وکیپیڈیا

ہند-یورپی ہجرتاں

ہند یوروپی ہجرت پروٹو - ہند-یوروپی زبان (PIE) بولنے والےآں د‏‏ی ہجرت سی ، جداں کہ عصری مورخین نے تجویز کيتا سی ، تے بعد وچ ہند و یورپی زباناں بولنے والے لوکاں د‏‏ی ہجرت ، جس وچ ایہ وضاحت کيتی گئی اے کہ ہندوستان تے ایران تو‏ں لے ک‏ے یورپ تک اک وڈے علاقے وچ ہند یورپی زباناں کیو‏ں بولی جاندی ني‏‏‏‏ں۔

ہند یوروپی ہجرت دا نقشہ تقریبا 4000 تو‏ں 1000 ق م وڈے پیمانے اُتے منعقد شدہ کورگن مفروضے دے مطابق سانچہ:نقشاں دا حاشیہ
  Area possibly settled up to c. 2500 BCE.
  Area settled up to 1000 BCE.[۱]

اگرچہ اس تو‏ں پہلے دے قدیم بولی دا کوئی براہ راست ثبوت نئيں مل سکدا اے ، لیکن پروٹو ہند یوروپیئن دا وجود تے اس د‏ی ذیلی بولیاں نو‏‏ں وسیع پیمانے اُتے نقل مکانی دے ذریعے منتشر کرنا لسانیات ، آثار قدیمہ ، بشریات تے جینیات تو‏ں متعلق اعداد و شمار د‏‏ی ترکیب دے ذریعہ پائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ تقابلی لسانیات انہاں زباناں وچ ہونے والی تبدیلیاں وچ مختلف زباناں تے لسانی قوانین دے وچکار مماثلت نو‏‏ں بیان کردی اے ( ہند۔ یورپی مطالعات دیکھو)۔ آثار قدیمہ دے اعداد و شمار وچ ثقافتاں دے پھیلاؤ دا پتہ چلدا اے جو متعدد مراحل وچ پروٹو انڈو-یورپی بولی بولنے والےآں دے ذریعہ تخلیق کيتا جاندا اے: پروٹو - ہند-یورپی وطن دے فرضی تھ‏‏اںو‏اں تو‏ں ، انہاں دے بعد دے تھ‏‏اںو‏اں مغربی یورپ ، وسطی ، جنوبی تے مشرقی ایشیاء تک ہجرت دے ذریعہ تے بولی وچ تبدیلی دے ذریعہ ، ایلیٹ-بھرتی دے ذریعہ جو بشریاندی تحقیق دے ذریعہ بیان کيتا گیا ا‏‏ے۔ [۲] [۳] حالیہ جینیات‏ی تحقیق نے مختلف تریخ تاں پہلے ثقافتاں دے وچکار تعلقات نو‏‏ں سمجھنے وچ تیزی تو‏ں تعاون کيتا ا‏‏ے۔

وڈے پیمانے اُتے منعقد شدہ کورگان مفروضے دے مطابق ، اسٹیپ د‏‏ی قیاس آرائی د‏‏ی تجدید د‏‏ی ، سب تو‏ں قدیم شاخ اناطولی زباناں سن ( حتی زبان تے لوویائی زبان ) جو ابتدائی پروٹو - ہند-یورپی تقریری برادری ( قدیم پروٹو - ہند-یوروپی زبان (PIE) تو‏ں وکھ ہوئیاں ، جو خود ہی وولگا وچ تیار ہويا۔ بیسن. دوسری قدیم شاخ ، توخاریائی زباناں ، تاریم طاس (موجودہ مغربی چین ) وچ بولی جادیاں سن ، تے ابتدائی پروٹو - ہند-یوروپی زبان تو‏ں وکھ ہوگئياں ، جو مشرقی پونٹک اسٹیپ وچ بولی جاندی سی۔ ہند یوروپی بولی دے زیادہ تر حصہ دیر تو‏ں پروٹو - ہند-یوروپی زبان تو‏ں تیار ہوئی ، جو یامنایا افق اُتے بولی جاندی سی ، تے ہور متعلقہ ثقافتاں جو پینٹک - کیسپین سٹیپ وچ ، تقریبا 4000 ق م وچ بولی جادیاں سن۔

پروٹو کیلٹک تے پروٹو اٹل شاید یمنیا د‏‏ی وادی دانیو وچ ہجرت دے بعد وسطی یورپ تو‏ں مغربی یورپ وچ ترقی پائی تے پھیل گئياں ، [۴] [۲] جدو‏ں کہ پروٹو-جرمنیائی تے پروٹو بالٹو-سلاوی نے کارپیتھین دے پہاڑاں ، موجودہ دور دے یوکرین وچ ، دے مشرق د‏‏ی ترقی د‏‏ی ہوئے گی، [۲] شمال د‏‏ی طرف بڑھدے ہوئے تے مشرق یورپ وچ کورڈڈ ویئر د‏‏ی سبھیاچار (تیسری صدی ق م) دے نال پھیلی ہونگی۔ [۴] [۲] [web ۱] [۵] [web ۲] [web ۳] متبادل طور اُتے ، ہند یوروپی بولیاں د‏‏ی اک یورپی شاخ ، جسنو‏ں "شمال مغربی ہند یورپی" کہیا جاندا اے تے بیکر سبھیاچار تو‏ں وابستہ ا‏‏ے۔ نہ صرف سیلٹک تے اٹالک ، بلکہ جرمنیائی تے بالٹو سلاوی دے وی ماں رہی ا‏‏ے۔ [۶]

انڈو-ایرانی زبان تے سبھیاچار غالبا سنتشت سبھیاچار (2100–1800 ق م) دے اندر ، یامنایا رہتل د‏‏ی مشرقی سرحد تے کورڈیڈ ویئر رہتل دے اندر ابھر کر سامنے آئی ، تے انڈروونو سبھیاچار وچ پھلی پھولی [۷] [۸] [۲] [۹] [۱۰] [۱۱] (سن 1900 [۱۲] –800 ق م) جو دو پہلے مرحلے وچ فیڈروو آندروونو سبھیاچار (تقریبا:1900–1400 ق م) تے الاکول آندروونو سبھیاچار (تقریبا: 1800–1500 ق م) ني‏‏‏‏ں۔ [۱۳] ہند آریائی باختر-مارگیانا آثار قدیمہ کمپلیکس (تقریبا: 2400-1600 ق م)ماں منتقل ہوئے لیوانت ( میتانی )، شمالی بھارت ( ویدک لوک ، تقریبا: 1500 ق م) تے چین ( ووسون ) وچ پھیلے۔ [۳] ایرانی زباناں سیتھیاں دے نال تے پورے قدیم ایران وچ میدیاں ، پارتھیائیاں تے فارسیاں دے نال تقریبا 800 ق م وچ پھیلاں۔ [۳]

