172 29 سانچہ:Fact B4b=3, B5a=۲
تھائی لینڈ 0.171 105 سانچہ:Fact B(xB5a1)=13, B5a1=۵
تبتی قوم (شانگری-لا شہر, یوننان) 0.171 35 سانچہ:Fact B5a=4, B4(xB4a, B4b1)=۲
Aini (شیشوانباننا دائی خود مختار پریفیکچر, یوننان) 0.160 50 سانچہ:Fact B4a=4, B(xB4, B5)=2, B4(xB4a, B4b1)=1, B5a=۱
چینی قوم (شینیانگ, لیاؤننگ) 0.156 160 سانچہ:Fact B4(xB4f)=15, B5=۱۰
Daur (ایوینک خود مختار پرچم) 0.156 45 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b)=4, B4a=۳
Korean (Seoul National University Hospital) 0.155 633 سانچہ:Fact B=۹۸
Yi (Hezhang County, گوئیژو) 0.150 20 سانچہ:Fact B4b=1, B4(xB4a, B4b, B4c)=1, B6=۱
منگولیاn (اولان‌ باتور) 0.149 47 [۳۲] B4=5, B5=۲
Korean (جنوبی کوریا) 0.148 203 سانچہ:Fact B4(xB4f)=24, B5=۶
Korean (جنوبی کوریا) 0.146 185 [۳۳] B4a=11, B4(xB4a, B4b, B4c)=7, B4b1=4, B5a=2, B5b=2, B4c=۱
ویت نامese 0.143 42 [۳۳] B4(xB4a, B4b, B4c)=3, B4a=1, B4b(xB4b1)=1, B5a=۱
Okinawa 0.141 326 سانچہ:Fact B4(xB4f)=28, B4f=10, B5=۸
CHB (Han from Beijing Normal University) 0.140 121 سانچہ:Fact B4=14, B5=۳
JPT (جاپانی قوم from ٹوکیو عظمی علاقہ) 0.136 118 سانچہ:Fact B4=11, B5=۵
Tujia (Yongshun, Hunan) 0.133 30 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b1)=2, B5a=۲
جاپانی قوم (ہوکائیدو) 0.129 217 سانچہ:Fact B4(xB4f)=18, B4f=5, B5=۵
جاپانی قوم (توکائی علاقہ) 0.124 282 سانچہ:Fact B4(xB4f)=26, B5=۹
جاپانی قوم (Gifu) 0.121 1617 سانچہ:Fact B=۱۹۶
Negidal 0.121 33 [۳۴] B5b2=۴
جاپانی قوم (توہوکو علاقہ) 0.119 336 سانچہ:Fact B4(xB4f)=24, B5=15, B4f=۱
Korean (northern China) 0.118 51 [۳۳] B4a=2, B4b(xB4b1)=2, B5a=1, B5b=۱
Telengit (التائی جمہوریہ) 0.113 71 [۳۲] B4=۸
Jino (شیشوانباننا دائی خود مختار پریفیکچر, یوننان) 0.111 18 سانچہ:Fact B4a=1, B5a=۱
تبتی قوم (نینگچی, تبت خود مختار علاقہ) 0.111 54 سانچہ:Fact B4a=5, B5b=۱
جاپانی قوم (northern کیوشو) 0.109 256 سانچہ:Fact B4(xB4f)=19, B5=8, B4f=۱
جاپانی قوم 0.109 211 سانچہ:Fact B4b1=14, B5b=4, B5a=2, B4a=1, B4(xB4a, B4b1)=1, B5(xB5a, B5b)=۱
Evenk (جدید باراگ بایاں پرچم) 0.106 47 سانچہ:Fact B4b=4, B5b=۱
Korean (آرون پرچم) 0.104 48 سانچہ:Fact B4b=2, B5b=2, B4(xB4a, B4b)=۱
منگول (جدید باراگ بایاں پرچم) 0.104 48 سانچہ:Fact B4b=3, B4a=1, B5a=۱
Han (بیجنگ) 0.100 40 [۳۳] B(xB4, B5a, B5b)=2, B4b(xB4b1)=۲
Nu (Gongshan, Yunnan) 0.100 30 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b1)=۳
