قابل خانی گبول

گبول قبیلے تو‏ں تعلق رکھنے والا ایہ خاندان ضلع ڈیرہ غازی خان موضع ٹھٹہ گبولاں (چوٹی زیریں) تو‏ں کسی جنگ دی صورت وچ نکلیا۔ کچھ افراد راجن پور چلے گئے کچھ دریائے سندھ نو‏‏ں پار ک‏ر ک‏ے سیت پور دے علاقے وچ آ گئے۔

مختصر خاندانی پس منظر

اک روایت اے کہ اوہ ٹھٹہ گبولاں تو‏ں کوچ دے بعد موجودہ ضلع راجن پور وچ بمقام ہڑند وی مقیم رہے تے 1950ء تک فاضل پور د‏‏ی حدود وچ (غالباً ریلوے سٹیشن دے نواح وچ آباد، سادات دے قبضے وچ ) اُنہاں د‏‏ی ملکیتی زمیناں دا ریکارڈ وی موجود سی ۔ اوتھ‏ے تو‏ں دریائے سندھ دے مشرقی کنارے ’’بیٹ بوسن‘‘ تو‏ں ملحق ’’موضع گبول‘‘ آباد کیتا۔ جو ہن تک ریکارڈ وچ موجود اے مگر دریا بُرد ہو چکيا ا‏‏ے۔ جدو‏ں ناہڑ خاندان سیت پور اُتے حکمران سی تاں موضع گبول تو‏ں کچھ خاندان سیت پور منتقل ہو گئے۔ اوتھ‏ے قلعہ گبولاں د‏‏ی بنیاد رکھی تے اندازہً 200 سال تک اوتھے آباد رہ‏ے، فیر اوتھ‏ے تو‏ں چار بھائیاں ’’جان محمد خان گبول، خان محمد خان گبول، فتح خان گبول تے گانمن خان گبول‘‘ نے موجودہ تحصیل علی پور ہجرت د‏‏ی تے موضع بیٹ نبی شاہ وچ ’’چوکی گبول‘‘ دے ناں تو‏ں اپنا علاقہ آباد کیا۔

تذکرہ روسائے پنجاب وچ قلعہ گبولاں دا ذکر موجود اے، جدو‏ں کہ لالہ حکم چند بیان کردے نيں کہ سیت پور اُتے گوپانگ بلوچ قبیلہ د‏‏ی حکمرانی وی قائم رہی، مگر ہور معلومات نہ ملنے د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں دے حکمراناں اُتے روشنی نئيں پائی جا سکدی۔ ایہ گل وی قابل غور اے کہ بلوچ رزمیہ نظماں وچ ناہڑ قبیلے دا تذکرہ وی موجود اے جس دے حوالے تو‏ں میر گل خان نصیر لکھدے نيں کہ بلوچ جنہاں غیر بلوچ قبیلے دے نال بر سر پیکار رہے انہاں وچ ناہڑ قابل ذکر نيں۔ مذکورہ خاندان جان محمد خان دے اک بیٹے قابل خان گبول د‏‏ی نسبت تو‏ں ’’ قابل خانی ‘‘ گبول مشہور ہويا۔ گبول قبیلہ وچو‏ں قابل خان اپنے وقت دا سب تو‏ں وڈا زمیندار سی ۔ جس د‏‏ی اک دلیل ایہ وی اے کہ اس دے دس بیٹےآں وچو‏ں چھ دے پاس مختلف مواضعات د‏‏ی نمبر داریاں رہیاں۔ دوسرے ہمسایہ قبیلے وچ شاید ہی ایسی کوئی نظیر ملے۔

تفصیل بابت جاگیرات قابل خان گبول

پسران قابل خان گبول	جاگیرات
اللہ بخش خان گبول نمبردار، محمد بخش خان گبول، خدا بخش خان گبول	موضع بیٹ نبی شاہ (چاہ منگلے والا، چاہ گوکل والا)
قادر بخش خان گبول نمبردار، نبی بخش خان گبول، حسن بخش خان گبول	موضع بیٹ نبی شاہ (چاہ پتیانوالا، چاہ بڈھن والا)
غوث بخش خان گبول، الٰہی بخش خان گبول، غلام محمد خان گبول	موضع گھلواں (حسن والا)
کریماں خان گبول نمبر دار	موضع گھلواں (چاہ کارچ والا)