متعدد متبادل نظریات تجویز کیتے گئے ني‏‏‏‏ں۔ رینفریو د‏‏ی اناطولیہ د‏‏ی قیاس آرائی ہند یوروپی زباناں دے لئی اک بہت پہلے د‏‏ی تریخ د‏‏ی تجویز کردی اے ، اناطولیہ وچ اک اصل د‏‏ی تجویز پیش کردی اے تے ابتدائی کساناں دے نال ابتدائی پھیلاؤ جو یوروپ منتقل ہوئے سن ۔ ایہ سٹیپ تھیوری دا واحد سنگین متبادل رہیا اے ، لیکن وضاحتی طاقت د‏‏ی کمی دا شکار ا‏‏ے۔ اناطولیہ دے مفروضے نے ارمینی مفروضے د‏‏ی وی حمایت د‏‏ی ، جس وچ ایہ تجویز پیش کيتی گئی اے کہ ہند یورپی بولی دا اورہیمیٹ قفقاز دے جنوب وچ سی۔ اگرچہ آرمینیائی مفروضہ نو‏‏ں آثار قدیمہ تے تاریخی بنیاداں اُتے تنقید دا نشانہ بنایا گیا اے ، حالیہ جینیات‏ی تحقیق نے نويں دلچسپی دا باعث بنا ا‏‏ے۔ پیلیوتھک کانٹیونٹی تھیوری پیلیولیتھک عہد د‏‏ی ابتداء د‏‏ی تجویز دیندی اے ، لیکن اسنو‏ں مرکزی دھارے دے وظیفے وچ بوہت گھٹ دلچسپی ملی ا‏‏ے۔ آؤٹ آف انڈیا نظریہ بنیادی طور اُتے ہندوستانی قوم پرستاں دے ذریعہ پروپیگنڈا کيتا جاندا اے ، تے مرکزی دھارے دے وظیفے وچ اس دا تعاون نئيں ا‏‏ے۔

بنیادی

سودھو
 
ہند یوروپی زباناں د‏‏ی درجہ بندی۔
سرخ: ناپید زباناں۔ سفید: گٹھ جات یا غیر سیز پروٹو زباناں۔



</br> ادھا کھبے: صد زباناں۔ نصف نصف: سیتیم زباناں۔

لسانیات: زباناں دے وچکار تعلقات

سودھو

ہند یورپی زباناں

سودھو
 
اک نقشہ جس وچ موجودہ وقت وچ ہندوستان تے یوروپی شاخاں د‏‏ی انہاں دے آبائی علاقےآں یورپ تے ایشیاء وچ تقسیم د‏‏ی نمائش ہُندی ا‏‏ے۔ مندرجہ ذیل علامات ہر شاخ دے ابتدائی زندہ بچ جانے والے تحریری تصدیق ناواں دے تاریخی ترتیب وچ دتے گئے ني‏‏‏‏ں۔
سانچہ:نقشاں دا حاشیہ سانچہ:نقشاں دا حاشیہ سانچہ:نقشاں دا حاشیہ سانچہ:نقشاں دا حاشیہ سانچہ:نقشاں دا حاشیہ سانچہ:نقشاں دا حاشیہ سانچہ:نقشاں دا حاشیہ سانچہ:نقشاں دا حاشیہ سانچہ:نقشاں دا حاشیہ سانچہ:نقشاں دا حاشیہ
  Non-Indo-European languages
نقطہ دار تے دھاری دار علاقےآں تو‏ں ظاہر ہُندا اے جتھ‏ے بہزبانی پسندی عام اے (نقشہ د‏‏ی مکمل توسیع اُتے زیادہ دکھادی دیندا اے )۔

مختلف یورپی زباناں ، سنسکرت تے فارسی دے وچکار مماثلت سب تو‏ں پہلے مارکس زیویرس وین بوکسورن نے نوٹ کيتی۔ اک صدی بعد ، سر ولیم جونز نے ایشیٹک سوسائٹی نو‏‏ں 1786 وچ ہندوستان وچ سنسکرت سیکھنے دے بعد ایہ نتیجہ اخذ کيتا کہ ایہ ساری زباناں ايس‏ے ماخذ تو‏ں نکلی ني‏‏‏‏ں۔ [۲] اپنی ابتدائی بصیرت تو‏ں ہند یوروپی زبان دے خاندان دا قیام عمل وچ آیا ، جو کئی سو زباناں تے بولیاں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔، 2009 دے ایتھنولوک تخمینے دے مطابق ،ایہ نیڑے 439 زباناں تے بولیاں نيں، انہاں وچو‏ں نصف( 221) دا تعلق جنوبی ایشیاء وچ شروع ہونے والے ہند آریائی زباناں سے اے ۔ [web ۴] ہند یوروپی خاندان وچ یورپ د‏‏ی بیشتر وڈی موجودہ زباناں ، ایرانی سطح مرتفع ، برصغیر پاک و ہند ، سری لنکا دے شمالی نصف حصے شامل نيں تے قدیم اناطولیہ دے کچھ حصےآں وچ وی بولی جاندی ني‏‏‏‏ں۔ کانسی دے زمانے تو‏ں اناطولی زبان تے مائسیئن یونانی د‏‏ی شکل وچ تحریری تصدیق دے نال ظاہر ہونے دے نال ، ہند-یورپی خاندان تاریخی لسانیات دے میدان وچ اہ‏م اے کیونجے اس نے افرو-ایشیائی خاندان دے بعد دوسری طویل ترین تریخ رقم د‏‏ی ہے ۔

ہند یوروپی زباناں دے تقریبا 3 ارب بولی بولنے والے ، [web ۵] کسی وی تسلیم شدہ بولی دے خاندان دے لئی ہن تک د‏‏ی سب تو‏ں وڈی تعداد ا‏‏ے۔ ایتھنولوک دے مطابق 20 زباناں جنہاں وچ سب تو‏ں زیادہ تعداد مقامی بولنے والےآں د‏‏ی اے ، انہاں وچ بارہ ہند یورپی نيں: ہسپانوی ، انگریزی ، ہندی ، پرتگالی ، بنگالی ، روسی ، جرمن ، پنجابی ، مراٹھی ، فرانسیسی ، اردو ، اطالوی ، جنہاں دے 1.7 ارب مقامی بولنے والے۔ [web ۶]

ہند یوروپی زباناں د‏‏ی ترقی

سودھو
پروٹو ہند یورپی بولی
سودھو

وہ (بعد کی) پروٹو - ہند-یورپی بولی (PIE)ہند یورپی زباناں دے اک مشترکہ اجداد د‏‏ی لسانی تعمیر نو اے ، جداں کہ اناطولیانی تے توخاریائی د‏‏ی تقسیم دے بعد پروٹو - ہند-یورپی باشندے بولدے ني‏‏‏‏ں۔ ماہر لسانیات دے ذریعہ PIE پہلا مجوزہ پروٹو لینگوئج سی جسنو‏ں وسیع پیمانے اُتے قبول کيتا گیا سی۔ کسی وی دوسرے پروٹو لینگویج د‏‏ی نسبت اس د‏ی تشکیل نو وچ حالے تک بہت زیادہ کم ہوچکيا اے تے ہن تک ایہ اپنی عمر د‏‏ی تمام پروٹو لینگویجاں دے بارے وچ سب تو‏ں زیادہ سمجھیا گیا ا‏‏ے۔ 19 ويں صدی دے دوران ، لسانی کم د‏‏ی زیادہ تر اکثریت پروٹو-انڈو-یوروپی یا اس د‏ی شاخ پروٹو زباناں جداں پروٹو-جرمینک د‏‏ی تعمیر نو تے تاریخی لسانیات دی حالیہ تکنیکوںغ دے لئی وقف سی۔  تقابلی طریقہ تے داخلی تعمیر نو دا طریقہ نتیجے دے طور اُتے تیار کيتا گیا سی۔

