نسیم علی پوری

نسیم علی پوری
ادیب
پیدائشی نام	غلام اکبر خان گبول
قلمی نام	نسیم علی پوری
تخلص	نسیم علی پوری
ولادت	1945ء علی پور
ابتدا	مظفر گڑھ، پاکستان
وفات	مظفر گڑھ (پنجاب)
اصناف ادب	شاعری
ذیلی اصناف	غزل، نعت
ویب سائٹ	/ آفیشل ویب سائٹ

اصل ناں غلام اکبر خان گبول اے لیکن تحصیل علی پور د‏‏ی نسبت تو‏ں نسیمؔ علی پوری دے ناں تو‏ں زیادہ مشہور نيں۔ نسیمؔ علی پوری 1945ء وچ ضلع مظفر گڑھ د‏‏ی تحصیل علی پور دے اک چھوٹے جہے قصبے حسن والا وچ پیدا ہوئے۔ اوتھے پلے ودھے تے تا حال انہاں دے خاندان دا مسکن حسن والا ہی ا‏‏ے۔ غلام اکبر خان نے اُس دَور تے وقت د‏‏ی ضرورت دے مطابق مڈل تک تعلیم حاصل کيتی۔ اُنہاں دے ہور تعلیم حاصل نہ کرنے د‏‏ی وجہ تعلیمی رُجحان دا نہ ہونا،پسماندگی تے نظر دا کمزور ہونا سی ۔ اُنہاں د‏‏ی بصارت بچپن تو‏ں کمزور سی جس تو‏ں پڑھنے لکھنے وچ دُشواری پیش آئی۔ اُنہاں دا کہنا سی کہ ميں نے اج تک کھیتی باڑی وی اِس لئی نئيں کيت‏‏ی کہ میری نظر بچپن تو‏ں کمزور سی۔

غلام اکبر نسیم اک ایداں دے شاعر نيں جنہاں نے اک چھوٹے تو‏ں قصبے وچ رہندے ہوئے شاعری تو‏ں اپنا رشتہ قائم کیتا جو اُنہاں د‏‏ی تخلیقی صلاحیتاں دا منہ بولدا ثبوت ا‏‏ے۔ اگرچہ اِنہاں مضافات وچ اہ‏م شعرا کرام موجود نيں لیکن اُنہاں د‏‏ی صلاحیتاں تو‏ں فائدہ نئيں اٹھایا جاندا ایہی وجہ اے کہ نسیمؔ علی پوری ورگے معروف شاعر پہ توجہ نہ دینے تو‏ں اُنہاں د‏‏ی کوئی کتاب منظر عام اُتے نہ آسکی۔ وڈی شاعری دا تعلق ضروری نئيں کہ وڈے علاقے تو‏ں ہو بلکہ ساڈے مضافات وچ غلام اکبر نسیمؔ ورگے کئی شعرا ملن گے جنہاں د‏‏ی شاعری نوں اوہ اہمیت نئيں ملی جو اُنہاں دا حق سی ۔ اِس د‏‏ی اک وجہ اُنہاں دے معاشی مسائل تے پسماندگی وی اے ۔

غلام اکبر خان دا تعلق گبول قبیلہ دے اک مذہبی خاندان تو‏ں سی ۔ ایہ اک ایسا خاندان اے جس دے بزرگاں وچ قدرت د‏‏ی دتی ہوئی بے پناہ صلاحیتاں سن، مگر آہستہ آہستہ نويں نسل نے اپنے بزرگاں دے نقش قدم تو‏ں کنارہ کشی کر لئی۔

غلام اکبر خان دے خاندان وچ اُنہاں تو‏ں پہلے وی شعرو سخن د‏‏ی روایت ملد‏ی ا‏‏ے۔ اوہ کہندے سن کہ میرے دادا جان مولانا غلام محمد خان گبول جو سرائیکی دے شاعر سن اُنہاں د‏‏ی اک کتاب’’نظارے‘‘ دا قلمی نسخہ موجود سی جس وچ متفرق کلام شامل سی ۔ اِس دے علاوہ اُنہاں دا بہت سارا کلام مختلف لوکاں تے دوستاں دے ہتھو‏ں ضائع ہو گیا۔ اُنہاں د‏‏ی شاعری دا رنگ زیادہ تر صوفیانہ سی تے اوہ خواجہ غلام فریدؒ دے ہ‏معصر سن تے اُنہاں تو‏ں بے حد متاثر بھی۔

اعزازت

2006ء وچ بہاؤالدین زکریا یونیورسٹی دے شعبہء اردو نے ایم-اے اردو د‏‏ی ڈگری دے لئی انہاں د‏‏ی شاعری اُتے خصوصی تحقیقی مقالہ بعنوان نسیم علی پوری دے اُردو کلیات د‏‏ی تدوین مع مقدمہ وی مرتب کیتا ا‏‏ے۔

