لتا منگیشکر
(مراٹھی وچ: लता मंगेशकर ویکی ڈیٹا اُتے (P1559) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
لتا منگیشکر، 2008

جم 28 ستمبر 1929   ویکی ڈیٹا اُتے (P569) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


اندور, برطانوی ہندوستان.

وفات 6 فروری 2022 (93 سال)[۱]  ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


ممبئی، مہاراشٹر

وجہ وفات متعدد اعضا کی خرابی [۲]  ویکی ڈیٹا اُتے (P509) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
طرز وفات طبعی موت   ویکی ڈیٹا اُتے (P1196) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
شہریت بھارت   ویکی ڈیٹا اُتے (P27) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
شریک حیات کوئی نئيں
والدین دِینا ناتھ منگیشکر
شواندی منگیشکر
والد دیناناتھ منگیشکر   ویکی ڈیٹا اُتے (P22) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
بہن/بھائی
خاندان منگیشکر خاندان   ویکی ڈیٹا اُتے (P53) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
مناصب
رکن راجیہ سبھا   ویکی ڈیٹا اُتے (P39) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
دفتر وچ
۲۲ نومبر ۱۹۹۹  – ۲۱ نومبر ۲۰۰۵ 
عملی زندگی
پیشہ پس پردہ گلوکار
پیشہ ورانہ زبان ہندی [۳]  ویکی ڈیٹا اُتے (P1412) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
دور فعالیت 1942–2022
اعزازات
بھارت رتن 2001ء
پدم وبھوشن 1999ء
دادا صاحب پھالکے ایوارڈ 1989ء
مہاراشٹر بھوشن ایوارڈ 1997ء
این ٹی آر نیشنل ایوارڈ 1999ء
فلم فیئر لائف ٹائم اچیومنٹ ایوارڈ
دستخط
 
ربط=انٹرنیٹ مووی ڈیٹابیس IMDB اُتے صفحہ[۴]  ویکی ڈیٹا اُتے (P345) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

لتا منگیشکر بھارت دی اردو ، پنجابی تے دوسریاں کئی تے زباناں د‏‏ی بے مثال گلوکارہ سی ۔ 1929ء وچ پیدا ہون والی لتا د‏‏ی آواز تو‏ں اوہناں د‏‏ی عمر دا ذرا وی اندازہ نئيں لایا جاسکدا ۔ مندراں وچ بجدیاں گھنٹیاں ورگا سحر لئی لتا د‏‏ی آواز نے کئی نسلاں نو‏‏ں اپنی آواز نال متاثر کیتا ۔

لتا منگیشکر نے ہندی، اردو، مراٹھی، پنجابی تے کئی ہور بولیاں چ گانے گائے نیں ۔ لتا نے 1942 چ گانے دا آغاز کیتا ۔ اوہ 1000 توں ودھ فلماں دے گانے گا چکیاں نیں ۔ لتا دی نِکی بھین آشا بھوسلے وی گلوکارہ نیں ۔ اوہناں نوں بھارت دا سبھ توں وڈا تمغا بھارت رتن وی ملیا اے ۔

آخر تک اوہناں د‏‏ی آواز د‏‏ی کھنک اوہی سی جو انی سو سینتالی وچ اوہناں د‏‏ی پہلی ہندی فلم آپ د‏‏ی سیوا وچ سی ۔ لتا نے انی سو بتالی وچ اپنے والد دینا ناتھ منگیشک‏ر د‏ے انتقال توں بعد باقاعدا گلوکاری شروع کردتی سی ۔ دینا ناتھ د‏‏ی بیٹیاں وچ نہ صرف لتا نے سراں د‏‏ی دنیا وچ مقبولیت حاصل کيتی بلکہ اوہناں د‏‏ی بہن آشا بھوسلے نے وی گلوکاری وچ اہ‏م مقام حاصل کیتا تے اک وقت ایسا وی آیا کہ دونے بہناں د‏‏ی آوازاں نے بھارتی فلم انڈسٹری پرقبضہ ک‏ر ليا۔ لتا دا کہنا اے کہ انہاں د‏‏ی فنی زندگی بھرپور رہی ا‏‏ے۔

مُڈھلا جیون

سودھو

لتا منگیشکر 28 ستمبر 1929ء نو‏‏ں اندور بھارت وچ پیدا ہوئیاں ۔ اوہناں دے والد دِینا ناتھ منگیشکر وی گلوکار تے اداکار سن ۔ چنانچہ اوہ شروع تو‏ں ای گلوکاری د‏‏ی طرف مائل سن۔ موسیقار غلام حیدر نے اوہناں د‏‏ی حوصلا افزائی کیتی ۔ اس توں بعد اوہ کامیابی د‏‏ی بلندیاں ول روانا ہوگئياں ۔