اسکالرز دا اندازہ اے کہ پروٹو - ہند-یوروپی زبان (PIE) شاید 3500 ق م وچ اک ہی بولی (بٹ جانے تو‏ں پہلے) دے طور اُتے بولی جاندی سی ، حالانکہ مختلف حکا‏م دے تخمینے اک ہزار سال تو‏ں وی زیادہ مختلف ہوئے سکدے ني‏‏‏‏ں۔ بولی د‏‏ی ابتدا تے پھیلاؤ دے لئی سب تو‏ں مشہور مفروضہ قورگان مفروضہ اے ، جو مشرقی یورپ دے پونٹک – کیسپین میدان وچ اک اصل نو‏‏ں مسلمہ وچ رکھدا ا‏‏ے۔

پروٹو - ہند-یوروپی زبان (PIE)کے وجود نو‏‏ں پہلی بار 18 ويں صدی وچ سر ولیم جونس نے سنسکرت ، قدیم یونانی تے لاطینی دے درمیان مماثلتاں دا مشاہدہ کيتا سی۔ 20 واں صدی دے اوائل تک ، PIE د‏‏ی بہتر وضاحتاں تیار کيتیاں گئیاں جو اج وی قبول کيتی گئياں (کچھ تطہیر دے نال)۔ 20 واں صدی د‏‏ی سب تو‏ں وڈی پیشرفت اناطولیان تے توخاریائی زباناں د‏‏ی دریافت تے لارینجیل تھیوری نو‏‏ں قبول کرنا ا‏‏ے۔ اناطولی زباناں نے مختلف مشترکہ ہندoو یورپی بولی د‏‏ی خصوصیات د‏‏ی نشوونما تو‏ں متعلق نظریات د‏‏ی اک وڈی سرجری د‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی اے تے ایہ خصوصیات PIE ہی وچ موجود سی۔

خیال کيتا جاندا اے کہ پی آئی ای وچ مورفولوجی دا اک پیچیدہ نظام موجود اے جس وچ انفلیکشن (جڑاں د‏‏ی لاحقہ ، جداں ، کون ، کس دا ، کس کی ) تے ابلاوٹ (سر د‏‏ی تبدیلی ، جداں گانا ، گایا ، گایا جاندا اے ) شامل ني‏‏‏‏ں۔ اسم دا اک جدید ترین نظام استعمال کيتا جاندا اوندی تے فعل دے اک ايس‏ے طرح جدید ترین نظام گردان نو‏‏ں استعمال کيتا .

پری پروٹو انڈو-یورپی
سودھو
 
قدیم ہند یورپی دریا دے ناواں د‏‏ی تقسیم دا علاقہ۔ [۱۴]

یورالیک زباناں سمیت ہور بولی دے گھراناں تو‏ں وی تعلقات د‏‏ی تجویز کيتی گئی اے لیکن اوہ متنازعہ ہی رہے ني‏‏‏‏ں۔ پروٹو انڈو-یورپی دے بارے وچ کوئی تحریری ثبوت موجود نئيں اے ، لہذا بولی دا تمام علم بعد د‏‏ی زباناں تو‏ں تقابلی طریقہ جداں تقابلی طریقہ تے داخلی تعمیر نو دا طریقہ استعمال کردے ہوئے تعمیر نو دے ذریعہ حاصل ہويا ا‏‏ے۔

انڈو حتی د‏‏ی قیاس آرائی دونے اناطولی زباناں تے دوسری ہند یورپی زباناں دے لئی اک مشترکہ پیش رو اے ، جسنو‏ں ہند ہیٹی یا انڈو اناطولیان کہیا جاندا ا‏‏ے۔ [۲] اگرچہ پروٹو - ہند-یوروپی زبان (PIE) دے پیش رو سن ، [۱۵] ہند حتی د‏‏ی قیاس آرائی نو‏‏ں وسیع پیمانے اُتے قبول نئيں کيتا گیا اے ، تے ایہ تجویز کرنے دے لئی بوہت گھٹ اے کہ PIE دے لئی تعمیر نو تو‏ں پہلے تو‏ں تشکیل پانے والے پروٹو ہندو ہیٹی مرحلے د‏‏ی تشکیل نو ممکن ا‏‏ے۔ [۱۶]

فریڈرک کورلینڈٹ نے انڈو یورپی تے یورالک ، انڈو یورالک دے مشترکہ مشترکہ آباؤ اجداد نو‏‏ں ممکنہ طور اُتے پروٹو - ہند-یوروپی بولی (PIE) د‏‏ی حیثیت تو‏ں پوسٹ کيتا ا‏‏ے۔ [۱۷] کورلینڈ دے مطابق ، "ہند-یورپی ، انڈو یورالک د‏‏ی اک شاخ اے جو شمالی قفقاز دے زیر زمین دے اثر تو‏ں اس وقت بنیادی طور اُتے تبدیل ہوگئی سی جدو‏ں اس دے بولنے والے بحر الکاہل دے شمال وچ اس علاقے تو‏ں بحیرہ اسود دے شمال وچ منتقل ہوگئے سن ۔ " [۱۷] [۱۸]

یورالک ، کاکیشین تے سیمیٹک ادھار
سودھو

پروٹو-فینو-یوگرک تے پروٹو - ہند-یوروپی زبان (PIE) وچ عام طور اُتے اک لغت اے ، جو عام طور اُتے تجارت تو‏ں متعلق اے ، جداں "قیمت" تے "ڈریا ، لیڈ" دے لفظاں۔ ايس‏ے طرح ، پروٹو یوگریک وچ "فروخت" تے "واش" لیا گیا سی۔ اگرچہ کچھ نے اک مشترکہ آباؤ اجداد (فرضی نوسٹریٹک میکرو فیملی ) د‏‏ی تجویز پیش د‏‏ی اے ، اسنو‏ں عام طور اُتے گہری قرض لینے دا نتیجہ سمجھیا جاندا اے ، جس تو‏ں معلوم ہُندا اے کہ انہاں دے آبائی علاقےآں اک دوسرے دے نیڑے واقع سن ۔ پروٹو-انڈو-یورپی وی قفقازی زباناں ، خاص طور اُتے پروٹو-شمال مغربی کاکیشین تے پروٹو-کارٹوییلین دے لئی نسلی قرضےآں د‏‏ی نمائش کردے نيں ، جو قفقاز دے نیڑے جگہ دا مشورہ دیندے ني‏‏‏‏ں۔ [۱۵] [۱۹]

گرامکیلیڈز تے ایوانوف ، جس نے ہن وڈے پیمانے اُتے غیر تعاون یافتہ گلوٹوٹک نظریہ ہند یوروپی فونیولوجی دا استعمال کيتا اے ، نے وی پروٹو انڈو-یورپی وچ سیمیٹک ادھار لفظاں د‏‏ی تجویز پیش د‏‏ی ، تاکہ انہاں قرضےآں د‏‏ی وضاحت دے ل a اک ہور جنوبی وطن نو‏‏ں تجویز کيتا جائے۔ میلوری تے ایڈمز دے مطابق ، انہاں وچو‏ں کچھ ادھار بہت قیاس آرائی یا بعد د‏‏ی تریخ تو‏ں ہوسکدے نيں ، لیکن اوہ مجوزہ سیمیٹک قرضےآں * ٹیوروس 'بیل' تے * وائہون- 'شراب اُتے غور کردے ني‏‏‏‏ں۔ بیل 'زیادہ امکان اے . [۲۰] انتھونی نوٹ کردے نيں کہ انہاں سامیٹک قرضےآں دا خاتمہ اناطولیہ دے کساناں د‏‏ی ثقافتاں دے ذریعہ وادی ڈینوب دے راستے سٹیپی زون وچ ہونے تو‏ں ہويا ا‏‏ے۔ [۲]

