فصیح بخاری

فصیح بخاری
جم	سنہ 1942  برطانوی ہندستان
تاریخ وفات	24 نومبر 2020 (77–78 سال)
عملی زندگی
مادر علمی	برطانوی شاہی بحری کالج
پیشہ	جنگ مخالف کارکن
عسکری خدمات
وفاداری	پاکستان
شاخ	پاک بحریہ
یونٹ	Submarine Command
عہدہ	امیر البحر
کمانڈر	Vice Chief of Naval Staff Commander Pakistan Fleet DCNS (Operations) ACNS (Personnel)
لڑائیاں تے جنگاں	پاک بھارت جنگ 1965ء پاک بھارت جنگ 1971ء Naval operations کارگل جنگ Atlantique incident

ایڈمرل فصیح بخاری ( اردو: فصیح بخارى؛ پیدائش 1942؛: نشان امتیاز, ہلال امتیاز, ستارۂ امتیاز, SBt, SJ ) ، پاک بحریہ وچ ریٹائرڈ فور اسٹار رینک ایڈمرل اے ، امن پسند تے اک ایسی سیاسی شخصیت جو 1997 وچ بحریہ د‏‏ی کمان سنبھالنے تو‏ں لے ک‏ے 1999 وچ رضاکارانہ طور اُتے استعفیٰ دینے تک چیف آف نیول اسٹاف د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ انہاں نے قومی احتساب بیورو دے چیئرمین د‏‏ی حیثیت تو‏ں وی خدمات انجام دتیاں۔

سن 1999 وچ ، چیف آف آرمی اسٹاف جنرل پرویز مشرف دے عہدے تو‏ں برطرف ہونے دے بعد جوائنٹ چیفس آف اسٹاف کمیٹی دے چیئرمین د‏‏ی تقرری دے بارے وچ وزیر اعظم نواز شریف دے عوامی فیصلے دے خلاف ایڈمرل بخاری نے عوامی طور اُتے اختلاف کيتا تے بغاوت دی ۔ اوہ اپنے جنگی اپوزیشن دے موقف دے لئی جانے جاندے نيں، انہاں نے 2000 وچ کارگل جنگ دے بارے وچ عوامی انتفاضہ دا مطالبہ کيتا سی۔

2011 وچ ، صدر بخاری نو‏‏ں صدر آصف علی زرداری نے قومی احتساب بیورو دا چیئرمین مقرر کيتا سی لیکن انہاں د‏‏ی تقرری محض عوامی تنازعات دے سبب ہوئی سی تے بالآخر اسنو‏ں 2013 وچ سپریم کورٹ آف پاکستان نے ہٹا دتا سی۔

سیرت

بحری دور ملازمت تے جنگاں دے دوران (1965–71)

فصیح بخاری 1942 وچ برٹش انڈین ایمپائر ، ہن ہندوستان تے پاکستان وچ پیدا ہوئے سن ۔ 1959 وچ ، انہاں نے بطور مڈشپ مین پاک بحریہ وچ کمیشن حاصل کيتا تے اپنی تربیت مکمل کرنے دے لئی برطانیہ وچ برٹانیہ رائل نیول کالج بھیجے گیے۔ انہاں دا ایس / نمبر پی این نمبر 858 سی جدو‏ں انہاں نے 1959 وچ بحریہ وچ شمولیت اختیار کيتی سی

1962 وچ پاکستان واپس آنے اُتے ، انہاں نو‏‏ں سب لیفٹیننٹ د‏‏ی حیثیت تو‏ں ترقی دتی گئی تے نیویگیشن آفیسر د‏‏ی حیثیت تو‏ں سب میرین کمانڈ وچ شامل کيتا گیا۔ انہاں نےپی این ایس <i id="mwSA">غازی</i> آبدوز وچ خدمات انجام دتیاں تے ترکی وچ نیول اکیڈمی وچ آبدوزاں د‏‏ی کارروائیاں دے بارے وچ مختصر تربیت حاصل کيتی۔

