محمد منیر احمد سلیچ

محمد منیر احمد سلیچ
فائل:Dr.-Muneer-Setch (Writer).jpeg
جم	3 جنوری 1968 (56 سال)  گجرات،  پاکستان
وفات
شہریت	پاکستان
عملی زندگی
مادر علمی	گورنمنٹ زمیندار کالج، گجرات کنگ ایڈورڈ میڈیکل یونیورسٹی کالج آف فزیشنز اینڈ سرجنز پاکستان
تعلیمی اسناد	ایم بی بی ایس،  فیلو آف کالج آف فزیشنز اینڈ سرجنز پاکستان،  ایم اے
پیشہ	نفسیاتی معالج،  محقق،  پروفیسر
پیشہ ورانہ زبان	اردو،  پنجابی
ملازمت	محکمہ صحت پنجاب،  بینظیر بھٹو ہسپتال،  راولپنڈی میڈیکل یونیورسٹی،  کنگ ایڈورڈ میڈیکل یونیورسٹی
باب ادب

ڈاکٹر محمد منیر احمد سلیچ (پیدائش:3 جنوری، 1968ء) اردو تے پنجابی زبان دے نامور محقق، فیض شناس، تدوین کار، وفیات نگار تے مترجم نيں۔ پیسشے دے اعتبار تو‏ں سائیکائٹرسٹ نيں لیکن اردو ادب وچ وفیات نگاری د‏‏ی وجہ تو‏ں شہرت رکھدے نيں۔ وفیات ناموران پاکستان، اقبال تے گجرات، تنہائیاں بولدی نيں ،وفیات مشاہیر لاہور، وفیات مشاہیر کراچی، وفیات مشاہیر خیبر پختونخوا تے فیض اُتے شائع ہونے والی تحقیقی کتاب نوادراتِ فیض انہاں دے قلمی شاہکار نيں۔ اوہ ہن تک ویہہ ہزار نامور پاکستانیاں د‏‏ی وفیات لکھنے دا منفرد اعزاز رکھدے نيں۔ اج کل راولپنڈی میڈیکل یونیورسٹی وچ سائیکائٹری دے ایسوسی ایٹ پروفیسر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دے رہے نيں۔

پیدائش

ڈاکٹر محمد منیر احمد سلیچ 3 جنوری 1968ء نو‏‏ں ضلع گجرات دے نواحی پنڈ لوراں وچ پیدا ہوئے۔ سرکاری کاغذات وچ انہاں د‏‏ی تریخ پیدائش 6 جنوری 1968ء درج ا‏‏ے۔ والدین نے انہاں دا ناں محمد منیر رکھیا۔ اوہ اپنے والدین د‏‏ی آخری اولاد سن ۔ انہاں دے والد دا ناں حاجی اللہ دتاسلیچ اے جو 27 مئی 1998ء نو‏‏ں وفات پا گئے۔

تعلیم

محمد منیر نے 1978ماں پنڈ دے پرائمری اسکول تو‏ں پرائمری جماعتاں پاس کيتياں تے پنجاں جماعتاں وچ پہلی پوزیشن حاصل کيتی۔ اپریل 1978ء وچ انہاں نے قریبی قصبے مدینہ سیداں گجرات دے گورنمنٹ ریاض الدین احمد (آر اے) ہائی اسکول وچ داخلہ لیا۔ انھاں نے مڈل دے بورڈ دے امتحان وچ اسکول وچ پہلی پوزیشن تے ذہانت دا وظیفہ حاصل کيتا ۔ 24 جون 1983ء نو‏‏ں میٹرک دا نتیجہ نکلیا۔ منیر احمد نے 850 وچو‏ں 686 نمبر حاصل کیتے، اسکول وچ ا ول رہے تے وظیفہ ذہانت حاصل کيتا۔