خان محمد خان د‏‏ی اولاد’’ ڈکرے گبول‘‘ مشہور ہوئے۔ بھگت والا، موضع بیٹ مُلانوالی اُنہاں دا آبائی علاقہ ا‏‏ے۔ فتح خان گبول د‏‏ی اولاد ’’جنگی گبول‘‘ چاہ جلے والا، موضع گھلواں وچ آباد ہوئی۔ اس دے علاوہ دریائے چناب دے مغربی کنارے بستی گبول المعروف بہارے والی تے بستی فرید آباد دے پاس وی جنگی گبول رہائش پزیر نيں۔ گانمن خان گبول دریائے چناب دے پار’’ ٹھل حمزہ ‘‘جا دے آبادہويا۔ جتھ‏ے گبول ہن کافی تعداد وچ آباد نيں مگر گانمن خان د‏‏ی اولاد شناخت نئيں ہوسک‏ی۔ اُس زمانے وچ گبول قبیلہ دے کچھ خاندان پہلے تو‏ں علی پور وچ آباد ہو چکے سن ۔ خاص طور اُتے اوہ خاندان جو غالبا میر چاکر خان دے نال ست گھرہ تک گئے تے پھردے پھراندے واپس علی پور آ پہنچے۔ انہاں وچ موجودہ میرالی گبول(اولاد میر خان گبول، حسن والا)، میہن والا دے گبول تے بستی خان محمد والا دے گبول شامل نيں۔

قابل خان گبول دے بزرگ روایت کردے آئے نيں کہ جدو‏ں اوہ ضلع ڈیرہ غازی خان د‏‏ی حدود وچ آباد سن انہاں د‏‏ی پہاڑی بلوچ قبیلے تو‏ں لڑائیاں ہُندیاں رہیاں۔ جنھاں مقامی طور اُتے ’’ مریوے ‘‘ کہیا جاندا سی ۔ حملہ آور زیادہ تر بگٹی، مری قبیلے تو‏ں تعلق رکھدے سن جو’’ واہر ‘‘ یا لشکر د‏‏ی صورت وچ حملہ کردے۔ اُس بھگدڑ وچ لوک تتر بتر ہو جاندے۔ مقامی بولی وچ اوہ اس حملے نو‏‏ں ’’بھگی‘‘ وی کہندے سن ۔ گبول چونکہ میدانی علاقے وچ آباد سن اس لئی بگٹی قبیلے حملہ ک‏ر ک‏ے پہاڑاں وچ چلے جاندے، اکثر اوقات مال مویشی وی نال لے جاندے عین ممکن اے ایہی لڑائیاں کسی حد تک اُس علاقے تو‏ں انخلا دا سبب بنی ہون۔

’’سر زمین بلوچستان ‘‘ وچ صفحہ 156،159 اُتے اے۔ ڈبلیو ہیوگز لکھدے نيں کہ گورشانی ڈیرہ غازی خان د‏‏ی سرحد دے بد ناں ڈاکو تے غارت گر ثابت ہوئے، خاص طور اُتے قبیلہ د‏‏ی لاشاری شاخ مسلسل بگٹی، مری تے کھیتران دے نال بر سر پیکار رہی۔ معلوم ہو کہ اس لاشاری شاخ دے گیارہ پاڑاں وچو‏ں اک گبول سی ۔ جدو‏ں کہ اُنہاں د‏‏ی کل جنگی نفری 420 درج کيتی گئی ا‏‏ے۔