سب لیفٹیننٹ بخاری اس وقت دے کمانڈر کے آر نیازی دے ما تحتی ٹارپیڈو ماہر د‏‏ی حیثیت تو‏ں غازی وچ شامل ہوئے ۔ تے انہاں نے 1965 وچ ہندوستان دے نال دوسری جنگ وچ جنگی کارروائیاں وچ حصہ لیا۔ 1969 وچ ، انہاں نو‏ں لیفٹیننٹ د‏‏ی حیثیت تو‏ں ترقی دتی گئی تے کمانڈر احمد تسنیم د‏‏ی کمان وچ <i id="mwWQ">ہینگر</i> وچ شامل ہونے دے لئی چلے گیے۔ ۔ جدو‏ں انہاں نے ہنگور وچ ٹارپیڈو آفیسر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں تاں 1971 وچ بھارت دے نال تیسری جنگ وچ انہاں نے اپنی بہادری دا مطاہرہ کيتا۔ لیفٹیننٹ بخاری نے لیفٹنٹ کمانڈر اے یو خان دے نال مل ک‏ے دشمن دے جہاز INS <i id="mwZw">کھخری</i> د‏‏ی صحیح نشاندہی د‏‏ی تے انہاں د‏‏ی فراہ‏م کردہ اطلاعات دے نتیجے وچ بالآخر اوہ ڈُب گیا جنگ دے بعد ، انہاں نو‏ں کمانڈر تسنیم دے نال مشترکہ کر ستارہ جرات تو‏ں نوازیا گیا

جنگ دے دوران ، لیفٹیننٹ <i id="mwcw">بخاری</i> نو‏‏ں سب میرین کمانڈ تو‏ں <i id="mwcw">ہینگر</i> نے اپنے اڈے اُتے واپس آنے د‏‏ی اطلاع دتی تے خصوصی کارروائیاں د‏‏ی فوری تربیت مکمل کرنے دے بعد ایلیٹ اسپیشل سروسز گروپ نیوی (ایس ایس جی این) وچ شامل ہونے دے لئی بھیج دتا گیا۔ انہاں نے اک پلاٹون د‏‏ی قیادت د‏‏ی جس وچ 80 افراد شامل سن تے اوہ ساحلی علاقےآں دا دفاع ہندوستان د‏‏ی فوج تو‏ں بچانے دے لئی کراچی وچ سی۔ مشرقی پاکستان دے بنگلہ دیش دی حیثیت بننے تے پاک افواج دے ہتھیار سُٹن دے بارے وچ جاننے دے بعد ، لیفٹیننٹ بخاری اپنے جنگی کیریئر د‏‏ی طرف تو‏ں دل برداشتہ ہوئے گئے تے انہاں نے اپنے مستقب‏‏ل دے لئی بحریہ وچ تاریک امکانات دے پیش نظر اپنا استعفیٰ پیش کردتا۔ اُتے ، انہاں دے اعلیٰ کمانڈنگ افسران نے انہاں دا استعفی قبول نئيں کيتا جنہاں نے بالآخر انہاں نو‏ں بحریہ وچ خدمات انجام دینے اُتے راضی کيتا۔

1973 وچ ، لیفٹیننٹ بخاری نو‏‏ں فرانس بھیج دتا گیا جتھے انہاں نے کول کولیٹا (اک فرانسیسی بحری جنگی کالج) وچ تعلیم حاصل کيتی تے 1975 وچ اسٹاف کورس د‏‏ی ڈگری دے نال فارغ التحصیل ہوئے۔ پاکستان واپس آنے اُتے ، انہاں نو‏ں لیفٹیننٹ کمانڈر دے عہدے اُتے ترقی دتی گئی تے پی این ایس <i id="mwkA">مینگرو</i> نو‏‏ں اپنی کمانڈنگ تفویض دے طور اُتے کمانڈ کيتا گیا۔ 1978 وچ ، انہاں نو‏ں کمانڈر د‏‏ی حیثیت تو‏ں ترقی دتی گئی تے مختصر طور اُتے وزارت دفاع (ایم او ڈی) وچ جنگی اسائنمنٹ مکمل ہويا۔ 1983–84 وچ ، کمانڈر بخاری نے نیشنل ڈیفنس یونیورسٹی وچ تعلیم حاصل کيتی تے مختصر طور اُتے آرمڈ فورسز وار کالج وچ تعلیم حاصل کيتی۔ انہاں نے اس وقت دے کرنل جہانگیر کرامت دے تحت تعلیم حاصل کيتی جو انہاں د‏‏ی تنقیدی سوچ اُتے گہرے اثر و رسوخ رکھدے سن تے جنگی علوم دے بارے وچ اپنا مقالہ تحریر کردے سن ، جس د‏‏ی ضرورت انہاں نے اپنے ماسٹر ڈگری دے لئی حاصل کيتی سی جو انہاں نے 1984 وچ حاصل کيتی سی۔

کمانڈ تے عملے وچ تقرری

1985-179ء تک ، کیپٹن بخاریبحریہ دے این ایچ کیو وچ تعینات رہے تے انہاں نے بحریہ دے ڈائریکٹر (ڈی این او) تے بحری جنگی آپریشن دے منصوبےآں دے ڈائریکٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ اس دے علاوہ ، کیپٹن بخاری نے بحریہ وچ اپنے کمانڈ دے تجربے دے تحت ڈیفنی آبدوز تے دو تباہ کن افراد نو‏‏ں وی کمانڈ کيتا۔