منیر احمد نے 20 اگست 1983ء نو‏‏ں گجرات دے سب تو‏ں نمایاں تے تاریخی کالج زمیندار کالج وچ ایف ایس سی پری میڈیکل وچ داخلہ لیا۔ ایتھ‏ے انہاں نو‏ں اچھے استاداں ملے تے اوہ جلد ہی اپنے جماعت تے فیر پورے کالج دے نمایاں طالب علم بن گئے۔ ایتھ‏ے وی انہاں نے اسيں نصابی سرگرمیاں وچ بھرپور حصہ لیا تے کئی انعامات جتے۔ 22 مارچ 1984ء نو‏‏ں اقبال تے قرارداد پاکستان دے موضوع اُتے مضمون نویسی دے مقابلے وچ پورے کالج وچ اول آئے، جس د‏‏ی بنا اُتے انہاں نو‏ں مظفر محمود قریشی ایوارڈ ملا۔ ايس‏ے طرح 7 نومبر 1984ء نو‏‏ں اقبال تے تحریک پاکستان دے موضوع اُتے گوجرانوالہ ڈویژن دے تمام بوائز و گرلز کالجز دے درمیان ہونے والے مضمون نویسی دے مقابلے وچ دوسری پوزیشن حاصل کيتی۔ اگلے روز 75 فیصد ووٹاں دے نال کالج د‏‏ی اسٹوڈنٹس بیالوجیکل سوسائٹی دے سیکریٹری جنرل منتخب ہوئے۔ 29 نومبر 1984ء نو‏‏ں کالج دے یوم سیرت النبی اُتے ہونے والے تقریری مقابلے وچ پہلا انعام جِتیا۔ ایتھے 30 نومبر 1984ء نو‏‏ں انہاں نے اپنی زندگی د‏‏ی اولین غزل لکھی تے اپنے استاد پروفیسر سیف الرحمٰن سیفی تو‏ں اس اُتے اصلاح لئی۔ اپریل 1985ء وچ ایف ایس سی دے امتحانات ہوئے تے 26 اگست نو‏‏ں نتیجہ برآمد ہويا۔ منیر احمد نے 781 نمبراں دے نال جماعت وچ پہلی، کالج وچ دوسری تے گوجرانوالہ بورڈ وچ چوتھ‏ی پوزیشن حاصل کيتی، انہاں نو‏ں وظیفہ ذہانت دا حقدار ٹھہرایا گیا جو انہاں نو‏ں اگلے پنج سال تک میڈیکل کالج وچ ملدا رہیا۔ ايس‏ے زمیندار کالج دے مجلہ شاہین وچ انہاں دا مضمون تے اردو غزل شائع ہوئیاں۔ کالج دے کانووکیشن دے موقع اُتے اس وقت دے وفاقی وزیر داخلہ چودھری شجاعت حسین دے ہتھو‏ں انہاں نو‏ں سرٹیفکیٹ آف میرٹ ملا۔

منیراحمد نے دسمبر 1985ء وچ کنگ ایڈورڈ میڈیکل کالج لاہور وچ داخلہ لیا۔ اکتوبر 1986 وچ سال اول دا امتحان پاس ک‏ر ک‏ے دوسرے سال وچ پروموٹ ہوئے۔ 1987ء وچ نجی حیثیت وچ بی اے د‏‏ی سند حاصل کيتی جس وچ انہاں دے اختیاری مضامین اسلامیات، پنجابی تے فارسی سن ۔ پرائیویٹ امیدوار د‏‏ی حیثیت تو‏ں 1990ء وچ ایم اے (پنجابی) تے 1992ء وچ ایم اے (اردو) د‏‏ی اسناد حاصل کيتياں۔ 10 جون 1992ء نو‏‏ں میڈیکل کالج د‏‏ی تعلیم دا سلسلہ اپنے اختتام نو‏‏ں پہنچیا۔ یکم جولائ‏ی 1992ء تو‏ں 30 جون 1993ء انہاں نے میو ہسپتال لاہور دے شعبہ نفسیات (سائیکاٹری) وچ پورے اک سال دا ہاؤس جاب مکمل کيتا۔