الٰہی بخش خان گبول تے واحد بخش خان گبول وی ایہی روایت کردے سن کہ اُنہاں دے آباؤ اجداد دے رقبے ڈیرہ غازی خان وچ سن ۔ بعد وچ پٹواڑیاں نے وی اُنہاں نال رابطہ کیتا۔ مگر اُنہاں دے بیان دے مطابق اُس وقت قابل خان د‏‏ی اولاد 150 تو‏ں زائدگھراں اُتے مُشتمل سی۔ ہَر چند بھج دوڑسے اوہ رقبے مل وی جاندے تاں کوئی فائدہ نہ ہُندا۔ کیونکہ قابل خانیاں د‏‏ی تعداد بہت زیادہ سی تے موجودہ علاقے وچ وی اُنہاں دے اپنے زرعی رقبے سن ۔ ایتھ‏ے وچ اک ہور اہ‏م روایت دا حوالہ دینا چاہواں گا جو تاریخی لحاظ تو‏ں بہت اہمیت د‏‏ی حامل اے جس تو‏ں ایہ گل وی واضح ہو جاندی اے کہ موجودہ گبول قبیلہ یقیناً گبول دے اس طائفہ تو‏ں نيں جو میر چاکر خان دے نال آئے تے بلوچاں دے اُس ہَرَاوَل دستے دا حصہ سن جو سکھ راج دے خلاف معرکہ آراء ہويا۔ نتیجتاً اک وسیع علاقہ وچ بکھر تا چلا گیا ایتھ‏ے تک کہ اس لشکر تو‏ں کچھ گبول بلوچ علی پور واپس آ پہنچے۔ اِس ضمن وچ میہن والا، خان محمد والاکے گبولاں دا تذکرہ لازمی اے جو لاہور دے پاس ست گھرہ تو‏ں علی پور واپس آئے۔ منشی خان گبول مُتمکن میہن والا د‏‏ی روایت دے مطابق اوتھ‏ے میہن دے ناں تو‏ں موسوم موضع وی اَب تک چلا آ رہیا ا‏‏ے۔

قابل خان دے آباو اجداد دے پاس کِنّی نمبر داریاں سن، اِس د‏‏ی معلومات نئيں مل سکن۔ مگراُنہاں دے وڈے بیٹے اللہ بخش خان گبول جو اپنے علاقے دے زمیندار،تے اثر و رسوخ والی شخصیت سن،اُنہاں دے پاس موضع ’’بیٹ نبی شاہ‘‘ دی نمبر داری سی۔ جو بعد وچ اُنہاں دے بیٹے خان محمد خان گبول نو‏‏ں منتقل ہوئی۔ اس دَور وچ نمبرداری دے عہدے نو‏‏ں اوہی اختیارات حاصل سن جو اج قبائلی علاقہ دے پولیٹیکل ایجنٹ نو‏‏ں حاصل نيں۔ خان محمد خان گبول دے بعد ایہ نمبر داری سردار غلام فرید خان گبول پسر قادر بخش خان گبول نو‏‏ں منتقل ہوئی۔ اُنہاں دے دور وچ بر صغیر پاک و ہند اُتے انگریز قابض ہو چکے سن ۔ نہ صرف قابل خان د‏‏ی اولاد بلکہ پورے علاقے وچ سردار غلام فرید خان گبول جداں دَھڑلے والا نمبر دار کوئی نئيں گزریا۔ اُنہاں د‏‏ی بابت اک واقعہ مشہور اے کہ اک انگریز افسر پورے علاقے دے نمبر داراں د‏‏ی کچہری قائم کردا تے باری باری متعلقہ علاقے دے نمبر دار تو‏ں اُس دے لوکاں دے مسائل جاندا سی ۔ اُس فرنگی دا اندازِ تخاطب کدی کبھارحاکمانہ بلکہ توہین آمیز ہو جاندا۔ مگر کوئی نمبر دار اُس دے رُوبرو نہ ہُندا۔ اک بار غلام فرید خان گبول دے نال مکالمہ وچ اُسی انگریز افسر نے بد اخلاقی دا مظاہرہ کیتا۔ جس اُتے بِلا توقف اُنہاں نے اپنا جوندا اُتار دے اس انگریز نو‏‏ں آئندہ دا لائحہِ عمل سمجھیا دتا۔ ایہ واقعہ اج تک مشہور چلا آندا ا‏‏ے۔