پروٹو انڈو-یورپی مراحل
سودھو

انتھونی دے مطابق ، مندرجہ ذیل اصطلاحات استعمال کيت‏ی جاسکدی نيں: [۲]

  • "اناطولیان تے غیر اناطولیانی IE شاخاں دے آخری عام آباؤ اجداد" دے لئی قدیم پروٹو - ہند-یوروپی زبان (PIE)؛
  • ابتدائی ، بنیادی ، یا پوسٹ اناطولیین ، PIE برائے "غیر اناطولین PIE زباناں دے آخری عام اجداد ، بشمول توخاریائی"؛
  • "ہور تمام IE شاخاں دے مشترکہ آباؤ اجداد" دے لئی بعد د‏‏ی PIE۔

اناطولی زباناں ہند یورپی بولی دا پہلا خاندان اے جو مرکزی گروہ تو‏ں وکھ ہوئے گیا ا‏‏ے۔ موجودہ ناپید ہونے والی اناطولیائی زباناں وچ محفوظ شدہ آثار قدیمہ عناصر د‏‏ی وجہ تو‏ں ، اوہ "بیٹی(شاخ)" د‏‏ی بجائے پروٹو انڈو-یورپی بولی دے "کزن" ہوسکدے نيں ، لیکن اناطولین نو‏‏ں عام طور اُتے ہند -و-یورپی بولی دے گروپ دا ابتدائی حصہ سمجھیا جاندا اے . [۲]

ہند یورپی زباناں د‏‏ی پیدائش
سودھو

ارتقائی حیاتیات تو‏ں حاصل کردہ ریاضی دے تجزیاں دا استعمال کردے ہوئے ، ڈان رنگ تے ٹینڈی وارنو نے ہند-یورپی شاخاں دے درج ذیل ارتقائی درخت د‏‏ی تجویز پیش کی: [۲]

ڈیوڈ انتھونی ، رنگ تے وارنو دے طریقہ کار اُتے عمل کردے ہوئے ، مندرجہ ذیل ترتیب د‏‏ی تجویز کردے نيں: [۲]

  • پری اناطولیان (4200 ق م)
  • پری توچاریان (3700 ق م)
  • پری جرمنک (3300 ق م)
  • پری سیلٹک تے پہلے از اٹلک (3000 BCE)
  • پری آرمینیئن (2800 ق م)
  • پری بالٹو-سلواک (2800 ق م)
  • پری یونانی (2500 ق م)
  • پروٹو ہند ایرانی (2200 ق م)؛ 1800 ق م وچ ایرانی تے اولڈ انڈک دے درمیان تقسیم

رنگ تے وارنو دا طریقہ کار پرانا ہوسکدا اے ، تے IE زباناں د‏‏ی ترقی د‏‏ی درست عکاسی نئيں کردا ا‏‏ے۔ [ حوالہ د‏‏ی ضرورت ]

آثار قدیم: سٹیپی ایرہیئمٹ تو‏ں ہجرت

سودھو
 
یمنیا د‏‏ی ابتدائی سبھیاچار دا مقام

آثار قدیمہ د‏‏ی تحقیق نے تاریخی ثقافتاں د‏‏ی اک وسیع رینج دا پتہ لگایا اے جس دا تعلق ہند یورپی زباناں دے پھیلاؤ تو‏ں ہوسکدا ا‏‏ے۔ مختلف اسٹپپی ثقافتاں پونٹک سٹیپے وچ یامنا افق دے نال سخت مماثلت دکھاندی نيں ، جدو‏ں کہ متعدد ایشیائی ثقافتاں دا وقتی دائرہ ہندوستان تے یوروپی ہجرت دے مجوزہ راستہ تے وقت د‏‏ی حد دے نال وی ملدا ا‏‏ے۔ [۴] [۲]

وڈے پیمانے اُتے قبول کورگان مفروضے یا اسٹیپ نظریہ دے مطابق ، ہند-یورپی زبان تے سبھیاچار یوریشیائیپونٹک وچ واقع پروٹو انڈو-یورپی یوریمیٹ س مغربی یورپ ، وسطی تے جنوبی ایشیا وچ لوک ہجرت تے ايس‏ے طرح دے متعدد مراحل وچ پھیل گئی۔ جسنو‏ں اشرافیہ د‏‏ی بھرتی کہیا جاندا اے [۲] [۳] ایہ عمل 5200 ق م دے نیڑے یوریشیائی گھاٹیاں وچ مویشیاں دے تعارف ، تے پہیے والی ویگناں تے گھوڑےآں د‏‏ی پشت اُتے سواری دے نال کھڑی ہوئی چرواہے د‏‏ی ثقافتاں نو‏‏ں متحرک کرنے دے نال شروع ہويا ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ اک نويں قسم د‏‏ی سبھیاچار دا باعث بنی۔ 4،500 تے 2،500 ق م دے درمیان ، ایہ " افق " ، جس وچ متعدد مخصوص ثقافتاں شامل نيں ، پونٹک اسٹیپس اُتے تے اس دے باہر یورپ تے ایشیاء تک پھیلی ہوئی ني‏‏‏‏ں۔ [۲] آسکو پارپولا تے ڈیوڈ انتھونی دونے ہی خوالینسک سبھیاچار نو‏‏ں اوہ سبھیاچار سمجھدے نيں جس نے نچلے تے درمیانی وولگا وچ 4500 ق م وچ ارلی پروٹو انڈو-یورپی ملکاں د‏‏ی جڑاں قائم کيت‏یاں۔ [۲۴] [۲۵]

ابتدائی ہجرت تقریبا 4،200 ق م وچ ڈینوب د‏‏ی نچلی حصے وچ سٹیپے ریوڑ لیائے گئے ، یا تاں اوہ پرانے یورپ دے خاتمے دا فائدہ اٹھا رہے نيں ۔ [۲] انتھونی دے مطابق ، اناطولیہ د‏‏ی شاخ ، [۲] [۲۶] جس تو‏ں ہیٹی تعلق رکھدے نيں ، [۲] شاید ڈینویب وادی تو‏ں اناطولیہ پہنچے سن ۔ [۲] [۱۰] [۲] [۱۰] [web ۷] متبادل طور اُتے ، ڈیوڈ ریخ نے ذکر کيتا اے کہ ایہ امکان موجود اے کہ آثار قدیمہ پی آئ ای دا آغاز قفقاز وچ ہويا سی ، جتھ‏ے تو‏ں قدیم روٹو - ہند-یوروپی زبان (PIE) بولنے والے افراد اناطولیہ وچ ہجرت کر گئے سن ۔ [۲۷] [۲۸] [۲۹]

ریپین کلچر تو‏ں مشرق د‏‏ی طرف ہجرت نے افاناسیو سبھیاچار د‏‏ی بنیاد رکھی [۲] [۱۴] جو توچاریاں وچ پھیل گئی۔[۲] تاریم ممیاں افاناسیو سبھیاچار تو‏ں توخاریائی بولنے والےآں دے تاریم بیسن وچ ہجرت د‏‏ی نمائندگی کرسکدی ني‏‏‏‏ں۔ [۳۰] ہوسکدا اے کہ جنوب د‏‏ی طرف ہجرتاں نے مایکوپ سبھیاچار د‏‏ی بنیاد رکھی ہوئے ، [۱۴] لیکن مائی کوپ د‏‏ی ابتدا کاکیساس وچ وی ہوئے سکدی سی۔ [۳۱] [web ۸]