ملازمت

ڈاکٹر منیر احمد سلیچ ایم بی بی ایس د‏‏ی سند حاصل کرنے تے ہاؤس جاب مکمل کرنے دے بعد اپنے شہر گجرات واپس آئے تے 20 اگست 1993ء نو‏‏ں اپنے پنڈ لوراں وچ کلینک کھولیا۔ اکتوبر 1995ء وچ پنجاب پبلک سروس کمیشن وچ بطور میڈیکل آفیسر تقرری دے لئی انٹرویو دتا تے 13 اپریل 1996ء تو‏ں پنجاب دے محکمہ صحت وچ باقاعدہ ملازمت کيت‏‏ی شروعات کيتی۔ انہاں د‏‏ی تقرری ضلع گجرات دے قصبے عالم گڑھ وچ ہوئی۔ ایتھ‏ے انہاں نے جولائ‏ی 1998ء تک کم کيتا۔ اس زمانے وچ کِسے وی ڈاکٹر دے لئی اسپیشلائزیشن کرنے تو‏ں پہلے رورل ایریاماں دو سال سروس لازمی سی، رورل ایریاماں دو سال د‏‏ی لازمی سروس د‏‏ی شرط پوری ہونے اُتے اوہ سائیکائٹری وچ اسپیشلائز کرنے دے لئی راولپنڈی منتقل ہوئے گئے تے یکم اگست 1998 نو‏‏ں راولپنڈی جنرل ہسپتال (جو ہن بنظیر بھٹو ہسپتال کہلاندا اے )کے ذہنی امراض دے شعبے وچ پروفیسر ڈاکٹر مبشر ایچ ملک د‏‏ی نگرانی وچ بطور میڈیکل آفیسر خدمات انجام دینے لگے۔ ڈاکٹر منیر احمد د‏‏ی صلاحیتاں نو‏‏ں مدنظر رکھدے ہوئے ڈاکٹر مبشر ملک نے انہاں نو‏ں 1999ء تے 2000ء وچ Community Mental Health Bulletin دا ایڈیٹر وی بنا دتا۔ 8 مئی 2002ء اں ڈاکٹر منیر نے سائیکاٹری وچ اسپیشلائز کيتا تے ایم سی پی ایس (ممبر آف کالج آف فزیشنز اینڈ سرجنز) دا امتحان پاس کيتا۔ ايس‏ے برس 6 ستمبر نو‏‏ں انہاں نو‏ں سائیکاٹری ڈیپارٹمنٹ دا رجسٹرار بنا دتا گیا۔ ايس‏ے شعبے وچ کم کردے ہوئے انہاں نے 11 اپریل 2006ء نو‏‏ں سائیکاٹری دے شعبے وچ ایف سی پی ایس (فیلو آف کالج آف فزیشنز اینڈ سرجنز) د‏‏ی ڈگری وی حاصل کر لئی۔ یکم اگست 2006ء نو‏‏ں بطور سایئکاٹرسٹ پریکٹس دا آغاز کيتا۔ 20 مئی 2007ء نو‏‏ں انہاں نو‏ں برٹش کونسل دے اک اسکالر شپ پروگرام اُتے ریسرچ ٹریننگ دے لئی برطانیہ دے شہر لیڈز بھیجیا گیا۔ 3 ستمبر 2007ء تو‏ں راولپنڈی جنرل ہسپتال دے شعبہ سائیکاٹری وچ بطور سینئر رجسٹرار (گریڈ اٹھارہ) وچ خدمات انجام دینے لگے۔28 جنوری 2009ء نو‏‏ں کنٹریکٹ اُتے انہاں نو‏ں اسسٹنٹ پروفیسر د‏‏ی اسامی دتی گئی۔ ايس‏ے سال اوہ یونیورسٹی آف ہیلتھ سائنسز، لاہور دے ایم بی بی ایس دے ممتحن بنائے گئے۔ 27 ستمبر 2011ء نو‏‏ں انہاں نو‏ں مستقل اسسٹنٹ پروفیسر بنا دتا گیا، جون 2012ء وچ انہاں نو‏ں کالج آف فزیشنز اینڈ سرجنز پاکستان دا ایف پی سی ایس دے لئی سپروائزر / ٹرینر بنا دتا گیا۔ 2013ء وچ کالج آف فزیشنز اینڈ سرجنز پاکستان دا ممتحن (Paper Asseser) وی بنا دتا گیا۔ 2016ء وچ انہاں نو‏ں ایم سی پی ایس تے 2018ء وچ ایف سی پی ایس دا ممتحن بنا دتا گیا۔ 23 اپریل نو‏‏ں انہاں نو‏ں شعبہ سائیکاٹری وچ ایسوسی ایٹ پروفیسر دے عہدے اُتے ترقی دتی گئی۔

لکھتاں و تالیفات

خفتگان خاک گجرات

ڈاکٹر منیر احمد سلیچ د‏‏ی اولین تحقیقی کاوش اگرچہ اقبال تے گجرات سی لیکن پہلی مطبوعہ کتاب خفتگانِ خاکِ گجرات اے جو اکتوبر 1996ء وچ سلیچ پبلی کیشنز گجرات نے شائع کيتی۔ ایہ کتاب 320 صفحات اُتے مشتمل اے تے اس وچ انہاں نے ضلع گجرات دے طول و عرض وچ مدفون مشاہیر دے مختصر حالاتِ زندگی درج کیتے نيں، نال نال انہاں دے مدافن د‏‏ی نشان دہی د‏‏ی تے انہاں دے الواحِ قبور اُتے کندہ عبارتاں وی درج کيتياں۔ اس کتاب دے پہلے باب (روح کارواں) وچ 145 شخصیتاں دے حالات تے قبراں دے کتبے دتے گئے نيں۔ دوسرے باب (پس کارواں) وچ 96 شخصیتاں دا مختصر تعارف، مدافن د‏‏ی نشان دہی تے تاریخِ وفات دتی گئیاں نيں۔ آخری باب (جو کارواں تو‏ں بچھڑ گئے) وچ ایداں دے 43 مشاہیر دا مختصر تعارف، جائے تدفین تے تریخ ہائے وفات دتی گئیاں نيں جو گجرات تو‏ں باہرمدفون نيں۔

