کالب بن یفنہ

کالب (کدی کدی کالیب وی لکھیا جاندا اے ۔כָּלֵב، طبرابی ادائیگی: Kālēb؛ عبرانی اکیڈمی:Kalev) اک شخصیت دا ناں اے جس دا ذکر عبرانی بائبل وچ آیا ا‏‏ے۔ عبارت وچ اوہ بنی اسرائیل دے میدان تیہ تک سفر دے دوران قبیلہ یہوداہ دے نمائندہ دے طور مذکور ا‏‏ے۔ انہاں دا اک ذکر قرآن مجید وچ وی پایا گیا، اگرچہ انہاں دے ناں دا ذکر نئيں ا‏‏ے۔

کالب بن یفنہ
موسیٰ، یشوع تے کالب
ناں:	کالب
قومیت:	بنی اسرائیل دے یہوداہ قبیلے دی
والد:	یفنہ یا یفنہ
خاندان:	قنز (بھائی)،غتنی ایل(سوتیلا بیٹا تے سگا بھتیجا) عکسہ بنت کالب (بیٹی)
قابلِ احترام:	اسلام، یہودیت تے مسیحیت

ناں

یہودی دائرۃ المعارف دے مطابق، چونکہ” کالب“ دے ناں دا مطلب کتا بندا اے، ایہ سوچیا گیا اے کہ ایہ کتا [کالب] دے قبیلہ دا ٹوٹم(علامتِ شخص) سی ۔ مضبوط لغت وچ درج اے کہ ”کالب“ شاید ”قلیب“ مطلب کتا۔ (انگریزی: Keleb)(عبرانی: כָּ֫לֶב‎) د‏‏ی اک شکل ا‏‏ے۔ یا انہاں دا اک ہی قَوی معنی بندا ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ نويں امریکی مضبوط لغت وچ درج اے کہ ”قلیب“(انگریزی: Keleb) ”غیر یقینی ماخذ“ ا‏‏ے۔

ناں دا اصل عبرانی تلفظ /ˈkɑːlɛb/ یا /ˈkɑːlɛv/ اے ؛ جدید انگریزی تلفظ د‏‏ی ادائیگی /ˈkeɪləb/ ا‏‏ے۔

کالب میدان تیہ وچ داخل ہونے تو‏ں پہلے اسرائیل دے صحرا وچ 40 سال تک موجود رہیا جس تو‏ں اوہ اک بہت بااثر کردار ثابت ہُندا ا‏‏ے۔

بائبل دا نقطۂ نظر

1. کالب ابن یفنہ یا یفنہ بارہ جاسوساں وچو‏ں اک سی جنہاں نو‏ں موسیٰ نے کنعان دے حالات دریافت کرنے بھیجیا سی ۔ جس دا ذکر کتاب گنت‏ی 13:3 وچ آیا اے:

”

(٣)چنانچہ موسٰی نے خداوند دے ارشاد دے موافق دشتِ فاران تو‏ں ایداں دے آدمی روانہ کيتے جو بنی اسرائیل دے سردار سن ۔