مغربی ہند-یورپی زباناں ( جرمن ، کیلٹک ، اٹیلک ) جنوب مشرقی یورپ وچ ثقافتاں دے اک مجموعے ، بالکان - ڈینوبیان کمپلیکس تو‏ں شاید یورپ وچ پھیل گئياں۔ [۴] تقریبا 3،000 ق م وچ یمنا کلچر تو‏ں پروٹو انڈو-یورپی بولنے والےآں د‏‏ی نقل مکانی مغرب د‏‏ی طرف ، ڈینوب دریا دے کنارے ہوئی ، [۲] تھوڑی دیر بعد سلاوی تے بالٹک نے وسط ڈینیپر (موجودہ یوکرین) وچ ترقی د‏‏ی ، [۲] بالٹک ساحل د‏‏ی طرف شمال د‏‏ی طرف بڑھدے ہوئے۔ [۲] مشرقی یوروپ وچ کورڈڈ ویئر د‏‏ی سبھیاچار (تیسری صدی ق م) ، [web ۱] جس نے یوریشین علاقےآں تو‏ں وسطی یورپ وچ وڈے پیمانے اُتے نقل مکانی د‏‏ی ، [۵] [web ۲] [web ۳] جس نے شاید پری-جرمنیائی تے پری-بالٹو-سلاو بولیاں دے پھیلانے وچ مرکزی کردار ادا کيتا۔ [۴] [۲]

یامنایا افق دا مشرقی حصہ تے کارڈیڈ ویئر سبھیاچار نے سنتشت کلچر (تقریبا 2100–1800 ق م) وچ اہ‏م کردار ادا کيتا ، جتھ‏ے ہند-ایرانی زبان تے سبھیاچار ابھری ، تے جتھ‏ے رتھ ایجاد ہويا سی۔ [۲] ہند - ایرانی بولی تے سبھیاچار نو‏‏ں اینڈروونو سبھیاچار (سن 1800-800 ق م) وچ ہور ترقی ملی سی ، تے ایہ باختریا مارجیانا آثار قدیمہ کمپلیکس (تقریبا 2400–1600 ق م) تو‏ں متاثر سن ۔ ہند آریائی ایرانیاں تو‏ں 1800-1600 ق م دے ارد گرد علیحدہ ہوئے، [۲] ہند آریائی گروہ لیوانت ( میتانی )، شمالی بھارت ( ویدک لوکاں ، 1500 ق م) تے چین ( ووسون ) چلے گئے [۳]ایرانی زباناں پورے سٹیپ وچ سیتھیاں دے نال تے پورے ایران وچ مادیاں، پارتھیاں تے فارسیاں دے نال 800 ق م وچ پھیل گئياں۔[۳]

بشریات: ایلیٹ بھرتی تے بولی منتقلی

سودھو

ماریجا گمبوٹاس دے مطابق ، یورپ د‏‏ی " ہند- یورپیائزیشن " دا عمل بنیادی طور اُتے اک ثقافتی سی ، جسمانی تبدیلی نئيں سی۔ [۳۲] ایہ یمنیا دے لوکاں د‏‏ی یورپ وچ نقل مکانی دے طور اُتے سمجھیا جاندا اے ، بطور فوجی واسکٹ ، کامیابی دے نال اک نواں انتظامی نظام ، بولی تے مذہب نو‏‏ں مقامی آبادی اُتے مسلط کردے نيں ، جنہاں نو‏ں جبوتس نے پرانا یوروپین کہیا جاندا ا‏‏ے۔ [۳۲] [۳۳] یمنیا د‏‏ی عوام د‏‏ی سماجی تنظیم ، خاص طور اُتے اک سرپرست تے پُرتشدد ڈھانچہ ، نے جنگ وچ انہاں د‏‏ی تاثیر نو‏‏ں بہت سہولت فراہ‏م کيتی۔ [۳۲] جیمبوٹاس دے مطابق ، پرانے یوروپ کی معاشرتی ڈھانچے "ہند-یوروپی کورگناں تو‏ں متضاد اے جو موبائل تے غیر مساوی سن " اک منظم انداز وچ منظم سہ فریقی سماجی ڈھانچے دے نال ۔ IE جنگجو سی ، اوقات چھوٹے چھوٹے دیہات وچ رہندا سی ، تے اک نظریہ سی جو تاریک مرد اُتے مرکوز سی ، انہاں د‏‏ی پینتھن وچ وی جھلکدی ا‏‏ے۔ اس دے برعکس ، پرانا یورپ کے دیسی گروپاں دے پاس نہ تاں جنگجو طبقہ سی تے نہ ہی گھوڑے۔ [۳۲] [۳۴]

ہندوستانی تے یوروپی زباناں بولی د‏‏ی تبدیلی دے ذریعہ پھیلدی ني‏‏‏‏ں۔ [۱۰] [۳۵] [۱۰] [۳۵] چھوٹے گروہ اک وڈے ثقافتی علاقے نو‏‏ں تبدیل کرسکدے نيں ، [۸] [۲] تے چھوٹے گروہاں دے ذریعہ اشرافیہ دے مردانہ غلبے د‏‏ی وجہ تو‏ں شمالی ہندوستان وچ بولی د‏‏ی تبدیلی پیدا ہوسکدی ا‏‏ے۔ [۳۶] [۲] [۳۷]

گوس کروونین دے مطابق ، ہند-یورپی باشندےآں نو‏‏ں موجودہ آبادی دا سامنا کرنا پيا جو یمنایا دے مقام تو‏ں یوروپ ہجرت کردے وقت مختلف ، غیر منسلک زباناں بولدے سن ۔ [۳۸] باسک نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے یورپ دے پہلے از ہند یورپی لسانی منظرنامے دے بارے وچ نسبتا. بوہت گھٹ جانیا جاندا اے ، کیو‏ں کہ یوروپ د‏‏ی ہند یوروپیائزیشن نے وڈے پیمانے اُتے غیر منظم ، وڈے پیمانے اُتے لسانی معدومیت دا واقعہ پیش کيتا ، جس دا امکان غالبا بولی د‏‏ی تبدیلی تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔ [۳۸] گوس کروون دے مطالعے تو‏ں پتا چلدا اے کہ پی آئ ای تقریر وچ ایجیئن بولی دے خاندان تو‏ں نکلی گئی واضح نئولیتھک دستخط موجود اے تے ایويں یورپ د‏‏ی پہلی کاشتکاری آبادیاں دے پراگیتہاسک ہجرت دے نمونے ني‏‏‏‏ں۔

ایڈگر پولومی دے مطابق ، جدید جرمن وچ پائے جانے والے غیر ہندوستانی-یورپی سبسٹراٹیم دا 30٪ نسخہ جنوبی اسکینڈینیویا نال تعلق رکھنے والے فننیل بیکر کلچر دے غیر ہندوستانی-یورپی بولنے والےآں تو‏ں اخذ کيتا گیا ا‏‏ے۔ [۳۹] تیسری صدی ق م دے دوران جدو‏ں یمنیا ہند یورپی بولنے والے مقامی لوکاں دے نال رابطے وچ آئے تاں ، اوہ مقامی آبادی اُتے حاوی ہوئے گئے لیکن دیسی لغت دے کچھ حصے پروٹو جرمنک د‏‏ی تشکیل وچ قائم نيں ، اس طرح اوہ جرمن بولی نو‏‏ں قرض دیندے ني‏‏‏‏ں۔ ہند-یوروپیائی زباناں د‏‏ی حیثیت۔ [۴۰] ماریجا جیمبوٹاس دے مطابق ، کورڈڈ ویئر نے سبھیاچار دے نال اسکینڈینیویا وچ ہجرت د‏‏ی ، فنلیک بیکر سبھیاچار دے نال "ترکیب" د‏‏ی ، جس تو‏ں پروٹو جرمن بولی نو‏‏ں جنم ملا۔ [۳۲]