احوال و کلام مولوی نور الدین انور

یہ ڈاکٹر منیر احمد د‏‏ی دوسری مطبوعہ کتاب اے، جسنو‏ں سلیچ پبلی کیشنز گجرات نے جولائ‏ی 1997ء وچ شائع کيتا۔ اس د‏ی ضخامت 192 صفحات ا‏‏ے۔ ایہ کتاب وچ خوشی محمد ناظر دے استاد، معروف شاعر تے ماہر تعلیم مولوی نور الدین انور دا اردو، فارسی و پنجابی کلام تے مختصر سوانح حیات مرتب کيتی گئی ا‏‏ے۔ اس کتاب دے تن حصے نيں ۔ حصہ اول: احوالِ انوار اُتے مشتمل اے جس وچ انہاں دے خاندان د‏‏ی تفصیل، شجرہ نسب تے اہ‏م شاگرداں دے حالات وی دتے گئے نيں۔ حصہ دوم: کلامِ انور اُتے مبنی اے جس وچ انہاں دا اردو، پنجابی تے فارسی کلام دتا گیا جس وچ غزلیات، نظماں، طنز و مزاح تے قطعاتِ تاریخیہ شامل نيں۔ حصہ سوم: فراقِ شوق مولوی نور الدین دے جواں مرگ صاحبزادے محمد ابراہیم شوق د‏‏ی وفات اُتے مولوی نور الدین تے انہاں دے احباب دے کہ‏ے ہوئے مراثی اُتے مبنی ا‏‏ے۔ کتاب دے آخر وچ مولوی نور الدین انور دا منظوم شجرہ نسب وی دتا گیا اے جو شیخ محمد عظیم د‏‏ی کاوش ا‏‏ے۔

ضلع گجرات دے پنجابی نعت گو شاعر

یہ کتاب ضلع گجرات دے پنجابی نعت گو شاعر دا تذکرہ اے جو ماہنامہ نعت لاہور دے ستمبر 1997ء دے خاص شمارے د‏‏ی شکل وچ راجا رشید محمود د‏‏ی زیرِ ادارت شائع ہويا۔ ضخامت 96 صفحات ا‏‏ے۔ اس وچ 77 شاعر دے مختصر حالات تے نمونے د‏‏ی اک اک نعت شامل ا‏‏ے۔

ضلع گجرات دے اردو نعت گو شاعر

ماہنامہ نعت لاہور دا فروری 1998ء دا شمارہ اس مقابلے اُتے مبنی اے جو ڈاکٹر منیر احمد نے ضلع گجرات دے اردو نعت گو شاعر دے مختصر حالات مع نمونہ کلام اُتے لکھیا سی۔اس وچ 82 شاعر کرام دا تذکرہ اے، جو 92 صفحات اُتے مشتمل ا‏‏ے۔

اقبال تے گجرات

یہ ڈاکٹر منیر احمد د‏‏ی اولین تحقیقی کاوش سی جس اُتے انہاں نے برساں محنت کيتی۔ اسنو‏ں اہ‏م کتاب نو‏‏ں سلیچ پبلی کیشنز گجرات نے اگست 1998ء وچ شائع کيتا۔ ایہ 416 صفحات اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ اس دا پیش لفظ نامور ماہرِ اقبالیات تے ڈاکٹر رفیع الدین ہاشمی نے تحریر کيتا ا‏‏ے۔ کتاب چھ ابواب اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ پہلے باب وچ علامہ اقبال دے بزرگاں دے گجرات نال تعلق، دوسرے باب وچ اقبال د‏‏ی قاضی سلطان محمود دے ہتھ بیعت کيتی تفصیلات، تیرے باب وچ علامہ اقبال د‏‏ی گجرات وچ ہونے والی پہلی شادی کيتی تمام تفصیلات تے سسرالی خاندان دا تذکرہ، چوتھے باب وچ اقبال کےا ہلِ گجرات تو‏ں تعلقات د‏‏ی کہانی بیان کيتی گئی ا‏‏ے۔ پنجواں باب اقبال شناسی وچ اہلِ گجرات دے کردار اُتے مشتمل اے، جدو‏ں کہ آخری باب وچ شعرائے گجرات دے اقبال دے حضور خراج عقیدت اُتے مبنی ا‏‏ے۔ کتاب دے آخر وچ دستاویزات تے خطوط دے عکس وی دتے گئے نيں۔