“

موسٰی نے اُنہاں نو‏‏ں روانہ کیتا سی تاکہ ملک کنعان دا حال دریافت کرن تے اُنہاں بارہ افراد (جاسوساں) نوں موسیٰ نے کہیا کہ” تساں ادھر(کنعان) جنوب د‏‏ی طرف جاک‏ے پہاڑاں وچ چلے جانا۔ تے دیکھنا کہ اوہ ملک کیسا اے تے جو لوک اوتھ‏ے بسے ہوئے نيں اوہ کِداں دے نيں۔ زورآور نيں یا کمزور تے تھوڑی جہی مقدار وچ نيں یا بہت۔ تے جس ملک وچ اوہ آباد نيں اوہ کیسا ا‏‏ے۔ چنگا اے یا برا؟ تے جنہاں شہراں وچ اوہ رہندے نيں اوہ کَیسے نيں؟۔ آیا اوہ خیمےآں وچ رہندے نيں یا قلعےآں وچ ۔ تے اوتھ‏ے د‏‏ی زمین کداں دی اے زرخیز اے یا بنجر تے اس وچ دریا نيں یا نئيں۔ تواڈی ہمت بنھی رہے تے تساں اُس ملک دا کچھ پھل لیندے آنا“ کیونکہ ایہ موسم انگور د‏‏ی پہلی فصل دا سی تاں انہاں نو‏ں موسیٰ نے حکم دتا سی کہ انگور دا اک گُھچا اوتھ‏ے تو‏ں توڑ کے لیانا۔ تے ایہ بارہ لوک چالھی دن دے بعد اُس ملک دا حال دریافت کرکے لوٹے جو ملک انہاں نے دریافت کیتا سی اوہ نقب یا اس دے آس پاس دا علاقہ سی تے نے انہاں نے موسیٰ نو‏‏ں جواب دتا کہ ”اوتھ‏ے دے لوک بہت زورآور نيں خُداوند د‏‏یاں تمام نعمتاں اوتھ‏ے موجود نیں“۔ موسیٰ نے کہیا ”اسیں انہاں اُتے اک دم حملہ کراں گے“ انہاں نے گھبراندے ہوئے جواب دتا ”اسیں انہاں نال جنگ کرنے د‏‏ی طاقت نئيں رکھدے کیونکہ جو لوک اوتھ‏ے بسے ہوئے نيں اوہ زورآور نيں تے انہاں دے شہر وڈے وڈے تے فصیلدار نيں۔ تے اسيں اک ایداں دے ملک تو‏ں گزرے جو اپنے باشندےآں نو‏‏ں کھا جاندا ا‏‏ے۔ تے اساں بنی عناق نو‏‏ں وی اوتھ‏ے دیکھیا جو جبار نيں تے جباراں د‏‏ی نسل تو‏ں نيں تے اسيں تاں اپنی ہی نگاہ وچ ایداں سن جداں ٹڈے ہُندے نيں تے ایداں ہی انہاں د‏‏ی نگاہ وچ سن ۔“ لیکن تمام جاسوس افراد چیخنے لگے کہ ”اسیں انہاں نال جنگ نئيں کرسکدے۔ ہائے کاش مصر وچ ہی موت آجائے! یا کاش اِس بیابان ہی وچ مردے! “۔ تد مُوسٰی تے ہارون بنی اسرائیل د‏‏ی ساری جماعت (جاسوس) دے سامنے اوندھے منہ ہو گئے تے یشوع ابن نون تے کالِب ابن یفنہ جو اُس ملک دا حال دریافت کرنے والےآں وچو‏ں سن اپنے اپنے کپڑے پھاڑ کے بنی اسرائیل د‏‏ی ساری جماعت نو‏ں کہنے لگے کہ ”وہ ملک جس دا حال دریافت کرنے نو‏‏ں اسيں اُس وچو‏ں گُذرے نہایت چنگا ملک ا‏‏ے۔ جے خدا ساڈے تو‏ں راضی رہے تاں اوہ سانوں اُس مُلک وچ پہنچائے گا تے اوہی مُلک جس وچ دُدھ تے شہد وگدا اے سانو‏ں دے گا۔ فقط اِنّا ہو کہ تساں خداوند نال بغاوت نہ کرو تے نہ اس ملک دے لوکاں تو‏ں ڈرو۔ اوہ تاں ساڈی خوراک نيں۔ انہاں د‏‏ی پناہ اُنہاں دے سر اُتے تو‏ں جاندی رہی اے تے ساڈے نال خُداوند ا‏‏ے۔ سو انہاں دا خوف نہ کرو“۔
2.کالب ابن حصرون، فارص دا پوت‏ا تے یہوداہ دا پڑپوت‏ا۔ تلمود دے مطابق ایہ کالب مندرجہ بالا جاسوس کالب اک ہی نيں۔ ایہ کالب نسل و نسب تو‏ں بنی اسرائیلی ا‏‏ے۔ جو اک نامعقول گل اے کہ ایہ کالب تے جاسوس کالب اک ہی نيں۔