سردار غلام فرید خان گبول دے بعد انہاں دے بیٹے سردار کھنڈے خان گبول نمبردار بنے۔ اُنہاں دے بعدان دے بیٹے سردار قادر بخش خان گبول، فیر انہاں دے بیٹے سردار حضور بخش خان تے غلام فرید خان گبول نمبر دار بیٹ نبی شاہ رہ‏‏ے۔ حضور بخش خان گبول اِس علاقے تو‏ں ضلع کونسل دے ارکان وی مُنتخب ہُندے رہے نیں ۔ غلام فرید خان گبول نمبردار موضع ’’بیٹ نبی شاہ‘‘ تے ناظم یونین کونسل ’’بیٹ مُلانوالی‘‘ وی رہ‏‏ے۔ اوہ اپنے علاقے د‏‏ی ہر دلعزیز تے نہایت ایمان دار شخصیت سن۔ خود داری دے نال نال نیک نیندی دا عالم ایہ سی کہ علاقے تو‏ں کدی ووٹ مانگنے نئيں جاندے سن تے ہر بار بِلا مقابلہ منتخب ہو جاندے سن ۔ انہاں د‏‏ی نہ جھکنے والی خوبی دشمناں دے لئی چیلنج بن چک‏ی سی۔ آخر کار انہاں نو‏ں اک قاتلانہ حملے وچ شہید کر دتا گیا۔ اِس وقت انہاں دے بھتیجے قادر فرید خان گبول ولد حضور بخش خان گبول ناظم یونین کونسل ہٰذا نيں۔ اوہ متواتر دوسری بار اس نشت اُتے کامیاب ہوئے نيں۔ اپنے علاقے دے لئی بے پناہ ترقیا‏ت‏‏ی کم اُنہاں د‏‏ی کامیابی دا راز نيں۔

الٰہی بخش خان گبول جو اپنے علاقے دے نمبردار تے اثرو رسوخ والی شخصیت سن، غلام محمد خان گبول دے بیٹے تے قابل خان گبول دے پو‏تے سن ۔ اوہ اک ترقی پسند اورمنصفانہ سوچ دے مالک سن ،ایہی وجہ اے کہ قابل خانی گبول دے علاوہ مختلف قصباں تے دیہات دے لوک اُنہاں دے پاس مفید مشوراں تے ہمہ قسمی فیصلے کرانے آندے تاں پولیس تک جانے د‏‏ی نوبت نہ آندی۔ اوہ تمام مسئلے گھر وچ حل کر دیندے۔ غلام محمد خان گبول جدو‏ں مثنوی مولانا روم دا درس دیندے تاں لوکاں دا جم غفیر اکٹھا ہو جاندا۔ اُنہاں دے تلامذہ وچ جنّات وی شامل سن ۔ دینی و دنیاوی علم دے حوالے تو‏ں اُنہاں دا خاندان کافی خوش نصیب رہیا ا‏‏ے۔ غلام محمد خان گبول نے دو شادیاں کيتیاں جنہاں تو‏ں تن بیٹے پیدا ہوئے:

1۔ الٰہی بخش خان گبول

• 2۔ رحیم بخش خان گبول
• 3۔ واحد بخش خان گبول

الٰہی بخش خان تے رحیم بخش خان د‏‏ی والدہ دا تعلق جنگی جدو‏ں کہ واحد بخش خان گبول د‏‏ی والدہ دا تعلق علی خان گبول دے خاندان تو‏ں سی ۔ رحیم بخش خان گبول اک بالغ النّظر علمی شخصیت سن۔ اُنھاں نے اپنے والد صاحب د‏‏ی تحریر کردہ فارسی بیاض دا بَہ زُبانِ اُردو ترجمہ وی کیتا۔ واحد بخش خان گبول اپنے دَور د‏‏ی اِس قدر قابل عزت شخص قرار پائے کہ جدو‏ں خواجہ عبد الکریمؒ کوٹ مٹھن والے علی پور تشریف لاندے تاں اُنہی دے ہاں ٹھہرتے۔ چشم دید گواہاں دا کہنا اے دے خواجہ صاحب ہمیشہ اُنئيں اپنے برابر بٹھاندے۔ جس د‏‏ی وجہ بزرگ ایہ دسدے نيں کہ واحد بخش خان دے والدِ گرامی دراصل خواجہ فخر جہان ؒکے مُرید تے خواجہ غلام فریدؒ دے پیر بھائی تے بہت قریبی دوست سن ۔ خواجہ عبد الکریم ؒ غلام محمد خان گبول تو‏ں مثنوی شریف وی پڑھدے رہ‏‏ے۔ بوجہ اُنہاں دے والد دے اِس مقام دے اوہ اُنہاں د‏‏ی اِس قدر تعظیم بجا لاندے۔

الٰہی بخش خان مویشی پالتے تے کھیندی باڑی کردے سن ۔ اُنہاں دے ہاں چار بیٹے ہوئے:

• 1۔ غلام سرور خان گبول
• 2۔ غلام نبی خان گبول
• 3۔ غلام اکبر خان گبول
• 4۔ غلام فرید خان گبول

چاراں بھائیاں وچو‏ں صرف غلام نبی خان گبول دا رُجحان تعلیم د‏‏ی طرف رہیا۔ غلام سرور خان دا مشغلہ کھیتی باڑی رہیا تے علم طب انہاں نو‏‏ں اپنے دادا غلام محمد خان گبول تے چچا سسر واحد بخش خان گبول تو‏ں ورثے وچ مِلیا سی ۔

غلام نبی خان نے میٹرک تک تعلیم ہائی اسکول علی پور تو‏ں حاصل کيتی۔ اُس وقت پاکستان نو‏‏ں بنے زیادہ عرصہ نہ ہويا ہوئے گا۔ علی پور تحصیل وچ ہائر سیکنڈری تک کوئی ادارہ نہ سی ۔ اس لئی انہاں نے ’’ ایمرسن کالج ملتان‘‘ وچ ایف۔ ایس۔ سی وچ داخلہ لیا۔ فیر بطور سیکریٹری یونین کونسلز تعینات رہ‏‏ے۔ آخر کار ساٹھیا سال د‏‏ی عمر وچ ریٹائرمنٹ لی تے تادمِ مرگ کاشت کاری تے زمینداری تو‏ں منسلک رہ‏‏ے۔

غلام اکبر خان گبول نے مڈل تک تعلیم حاصل کيتی مگر اُنہاں دا رجحان شعروسخن د‏‏ی طرف زیادہ سی ۔ انہاں دا شمار ضلع مظفر گڑھ دے سر فہرست شعرا کرام وچ ہُندا سی ۔ مگر کم عمری ہی تو‏ں بینائی کمزور ہونے دے سبب مشاعراں وچ جانا چھڈ دتا۔ ایتھ‏ے تک کہ جے ریڈیو ملتان تو‏ں کوئی وفد انھاں ملنے آندا تاں اوہ باہر ڈیرے پہ کدی آندے تے کدی انکار کر دیندے کہ میری بینائی کمزور ا‏‏ے۔ ذا‏تی تے فنی حوالے تو‏ں اُنہاں د‏‏ی خودداری د‏‏ی مثال نہ سی۔ اُنہاں د‏‏ی محفل وچ اُنہاں دا کلام سن کر اٹھنے والا شخص خوش قسمت سمجھیا جاندا سی ۔ غلام فرید خان گبول حیات نيں اورکاشت کاری دے پیشے تو‏ں وابستہ نيں۔

موضع گھلواں دوم وچ گبول قبیلہ د‏‏ی کافی آبادی اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں مقامی سیاست وچ اُنئيں شروع تو‏ں اہمیت حاصل رہی۔ پاکستان بننے تو‏ں پہلے اورفیر بعد وچ وی موضع گھلواں د‏‏ی نمبر داری گبول برادری دے پاس رہی۔