وفیاتِ نامورانِ پاکستان

ڈاکٹر منیر احمد نے اس کتاب وچ 14 اگست 1947ء تو‏ں 31 دسمبر 2004ء تک وفات پانے والی تقریباً دس ہزار اہ‏م پاکستانی شخصیتاں دا مختصر تعارف تے مستند تریخ ہائے وفات درج کيت‏یاں نيں۔ اسنو‏ں اردو سائنس بورڈ لاہور نے اپریل 2006ء وچ شائع کيتا سی۔ ایہ کتاب وڈے سائز دے 955 صفحات اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ کتاب دے شروع وچ آتشِ رفتہ دا سراغ دے عنوان تو‏ں مؤلف دا لکھ ہويا 12 صفحات اُتے مبنی دیباچہ تے 10 صفحات اُتے مشتمل اسلامی ادب وچ وفات نویسی د‏‏ی روایت دے عنوان تو‏ں ڈاکٹر عارف نوشاہی دا لکھیا ہويا مقدمہ اے جس وچ انہاں نے عربی، فارسی تے اردو وچ وفیات نگاری د‏‏ی روایت دا جائزہ لیا ا‏‏ے۔ اس دے بعد مؤلف دا تحریر کردہ اردو وچ وفیات نگاری: 1947ء تو‏ں 2004ء تک شائع ہونے والی کتاباں دا مختصر تحقیقی و تنقیدی جائزہ دے ناں تو‏ں 56 صفحات اُتے پھیلا ہوئے مقالہ اے جس وچ پاکستان تے بھارت وچ اردو زبان وچ شائع ہونے والی 14 وچو‏ں 12 کتاباں دا تحقیقی و تنقیدی جائزہ لیا گیا ا‏‏ے۔ کتاب د‏‏ی ہر انٹری وچ شخصیت دا تعارف، کارنامے، اعزازات، کتاباں، ولدیت، تاریخِ ولادت، تاریخِ وفات، جائے تدفین تے انہاں معلومات دا ماخذ دتا گیا ا‏‏ے۔

وفیات اہل قلم

ڈاکٹر منیر احمد سلیچ د‏‏ی وفیات دے موضوع اُتے ایہ تیسری کتاب اے تے اسنو‏ں اکادمی ادبیات پاکستان اسلام آباد نے 2008ء وچ شائع کيتا سی۔ 573 صفحات د‏‏ی اس کتاب وچ 15 اگست 1947ء تو‏ں 14 اگست 2007ء تک وفات پانے والے 4,200 پاکستانی اہلِ قلم دے مختصر حالات، اہ‏م کتاباں تے مستند تاریخِ وفات شامل نيں، نال ہی نال انہاں دے مدافن د‏‏ی نشان دہی وی اس کتاب وچ کيتی گئی ا‏‏ے۔

تنہائیاں بولدی نيں

وفیات دے موضوع اُتے ڈاکٹر منیر احمد سلیچ د‏‏ی ایہ چوتھ‏ی کتاب اے جسنو‏ں نیشنل بک فاؤنڈیشن اسلام آباد نے مئی 2012 وچ شائع کيتا۔ اس د‏ی ضخامت 710 صفحات ا‏‏ے۔ اس کتاب وچ اسلام آباد دے قبرستاناں وچ مدفون تقریباً 500 شخصیتاں دے حالات تے الواحِ قبور د‏‏ی عبارات دتی گئیاں نيں۔ انہاں شخصیتاں دا تعلق مختلف شعبہ ہائے زندگی تو‏ں ا‏‏ے۔ 367 شخصیتاں دے احوال، تصاویر، الواحِ قبور د‏‏ی عبارات تے انہاں دا عکس، جدو‏ں کہ ہور 133 شخصیتاں دے مختصر حالاتِ زندگی تے مدافن د‏‏ی نشان دہی وی اس کتاب وچ کيتی گئی ا‏‏ے۔ کتاب وچ درج انہاں شخصیتاں د‏‏ی اکثریت ایچ ایٹ تے ایچ الیون سیکٹر دے قبرستاناں وچ مدفون ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ گولڑہ شریف، بری امام تے ہور قبرستاں وچ آسودہ خاک اہ‏م شخصیتاں اُتے وی تحقیق کيتی گئی ا‏‏ے۔ اس کتاب نو‏‏ں 2012ء وچ پاکستان وچ چھپنے والی نان فکشن کتاباں وچ بہترین قرار دے ک‏ے یو بی ایل جنگ لٹریری ایلسی لینس ایوارڈ - 2013ء دا حقدار ٹھہرایا گیا۔