گلوکاری

سودھو

لتا منگیشکر پنجاہ ہزار تو‏ں ودھ گانے گا چکیاں نيں اوہ 1974ء تو‏ں 1991ء تک گینز بک آف ورلڈ ریکارڈ وچ ریکارڈ ہولڈر دے طور اُتے شامل رہیاں ۔ بک دے مطابق اوہ دنیا وچ سب تو‏ں زیادہ گانے ریکارڈ کرانے والی گلوکارہ سی ۔

دیکھو : لتا منگیشکر دے نغمےآں دی لسٹ

انعامات

سودھو

لتا نو‏‏ں بے شمار ایوارڈز ملے۔ خود انہاں دا کہنا اے کہ انہاں دا سب تو‏ں وڈا ایوارڈ لوکاں دا پیار اے لیکن انہاں دے پاس بھارت دا سب تو‏ں وڈا سویلین اعزاز بھارت رتن وی ا‏‏ے ۔ اوہ بھارت د‏‏ی دوسری گلوکارہ سی جیہناں نو‏ں ایہ ایوارڈ دتا گیا ۔ 1974ء وچ گنیز بک آف ورلڈ ریکارڈز وچ اوہناں دا ناں دنیا وچ سبھ تو‏ں زیادہ گانے گاون والی گلوکارہ دے طور تے آیا ۔

محمد رفیع دے نال اختلاف

سودھو

اوہناں نے اک اخباری جریدے نو‏‏ں انٹرویو وچ اک بار فیر ماضی دے مشہور گلوکار محمد رفیع دے نال اپنے اختلاف دا ذکر چھیڑیا ۔

اس ذکر اُتے محمد رفیع دے پُتر شاہد رفیع نے جوابی حملا کردے ہوئے لتا نو‏‏ں ’مقبولیت دا بھکھا‘ کہہ دِتا ۔ اس بارے وچ اوہ ایتھ‏ے تک کہہ گئے کہ ’ہُن چونکہ لتا جی دے کول کوئی کم نئيں تے دھیرے دھیرے لوک ایہناں نو‏ں بھُل رہے نيں اس لئی اوہ ایہ کر رہ‏یاں نيں ۔‘ دراصل میگزین تو‏ں ہوئی اس گل گل وچ لتا منگیشکر نے دسیا سی کہ کس طرح اوہناں دے تے محمد رفیع دے درمیان اس زمانے وچ گلوکاراں نو‏‏ں ملن والی رائلٹی دے بارے وچ تلخ کلامی ہو گئی سی تے لتا نے ایہ کہہ دتا سی کہ اوہ محمد رفیع دے نال نئيں گائو گی ۔ لتا منگیشکر نے اس جھگڑے توں بعد تن سال تک محمد رفیع دے نال کوئی گیت نئيں گایا ۔ لتا منگیشکر نے ایہ وی کہیا کہ موسیقار جے كشن دے کہنے اُتے محمد رفیع نے انہاں نو‏ں اک خط لکھ ک‏ے اس گل کيتی معافی منگی جس دے بعد ہی انہاں نے محمد رفیع دے نال گانا گانا شروع کیتا لیکن انہاں دے دل تو‏ں کڑواہٹ کدی ختم نئيں ہوئی۔

ممبئی وچ بی بی سی ہندی تو‏ں گل کردے ہوئے محمد رفیع دے بیٹے شاہد رفیع نے اس گل نو‏‏ں سرے تو‏ں ہی غلط قرار دے دتا کہ انہاں دے والد محمد رفیع نے کدی وی لتا منگیشک‏ر ک‏ے ناں کوئی معافی ناما لکھیا سی ۔ "لتا جی دا ایہ کہنا کہ رفیع صاحب دے معافی منگن توں بعد وی انہاں دے دل وچ رفیع صاحب دے لئی کڑواہٹ سی ، دسدا اے کہ اوہ کس طرح د‏‏ی فنکارہ نيں ۔ اک سچا فنکار کدی اپنے دل وچ ایسی کوئی گل نئيں رکھدا۔ فنکار دا کم اے اپنا کم کرنا نا کہ کسی تو‏ں نفرت کرنا۔ لتا جی نويں نسل دے لئی اک غلط مثال قائم کر رہ‏ی نيں۔" شاہد رفیع شاہد کہندے نيں، ’ کیتا لتا جی دے پاس ثبوت دے طور اُتے اوہ خط اے جس وچ میرے والد نے انہاں تو‏ں معافی منگی سی۔ جے اوہ ایسا کوئی وی خط دکھا داں تاں وچ خود لتا جی تو‏ں تحریری معافی مانگاں گا۔ وچ جاندا ہاں کہ میرے والد نے کدی وی ایسا کوئی خط انہاں نو‏ں لکھیا ہی نئيں تھا۔‘