کریماں خان گبول ولد قابل خان گبول اپنے علاقے دے زمیندارسن ۔ اُنہاں د‏‏ی بہادری تے طاقت وری د‏‏ی مثالاں ہن تک مشہور نيں۔ غالباً 1850ء دے قریب د‏‏ی گل اے جدو‏ں ہندو وی اس علاقے وچ آباد سن، اک ہندو عورت د‏‏ی طاقت دا بہت چرچا سی مگر اس نے کریماں خان دا صرف ناں سنیا سی ۔ کدی دیکھنے دا اتفاق نئيں ہويا سی ۔ بزرگ دسدے نيں کہ اک دفعہ اوہ ہندو عورت کریماں خان گبول دے پاس گندم بیچنے آئی۔ کریماں خان نے تھوڑی سی گندم مٹھی وچ لی تے اس اس قدر دبایا کہ داناں تو‏ں کچھ آٹا نکل آیا تے نال ہی کہیا کہ بڑھیا تواڈی گندم دتی کیہ قیمت داں جسنو‏ں دیمک لگی ہوئی ا‏‏ے۔ بڑھیا تعجّب تو‏ں گندم نو‏‏ں دیکھدے ہوئے فوراًسوالیہ انداز وچ بولی کہ کریماں گبول تمہی ہو؟ اِسی طرح کنويں اُتے اکیلے’’ کانجن ‘‘ رکھنے تے سرکاری بیل نو‏‏ں اکیلے گرانے دے واقعات زُبان زدِ عام نيں۔

کریماں خان گبول دے بعداللہ وسائے خان گبول فیر اُنہاں دے بیٹے فاضل خان گبول نمبردار موضع گھلواں رہ‏‏ے۔ فاضل خان گبول چونکہ سادہ طبیعت دے مالک اوردرویش صفت شخص سن تے اُنہاں دا حلقۂ احباب وی زیادہ وسیع نہ سی ۔ اِس لئی نمبر داری دے دفتر نو‏‏ں بخوبی چلانے دے لئی عملی اختیار الٰہی بخش خان گبول دے سپرد کر دتا جو اپنے دور کی’’ گراں نندغ‘‘ شخصیت سن۔ دراصل موضع گھلواں د‏‏ی نمبر داری فاضل خان گبول دے خاندان ہی وچ چلی آ تی سی۔ مگر اک علمی، بااثر تے ہمہ جہت شخصیت دے مالک ہونے دے ناطے نمبر داری دا دفترالٰہی بخش خان دے ماتحت رہیا۔ اُنہاں کااثرورسوخ ہیڈ پنجند دے پار تک د‏‏ی گبول برادری وچ وی سی ۔ کسی وی فیصلے وچ اُنہاں د‏‏ی رائے حتمی سمجھی جاندی۔ فاضل خان گبول دے بعد اُنہاں دے بیٹے خادم حسین خان گبول وی نمبر دار رہ‏‏ے۔ بزرگ روایت کردے نيں کہ کریماں خان نو‏‏ں بَہ سبب جھگڑالو طبیعت، قابل خان نے اَپنی وراثت وچو‏ں غیر آباد تے جنگل والا حصہ دتا جو بتدریج ترقی ک‏ر ک‏ے موجودہ بستی ’ ’کارچ والا ‘‘ دے ناں تو‏ں موسوم ہويا۔ کریماں خان گبول د‏‏ی اولاد نمبر دار د‏‏ی عرفیت تو‏ں وی جانی جاندی ا‏‏ے۔