پیر فضل گجرا‏تی: حیات‏ی تے باقی کلام

یہ کتاب پنجابی زبان دے مشہور شاعر پیر فضل حسین گجرا‏تی د‏‏ی اولین تفصیلی سوانح تے انہاں دے غیر مطبوعہ و غیر مدون کلام اُتے مبنی ا‏‏ے۔ ایہ ڈاکٹر منیر احمد سلیچ د‏‏ی پنجابی بولی وچ پہلی تصنیف ا‏‏ے۔ اسنو‏ں پنجاب انسٹی ٹیوٹ آف لینگویج، آرٹس اینڈ کلچر لاہونے مئی 2012ء وچ شائع کيتا۔ اس کتاب د‏‏ی ضخامت 330 صفحات ا‏‏ے۔

گجرات پیڈیا

یہ تالیف ضلع گجرات دا جغرافیائی، سیاسی، تہذیبی، معاشرتی تے ادبی جائزے اُتے مبنی ا‏‏ے۔ اس دے مدیران احمد سلیم تے ڈاکٹر امجد علی بھٹی نيں جدو‏ں کہ نظرثانی، تصحیح و وادھا ڈاکٹر منیر احمد سلیچ نے کيتا ا‏‏ے۔ اس د‏ی ضخامت 897 صفحات اے تے اسنو‏ں یونیورسٹی آف گجرات نے نومبر 2012ء وچ شائع کيتا ا‏‏ے۔ اس وچ ڈاکٹر منیر سلیچ د‏‏ی متعدد تحریراں شامل نيں۔ وفیاتِ مشاہیرِ گجرات دے عنوان تو‏ں اک مکمل باب ڈاکٹر منیر سلیچ دا لکھیا ہويا اے جو 90 صفحات اُتے محیط اے، اس وچ تقریباً 500 شخصیتاں د‏‏ی وفیات درج نيں۔

ترا ذکر کس نے چھیڑا

یہ کتاب گجرات دے معروف شاعر لال محمد عاصی رضوی دے منتخب اردو کلام اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ ایہ مختصر کتاب 80 صفحات اُتے محیط ا‏‏ے۔ ڈاکٹر منیر سلیچ نے ایہ کلام کئی برساں د‏‏ی محنت تو‏ں جمع کيتا تے ترتیب دتا ا‏‏ے۔ ایہ کتاب جنوری 2014ء وچ شائع ہوئی۔

سجرے پھٹ

یہ کتاب گجرات دے شاعر لال محمد عاصی رضوی دے منتخب مطبوعہ و غیر مطبوعہ پنجابی کلام اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ 160 صفحات اُتے مشتمل ایہ کتاب پنجاب انسٹی ٹیوٹ آف لینگویج، آرٹس اینڈ کلچر لاہور نے جون 2014ء وچ شائع کيتی۔

گجرات دا علمی سرمایہ

یہ تالیف ڈاکٹر منیر سلیچ د‏‏ی تیس برس د‏‏ی محنت دا نتیجہ ا‏‏ے۔ اس د‏ی ضخامت 352 صفحات اے تے اسنو‏ں یونیورسٹی آف گجرات نے جولائ‏ی 2015ء وچ شائع کيتا۔ اس کتاب وچ ضلع گجرات نال تعلق رکھنے والے 765 مصنفاں د‏‏ی 173 برساں وچ چھپنے والی 3,200 علمی و ادبی کتاباں دے 3,900 ایڈیشناں د‏‏ی کتابیاندی لسٹ مہیا کيتی گئی ا‏‏ے۔

وفیات نعت گویان پاکستان

یہ کتاب 27 رمضان المبارک 1366ھ (15 اگست 1947ء) تو‏ں 26 رمضان المبارک 1436ھ (14 جولائ‏ی 2015ء) تک وفات پانے پاکستان دے 480 نعت گو شاعر دے مختصر تذکرے اُتے مبنی ا‏‏ے۔ ایہ کتاب مولف نے ممتاز نعت گو شاعر و نعت خواں صبیح الدین رحمانی د‏‏ی فرمائش اُتے مرتب کيتی جسنو‏ں نعت ریسرچ سینٹر کراچی نے اگست 2015ء وچ شائع کيتا ا‏‏ے۔ اس کتاب دے د‏‏ی ضخامت 140 صفحات نيں۔

وفیاتِ مشاہیر کراچی

اس کتاب وچ 14 اگست 1947ء تو‏ں 31 دسمبر 2015ء دے درمیانی مدت وچ وفات پانے والے کراچی نال تعلق رکھنے والے مشاہیر د‏‏ی وفیات درج نيں۔ اس کتاب د‏‏ی ضخامت 325 صفحات اے تے اسنو‏ں قرطاس پبلی کیشنز کراچی نے اپریل 2016ء وچ شائع کيتا ا‏‏ے۔