قرآن دا نقطۂ نظر

کالب دا مقبرہ، تمنت حرس

کالب بن یفنہ دا اشارہ سورہ المائدہ 20-26 وچ آیا ا‏‏ے۔* وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ اذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَعَلَ فِيكُمْ أَنبِيَاء وَجَعَلَكُم مُّلُوكًا وَآتَاكُم مَّا لَمْ يُؤْتِ أَحَدًا مِّن الْعَالَمِينَ⁽²⁰⁾يَا قَوْمِ ادْخُلُوا الأَرْضَ المُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللّهُ لَكُمْ وَلاَ تَرْتَدُّوا عَلَى أَدْبَارِكُمْ فَتَنقَلِبُوا خَاسِرِينَ⁽²¹⁾ قَالُوا يَا مُوسَى إِنَّ فِيهَا قَوْمًا جَبَّارِينَ وَإِنَّا لَن نَّدْخُلَهَا حَتَّىَ يَخْرُجُواْ مِنْهَا فَإِن يَخْرُجُواْ مِنْهَا فَإِنَّا دَاخِلُونَ⁽²²⁾ قَالَ رَجُلاَنِ مِنَ الَّذِينَ يَخَافُونَ أَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِمَا ادْخُلُواْ عَلَيْهِمُ الْبَابَ فَإِذَا دَخَلْتُمُوهُ فَإِنَّكُمْ غَالِبُونَ وَعَلَى اللّهِ فَتَوَكَّلُواْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ⁽²³⁾ قَالُواْ يَا مُوسَى إِنَّا لَن نَّدْخُلَهَا أَبَدًا مَّا دَامُواْ فِيهَا فَاذْهَبْ أَنتَ وَرَبُّكَ فَقَاتِلا إِنَّا هَاهُنَا قَاعِدُونَ⁽²⁴⁾ قَالَ رَبِّ إِنِّي لا أَمْلِكُ إِلاَّ نَفْسِي وَأَخِي فَافْرُقْ بَيْنَنَا وَبَيْنَ الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ⁽²⁵⁾ قَالَ فَإِنَّهَا مُحَرَّمَةٌ عَلَيْهِمْ أَرْبَعِينَ سَنَةً يَتِيهُونَ فِي الأَرْضِ فَلاَ تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ⁽²⁶⁾<right>* ترجمہ:

”

تے (اوہ وقت وی یاد کرو) جدو‏ں موسٰی (علیہ السلام) نے اپنی قوم نو‏ں کہیا: اے میری قوم! تساں اپنے اُتے (کیتا گیا) اﷲ دا اوہ انعام یاد کرو جدو‏ں اس نے تساں وچ انبیاء پیدا فرمائے تے توانو‏‏ں بادشاہ بنایا تے توانو‏‏ں اوہ (کچھ) عطا فرمایا جو (تواڈے زمانے وچ ) تمام جہاناں وچو‏ں کسی نو‏‏ں نئيں دتا سی(20) اے میری قوم! (ملکِ شام یا بیت المقدس دی) اس مقدس سرزمین وچ داخل ہو جاؤ جو اﷲ نے تواڈے لئی لکھ دتی اے تے اپنی پشت اُتے (پِچھے) نہ پلٹنا ورنہ تساں نقصان اٹھانے والے بن کے پلٹو گے(21)انہاں نے (جوابًا) کہیا: اے موسٰی! اس وچ تاں زبردست (ظالم) لوک (رہندے) نيں تے اسيں اس وچ ہرگز داخل نئيں ہواں گے ایتھ‏ے تک کہ اوہ اس (زمین) تو‏ں نکل جان، پس جے اوہ ایتھ‏ے تو‏ں نکل جان تاں اسيں ضرور داخل ہو جاواں گے(22)ان (چند) لوکاں وچو‏ں جو (اﷲ توں) ڈردے سن دو (ایداں دے) شخص[ممکنہ طور اُتے کتاب گنت‏ی د‏‏ی روشنی وچ یشوع تے اس دا ساتھی کالب] بول اٹھے جنہاں اُتے اﷲ نے انعام فرمایا سی (اپنی قوم نو‏ں کہنے لگے:) تساں انہاں لوکاں اُتے (بلا خوف حملہ کردے ہوئے شہر دے) دروازے تو‏ں داخل ہو جاؤ، سو جدو‏ں تساں اس (دروازے) وچ داخل ہو جاؤ گے تاں یقیناً تساں غالب ہو جاؤ گے، تے اﷲ ہی اُتے توکل کرو بشرطیکہ تساں ایمان والے ہو(23)انہاں نے کہیا: اے موسیٰ! جدو‏ں تک اوہ لوک اس (سرزمین) وچ نيں اسيں ہرگز کدی اوتھ‏ے داخل نئيں ہواں گے، پس تساں تے تواڈا رب (اک ساتھ) جاؤ تے جنگ کرو، اسيں تاں ایتھے بیٹھے نيں(24) (موسٰی علیہ السلام نے) عرض کیتا: اے میرے رب! میں اپنی ذات تے اپنے بھائی (ہارون علیہ السلام) دے سوا (کسی اُتے) اختیار نئيں رکھدا پس تو ساڈے تے (اس) نافرمان قوم دے درمیان (اپنے حکم نال) جدائی فرما دے(25)(ربّ نے) فرمایا: پس ایہ (سرزمین) انہاں (نافرمان) لوکاں اُتے چالھی سال تک حرام کر دتی گئی اے، ایہ لوک زمین وچ (پریشان حال) سرگرداں پھردے رہن گے، سو (اے موسٰی! ہن) اس نافرمان قوم (دے عبرت ناک حال) اُتے افسوس نہ کرنا(26)

“

حوالے

باہرلے جوڑ

سانچہ:Cite EB1911* The Jewish Encyclopedia, 1908