گٹکا

گُٹکا یا گٹکھا اک قسم دا مسالہ اے جس وچ جوز جوتری، پِستا، کسی، لونگ، الائچی تے چھالیا وغیرہ پا کے بنایا جاندا اے۔ ایہ بھوپال وچ پان د‏‏ی جگہ کثرت نال استعمال ہُندا ا‏‏ے۔ بھارت، پاکستان تے بنگلا دیش وچ سادہ وقتاں وچ چھوٹے جہے پیکٹاں وچ پایا جاݨ والا مادہ ا‏‏ے۔ گٹکے وچ جیہڑی سپاری استعمال ہُندی اے اوہ سی گریڈ یعنی سبھ تو‏ں ناقص قسم د‏‏ی ہُندی ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ تماکھو تے کجھ کیمیائی مادے اَتے خوشبو پا کے اسنو‏ں پاؤچ وچ پیک کيتا ہُندا ا‏‏ے۔ تمباکو دے عادی لوکاں نو‏‏ں اس تو‏ں کوئی فرق نہيں پَیندا کہ اس وچ جو مواد استعمال ہوئی اوہ کیہ تے کس قِسم د‏‏ی ا‏‏ے۔ اوہناں دے چسکے تاں نیکوٹین تے کیمیائی مادے پورے کر دیندے نيں۔

بھارت وچ سڑک دے نُکر نُکر وچ گٹکا فروخت ہو رہیا تے زورشور نال بِک رہیا ا‏‏ے

پابندی

بھارت

بھارت د‏‏ی کئی ریاستاں وچ گٹکے د‏‏ی فروخت، تیاری، تقسیم، ذخیرہ اندوزی اَتے اس دے تمام متغیرات اُتے پابندی لگی۔ مئی 2013ء وچ گٹکے اُتے 24 ریاستاں تے 3 مرکزی علاقیاں وچ پابندی لگی۔

ریاست	پابندی د‏‏ی تریخ	بیان	حوالے۔
انڈیمان تے نکوبار	1 نومبر 2012ء
آندھرا پردیش	9 جنوری 2013ء
اروناچل پردیش
آسام	مارچ 2013ء
بہار	30 مئی 2013	The law was upheld by the Patna High Court.
چندی گڑھ
چھتیس گڑھ	24 جولائ‏ی 2012ء
دہلی	11 ستمبر 2012ء	On 12 October 2012, the Delhi High Court refused to lift ban in response to a plea by a city-based gutka manufacturer.
گوا	2 اکتوبر 2005ء
گجرات	11 ستمبر 2012ء	100% export-oriented units are exempt from the ban
ہماچل پردیش	13 جولائ‏ی 2012ء
ہریانہ	15 اگست 2012ء
جھارکھنڈ	24 جولائ‏ی 2012ء
کیرلا	25 مئی 2012ء	On 2 August 2012, Kerala High Court declined to stay the ban.
کرناٹک	31 مئی 2013ء
مدھیہ پردیش	1 اپریل 2012ء	The law was upheld by the Madhya Pradesh High Court.
مہاراشٹر	20 جولائ‏ی 2012	Previous bans on gutka on 1 August 2002 and again in 2008 were overturned by the Supreme Court on the grounds of unfair trade practice. The most recent ban was upheld by the Bombay High Court on 15 September 2012.
منی پور
میزورم	2012ء
ناگالینڈ
اوڈیشا	1 جنوری 2013ء
پنجاب	26 اگست 2012ء
راجستھان	18 جولائ‏ی 2012ء
سکم	17 ستمبر 2012ء
تمل ناڈو	8 مئی 2013ء
اتر پردیش	1 اپریل 2013ء
اتراکھنڈ	1 جنوری 2013ء
مغربی بنگال	1 مئی 2013ء

ریسرچ فرم ایڈل ویس نے اندازہ لگایا سی کہ گٹکا د‏‏ی پابندی تو‏ں صنعت نو‏‏ں 15-20 ₹ بلین نقصانات دا سامنا کرنا پئے گا۔

گٹکا اَتے کینسر

ماہرین طب دے مطابق جدو‏ں تو‏ں گٹکے دا استعمال ودھیا اے اس وقت تو‏ں ہی منہ دے کینسر دے مریضاں د‏‏ی تعداد وچ وی اچانک وادھا ہويا ا‏‏ے۔

باہرلے جوڑ

• Javed F, Altamash M, Klinge B, Engström PE. (2008). Periodontal conditions and oral symptoms in gutka-chewers with and without type 2 diabetes. Acta Odontol Scand; 66(5):268-73.
• Javed F, Chotai M, Mehmood A, Almas K. Oral mucosal disorders associated with habitual gutka usage. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2010;109:857-64.
• Javed F, Bello Correa FO, Chotai M, Tappuni AR, Almas K. Systemic conditions associated with areca nut usage: A literature review. Scand J Public Health 2010; 38: 838–44.

• Sweet but Deadly Addiction is Seizing the Young in India, نیو یارک ٹائمز, 13 August 2002
• Chewing tobacco cancer warning, BBC News, 26 July 1999
• Health: Children Buy Cancerous Sweets, BBC News, 3 March 1999
• Anti Gutkha Campaign Archived 2015-05-17 at the وے بیک مشین,Cancer Patients Aid Association