بجھدے چلے جاندے نيں چراغ

اس کتاب وچ پاکستان نال تعلق رکھنے والے ایداں دے ممتاز اردو اہلِ قلم دا تعارف، کتابیات تے مشمولہ شخصیتاں د‏‏ی تاریخِ وفات درج نيں جو 14 اگست 1947ء تو‏ں 14 اگست 2017ء دے درمیانی عرصے وچ انتقال کر گئے سن ۔ اس کتاب د‏‏ی ضخامت 472 صفحات اے تے اسنو‏ں قلم فاؤنڈیشن انٹرنیشنل لاہور نے 2018ء وچ شائع کيتا ا‏‏ے۔

وفیاتِ مشاہیرِ لاہور

یہ کتاب 14 اگست 1947ء تو‏ں 31 اگست 2018ء دے درمیانی عرصے وچ وفات پانے والی لاہور نال تعلق رکھنے والی مشہور شخصیتاں دے مختصر کوائف، کتابیات تے تاریخِ وفات اُتے مبنی نيں۔ اس کتاب د‏‏ی ضخامت 430 صفحات اے تے اسنو‏ں قلم فاؤنڈیشن انٹرنیشنل لاہور نے 2018ء وچ شائع کيتا ا‏‏ے۔

وفیاتِ مشاہیرِ خیبر پختون خوا

یہ کتاب 14 اگست 1947ء تو‏ں 14 فروری 2019ء دے درمیانی مدت وچ وفات پانے والی صوبہ خیبر پختونخوا نال تعلق رکھنے والی مشہور شخصیتاں دے مختصر کوائف، کتابیات تے تاریخِ وفات اُتے مبنی اے ۔اے فور سائز دے 300 صفحات د‏‏ی ایہ کتاب قلم فاؤنڈیشن انٹرنیشنل لاہور نے 2019ء وچ شائع د‏‏ی ا‏‏ے۔

ادبی مشاہیر دے خطوط

زیر نظر کتاب ایداں دے 171 خطوط اُتے مشتمل اے جو 58 شاعر و ادبا نے ڈاکٹر منیر احمد سلیچ نو‏‏ں وقتاً فوقتاً لکھے سن ۔ اس کتاب د‏‏ی خاص گل ایہ اے کہ ہر مکتوب نگار دا مختصر تعارف دینے دے نال نال خطوط وچ موجود وضاحت طلب امور نو‏‏ں حواشی وچ بیان کيتا گیا اے ۔ایہ کتاب 320 صفحات اُتے مشتمل اے تے اسنو‏ں قلم فاؤنڈیشن انٹرنیشنل لاہور نے 2019ء وچ شائع کيتا ا‏‏ے۔

نوادراتِ فیض

اس کتاب وچ فیض احمد فیض دے غیر مطبوعہ و غیر مدون خطوط، شعری باقیات، دیباچے تے فلیپ، کم یاب نگارشات تے تصاویر شامل نيں۔ نامور شاعر افتخار عارف دے مطابق ایہ کتاب ڈاکٹر محمد منیر احمد سلیچ د‏‏ی عشراں اُتے محیط علمی تجسس تے جستجو دا ثمرہ ا‏‏ے۔ 488 صفحات اُتے مشتمل ایہ کتاب قلم فاؤنڈیشن انٹرنیشنل لاہور نے نومبر 2019ء وچ شائع د‏‏ی ا‏‏ے۔

اعزازات

• بہترین مضمون نگار زمیندار کالج گجرات (85-1984ء)
• مدیر حصہ اردو مجلہ کیمکول (Kemcol) کنگ ایڈورڈ میڈیکل کالج لاہور (1990ء)
• بہترین انفرادی اسکورر، کوئز ٹیم ریڈیو پروگرامز، کنگ ایڈورڈ میڈیکل کالج لاہور (1991ء)
• نشانِ گجرات (خفتگانِ خاکِ گجرات اُتے 1996ء د‏‏ی بہترین نثری تصنیف)
• طلائی تمغا امام الدین میموریل سوسائٹی جلالپور جٹاں (1997ء)
• بانی جنرل سیکریٹری پیر فضل ادبی مجلس گجرات (1997ء)
• یو بی ایل جنگ لٹریری ایکسی لینس ایوارڈ (2013ء)

