گل (جٹ)
گلّ : ایہہ رگھوبنسی وریاہ راجپوتاں دی شاخ ہن۔ جٹاں تے راجپوتاں دے کئی گوت رگھوبنسی ہن۔ بہتے گلّ جٹّ مالوے تے ماجھے وچّ ہی آباد سن۔ دریا ستلج اتے بیاس دے نال نال پھر پہاڑ دے نال نال دور سیالکوٹ تکّ گلّ گوت دے لوک وسدے سن۔ ایہہ اپنا پچھا گڑھ مٹھیلا دے راجا پرتھویپت نال جوڑدے ہن۔ ایہہ دکھن توں راجستھان راہیں ہی پنجاب دے مالوا کھیتر وچّ آئے ہن۔ گلّ جٹّ سکھ کافی ہن۔ وریاہ راجپوت راجا ونیپال نے راجستھان توں آ کے 655 عیسوی وچّ ستلج کنڈھے بٹھنڈے دا قلعہ اساریا سی تے اس نوں اپنی راجدھانی بناکے پشور تکّ دے علاقے اپنے قبضے وچّ کر لئے۔ اس بنس دا 1010 عیسوی تکّ پنجاب تے ادھیکار رہا۔ گلّ ہندو گھٹّ ہن۔ وکرمادتّ دی 26ویں پیڑی تے وریاہ ہویا۔ وریاہ دی بنس وچوں ہی ونیپال، وجیپال، ست پال تے گنپال آدی ہوئے۔ گلّ کشتری ہن۔
تریخ
سودھواک ہور روایت انوسار رگھوبنسی راجے پرتھیپت دے کوئی اولاد نہیں سی۔ اس نوں کسے سادھو نے چھوٹی جات دی استری نال ویاہ کرن لئی آکھیا۔ اسنے بھلر جٹی نال ویاہ کرا لیا۔ اس جٹی دے جو پتر ہویا، اسنووں راجپوت رانیاں نے جنگل وچّ سٹوا دتا۔ ربّ دی کرنی ویکھو، اس جنگل وچّ دوجے دن راجا شکار کھیڈن گیا۔ تاں راجے نوں ایہہ بچہ مل گیا۔ راجے نوں ساری سازش دا پتہ لگّ گیا۔ راجا بچہ گھر لے آیا۔ جنگل دی گلی تھاں وچّ ملن کرکے راجے نے بچے دا نام گلّ رکھ دتا۔ ایہہ متھہاسک گھٹنا ہے۔ بھیم سنگھ داہیا گلاں دا سنبندھ یونانی لوکاں نال جوڑدا ہے۔ اس دے خیال انوسار اس قبیلے دے لوک سکندر اعظم دے حملے سمیں اس دے نال آئے۔ پھر قابل، قندھار تے پنجاب وچّ وس گئے۔ یونانی جودھے ہرکلیس دے اک پتر دا نام گلہ سی۔ ایہہ وی ہو سکدا ہے کہ گلّ گوت دے وڈے مدھ ایشیا توں یونان آئے ہون پھر بھارت وچّ آئے ہون۔
محمود غزنوی
سودھومحمود غزنوی جہے مسلمان بادشاہ توں ڈر کے 1026 عیسوی دے سمیں وی کئی جٹ قبیلے روس تے یورپ وچّ جپسیاں دے روپ وچّ گئے سن۔ یورپیئن دیشاں وچّ وی مان، ڈھلوں، گلّ آدی گوتاں دے گورے ملدے ہن۔ مالوے وچّ اک ہور روایت ہے کہ ونیپال دی نوویں پیڑی 'چ جیپال ہویا۔ جیپال نے یادو بنس دی کڑی نال ویاہ کروایا تے اس دے پیٹوں گلّ پال ہویا۔ راجے دے وزیر رتن لال نے راجپوت رانیاں نال ملکے گلپال نوں مارن دی سکیم بنائی۔ ایہہ سازش پکڑی گئی تے رتن لال ڈرکے بغداد بھجّ گیا۔ اسنے مسلمان بنکے مکے دا ہز کیتا۔ اس مگروں اس دا نام ہازی رتن پرسدھ ہویا۔ بغداد دے خلیفے تے لکھی بھٹی دی سہائتا نال حاجی رتن نے گلّ پال تے اسدے وارثاں نوں موگے ولّ بھجا دتا۔ آپ وی ماریا گیا۔ گلّ پال دے اٹھ پتراں تے تنّ بھراواں دا بنس بہت ودھیا پھلیا۔ گلّ دے اٹھ پتر شیر گلّ، جھلی، بدھن، ویرسی، ناگ، سرپ، لدھائی تے سپرا سن۔ تنّ بھراواں دی اولاد نوں جھورڑ گلّ کہندے ہن۔ گلّ دے تنّ پتراں دی بنس، مالوے دے اتر ولّ فریدکوٹ، بٹھنڈہ، موگا تے فروزپور دے کھیتراں وچّ وصی۔ ویرسیاں دا مڈھلا پنڈ گھل کلاں سی۔ اس بنس دے ہور پرسدھ پنڈ سنگھاں والا، بکن والا، پھروزشاہ، چڑک، پھولیوالا تے رنیاں آدی سن۔ بدھن گلاں دا مڈھلا پنڈ بدھدی سی۔ بدھن بنس وچوں چوگاواں پنڈ موگے دے چاچیاں نے جنڈوالے تھیہ اپر نواں پنڈ موگا بنیا۔ سادھو دے ور کارن موگے دے بھائیچارے دے گلّ بتالی پنڈاں وچّ پھیل گئے۔ لوکاں نے موگا بتالی کہاوت بنا لئی۔ موگے دے سہرے بارے سراں دی مغل دربار وچّ چڑھت سی۔
اس کارن موگے تے اس دے بھائیچارے دی ایہناں 42 پنڈاں وچّ چودھر رہی۔ شروع شروع وچّ گلاں تے براڑاں وچّ کئی لڑائیاں ہوئیاں پھر آپس وچّ رشتے داریاں پین کارن لڑائیاں ختم ہو گئیاں۔ لڑائی دا کارن زمین ہی سی۔ سنگھر کے براڑاں نے ہی موگا گلّ ماریا سی۔ موگا دیوی دا اپاشک سی۔
سکھ دھرم
سودھوگورو ہرگوبند جی دے سمیں ہی بہتے گلاں نے سکھی دھارن کیتی۔ مہراج دی لڑائی وچّ چھویں گورو نال گلّ وی سن۔ شیر گلّ دی بہتی بنس موگے توں اتر پچھم ولّ زیرا کھیتر وچّ آباد ہوئی۔ نشان والی مثل دے مکھیئے سکھا سنگھ تے میہر سنگھ شیرگلّ سن۔ ماجھے دے مجیٹھیئے سردار وی شیر گلاں وچوں ہن۔ کجھ شیر گلّ زیرے کھیتر وچوں اٹھکے دوآبے ولّ چلے گئے سن۔ شیر گلاں دے اک سردار دادو گلّ نے مٹھے مہر دھالیوال دی پوتی دا رشتہ اکبر نوں کرایا سی۔ گلّ بہت دورئندیش تے سوجھ وان ہندے ہن۔ ایہناں نے مہاراجہ رنجیت سنگھ تے انگریزاں نال وی اپنے سنبندھ ٹھیک رکھے۔ محمد غوری نے بٹھنڈے نوں فتح کرکے کجھ گلاں نوں سرسے ہسار وچّ جاگیراں دتیاں۔ سرسے ہسار وچّ کجھ گلّ ہندو جاٹ ہن اتے کجھ جٹّ سکھ ہن اس علاقے وچّ جھورڑ گلاں دے وی کجھ پنڈ ہن۔
علاقے
سودھولدھیانہ دے جگراؤں علاقے وچّ وی گلاں دے 40 پنڈ ہن۔ 12ویں صدی دے شروع وچّ راجے گلپال دے پتر جھلی دی انش نے پائل نوں کیندر بناکے چومے نامے پنڈ وسایا اتے اپنی چودھر قایم کیتی۔ اس علاقے وچّ دھموٹ، گوریوالا، گلّ سہوڑا آدی گلاں دے پرانے پنڈ ہن۔ مجیٹھا والے شیرگلّ گورو ہرگوبند جی دے پکے شردھالو تے سیوک سن۔ ایہہ بھائی خوش حالی دی انش ہن۔ ماجھے دے پرسدھ پنڈ جگدیؤ کلاں وچّ وی گلّ تے دھالیوال آباد ہن۔ سپرا گوت دے گلّ بہتے جھنگ ولّ چلے گئے سن۔ ایہہ بہتے مسلمان ہی بن گئے سن۔ قابل وچّ گلّ مسلمان ہن۔ ساندلبار وچّ گلاں دا کیول اک پنڈ ککڑ گلّ ہی پرسدھ سی۔ پنجاب وچّ گلّ نام دے گلّ جٹاں دے کئی وڈے پنڈ ہن۔ گلّ مسلمان بہت ہن۔ مودگلّ گوت دے لوک جٹّ نہیں ہندے۔ ایہہ رشی مہاتما بدھ دے سمیں ہویا سی۔ پچھمی پنجاب وچّ بہتے گلّ مسلمان بن گئے سن۔ ایہہ جھنگ، ساہیوال تے شاہ پور آدی ضلعیاں وچّ آباد سن۔ شاہی گوت دے جٹّ وی گلاں دے بھائیچارے وچوں ہن۔ کجھ گلّ جٹّ گورو نانک دے سمیں 1505 عیسوی توں ہی آسام وچّ وس گئے ہن۔ ایہہ سارے سکھ ہن۔ فرانس وچّ کئی جپسی گلز گوتی ہن۔
مہاراشٹر
سودھومہاراشٹر دے گاڈگلّ براہمن وی گلّ جٹاں وچوں ہی ہن۔ گلّ اپنے وڈیرے راجا پیر دی چیت چودس نوں موگے دے علاقے وچّ راجیانا مٹھّ تے منت کردے ہن۔ میلہ وی لگدا ہے۔ موگے کھیتر دے سارے گلّ بٹھنڈے دے بنیپال دی ونش ہی ہن۔ جو قنوج دے راجے راٹھور دی گیارویں پیڑھی وچوں سی سنگرور تے ریاست جیند دے گلّ اپنے جٹھیرے صورتَ رام دی پٹیالے دے کھیتر باجے والے پوجا کردے ہن۔ بکرا تے گڑ بھینٹ کردے ہن۔ سارا چڑھاوا مراسی نوں دتا جاندا ہے۔ فروزپور دے کھیتر وچّ کافی گلّ سکھی سرور دے سیوک سن۔ اوہ حلال دا ہی میٹ کھاندے سن۔ ویاہ شادی ویلے جنڈی وڈن تے چھپڑ توں مٹی کڈھن آدی دیاں رسماں وی کردے سن۔ اس علاقے وچّ ہن سارے گلّ سکھ ہن۔ سکھ ہندے ہوئے وی اجے وی کوئی کوئی گھر سکھی سرور مئیں نوں مندا ہے۔ جھٹکے والا میٹ نہیں کھاندے۔ گلزئی پٹھان گلّ جٹاں وچوں ہن۔ مذہبی سکھاں اتے ترکھاناں آدی ذاتیاں وچّ وی گلّ گوت دے لوک کافی ہن۔ سیالکوٹ ولّ کجھ گلّ جٹّ مسلمان وی بن گئے سن۔ ہن گلّ سارے پنجاب وچّ ہی پھیلے ہوئے ہن۔ باہرلے دیشاں وچّ وی بہت گئے ہن۔ سدھوآں اتے سندھوآں توں مگروں ایہہ جٹاں دا تیجا وڈا گوت ہے۔ 1881 عیسوی دی جنسکھیا انوسار سانجھے پنجاب وچّ گلاں دی گنتی 124172 سی۔ پنجاب دا مہان لیکھک جسونت سنگھ کنول وی گلّ جٹّ ہے۔ پرسدھ قصہ کار بابو رزبئلی وریاہ راجپوت سی ایہہ وی گلاں نال سنبندھت سن۔ گلّ سورج بنسی وی ہن۔ جٹاں تے راجپوتاں دے کافی گوت سورج بنس نال سنبندھ رکھدے ہن۔ سدھوآں وانگ گلاں دے بھی کئی اپگوت تے مونہیاں ہن۔ جیجی گوت دے جٹّ وی اپنا سنبندھ گلاں نال جوڑدے ہن۔ گلاں نے بہت انتی کیتی ہے۔ موگے ضلعے دے بہت سارے گلّ بدیشاں وچّ جا کے آباد ہو گئے ہن۔ گلّ بھائیچارے دے لوک سارے سنسار وچّ ہی پھیلے ہوئے ہن۔ ایہہ جگت پرسدھ گوت ہے۔ روبرٹ ستھرلینڈ گلّ یورپ دا مہان انگریز لیکھک سی۔ اصل وچّ گلّ جٹّ کیسپیئن ساگر اتھوا گلن ساگر توں چل کے آخر گلگت (کشمیر) ولّ آ کے پنجاب وچّ وسے سن۔