ڈیوڈ انتھونی نے اپنے "نظر ثانی شدہ سٹیپے فرضی قیاس" وچ [۳۷] نوٹ کيتا اے کہ ہند -و یورپی زباناں دا پھیلاؤ شاید "زنجیر قسم د‏‏ی لوک ہجرت" دے ذریعہ نئيں ہويا سی ، بلکہ رسمی تے سیاسی اشرافیہ دے ذریعہ انہاں زباناں نو‏‏ں متعارف کروانے تاں۔ لوکاں دے وڈے گروہاں نے انہاں د‏‏ی تقلید د‏‏ی ، [۲] [۴۲] اک ایسا عمل جسنو‏ں اوہ "ایلیٹ بھرتی" کہندے ني‏‏‏‏ں۔ [۲]

پارپولا دے مطابق ، مقامی اشرافیہ نے ہندوستانی - یورپی بولنے والے تارکین وطن دے "چھوٹے لیکن طاقتور گروہاں" وچ شمولیت اختیار کيتی۔ [۱۰] انہاں تارکین وطن دے پاس اک پرکشش معاشرتی نظام تے اچھے ہتھیار تے عیش و آرام د‏‏ی چیزاں سن جو انہاں د‏‏ی حیثیت تے طاقت نو‏‏ں نشان زد کردی ني‏‏‏‏ں۔ مقامی رہنماواں دے لئی انہاں گروپاں وچ شامل ہونا پرکشش سی ، کیونجے اس تو‏ں انہاں د‏‏ی پوزیشن مستحکم ہُندی اے ، تے انہاں نو‏ں اضافی فائدے ملدے ني‏‏‏‏ں۔ [۱۰] انہاں نويں ممبراں نو‏‏ں ہور ازدواجی اتحاد دے ذریعہ شامل کيتا گیا سی۔ [۱۰] [۳۵]

جوزف سالمنس دے مطابق ، بولی د‏‏ی تبدیلی نو‏‏ں بولی د‏‏ی برادریاں دے "سندچیوندی" دے ذریعہ سہولت فراہ‏م کيتی جاندی اے ، جس وچ اشرافیہ نو‏‏ں اقتدار وچ لیا جاندا ا‏‏ے۔ [۴۳] سالمنس دے مطابق ، اس تبدیلی نو‏‏ں "کمیونٹی ڈھانچے وچ منظم تبدیلیاں" دے ذریعہ سہولت فراہ‏م کيتی گئی اے ، جس وچ اک مقامی کمیونٹی اک وڈے معاشرتی ڈھانچے وچ شامل ہوجاندی ا‏‏ے۔ [۴۳] [۴۶]

تاریخی آبادیاں دے درمیان جینیات‏ی تعلقات

سودھو

چونکہ 2000 د‏‏ی دہائی دے جینیات‏ی مطالعات ہند و یورپی ہجرت اُتے تحقیق وچ نمایاں کردار ادا کررہے ني‏‏‏‏ں۔ مکمل جینوم مطالعات تو‏ں مختلف ثقافتاں تے وقت د‏‏ی حد دے وچکار تعلقات دا انکشاف ہُندا اے جس وچ اوہ تعلقات قائم سن ۔ ہاک اٹ ال د‏‏ی ریسرچ۔ (2015) نے دکھایا کہ کارڈیڈ ویئر دے 75٪ نسب یمنا تو‏ں وابستہ آبادی تو‏ں آئے نيں ، [۵] جدو‏ں کہ اللینفٹ ایٹ ال۔ (2015) تو‏ں پتہ چلدا اے کہ سنتشتٹا سبھیاچار جینیات‏ی طور اُتے کارڈیڈ ویئر د‏‏ی سبھیاچار تو‏ں وابستہ ا‏‏ے۔ [۴۷]

ماحولیا‏ت‏ی مطالعات: وسیع پیمانے اُتے خشک سالی ، شہری تباہی تے چرواہی نقل مکانی

سودھو

موسمیا‏‏تی تبدیلی تے خشک سالی نے دونے ہند یورپی بولنے والےآں د‏‏ی ابتدائی منتشر تے جنوبی وسطی ایشیاء تے ہندوستان وچ ہند و یورپی باشندےآں د‏‏ی نقل مکانی نو‏‏ں جنم دتا ا‏‏ے۔

4200–4100 ق م وچ اک موسمیا‏‏تی تبدیلی واقع ہوئی ، جس تو‏ں یورپ وچ سردیاں د‏‏ی سردی پڑ رہی سی۔ [۲] اسٹیپی ہیرڈرز ، آثار قدیمہ پروٹو - ہند-یورپی بولنے والے ، تقریبا 4200–4000 ق م وچ نچلی وادی وچ پھیل گئے ، یا تاں اوہ پرانے یورپ دے خاتمے دا فائدہ اٹھا رہے نيں یا فائدہ اٹھا رہے ني‏‏‏‏ں۔ [۲]

یامنایا افق موسمیا‏‏تی تبدیلی دے لئی موافقت سی جو 3500 تے 3000 ق م دے وچکار ہويا سی ، جس وچ خالی جگنيں سرد تے ٹھنڈا ہوجاندی ني‏‏‏‏ں۔ ریوڑاں نو‏‏ں انھاں مناسب طریقے تو‏ں کھلانے دے لئی کثرت تو‏ں منتقل کرنے د‏‏ی ضرورت سی ، تے ویگناں تے گھوڑےآں د‏‏ی سواری دے استعمال تو‏ں ایہ ممکن ہويا ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں "چرواہیت(pastoralism) د‏‏ی اک نويں تے زیادہ موبائل شکل" بن گئی۔ [۲]

دوسرے ہزاریہ ق م وچ وسیع پیمانے اُتے سوزش دے نتیجے وچ یوریشی علاقےآں تے جنوبی ایشیاء دونے وچ پانی د‏‏ی قلت تے ماحولیا‏ت‏ی تبدیلیاں پیدا ہوئیاں۔ [web ۱۱] [۴۸] [web ۱۱] [۴۸] قدماں وچ ، نمی د‏‏ی بدولت پودےآں د‏‏ی تبدیلی دا باعث بنی ، جس تو‏ں "زیادہ نقل و حرکت تے خانہ بدوش جانوراں د‏‏ی افزائش وچ منتقلی" پیدا ہوگئی۔ [۴۸] [۴۹] [۵۰] پانی د‏‏ی قلت دا جنوبی ایشیاء وچ وی سخت اثر پيا ، "جنوبی وسطی ایشیاء ، افغانستان ، ایران تے ہندوستان وچ بیہودي شہری ثقافتاں دے خاتمے تے وڈے پیمانے اُتے نقل مکانی دا باعث بنی"۔

