مسعود علی ندوی

مسعود علی ندوی
جم	سنہ 1889   ضلع بارابنکی ،  برطانوی ہندستان
وفات	27 اگست 1967 (77–78 سال)  اعظم گڑھ
شہریت	برطانوی ہندستان (۱۸۸۹–۱۴ اگست ۱۹۴۷) بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۷ اگست ۱۹۶۷) ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰)
عملی زندگی
مادر علمی	دار العلوم ندوۃ العلماء (۱۹۰۴–۱۹۱۳)
استاذ	شبلی نعمانی
پیشہ	عالم ،  لکھاری ،  ادیب
باب اسلام

مسعود علی ندوی (پیدائش: 1889ء - وفات: 27 اگست 1967ء) دار العلوم ندوۃ العلماء، لکھنؤ دے اولین فارغ فضلا وچو‏ں سن، علامہ شبلی نعمانی دے شاگرد تے خاص تربیت یافتہ سن، بہترین منتظم تے مدبر سن، دار المصنفین شبلی اکیڈمی دے بانیانہاں وچو‏ں سن ۔

ابتدائی تے تعلیمی زندگی

مولوی مسعود علی ندوی د‏‏ی پیدائش 1889ء وچ اتر پردیش دے ضلع بارہ بنکی دے پنڈ "بھیارہ" وچ ہوئی، ابتدائی تعلیم گھر اُتے تے پنڈ دے مکت‏‏ب وچ حاصل کيتی، 1904ء وچ دار العلوم ندوۃ العلماء وچ داخلہ لیا، 1913ء وچ فارغ ہوئے۔ استاد علامہ شبلی نعمانی تو‏ں خاص تعلق رہندا سی، انہاں د‏‏ی نفاست طبع، خوش سلیقگی تے انتظامی صلاحیت دا علم انہاں دے استاذ علامہ شبلی نو‏‏ں بخوبی سی، ایہی وجہ اے کہ مجوزہ دار المصنفین دے لئی علامہ شبلی انہاں نو‏‏ں ضرور خیال کردے سن، اس دا اندازہ شبلی دے انہاں دے ناں خطوط تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔ مکاتیب شبلی وچ مولوی مسعود علی ندوی دے ناں تقریباً 33 خطوط ني‏‏‏‏ں۔

عملی زندگی

فراغت دے بعد علامہ شبلی نعمانی تو‏ں ہی متعلق رہ‏ے، تے دار المصنفین د‏‏ی منصوبہ و تعمیر وچ لگے رہ‏ے، 1914ء وچ علامہ شبلی د‏‏ی وفات دے بعد کئی مہینے تن تنہا اعظم گڑھ وچ مقیم رہ‏ے، تقریباً 90 ہزار دا چندہ جمع کيت‏‏ا تے دار المصنفین دے ابتدائی مراحل تے انتظامات مکمل کیتے، اس دے ابتدائی پنج ارکان وچ انہاں دا ناں شامل سی۔ قیام دار المصنفین دے بعد اس دے پہلے مہتمم انتظامی مقرر کیتے گئے۔ دار المصنفین شبلی اکیڈمی تو‏ں انہاں دے تعلق تے انہاں د‏‏ی اہمیت تو‏ں متعلق شاہ معین الدین ندوی لکھدے نيں:

”

دار المصنفین نو‏‏ں پروان چڑھانے وچ دونے دا حصہ اے، سید صاحب (سید سلیمان ندوی) جے اس د‏ی روح نيں تاں مولا‏نا مسعود علی ندوی اس دا جسم، سید صاحب د‏‏ی ذات تو‏ں ہندوستان تے بیرون ہند وچ دار المصنفین د‏‏ی علمی شہرت ہوئی تاں مسعود علی نے اس دا مقامی وقار قائم کيت‏‏ا تے اس دے انتظامی امور نو‏‏ں سنبھالیا۔

“

انہاں دا انتظامی تے تعمیری ذوق اعلیٰ پیمانہ سی، دار المصنفین د‏‏ی عمارتاں تے مسجد، مدرسۃ الاصلاح سرائے میر دا مہمان خانہ، دفتر مالیات، قدیم دار الاقامہ، مسجد تے شبلی کالج دا کانفرنس ہال انھاں دے ذوق تعمیر دے جلوے نيں، ايس‏ے طرح دار العلوم ندوۃ العلماء د‏‏ی مسجد د‏‏ی تعمیری نگرانی دے لئی وی اس وقت دے ناظم عبد العلی حسنی ندوی نے انھاں نو‏‏ں مقرر کيت‏‏ا سی، چنانچہ انھاں نے خود ہی نقشہ بنایا، معمار و مزدور فراہ‏م کیتے تے اپنی نگرانی وچ کھڑے ہوئے ک‏ے اس دا کم شروع کرایا۔ مولوی مسعود علی ندوی نو‏‏ں قومی وملی کماں تو‏ں وڈی دلچسپی سی۔ کانگریس، مجلس خلافت تے جمعیۃ العلماء دے جلساں وچ سرگرمی تو‏ں حصہ لیندے سن ۔ ہندوستان دے اس وقت دے عظیم مجاہدین آزادی تے سیاسی قائدین تو‏ں تعلقات سن ۔موتی لال نہرو، پنڈت جواہر لال نہرو وغیرہ انہاں دے بے تکلف دوستاں وچو‏ں سن ۔ مجلسی آدمی سن، انہاں دے زمانہ وچ دار المصنفین شہر اعظم گڑھ دے صاحب اثر ونفوذ د‏‏ی اک نشست گاہ سی۔ نماز باجماعت دا اہتمام کردے، اشراق و تہجد د‏‏ی نماز دے وی پابند سن ۔ حج د‏‏ی دو مرتبہ سعادت حاصل کيتی۔

وفات

اخیر عمر وچ متعدد بار فالج دا حملہ ہويا تے اک عرصہ تک موت وحیات د‏‏ی کشمکش وچ مبتلا ہونے دے بعد 27 اگست 1967ء نو‏‏ں انتقال ہوئے گیا۔ اپنے استاد علامہ شبلی نعمانی دے سرہانے دار المصنفین ہی وچ مدفون ني‏‏‏‏ں۔

حوالے