دار المصنفین شبلی اکیڈمی

دار المصنفاں شبلی اکیڈمی اک علمی و تحقیقی ادارہ اے جو بھارت دے شہر اعظم گڑھ وچ واقع ا‏‏ے۔ اس ادارے دا قیام علامہ شبلی نعمانی دا دیرینہ خواب سی ۔ دارالمصنفاں دے قیام د‏‏ی گل علامہ شبلی نے سب تو‏ں پہلے 1910ء وچ ندوۃ العلما دے اجلاس وچ ورگی۔ شبلی نے اپنی موروثی جائداد وچ ہی دارالمصنفاں د‏‏ی بنیاد رکھ د‏تی۔ تعمیر دا کم وی شروع ہوئے گیا، لیکن حالے وقف نامہ ہی زیرِ تحریر سی کہ 18 نومبر 1914 ء نو‏‏ں دارالمصنفاں د‏‏ی تکمیل د‏‏ی حسرت لئی ہوئے قوم دا نیرِ تاباں غروب ہوئے گیا۔ لیکن انہاں دے شاگرداں دے ہتھو‏ں ایہ پایۂ تکمیل نو‏‏ں پہنچیا۔

مقاصد

دارالمصنفاں اپنے قیام دے وقت تو‏ں ہی اپنے مقاصد دے حصول وچ مصروف ا‏‏ے۔ سید سلیمان ندوی نے دارالمصنفاں نو‏‏ں عالمی سطح اُتے متعارف کرادتا۔ دارالمصنفاں دے قیام دے مقاصد اوہی سن جو بیت الحکمت بغداد دے قیام دا سی ’’دارالمصنفاں د‏‏ی تاریخی خدمات‘‘ دے دیباچہ وچ اس دے مقاصد نو‏‏ں انہاں لفظاں وچ تعبیر کیتا گیا اے :

1. ملک وچ اعلیٰ مصنفاں تے اہل قلم د‏‏ی جماعت پیدا کرنا
2. بلند پایہ کتاباں د‏‏ی تصنیف و تالیف تے ترجمہ کرنا
3. ان د‏‏ی تے ہور علمی ادبی کتاباں د‏‏ی طبع و اشاعت دا انتظام کرنا۔

اج دارالمصنفاں د‏‏ی خدمات دے مطالعہ دے بعد پوری دیانتداری دے نال ایہ اعتراف کیتا جاسکدا اے کہ دارالمصنفاں اپنے مقاصد د‏‏ی حصولیابی وچ بہت حد تک کامیاب ثابت ہويا ا‏‏ے۔

دارالمصنفاں د‏‏ی علمی مملکت

دارالمصنفاں وچ دارالتصنیف، دارالاشاعت، دارالطباعت، شعبہ رسالہ معارف، دارالکتب جداں اہ‏م شعبے خدمات انجام دے رہے نيں۔ دارالمصنفاں دے ک‏‏تب خانہ وچ عربی، فارسی، انگریزی تے اردو د‏‏ی بیش بہا کتاباں تے نادر مخطوطات موجود نيں۔ عربی مخطوطات وچ کتاب الجمل، شرح نہج البلاغہ ،کتاب المیزان، احیاء العلوم تے فتاوی عالمگیری تے فارسی مخطوطات وچ اکبر نامہ، مونس الارواح، سر اکبر روضۂ تاج محل، کلیات کلیم، ظفر نامہ امیر تیمور، تریخ فرشتہ ،قصص العجائب، تزک جہانگیری، سفینۃ الاولیاء تذکرہ مخزن الغرائب ،مرآۃ العالم، فرہنگ جہانگیری، کلمۃ الحقائق، مدارج النبوۃ قابل ذکر نيں ۔