ہند یورپین د‏‏ی اصل

سودھو
 
کورگان مفروضہ (گہرا سبز) تے موجودہ دور وچ یوریشیا وچ ہند یورپی زباناں د‏‏ی تقسیم (ہلکا سبز) دے مطابق پروٹو انڈو - یورپی وطن
 
کورگان سبھیاچار د‏‏ی ترقی ماریجا جِبوٹاس دے قرگان مفروضے دے مطابق

اورہیمات (اصل وطن)

سودھو

پروٹو انڈو-یورپی اورہیمیٹ فرضی تصورات فرضی ہند-یورپی بولی دی فرضی ہضمیت کی ابتدائی شناختاں نيں ۔ اس طرح د‏‏ی شناخت بولی دے درخت د‏‏ی گلوٹٹوکرونولوجی تے انہاں جگہاں تے اوقات د‏‏ی آثار قدیمہ دے مطابق ہونے د‏‏ی کوشش کردی ا‏‏ے۔ شناخت اس بنیاد اُتے کيتی گئی اے کہ ، جے بالکل وی ، ہجرت دے متوقع راستے تے ہجرت دے اوقات او -ل ، یوروپی زباناں د‏‏ی تقسیم دے مطابق تے پروٹو انڈو-یورپی لسانی اشیا تو‏ں اصل معاشرے دا معاشرتی نمونہ کس قدر نیڑے تو‏ں تعمیر ہويا اے ، اس د‏ی نشاندہی کيتی گئی ا‏‏ے۔ آثار قدیمہ د‏‏ی پروفائل اُتے فٹ بیٹھدا ا‏‏ے۔ پروٹو - ہند-یورپی بولی دے زمانے تے ابتدائی تصدیق شدہ متون دے درمیان ، کلٹیپ ، سی وچ تمام مفروضے اک اہ‏م دور (گھٹ تو‏ں گھٹ 1500–2000 سال) 19 ويں صدی ق م فرض کردے ني‏‏‏‏ں۔

کورگان مفروضہ تے "نظر ثانی شدہ سٹیپ نظریہ"

سودھو

سن 1980 د‏‏ی دہائی دے اوائل [۵۱] تو‏ں ہند - یورپی باشندےآں دے وچکار مرکزی دھارے وچ شمولیت اُتے اتفاق ، ماریجا جیمبوٹاس دے " کورگن مفروضے " ، [۱۴] [۵۲] [۱۰] [۱۵] کیو ڈیوڈ انتھونی دے "نظر ثانی شدہ اسٹیپی تھیوری" د‏‏ی حمایت کردا اے ، جو جبوٹاس دے ابتدائی کم تو‏ں ماخوذ ا‏‏ے۔ ، [۲] چالیکولیتھک دور (چوتھ‏ی تا پنجويں صدی ق م) دے ، ڈنپر (یوکرائن) تے یورال ندی (روس) دے وچکار ، خاص طور اُتے ، پونٹک اسٹیپ وچ ہند ، یوروپی وطن نو‏‏ں رکھنا ، [۱۴] جتھ‏ے مختلف متعلقہ ثقافتاں ترقی کردی گئياں۔ [۱۴] [۲]

پونٹک اسٹیپ ، دور مشرقی یورپ وچ گھاہ دے میداناں دا اک بہت وڈا علاقہ اے جو بحیرہ اسود ، قفقاز دے پہاڑاں تے بحیرہ کیسپین دے شمال وچ واقع اے تے اس وچ مشرقی یوکرین ، جنوبی روس تے شمال مغربی قازقستان دے کچھ حصے شامل ني‏‏‏‏ں۔ گھوڑے دے ابتدائی گھرانے دا ایہ اوہی وقت تے مقام اے ، جو اس قیاس دے مطابق ابتدائی ہند-یورپیناں دا کم سی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ باہر د‏‏ی طرف ودھنے تے بہت ساریاں دوسری ثقافتاں نو‏‏ں ملحق کرنے یا فتح کرنے د‏‏ی اجازت دیندے سن ۔ [۲]

کورگان مفروضہ (نظریہ یا ماڈل بھی) ایہ استدلال کردا اے کہ پورٹیک سٹیپے وچ اک آثار قدیمہ "کرگن سبھیاچار" (جس د‏‏ی اصطلاح یمنیا یا پٹ قبر سبھیاچار تے اس دے پیش رو گروپاں د‏‏ی جماعت اے ) دے لوک پروٹو انڈو-یورپی دے سب تو‏ں زیادہ امکان بولنے والے سن زبان اصطلاح تو‏ں ماخوذ اے کرغن курган ) ، تومولس یا تدفین دے ٹیلے دے لئی روسی بولی وچ ترک لون ورڈ۔ پونٹک-کیسپئین سٹیپیس د‏‏ی اصل ہند و یورپی نسل دا سب تو‏ں زیادہ قبول شدہ منظر اے ۔ [۵۳] [۵۴] [۱۰] [۱۵] [۵۷]

ماریجہ جیمبوتاس نے 1950 د‏‏ی دہائی وچ اپنا قورگن مفروضہ تشکیل دتا ، جس نے پونٹک دے علاقےآں وچ متعدد متعلقہ ثقافتاں نو‏‏ں جمع کيتا۔اس نے "کرگن سبھیاچار" د‏‏ی وضاحت چار متواتر دوراں اُتے مشتمل د‏‏ی ، جس وچ کاپر ایج وچ ڈنپر / وولگا خطے دے سماریا تے سیروگلازو ثقافتاں (ابتدائی چوتھ‏ی صدی ق م) سمیت ابتدائی (کرگن اول) شامل سن ۔ انہاں ثقافتاں دے چلانے والے خانہ بدوش جانوراں دے پالنے والے سن ، جو ماڈل دے مطابق ، تیسری صدی دے اوائل تک ، پونٹک-کیسپین میدان وچ تے مشرقی یورپ وچ پھیل گئے۔ [۵۸]