Thai 0.100 40 [۳۳] B5a=3, B(xB4, B5a, B5b)=۱
Yi (Luxi, Yunnan) 0.097 31 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b1)=2, B(xB4, B5)=۱
جاپانی قوم (میازاکی پریفیکچر) 0.090 100 [۳۵] B4b1a1=3, B4(xB4a, B4b1)=2, B4a=2, B5b=۲
خاکاس قوم (خاکاسیا) 0.088 57 [۳۲] B4=۵
Han (سنکیانگ) 0.085 47 سانچہ:Fact B5a=2, B4b1=1, B5b=۱
Kyrgyz (Sary-Tash, کرغیزستان) 0.085 47 سانچہ:Fact B5a=2, B4(xB4a, B4b1, B4c)=1, B4a=۱
منگولیاn (اولان‌ باتور) 0.085 47 [۳۳] B4(xB4a, B4b, B4c)=2, B4a=1, B5b=۱
Tuvan 0.084 95 [۳۴] B4a1c2=4, B5=2, B4(xB4a1c2, B4b1a, B4d1a)=1, B4b1a=۱
تبتی قوم (نینگچی, تبت خود مختار علاقہ) 0.083 24 سانچہ:Fact B=۲
Barghut (ہولونبویر) 0.081 149 [۳۶] B4c1a2(xB4c1a2a)=4, B4f1=2, B5b(xB5b2)=2, B4c1a2a=1, B4b1a3a1a=1, B4d1=1, B5b2=۱
Chamorro (85 Guam, 14 Saipan, & 6 Rota) 0.076 105 سانچہ:Fact B4a1a1a=7, B4b1=۱
مانچو قومrian 0.075 40 [۳۳] B4(xB4a, B4b, B4c)=2, B4a=۱
ازبک (Uzbekistan/Kyrgyzstan) 0.075 40 سانچہ:Fact B=۳
اویغور (Penjim, Panfilov District, الماندی صوبہ, قازقستان) 0.073 55 سانچہ:Fact B5a=3, B4(xB4a, B4b1, B4c)=۱
Buryat 0.071 126 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b)=5, B5b=2, B(xB4, B5a, B5b)=1, B4b=۱
Khamnigan (بوریاتیا) 0.071 99 [۳۲] B4=5, B5=۲
دونقان قوم (Uzbekistan/Kyrgyzstan) 0.063 16 سانچہ:Fact B=۱
Persian (eastern ایران) 0.061 82 [۳۲] B4=4, B5=۱
Nogai (داغستان) 0.061 33 سانچہ:Fact B=۲
تبتی قوم (ناگچو, تبت خود مختار علاقہ) 0.057 35 سانچہ:Fact B=۲
Kazakh (Kegen Valley, الماندی صوبہ, قازقستان) 0.055 55 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b1, B4c)=1, B4a=1, B5b=۱
Lisu (Gongshan, Yunnan) 0.054 37 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b1)=1, B5(xB5a, B5b)=۱
Tharu (چٹوان ضلع, نیپال) 0.053 133 سانچہ:Fact B5a=٧
ازبک (سنکیانگ) 0.052 58 سانچہ:Fact B4b1=2, B4c=۱
Bukharan Arab (Uzbekistan/Kyrgyzstan) 0.050 20 سانچہ:Fact B=۱
Filipino (Palawan) 0.050 20 سانچہ:Fact B4a1a=۱
تاجک لوک (Uzbekistan/Kyrgyzstan) 0.050 20 سانچہ:Fact B=۱
ترکمان (Uzbekistan/Kyrgyzstan) 0.050 20 سانچہ:Fact B=۱
Shor (کیمیروو اوبلاست) 0.049 82 [۳۲] B4=۴
Va (Simao, یوننان) 0.045 22 سانچہ:Fact B4(xB4a)=۱
Altai Kizhi 0.044 90 [۳۲] B4=3, B5=۱
Bai (Dali, یوننان) 0.044 68 سانچہ:Fact B5a=2, B4b1=۱
Tofalar 0.043 46 [۳۴] B4a1c2=۲
Kyrgyz (Bakay-Ata, کرغیزستان) 0.042 48 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b1, B4c)=1, B5b=۱