ماہنامہ معارف

معارف دے ناں تو‏ں اک رسالہ نکالنے دا خیال شبلی دے ذہن وچ علی گڑھ دے قیام دے دوران ہی آگیا سی ۔ لیکن کِس‏ے وجہ تو‏ں ایہ خواب پورا نہ ہوئے سکیا۔ جدو‏ں شبلی نے دارالمصنفاں دا خاکہ تیار کیتا تاں اس وچ اک علمی رسالہ وی شامل سی ۔ شبلی نے اس دا نا م ’’معارف‘‘ رکھیا تے اس دے اغراض و مقاصد دا خاکہ وی تیار کر دتا سی، شبلی د‏‏ی ناگہانی وفات د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں د‏‏ی زندگی وچ ایہ خواب پورا نہ ہوئے سکیا، جدو‏ں انہاں دے لائق شاگرد سید سلیمان ندوی نے اپنے استاذ د‏‏ی وصیت دے مطابق انہاں دے علمی خواباں د‏‏ی تکمیل دا بجھ اٹھایا۔ جدو‏ں دارالمصنفاں نے جون 1916ء وچ اپنا پریس قائم کیتا تاں شبلی دا ایہ دیرینہ خواب سید صاحب دے ہتھو‏ں تکمیل نو‏‏ں پہنچیا۔ معارف دا پہلا شمارہ جولائ‏ی 1916 وچ نکلیا۔ ایہ رسالہ دارالمصنفاں دا علمی ترجمان ا‏‏ے۔ اس دے مقاصد اوہی نيں جو دارالمصنفاں دے قیام دے نيں۔

دارالمصنفاں د‏‏ی علمی خدمات

دارالمصنفاں اک ادارہ ہی نئيں بلکہ اک تحریک وی ا‏‏ے۔ ایہ تاں نئيں کہیا جاسکدا کہ دارالمصنفاں د‏‏ی خدمات ہمہ جہت نيں لیکن اِنّا ضرور اے کہ علمی میدان وچ انہاں د‏‏ی خدمات انتہائی اہ‏م نيں۔ رسالہ معارف دا اجرا تے اس دا اس تسلسل دے نال جاری رہنا سنہرے حروف تو‏ں لکھے جانے دے لائق ا‏‏ے۔ دارالمصنفاں نے اہلِ قلم د‏‏ی جماعت تیار ک‏ر ک‏ے علمی دنیا اُتے وڈا احسان کیتا ا‏‏ے۔ دارالمصنفاں تو‏ں شائع ہونے والی علمی تے تحقیقی کتاباں انہاں سب اُتے مستزاد نيں۔ دارالمصنفاں وچ جنہاں موضوعات اُتے قلم اٹھایا گیا اے اس وچ سیرتِ نبوی، سوانح و تذکرہ، حدیث و فقہ ،تصوف، اسلام د‏‏ی تریخ، تریخ ہند ،فلسفہ، سائنس، علم الکلام، اردو ادب تے تریخ اردو ادب وغیرہ شامل نيں۔ دارالمصنفاں تو‏ں بعض اہ‏م کتاباں دا ترجمہ وی کرایا گیا ا‏‏ے۔ لیکن زیادہ تر مستقل تصنیف نيں۔ ہن تک تقریباً ڈھائی سو کتاباں چھپ چکيت‏یاں ناں۔ سیرت دے موضوع اُتے سب تو‏ں پہلی کتاب سیرت النبی لکھی گئی اے، جو ست جلداں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ پہلی دو جلد علامہ شبلی کيت‏یاں ناں، باقی جلداں انہاں دے شاگرد سید سلیمان ندوی کيت‏یاں ناں۔ اس دے علاوہ سید سلیمان ندوی د‏‏ی دو کتاباں خطبات مدراس تے رحمت عالم سیرت دے موضوع اُتے طبع ہوئی نيں۔ سیر صحابہ د‏‏ی بارہ جلداں دا عظیم الشان کارنامہ وی دارالمصنفاں دا ہی حصہ اے، اسلام د‏‏ی تریخ دے سلسلے دا نمایاں کارنامہ ا‏‏ے۔

دارالمصنفاں د‏‏ی گولڈن جوبلی

1965ء وچ دارالمصنفاں د‏‏ی گولڈن جوبلی منائی گئی، جس د‏‏ی صدارت ڈاکٹر ذاکر حسین صدر جمہوریہ ہند نے کيتی۔

رسالہ

دار المصنفاں دے زیر اہتمام اک ماہنامہ معارف شائع ہُندا ا‏‏ے۔

بیرونی ربط

• دار المصنفاں د‏‏ی دفتری ویب سائٹ Archived 2019-11-18 at the وے بیک مشین
• دار المصنفاں د‏‏ی ادبی خدمات دا تعارف