انہاں دا اک اہ‏م معرکہ بزم فیض وچ ویہہ سال تک کم کرنا ا‏‏ے۔ اوہ صوفی دلچسپ د‏‏ی بزم فیض وچ ویہہ سال تک شریک ہُندے رہے مگر فیر نظر د‏‏ی کمزوری آڑے آ گئی۔

اَساتذہ کرام

نسیمؔ علی پوری شاعری دے حوالے تو‏ں دو شعرا کرام نو‏‏ں اپنا استاد تصور کردے نيں۔ اردو وچ فقیر اللہ بخش جو کشفی ملتانی دے ناں تو‏ں شہرت یافتہ نيں۔ استاد فقیر اللہ بخش کشفی مظفرگڑھ تو‏ں اک ہفت روزہ اخباربشارت وی کڈدے سن ۔

بقول نسیم علی پوری :

”

میرے استاد فقیر اللہ بخش کشفی د‏‏ی وجہ تو‏ں میری شاعری وچ پختگی آئی، اوہ گلاں کردے تاں وچ غور نال سندا مگر کدی وی انہاں نے میری شاعری د‏‏ی اصلاح نئيں کيت‏‏ی۔

“

دوسرے استاد سرائیکی دے مشہور شاعر جانباز جتوئی نيں جنہاں تو‏ں نسیم علی پوری نے شاعری د‏‏ی اصلاح کروائی۔

بقول نسیم علی پوری :

”

استاد جانباز خان جتوئی سرائیکی دے بہت اچھے شاعر سن وچ انہاں تو‏ں بہت متاثر آں۔

“

نسیم صاحب دے اردو دے پسندیدہ شعرا وچ فیض احمد فیض، احمد ندیم قاسمی، محسن نقوی، احمد فراز، میر انیس، میر دبیر، علامہ اقبال، کشفی ملتانی، ارشد ملتانی تے ابوالاثر حفیظ جالندھری شامل نيں۔ اس دے علاوہ پسندیدہ گلوکاراں وچ استاد مہدی حسن، لتا منگیشکر تے نور جہاں شامل نيں۔

حلقۂ احباب

نسیم علی پوری دے دوستاں وچ زیادہ تر سرائیکی شاعر کرام شامل سن جنہاں وچ صوفی فیض محمد دلچسپ جندو پیر کمال، تحصیل لیاقت پور دے رہنے والے سن ۔ اوہ وی جانباز خان جتوئی دے شاگرد تے سرائیکی شاعر سن ۔ اقبال سوکڑی تونسہ شریف دے رہنے والے سرائیکی شاعر نيں، سرور خان کربلائی جو جانباز خان جتوئی دے پہلے شاگرد سن، طالب حسین غریب جنہاں د‏‏ی اک کتاب نظارے د‏‏ی کتابت تے دیباچہ دونے انہاں نے لکھے سن تے عطا محمد کوثر جو جھگی والا دے رہائشی سن، شامل نيں۔

شاگرد

نسیم علی پوری کہندے سن :

”

میرے شاگرداں وچ سید اوصاف علی نقوی بہت اچھے شاعر نيں، جو اردو دے شاعر نيں لیکن سرائیکی شاعری وی کردے نيں۔ الطاف علی شاہ ذہین واسطی وی بہت اچھے شاعر نيں تے انہاں دے والد فاتح واسطی اردو دے بہت اچھے شاعر سن ۔

“

اوہ ہور کہندے نيں:

”

اوصاف علی نقوی میرا ایسا شاگرد اے جو میرے سب تو‏ں زیادہ قریب رہیا، غزل تے نظم تقریباً ہر صنف وچ اہ‏م مقام رکھدے نيں۔

“

آغاز شاعری

غلام اکبر خان نے با قاعدہ طور اُتے شاعری دا آغاز 1965ء وچ کیتا، اُنہاں دا بہت سارا ایسا کلام وی اے جو ضائع ہو چکيا اے مگر 1970ء وچ اُنھاں نے اپنا کلام اکٹھا کرنے د‏‏ی طرف توجہ دتی تے اَپنی ذا‏تی ڈائریاں وچ اپنے کلام نو‏‏ں لکھدے گئے۔ اوہ اپنے اردو مجموعہ کلام نوں آبشار تے آبگینہ دے ناں تو‏ں شائع کروانا چاہندے سن مگر حالات دے پیشِ نظر اوہ اپنا کلام شائع نہ کروا سک‏‏ے۔

اُنہاں د‏‏ی شاعری وچ غزل، مذہبی موضوعات، قومی، ملی شاعری،سماجی معاشرتی سیاسی تے کچھ متفرق موضوعات دے علاوہ انہاں د‏‏ی شاعری وچ رومان د‏‏ی جھلک وی ملد‏ی اے مگر انہاں دے بقول :

”