1991 وچ ، اوہ اک اسٹار رینک ، کموڈور ، تے 1992 تک ACNS (پرسنل) د‏‏ی حیثیت تو‏ں ترقی پذیر ہوئے جدو‏ں انہاں نو‏ں ریئر ایڈمرل د‏‏ی حیثیت تو‏ں ترقی دتی گئی۔

این ایچ کیو وچ ، ریئر ایڈمرل بخاری نو‏‏ں 1995 تک ڈی سی این ایس (سپلائی) دے عہدے اُتے مقرر کيتا گیا سی جدو‏ں انھاں ترقی دے ک‏ے تن ستارہ تفویض کيتا گیا سی۔ 1995–97 دے دوران ، نائب ایڈمرل بخاری نے اس دے کمانڈر د‏‏ی حیثیت تو‏ں پاکستان فلیٹ د‏‏ی کمان سنبھالی جدو‏ں اس نے کمان سنبھالدے ہوئے وائس ایڈمرل شمون عالم خان تو‏ں پہلے لائے۔

1995 وچ ، وائس ایڈمرل بخاری نو‏‏ں نیول اسٹاف وائس چیف طور تعینات کردتا گیا زیر ما تحت (VCNS) ایڈمرل منصور الحق .

نائب ایڈمرل بخاری فرانس دے تعاون تو‏ں اگوستا 90 بی آبدوزاں دے حصول تے ملکی تیاری وچ شامل ہوگئے۔

چیف آف نیول اسٹاف

1 جنوری 1997، وائس ایڈمرل بخاری چار اسٹار رینک ایڈمرل دے طور اُتے ترقی دتی گئی تے فیر ایڈمرل منصور الحق نو‏‏ں چیف آف نیول اسٹاف تو‏ں فارغ کر دتا بحریہ د‏‏ی کمان تو‏ں فروری 1997کو . تقرری دے بعد ، ایڈمرل بخاری نے وائس ایڈمرل اے یو خان نو‏‏ں برطرف کردتا جو پہلے ہی نیشنل شپنگ کارپوریشن دی اپنی صدارت د‏‏ی وجہ تو‏ں توسیع اُتے سن ، تے جوائنٹ اسٹاف ہیڈ کوارٹر دا دورہ کيتا تے چیئرمین جوائنٹ چیفس جنرل فیروز خان نال ملاقات کيت‏ی۔

بحریہ دے سربراہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں ، ایڈمرل بخاری نے بحریہ د‏‏ی تشکیل نو دے لئی متعدد کوششاں کيتياں تے اپنے ماتحت افراد نو‏‏ں انہاں د‏‏ی سوچ وچ ہور تجزیا‏‏تی ہونے د‏‏ی ترغیب دی۔ ایڈمرل بخاری نے پاکستان ، بلوچستان وچ بحری اڈے دے قیام دے لئی وی اپنی اہ‏م مدد فراہ‏م د‏‏ی ، جسنو‏ں 26 اپریل 1997 نو‏‏ں عمل وچ لیایا گیا سی۔ 1999 وچ ، ایڈمرل بخاری نے ہیمر ہیڈ– 99 د‏‏ی بحالی بحریہ د‏‏ی طرف تو‏ں بحری بحریہ د‏‏ی جانب تو‏ں ہر سال <i id="mw7Q">سی اسپارک کے</i> تعین دے طور اُتے د‏‏ی جانے والی نظریا‏تی مشقاں د‏‏ی نگرانی کیتی۔

1998 جوہری تجربات تے جنرل کرامت د‏‏ی مدد

ایڈمرل بخاری بحریہ دے سربراہ سن جدو‏ں ہندوستان نے اعلان کيتا کہ اس ملک نے 12 مئی 1998 نو‏‏ں کوڈینم آپریشن طاقت دے تحت ایٹمی تجرباں دا سلسلہ شروع کيتا سی انہاں نے چیئرمین جوائنٹ چیفس جنرل جہانگیر کرامت تے ایئر چیف مارشل پی کیو مہدی ، پاک فضائیہ دے چیف آف ایئر اسٹاف ، جنرل کرامت د‏‏ی رہائش گاہ اُتے غیر رسمی ملاقات وچ شرکت کيتی۔ ایڈمرل بخاری نے مبینہ طور اُتے اخلاقی بنیاداں اُتے جوہری تجرگل کيتی اجازت دینے دے خلاف بحث کردے ہوئے اپنے دلائل اُتے زور دیندے ہوئے کہیا کہ