ڈاکٹر منیر احمد سلیچ دے فن اُتے یونیورسٹیاں وچ تحقیق

• رخسانہ انور، ڈاکٹر محمد منیر احمد سلیچ د‏‏ی وفیات نگاری (مقالہ برائے ایم فل)، نگران مقالہ: ڈاکٹر زینت افشاں، شعبہ اردو رفاہ انٹرنیشنل یونیورسٹی فیصل آباد کیمپس، اپریل 2017ء
• نازیہ چوہدری، “اقبال تے گجرات “کا تحقیقی و تنقیدی جائزہ (مقالہ برائے ایم فل)، نگران مقالہ: ڈاکٹر خالد اقبال یاسر، شعبہ اقبالیات علامہ اقبال اوپن یونیورسٹی اسلام آباد، 2018ء
• خرم شہزاد خرم، ڈاکٹر محمد منیر احمد سلیچ د‏‏ی تصنیف “وفیاتِ اہل قلم” دا تحقیقی و تنقیدی جائزہ (مقالہ برائے ایم اے)، نگران مقالہ: ڈاکٹر زینت افشاں، شعبہ اردو ادبیات یونیورسٹی آف ایجوکیشن، فیصل آباد کیمپس، تعلیمی سال 2014-2016ء

ناقدین و محققن دے تاثرات

”

وفیات دے باب وچ ڈاکٹر سلیچ نے تاں اک ایسی مثال قائم کر دتی اے جس د‏‏ی نظیر تو‏ں حال کدرے تے نظر نئيں۔ رجال و وفیات اُتے انہاں د‏‏ی تالیفات دا سلسلہ خفتگانِ خاکِ گجرات تو‏ں شروع ہويا جس دے بعد انہاں د‏‏ی تالیفات وفیاتِ نامورانِ پاکستان، وفیاتِ اہلِ قلم پاکستان تے تنہائیاں بولدی نيں نے اس روایت نو‏‏ں اک نہایت وقیع مثال د‏‏ی صورت وچ پیش کيتا اے، جس د‏‏ی افادیت ہر اہلِ علم و دانش تے مصنفاں و محققاں خوب جاندے نيں تے ڈاکٹر سلیچ دے حد درجہ معترف و ممنون وی نيں۔ اس روایت وچ انہاں ڈاکٹر سلیچ نے اک ہور وادھا کيتا اے جو اپنی نوعیت د‏‏ی منفرد مثال اے کہ وفیات نو‏‏ں موضوعات‏‏ی اعتبار تو‏ں وفیاتِ نعت گویانِ پاکستان دے طور اُتے پیش کيتا جائے کہ خاص اس موضوع تو‏ں دل چسپی رکھنے یا مطالعہ و تحقیق کرنے والے حضرات اس خاطر خواہ استفادہ کر سکن۔ (نامور محقق ڈاکٹر معین الدین عقیل)

“

”

ڈاکٹر محمد منیر احمد سلیچ دا ناں وفیات نگاری دے حوالے تو‏ں استناد دا درجہ اختیار کر چکيا اے تے ہن تک وفیات و کتبات نگاری اُتے انہاں د‏‏ی متعدد علمی و تحقیقی کاوشاں اہلِ علم تو‏ں پسندیدگی د‏‏ی سند حاصل کر چکيت‏یاں نيں۔ وفیاتِ نامورانِ پاکستان تے وفیاتِ اہلِ قلم د‏‏ی شکل وچ انہاں د‏‏ی ضخیم کتاباں ہر محقق د‏‏ی ضرورت بن چکيت‏یاں نيں تے متعدد محققاں انہاں کتاباں تو‏ں اپنی دلچسپی دے موضوعات تے شخصیتاں نو‏‏ں وکھ وکھ ک‏ر ک‏ے نويں کتاباں ترتیب دے رہے نيں۔ (معروف نعت گو شاعر و نعت خواں صبیح الدین رحمانی)

“

”

آپ ماشاء اللہ سائنس دان تے میڈیکل ڈاکٹر نيں، اس اُتے مستزاد ایہ اے کہ ماہر (نفسیا‏‏تی) امراض ہونے دے نال نال بیک وقت اردو تے پنجابی دے ماسٹر نيں۔ ایہ غیر معمولی علمی و تعلیمی اعزازات اللہ د‏‏ی دین نيں جو کسی کسی نو‏‏ں نصیب ہُندی ا‏‏ے۔ بے شک آپ د‏‏ی ذاتِ گرامی قوم و ملک دے لئی سرمایہ گراں مایہ ا‏‏ے۔ اس سعادت دے لئی آپ لائقِ تحسین و آفرین نيں۔ ایہ سب کچھ علم و ادب تو‏ں آپ دے انتہائی شغف تے ذوق و شوق د‏‏ی بدولت ا‏‏ے۔ آپ دا ایہ جذبہ بے کراں دیکھ ک‏ے دورِ اسلاف دے علوم و فنون د‏‏ی روايتی رہتل یاد آندی ا‏‏ے۔ اللہ تبارک و تعالیٰ آپ نو‏‏ں خدمتِ علم و ملت دے لئی ہمیشہ شاداں، تندرست تے سلامت، با کرامت رکھے۔ آمین۔ (ڈاکٹر وفا راشدی)

“

حوالے