غزل وچ میری شاعری سیاسی و سماجی حالات دا احاطہ کردی ا‏‏ے۔

“

نسیم صاحب ایہوجہے شاعر نيں جنہاں نے اردو تے سرائیکی نو‏‏ں اپنے تخلیقی اظہار دا ذریعہ بنایا تے علی پور وچ انہاں دا شمار سینئر ترین شعرا وچ ہُندا ا‏‏ے۔ اوہ سٹیج دے بہترین شاعر سن ۔ نسیم علی پوری فطری لحاظ تو‏ں اردو دے شاعر نيں، سرائیکی چونکہ انہاں د‏‏ی مادری زبان اے اس لئی اوہ سرائیکی دے وی بہت اچھے شاعر نیں۔

بوہت سارے رسالے وچ اُنہاں دا کلام چھپیا۔ عطا اللہ نیازی ،نسیم اختر، سخاوت حسین، صغیر سانول انہاں د‏‏ی شاعری گا چکے نيں۔ انہاں نے میر انیس دے مرثیاں تے علامہ اقبال د‏‏ی نظماں و قطعات دا سرائیکی وچ منظوم ترجمہ وی کیتا ۔

نمونہ کلام

اُردو غزل (1)

جو لمحہ میرے تخیُّل کی حد میں آئے گا

مجھے یقیں ہے قلم کی بھی زد میں آئے گا!

کہاں کہاں سے ہٹاتے پھرو گے آئینے

وہ ایک عکس ہر اِک خال و خد میں آئے گا !

سمیٹ لوں گا می ں سَر سے تَمازتو ں کی رِدا

سمٹ کے سایہ بھی جب اپنے قَد میں آئے گا!

دُعا تو مانگ رہے ہو تم آندھیوں کی، مگر

تمہارا گھر بھی بگُولوں کی زد میں آئے گا!

جلا کے رکھنا لبوں پر ’’چراغِ اسم‘‘ سدا

تمہارے کام یہ ’’کُنجِ لحد‘‘ میں آئے گا!

سنبھل سنبھل کے بَرَتنا ہر ایک لفظ نسیمؔ

اگر وہ آج نہیں، کل سَنَد میں آئے گا!

اُردو غزل (2)

غمِ جہان سلامت، مگر حقیقت ہے

کہ زندگی کو غمِ دل کی بھی ضرورت ہے

تمہارے بعد میں تنہا نہیں، کہ میرے ساتھ

اَلم ہے، یاس ہے، تنہائیاں ہیں، حسرت ہے

نہیں، نہیں ! ترے تیرِ نظر کا جرم نہیں

مجھے ہی چشمِ فُسُوں گر سے کچھ عقیدت ہے

یہ بے رُخی، یہ تغافل، یہ خامشی توبہ !

نئی اَدا ہے جفا کی یا تری عادت ہے؟

تری نگاہ سے بچنا خطا سہی، لیکن

تری نگاہ میں آنا بھی اِک قیامت ہے

نسیمؔ ! کو ن یہ آیا ہے آج شام ڈھلے

کہ نور سا ہے فضا میں، ہوا میں نَکہت ہے

سرائیکی غزل (1)

کہیں پئی ہے دلِ رنجور دیاں قسماں ودا کھاواں

میں خود مختار کیوں مجبور دیاں قسماں ودا کھاواں

میکوں خود حسن مرضی نال آپڑاں راز داں جوڑیے

میں کیوں جنت خریداں، حور دیاں قسماں ودا کھاواں

میڈا خود قلب کعبہ ہے، جِتھاں جلوے ہی جلوے ہِن

میں کیوں گولاں بہانے، طور دیاں قسماں ودا کھاواں

نظر منظور کیتے، میں چُنڑیے، دل کوں پسند آ گے

میں کیوں کہیں دے نظر منظور دیاں قسما ں ودا کھاواں

اَنا الحَق آکھ گن جو آکھ گن، میں زندگی چَہنداں

ودا پھاسیاں چڑھاں منصور دیاں قسماں ودا کھاواں

نسیم ؔ آخر کڈاھیں تاں کھیڈ دنیا دی ختم تھیسی

ہُنڑیں لا راز کھولاں، دُور دیاں قسماں ودا کھاواں

سرائیکی رُباعی (2)

نہ میں کنوں کئی سوال بنڑ دے، نہ تئیں کنوں کئی جواب تھیندے

نہ جانڑ بجھ تے اے فیصلے ڈے، حجاب آخر حجاب تھیندے

میں ’’ بند بوتل‘‘ شراب پینداں، توں حیکوں واعظ حرام آہدیں

مہوڑ مر جے پسند کینے، پلا تاں بیٹھا ثواب تھیندے

حوالے

ہور ماخذ

• مہماتِ بلوچستان، ضمیمہ اول از: کامل القادری ناشر: قلات پبلشرز کوئٹہ
• بلوچ تاریخ کے آئینے میں از: مظہر علی خان لاشاری ناشر: علم و عرفان پبلشرز لاہور۔
• پنجاب کی ذاتیں از: ڈینزل ابسٹن ترجمہ: یاسر جواد ناشر: بک ہوم، 26- مزنگ روڈ لاہور۔

باہرلے جوڑ

• گبول قبیلہ