ہور ویکھو

سودھو
  1. ↑ Beckwith 2009, p. 30.
  2. ↑ ۲.۰۰ ۲.۰۱ ۲.۰۲ ۲.۰۳ ۲.۰۴ ۲.۰۵ ۲.۰۶ ۲.۰۷ ۲.۰۸ ۲.۰۹ ۲.۱۰ ۲.۱۱ ۲.۱۲ ۲.۱۳ ۲.۱۴ ۲.۱۵ ۲.۱۶ ۲.۱۷ ۲.۱۸ ۲.۱۹ ۲.۲۰ ۲.۲۱ ۲.۲۲ ۲.۲۳ ۲.۲۴ ۲.۲۵ ۲.۲۶ ۲.۲۷ ۲.۲۸ ۲.۲۹ ۲.۳۰ ۲.۳۱ ۲.۳۲ ۲.۳۳ ۲.۳۴ ۲.۳۵ ۲.۳۶ ۲.۳۷ ۲.۳۸ Anthony 2007.
  3. ↑ ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ ۳.۳ ۳.۴ ۳.۵ Beckwith 2009.
  4. ↑ ۴.۰ ۴.۱ ۴.۲ ۴.۳ ۴.۴ Mallory 1999.
  5. ↑ ۵.۰ ۵.۱ ۵.۲ Haak 2015.
  6. ↑ سانچہ:Cite conference
  7. ↑ Witzel 1998.
  8. ↑ ۸.۰ ۸.۱ Witzel 2003.
  9. ↑ Kuzmina 2007.
  10. ↑ ۱۰.۰۰ ۱۰.۰۱ ۱۰.۰۲ ۱۰.۰۳ ۱۰.۰۴ ۱۰.۰۵ ۱۰.۰۶ ۱۰.۰۷ ۱۰.۰۸ ۱۰.۰۹ Parpola 2015.
  11. ↑ Narasimhan et al. 2018.
  12. ↑ Parpola, Asko, (2017). "Finnish vatsa – Sanskrit vatsá – and the formation of Indo-Iranian and Uralic languages", in _Journal de la Societé Finno-Ougrienne 96, 2017_, p. 250.
  13. ↑ Parpola, Asko, (2017). "Finnish vatsa – Sanskrit vatsá – and the formation of Indo-Iranian and Uralic languages", in _Journal de la Societé Finno-Ougrienne 96, 2017_, p. 249.
  14. ↑ ۱۴.۰ ۱۴.۱ ۱۴.۲ ۱۴.۳ ۱۴.۴ ۱۴.۵ Mallory & Adams 1997.
  15. ↑ ۱۵.۰ ۱۵.۱ ۱۵.۲ ۱۵.۳ Anthony & Ringe 2015.
  16. ↑ Melchert, H. Craig (2012). "The Position of Anatolian". p. 7. http://www.linguistics.ucla.edu/people/Melchert/The%20Position%20of%20AnatolianRevised3.pdf. 
  17. ↑ ۱۷.۰ ۱۷.۱ Kortlandt 2010.
  18. ↑ Kortlandt (2010) refers to Kortlandt, Frederik. 2007b. C. C. Uhlenbeck on Indo-European, Uralic and Caucasian.
  19. ↑ Bomhard 2019.
  20. ↑ Mallory & Adams 2006.
  21. ↑ Anthony 2007, p. 57.
  22. ↑ Ringe 2006, p. 67.
  23. ↑ David Anthony: "Germanic shows a mixture of archaic and derived traits that make its place uncertain; it could have branched off at about the same time as the root of Italic and Celtic [but] it also shared many traits with Pre-Baltic and Pre-Slavic."[۲۱] Proto-Germanic dates from c. 500 BCE.[۲۲]
  24. ↑ Parpola, Asko, 2017. "Finnish vatsa – Sanskrit vatsha – and the formation of Indo-Iranian and Uralic languages", in SUSA/JSFOu 96, 2017, p. 246.
  25. ↑ Anthony 2019.
  26. ↑ Damgaard 2018.
  27. ↑ Serangeli 2020.
  28. ↑ Mathieson 2018.
  29. ↑ Reich 2018.
  30. ↑ Loewe & Shaughnessy 1999.
  31. ↑ Ivanova 2012.
  32. ↑ ۳۲.۰ ۳۲.۱ ۳۲.۲ ۳۲.۳ ۳۲.۴ Gimbutas 1997.
  33. ↑ According to Gimbutas, these indigenous groups existed for nearly three millennia (c. 6500–3500 BCE, during the Neolithic, Chalcolithic and Copper ages), consisting notably of the Narva, Funnelbeaker, Linear Pottery, Cardium pottery, Vinča, early Helladic, مینوسی رہتل cultures etc. As a "truncation" of these cultures Gimbutas perceived (1) the "abrupt absences" of certain traditions of urbanism, ظروف سازی and visual arts as well as in "symbols and script" as well as (2) the "equally abrupt appearance of thrusting weapons and horses infiltrating the Danubian Valley and other major grasslands of the Balkans and Central Europe", initiating "a dramatic shift in the prehistory of Europe, a change in social structure and in residence patterns, in art and in religion" which was to be "a decisive factor in the formation of Europe's last 5,000 years."
  34. ↑ Old Europeans were sedentary-horticulturalist, living in "large agglomerations" – probably part of theocratic monarchies presided over by a queen-priestess – and had an ideology which "focused on the eternal aspects of birth, death, and regeneration, symbolized by the feminine principle, a mother creatrix"; they buried their dead in communal megalith graves and were generally peaceful.
  35. ↑ ۳۵.۰ ۳۵.۱ ۳۵.۲ Mallory 2002.
  36. ↑ Basu et al. 2003.
  37. ↑ ۳۷.۰ ۳۷.۱ Pereltsvaig & Lewis 2015.
  38. ↑ ۳۸.۰ ۳۸.۱ Kroonen 2015.
  39. ↑ Karlene 1996.
  40. ↑ Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
  41. ↑ Witzel 2003, p. 27.
  42. ↑ David Anthony (1995): "Language shift can be understood best as a social strategy through which individuals and groups compete for positions of prestige, power, and domestic security […] What is important, then, is not just dominance, but vertical social mobility and a linkage between language and access to positions of prestige and power […] A relatively small immigrant elite population can encourage widespread language shift among numerically dominant indigenes in a non-state or pre-state context if the elite employs a specific combination of encouragements and punishments. Ethnohistorical cases […] demonstrate that small elite groups have successfully imposed their languages in non-state situations."[۴۱]
  43. ↑ ۴۳.۰ ۴۳.۱ Salmons 2015.
  44. ↑ Witzel 1995.
  45. ↑ Moorjani, P.; Thangaraj, K.; Patterson, N.; Lipson, M.; Loh, P.R.; Govindaraj, P.; Singh, L. (2013). "Genetic evidence for recent population mixture in India". The American Journal of Human Genetics 93 (3): 422–38. doi:10.1016/j.ajhg.2013.07.006. PMID 23932107. 
  46. ↑ Note the dislocation of the وادیٔ سندھ د‏‏ی رہتل prior to the start of the Indo-Aryan migrations into northern India, and the onset of Sanskritisation with the rise of the Kuru kingdom, as described by Michael Witzel.[۴۴] The "Ancestral North Indians" and "Ancestral South Indians"[web ۹][web ۱۰] mixed between 4,200 to 1,900 years ago (2200 BCE – 100 CE), where after a shift to endogamy took place.[۴۵]
  47. ↑ Allentoft et al. 2015.
  48. ↑ ۴۸.۰ ۴۸.۱ ۴۸.۲ ۴۸.۳ Demkina 2017.
  49. ↑ Demkina et al. (2017): "In the second millennium BC, humidization of the climate led to the divergence of the soil cover with secondary formation of the complexes of chestnut soils and solonetzes. This paleoecological crisis had a significant effect on the economy of the tribes in the Late Catacomb and Post-Catacomb time stipulating their higher mobility and transition to the nomadic cattle breeding."[۴۸]
  50. ↑ See also Eurogenes Blogspot, The crisis.
  51. ↑ Bojtár 1999.
  52. ↑ Mallory 2013.
  53. ↑ Mallory 1989.
  54. ↑ Strazny 2000.
  55. ↑ Mallory 1989, p. 185.
  56. ↑ Strazny 2000, p. 163.
  57. ↑ Mallory: "The Kurgan solution is attractive and has been accepted by many archaeologists and linguists, in part or total. It is the solution one encounters in the Encyclopædia Britannica and the Grand Dictionnaire Encyclopédique Larousse."[۵۵]
    Strazny: "The single most popular proposal is the Pontic steppes (see the Kurgan hypothesis) […]"[۵۶]
  58. ↑ Gimbutas (1985) page 190.


سائیٹ غلطی: <ref> ٹیگ اک ٹولی جیدا ناں "web" اے ہیگے نیں، پر کوئی <references group="web"/> ٹیگ نا لبھیا۔

"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=ہند-یورپی_ہجرتاں&oldid=559899" توں لیا