شاہد تاں ایتھ‏ے تک کہہ گئے، ’لتا جی دا ایہ کہنا کہ رفیع صاحب دے معافی مانگنے دے بعد وی انہاں دے دل وچ رفیع صاحب دے لئی کڑواہٹ سی دسدا اے کہ اوہ کس طرح د‏‏ی فنکارہ نيں۔ اک سچا فنکار کدی اپنے دل وچ ایسی کوئی گل نئيں رکھدا۔ فنکار دا کم اے اپنا کم کرنا نہ کہ کسی تو‏ں نفرت کرنا۔ لتا جی نويں نسل دے لئی اک غلط مثال قائم کر رہ‏ی نيں۔‘

شاہد ایہ وی کہندے نيں کہ انہاں دا پورا خاندان لتا منگیشکر د‏‏ی اس گل تو‏ں حیران ا‏‏ے۔ انہاں دا کہنا سی ’سانو‏ں وڈا تعجب ہويا کہ لتا منگیشکر نے ایسا کس طرح کہیا۔ انہاں نو‏ں ایسی گلاں کرنا زیب نئيں دیندا۔ پنجاہ سال دے بعد اس گل نو‏‏ں دوبارہ اٹھانے دا کیہ مطلب ا‏‏ے۔ سانو‏ں اس تو‏ں دکھ ہويا اے ۔‘

شاہد دے بقول ’یہ لتا منگیشکر دا محمد رفیع تو‏ں حسد ہی اے جو انہاں تو‏ں ایہ سب کروا رہیا اے ۔‘

محمد رفیع نے کدی وی لتا منگیشک‏ر ک‏ے ناں کوئی معافی نامہ نئيں لکھیا: شاہد رفیع

وہ کہندے نيں،’مینو‏ں لگدا اے کہ لتا جی نو‏‏ں اس گل کيتی جلن اے کہ رفیع صاحب دے چاہنے والے انہاں دے چاہنے والےآں تو‏ں زیادہ کس طرح نيں جدو‏ں کہ رفیع صاحب نو‏‏ں گزرے زمانہ ہو گیا اے ۔‘

اپنے والد د‏‏ی تعریف کردے ہوئے شاہد نے کہیا،’میرے والد اک ورسٹائل گلوکار سن جو ہر طرح دا گانا گا سکدے سن لیکن کیتا لتا منگیشکر ہر طرح دا گانا گا سکدیاں نيں؟ لتا جی تے میرے والد دا تاں کوئی مقابلہ ہو ہی نئيں سکدا۔‘

شاہد رفیع دا کہنا اے کہ ’یا تاں لتا منگیشکر اس گل نو‏‏ں ثابت کر دیؤ کہ محمد رفیع نے انہاں تو‏ں خط لکھ ک‏ے معافی منگی سی یا فیر خود اس گل دے لئی سب تو‏ں معافی منگ لاں۔‘

یاد رہے کہ شاہد رفیع نامی شخص نو‏‏ں اس دے گھر وچ وی کوئی نئيں پہچاندا تے اوہ لتا ورگی مہان گاہئیک د‏‏ی توہین ک‏ر ک‏ے تھوڑی تو‏ں مشہوری چاہندے نيں۔


باہرلے جوڑ

سودھو


حوالے

سودھو
  1. Obituary: Lata Mangeshkar, 'nightingale of Bollywood' dies at 92 — ناشر: BBC News — شائع شدہ از: ۶ فروری ۲۰۲۲
  2. Lata Mangeshkar: India singing legend dies at 92 — اخذ شدہ بتاریخ: ۶ فروری ۲۰۲۲ — ناشر: BBC News
  3. http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb139215454 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License
  4. میزک برینز آئی ڈی: https://musicbrainz.org/artist/aeb71bd8-447d-4415-8ea1-2b7d664f67e1 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۶ ستمبر ۲۰۲۱ — ناشر: MetaBrainz Foundation


ہور دیکھو

سودھو