Tubalar 0.042 72 [۳۴] B4b1a=۳
Evenk (کراسنویارسک کرائی) 0.041 73 [۳۲] B4=۳
Kazakh (Kosh-Agach, التائی جمہوریہ) 0.041 98 [۳۶] B5b2=3, B4c1b=۱
Buryat (Kushun, Nizhneudinsky, ارکتسک اوبلاست) 0.040 25 [۳۴] B4d1a=۱
Kazakh (سنکیانگ) 0.038 53 سانچہ:Fact B4a=۲
Teleut (کیمیروو اوبلاست) 0.038 53 [۳۲] B4=۲
Kalmyk (کلمیکیا) 0.036 110 [۳۲] B4=3, B5=۱
تبتی قوم (چامدو, تبت خود مختار علاقہ) 0.034 29 سانچہ:Fact B4a=۱
Buryat (بوریاتیا) 0.034 295 [۳۲] B4=9, B5=۱
Lahu (Lancang, Yunnan) 0.029 35 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b1)=۱
Pumi (Ninglang, Yunnan) 0.028 36 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b1)=۱
Va (شیمینگ وا خود مختار کاؤنٹی & گینگما دائی تے وا خود مختار کاؤنٹی, یوننان) 0.028 36 سانچہ:Fact B5a=۱
Yakut (سخا جمہوریہ) 0.028 36 [۳۲] B4=۱
Tharu (مورنگ ضلع, نیپال) 0.025 40 سانچہ:Fact B5a=۱
تبتی قوم (دیچنگ کاؤنٹی, یوننان) 0.025 40 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b1)=۱
Oroqen (اوروچین خود مختار پرچم) 0.023 44 سانچہ:Fact B4(xB4a, B4b)=۱
اویغور (سنکیانگ) 0.021 47 سانچہ:Fact B(xB4, B5, B6)=۱
Oirat منگول (سنکیانگ) 0.020 49 سانچہ:Fact B4b1=۱
Ainu 0.020 51 سانچہ:Fact B4f1=۱
Tuvinian (تووا) 0.019 105 [۳۲] B4=۲
تبتی قوم (چنگھائی) 0.018 56 سانچہ:Fact B4a=۱
Nogai (Nogaysky, داغستان & Adyge-Khabalsky, کراچائے-چرکیسیا) 0.015 206 سانچہ:Fact B=۳
تبتی قوم (شاننان، تبت, تبت خود مختار علاقہ) 0.014 74 سانچہ:Fact B4a=۱
Yakut 0.012 423 سانچہ:Fact B4(xB4b1)=3
B4b1=1
B5b2=۱
باشقیر 0.009 221 سانچہ:Fact B=۲
Chukchi (آنادیر (قصبہ)) 0.000 15 [۳۲]
اویغور (Uzbekistan/Kyrgyzstan) 0.000 16 سانچہ:Fact
کریمیائی تاتار (Uzbekistan/Kyrgyzstan) 0.000 20 سانچہ:Fact
ایرانian (Uzbekistan/Kyrgyzstan) 0.000 20 سانچہ:Fact
Karakalpak (Uzbekistan/Kyrgyzstan) 0.000 20 سانچہ:Fact
Kazakh (Uzbekistan/Kyrgyzstan) 0.000 20 سانچہ:Fact
Kyrgyz (Uzbekistan/Kyrgyzstan) 0.000 20 سانچہ:Fact
ہندو (چٹوان ضلع, نیپال) 0.000 24 سانچہ:Fact
Nganasan 0.000 24 [۳۴]
تبتی قوم (دیچنگ تبتی خود مختار پریفیکچر, یوننان) 0.000 24 سانچہ:Fact
Kurd (northwestern ایران) 0.000 25 [۳۲]
آندھرا پردیش (آدی واسی) 0.000 29 سانچہ:Fact
تبتی قوم (شینگاتسے, تبت خود مختار علاقہ) 0.000 29 سانچہ:Fact
Batak (Palawan) 0.000 31 سانچہ:Fact
Ket 0.000 38 [۳۴]
تاجک لوک (تاجکستان) 0.000 44 [۳۲]