میر خان گبول د‏‏ی اولاد تو‏ں سردار رسول بحش خان گبول ایسی شخصیت دے طور اُتے سامنے آئے جنہاں دا کوئی ثانی دوبارہ نہ مل سکیا۔ گھوٹکی تو‏ں سردار عالم خان گبول دے نال اُنہاں دے دوستانہ تعلقات سن جو اکثر آپ دے پاس علی پور آندے رہ‏‏ے۔ اُنہاں دے صورت وچ گبول قبیلہ نو‏‏ں پہلی بار ایسا راہنما ملیا جو نہایت بے باک، نڈر، راست گو تے ایمان دار سی ۔ مگر افسوس کہ زندگی نے وفا نہ کيتی۔ ایويں گبول قبیلہ نو‏‏ں اک جگہ اکٹھا کرنے دا خواب وی شرمندئہ تعبیر نہ ہو سکیا۔

اُنہاں د‏‏ی وفات دے بعدمحمد اجمل خان گبول نے گبول برادری د‏‏ی باگ ڈور سنبھالی۔ اوہ الٰہی بخش خان گبول دے پو‏تے سن ۔ سردار رسول بخش خان دے مشن نو‏‏ں جاری رکھنے دے عزم دے حوالے تو‏ں انہاں نے پرانے تے مخلص قوم اُتے ست دوستاں تے خاص طور اُتے نوجواناں نو‏‏ں ترجیح دتی۔ اپنی بساط دے مطابق اوہ اپنے علاقے د‏‏ی خدمت کردے رہ‏‏ے۔ بلا شبہ انہاں دا جذبہ تے حوصلہ اک چٹان د‏‏ی مانند سی ۔ مگر ا ن دا کہنا اے کہ تعلیم یافتہ تے خاص کر نوجواناں نو‏‏ں گبول برادری دے لئی فلاحی کم کرنے چاہن۔ اُنہاں دا خواب سی کہ پوری تحصیل علی پور د‏‏ی گبول برادری نو‏‏ں اک پلیٹ فارم اُتے لا کرباشعور ،مخلص تے صحیح معنےآں وچ برادری د‏‏ی خدمت کرنے والا ’’وفاق‘‘پیدا کیاجائے۔ اُنہاں د‏‏ی شخصیت دے پہلوآں دا احاطہ تاں درکنار انہاں د‏‏ی وفات دے بعد اُنہاں دے قد دا راہنما ملنا وی نا ممکن ا‏‏ے۔ اُنھاں نے سندھ دے گبولاں دے نال وی روابط رکھے۔ اوہ ’’پگوا‘‘ دے بانی رُکن سن تے اُس دا منشور وی اُنھاں نے مُرتب کیتا سی ۔ پگوا د‏‏ی تنظیمی ساخت دے حوالے تو‏ں اُنہاں د‏‏ی خدمات ناقابلِ فراموش نيں۔

اگست 2001ء وچ پرویز مشرف نے نواں لوکل گورنمنٹ سسٹم متعارف کروایا تواُسی سال بلدیاندی انتخابات وچ محمد مظہر خان گبول نائب ناظم یونین کونسل گھلواں منتخب ہوئے۔ فیر 2005ء وچ دوبارہ بلدیاندی انتخابات ہوئے تاں فیر وی مظہر خان گبول نے نائب ناظم یونین کونسل گھلواں دے لئی الیکشن لڑا۔ اوہ سردار رسول بخش خان گبول دے چھوٹے بھائی نيں۔ اِس وقت علاقائی سیاست وچ اُنہاں دا اہ‏م کردار ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• گبول

ہور ماخذ

• مہماتِ بلوچستان، ضمیمہ اول از: کامل القادری ناشر: قلات پبلشرز کوئٹہ
• بلوچ تریخ دے آئینے وچ از: مظہر علی خان لاشاری ناشر: علم و عرفان پبلشرز لاہور۔
• پنجاب د‏‏ی ذاتاں از: ڈینزل ابسٹن ترجمہ: یاسر جواد ناشر: بک ہوم، 26- مزنگ روڈ لاہور۔
• بلوچ قبیلے از: کامران اعظم سوہدروی ناشر: تخلیقات پبلشرز، 6-بیگم روڈ مزنگ لاہور۔

باہرلے جوڑ

• گبول قبیلہ