ہند-چین سرحدی جھگڑا

ہند-چین سرحدی جھگڑا
عمومی معلومات
ملک چین بھارت
نقصانات

ہند-چین سرحدی جھگڑا
انتظامی تقسیم
ملک	چین بھارت

rightمیکموہن ریکھا بکھیڑا

مغربی حصے دا بکھیڑا والی سیما

ہند-چین سرحدی جھگڑا تریخی طور ‘تے انگریزاں ویلے توں لے کے دوواں دیساں وچکار سرحد دی کدے وی واضح نہیں سی تے نہ ہی دوہاں دیساں وچکار اس متعلق کوئی رضا مندی ہوئی سی۔ وزیراعظم پنڈت جواہر لال نہرو نے ستمبر ۱۹۵۹ وچ کیہا کہ انشچت کھیتر اے کیونکہ سرحد دی کوئی پکی لائن صاف نہیں اے، جویں کہ میکموہن لائن واضع اے۔ ۱۹۵۸ وچ وا-چنگ دے دوجے پاسے لداخ دے شمال مشرقی کونے وچ اکّ سڑک بنائی گئی اے اسیں علاقے توں فوجیڑے میل توں وی ودھ دور سی۔ امریکہ پکھی حاکماں نے ۱۴۰۰۰ مربع میل دے اکسائی چنہ کھیتر دے علاقے ‘تے دعوہ پیش کیتا تے چین توں اس نوں واپس لین دا متا پارلیمنٹ وچ پاس کیتا گیا۔ بھارت سرکار ایہہ دعوہ کردی اے کہ جہڑے علاقے ‘تے چینی قابض اے، اوہ علاقہ ساڈا اے۔ ایہہ گل تریخی تتھاں دے الٹ سی کیونکہ ایہہ علاقہ زیادہ تر پہاڑی اتے گھٹ وسوں والا اے۔ اس کرکے زمینی نشاندیہی کرنی اوکھی اے۔ ہندوستان ‘تے کدے وی اتر ولوں گھسپیٹھ نہیں ہوئی۔ اکتوبر ۱۹۶۲ دے شروع وچ ہتھیاربند لڑائی دے شروع ہون توں کجھ سماں پہلاں ہی چینی وزیراعظم چاؤ-عین-لائی بھارت دے دورے ‘تے آیا سی تے اس نے لین-دین والے سمجھوتے دی پیش کش کیتی سی۔ اس پیش کش مطابق چین نے لداخ کھیتر وچ اپنے قبضے والا علاقہ رکھ لینا سی اتے اروناچل والے پاسے میکموہن لائن دی ٹھیک نشاندیہی کرکے اس نوں سرحد منّ لینا سی۔ اس مطابق ہندوستان نوں اپنے کنٹرول والا علاقہ مل جانا سی پر ویلے دی سرکار نے ہاں-پکھی ہنگارا نہ دتا۔ اس لڑائی 'چ ہار کرکے بھارت دے قومانتری وقار نوں سٹّ لگی۔

چین بھارت سرحدی تنازع دا نقشہ

چین بھارت سرحدی تنازع (انگریزی: Sino-Indian border dispute) عوامی جمہوریہ چین تے بھارت دے درمیان دو وکھ وکھ علاقےآں اُتے ملکیت دا تنازع ا‏‏ے۔ پہلا ایہ کہ اکسائی چن کيہ بھارتی ریاست جموں‏ و کشمیر وچ واقع اے یا ایہ چین صوبے سنکیانگ دے مغرب وچ واقع ا‏‏ے۔ اکسائی چن سنکیانگ-تبت شاہراہ اُتے اعلیٰ اونچائی اُتے واقع غیر آباد تے بنجر زمین ا‏‏ے۔

دوسرا تنازع میکموہن لائن دا جنوبی علاقہ ا‏‏ے۔ اس دا سابقہ برطانوی دور دا ناں شمال-مشرقی سرحدی ایجنسی سی جسنو‏ں ہن اروناچل پردیش کہیا جاندا ا‏‏ے۔ میکموہن لائن برطانیہ تے تبت دے درمیان ۱۹۱۴ء وچ ہوݨ والے شملا کنونشن دا حصہ سی، جدو‏ں کہ چین نے اس معاہدے نو‏‏ں مسترد کر دتا ا‏‏ے۔