تبتی قوم (لہاسا (پریفیکچر-سطح شہر), تبت خود مختار علاقہ) 0.000 44 سانچہ:Fact
Evenk (بوریاتیا) 0.000 45 [۳۲]
Udege (Gvasiugi, Imeni Lazo, خابارووسک کرائی) 0.000 46 [۳۴]
Itelmen 0.000 47 [۳۴]
چوواش قوم 0.000 55 سانچہ:Fact
Nivkh (northern Sakhalin) 0.000 56 [۳۴]
کومی قوم 0.000 62 سانچہ:Fact
مانسی قوم 0.000 63 سانچہ:Fact
Chukchi 0.000 66 [۳۴]
Evenk (53 Stony Tunguska basin & 18 Tuguro-Chumikan) 0.000 71 [۳۴]
تاتاری (Aznakayevo) 0.000 71 سانچہ:Fact
کومی قوم 0.000 74 سانچہ:Fact
Siberian Eskimo 0.000 79 [۳۴]
Ulchi 0.000 87 [۳۴]
مانسی قوم 0.000 98 [۳۴]
Udmurt 0.000 101 سانچہ:Fact
Mordvinian 0.000 102 سانچہ:Fact
خانت‏ی قوم 0.000 106 سانچہ:Fact
Yakut 0.000 117 سانچہ:Fact
تاتاری (Buinsk) 0.000 126 سانچہ:Fact
Mari 0.000 136 سانچہ:Fact
Koryak 0.000 155 [۳۴]
تاتاری 0.000 228 سانچہ:Fact

حوالے

سودھو
  1. «Mutation».
  2. «Haplogroup_A».
  3. «Haplogroup_B».
  4. «Haplogroup_C».
  5. «Haplogroup_CZ».
  6. «Haplogroup_D».
  7. «Haplogroup_E».
  8. «Haplogroup_F».
  9. «Haplogroup_G».
  10. «Haplogroup_H».
  11. «Haplogroup_I».
  12. «Haplogroup_J».
  13. «Haplogroup_K».
  14. «Macro-haplogroup_L».
  15. «Haplogroup_M».
  16. «Haplogroup_N».
  17. «Haplogroup_O».
  18. «Haplogroup_P».
  19. «Haplogroup_Q».
  20. «Haplogroup_R».
  21. «Haplogroup_S».
  22. «Haplogroup_T».
  23. «Haplogroup_U».
  24. «Haplogroup_V».
  25. «Haplogroup_W».
  26. «Haplogroup_X».
  27. «Haplogroup_Y».
  28. «Haplogroup_Z».
  29. ۲۹.۰ ۲۹.۱ ۲۹.۲ ۲۹.۳ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Tabbada2010 لئی۔
  30. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Peng2010 لئی۔
  31. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Bodner2011 لئی۔
  32. ۳۲.۰۰ ۳۲.۰۱ ۳۲.۰۲ ۳۲.۰۳ ۳۲.۰۴ ۳۲.۰۵ ۳۲.۰۶ ۳۲.۰۷ ۳۲.۰۸ ۳۲.۰۹ ۳۲.۱۰ ۳۲.۱۱ ۳۲.۱۲ ۳۲.۱۳ ۳۲.۱۴ ۳۲.۱۵ ۳۲.۱۶ ۳۲.۱۷ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Derenko2007 لئی۔
  33. ۳۳.۰ ۳۳.۱ ۳۳.۲ ۳۳.۳ ۳۳.۴ ۳۳.۵ ۳۳.۶ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Jin2009 لئی۔
  34. ۳۴.۰۰ ۳۴.۰۱ ۳۴.۰۲ ۳۴.۰۳ ۳۴.۰۴ ۳۴.۰۵ ۳۴.۰۶ ۳۴.۰۷ ۳۴.۰۸ ۳۴.۰۹ ۳۴.۱۰ ۳۴.۱۱ ۳۴.۱۲ ۳۴.۱۳ ۳۴.۱۴ ۳۴.۱۵ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Starikovskaya2005 لئی۔
  35. سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Uchiyama2007 لئی۔
  36. ۳۶.۰ ۳۶.۱ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Derenko2012 لئی۔