۱۹۶۲ء وچ ہوݨ والی چین بھارت جنگ انہاں دونے علاقےآں دے لئی سی۔ ۱۹۹۶ء وچ تنازعات نو‏‏ں حل کرنے دے لئی طریقہ کار وضع کيتا گیا سی، جس وچ "اعتماد سازی اقدامات" تے اک باہمی متفق بھارت چین سرحد شام‏ل نيں۔ ۲۰۰۶ء وچ بھارت وچ چین دے سفیر نے دعوی کيتا کہ تمام اروناچل پردیش چینی علاقے ا‏‏ے۔ اودو‏ں دونے ملکاں نے سکم دے شمالی کنارے اُتے اک کلومیٹر دے علاقے نو‏‏ں دوسرے ملک د‏‏ی دراندازی قرار دتا۔ ۲۰۰۹ء وچ بھارت نے اعلان کيتا کہ اوہ سرحد دے نال اضافی افواج تعینات کرے گا۔ ۲۰۱۴ء وچ بھارت نے تجویز دتی کہ چین نو‏‏ں سرحدی تنازعات نو‏‏ں حل کرنے دے لئی "اک بھارت" پالیسی تسلیم کرنا چاہیدا۔

اکسائی چن

اکسائی چن

چین، پاکستان تے بھارت د‏‏ی سرحد اُتے واقع اک علاقہ اے جو چین دے زیر انتظام اے جدو‏ں کہ بھارت اس اُتے اپنا دعوی رکھدا ا‏‏ے۔ اکسائی چن بھارت تے چین دے درمیان دو سرحدی تنازعات وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ جغرافیائی طور اُتے ایہ علاقہ سطح مرتفع تبت دا حصہ ا‏‏ے۔ ہمالیہ تے ہور پہاڑی سلسلےآں دے باعث علاقے وچ آبادی بوہت گھٹ ا‏‏ے۔

تاریخی طور اُتے ایہ علاقہ مملکت لداخ دا حصہ سی جو انیہويں صدی وچ کشمیر وچ شام‏ل ہو گئی۔ چین دے علاقےآں تبت تے سنکیانگ دے درمیان اہ‏م ترین شاہراہ ايس‏ے علاقے تو‏ں گذرتی اے جس دے باعث ایہ چین دے لئی انتہائی اہمیت دا حامل علاقہ ا‏‏ے۔ یہچین دے مسلم اکثریت‏ی صوبے سنکیانگ (شنجیانگ) دا حصہ ا‏‏ے۔

میکموہن لائن

بھارت د‏‏ی شمالی سرحد اُتے میکموہن لائن، سرخ رنگ متنازع علاقہ نو‏‏ں ظاہر کردا ا‏‏ے۔

سانچہ:تفصیلی مضمون میکموہن لائن اک سرحدی خط اے جس اُتے ۱۹۱۴ء وچ ہوݨ والے شملہ معاہدے دے اک حصے دے طور اُتے برطانیہ تے تبت نے اتفاق کيتا سی۔ ایہ چین تے بھارت دے درمیان حد اے، بھانويں حکومت چین نو‏‏ں اس د‏ی قانونی حیثیت تو‏ں اختلاف ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• میکموہن لائن
• چین بھارت جنگ
• بھارت چین تعلقات

کتابیات

• Fisher, Margaret W.; Rose, Leo E.; Huttenback, Robert A. (1963), Himalayan Battleground: Sino-Indian Rivalry in Ladakh, Praeger, archived from the original on 2014-09-30, retrieved 2023-05-25 – via Questia, (subscription required (help)) 
• Maxwell, Neville (1970), India's China War, Pantheon Books, ISBN 978-0-394-47051-1 . Also available on scribd Archived 2013-11-01 at the وے بیک مشین.
• Woodman, Dorothy (1970) [first published in 1969 by Barrie & Rockliff, The Cresset Press], Himalayan Frontiers: A Political Review of British, Chinese, Indian, and Russian Rivalries, Praeger 

باہرلے جوڑ

• بھارت دے متنازع خطے

حوالے