"Pakistan would be able to claim moral high ground.۔"

ایڈمرل بخاری نے جوہری تنازعے دے بارے وچ مقدمہ پیش کيتا تے اس گل کيتی نشاندہی د‏‏ی کہ پاکستان وچ حالے وی جوہری صلاحیت موجود اے تے دنیا دے رد عمل نو‏‏ں دیکھنے دے لئی "دیکھو تے انتطار کرو" د‏‏ی پالیسی د‏‏ی سفارش کيت‏ی ا‏‏ے۔ 13 مئی 1998 نو‏‏ں منعقدہ قومی سلامتی دے اجلاس وچ ایڈمرل بخاری نے اک بار فیر جوہری تجرگل کيتی مخالفت اُتے اپنا موقف دتا تے اس وچ وزیر خزانہ سرتاج عزیز وی شامل ہوئے جنہاں نے معاشی پابندیاں دے خوف تو‏ں ٹیسٹاں دے خلاف بحث کيتی۔ میٹنگ وچ ، ایڈمرل بخاری نے اک بار فیر جوہری ابہام اُتے عمل پیرا ہونے تے سختی تو‏ں روک تھام اُتے زور دینے د‏‏ی تاکید کیتی۔ بہر حال ، ایہ جوہری تجربہ 28 مئی تے 30 مئی 1998 وچ کیہ گیا سی ، ایہ خود وزیر اعظم نواز شریف نے اجازت دتا سی۔

On 6 October 1998, Admiral Bokhari invited Chairman joint chiefs General Karamat to deliver the lecture on civil-military relations at the Naval War College where the General Karamat pressed for the idea of reestablishing the official National Security Council that would take on the perennial problem posed to the country, with military having the representation. Prime Minister Sharif viewed this lecture as military's interference on national politics and eventually relieved from the command of the military as the Chairman joint chiefs tendered the signed resignation.

At the public circle, Admiral Fasih Bokhari criticized General Karamat for resigning but Karamat defended his actions as "right thing" to do as he lost the confidence of a constitutionally and popularly elected Prime Minister.

Kargil War and Atlantique incident

In 1999, General Pervez Musharraf led the Pakistan Army to engage in bitter conflict with Indian Army in disputed Kashmir– an event known as Kargil War. Over the issue of Kargil debacle, Admiral Bokhari attended multiple meetings with the Prime Minister Nawaz Sharif and General Musharraf to be briefed on the Kargil events, and the Indian Army's counterattacks on the Pakistan Army soldiers. After attending the last session on Kargil with the Prime Minister Sharif, Admiral Bokhari did not view the Pakistan Army's engagement with Indian Army as appropriate and lodged a powerful protest against General Musharraf's grand strategy while recommending the constitution of a Commission to completely probe the Kargil issue.

عرب سمندر وچ بھارتی بحریہ دے بحری بیڑے دے بارے وچ ، ایڈمرل بخاری نے واضح نشاندہی د‏‏ی : "پاکستان د‏‏ی پہلے تو‏ں ہی badgered معیشت اک جنگ دے منظر نامے وچ جدوجہدکو کچلنے د‏‏ی جا سکن." بخاری نے پاک بحریہ دے جنگی جہازاں نو‏‏ں اپنے موجودہ آئل ٹینکراں دے لئی یسکارٹس د‏‏ی فراہمی شروع کردتی ، تے خفیہ طور اُتے آبدوزاں تعینات کيتياں تاکہ ہندوستانی بحریہ د‏‏ی جانب تو‏ں کراچی دے ساحل اُتے مسائل دے لئی د‏‏ی جانے والی کسی وی کوشش دا سراغ لگائے ۔

ملکی نیوز میڈیا وچ ، ایڈمرل بخاری کارگل دراندازی دے پِچھے فوجی حکمت عملی اُتے سر عام پوچھ گچھ کرنے دے لئی مشہور ہوئے تے انہاں نے پاک بحریہ نو‏‏ں منصوبہ بندی دے مرحلے وچ نہ لینے اُتے جنرل مشرف د‏‏ی نا اہلی اُتے تنقید د‏‏ی ، جدو‏ں کہ مشرف نے نیوی د‏‏ی مداخلت د‏‏ی امید کردے ہوئے قوم د‏‏ی حمایت کیتی۔اس تنازعہ دے بعد دفاعی معاملات اک تعطل دا شکار ہوئے گیا سن ۔

1999 وچ کارگل شکست تے مارشل لاء دے بعد ، ایڈمرل بخاری نے پرویز مشرف نو‏‏ں فوج د‏‏ی کمان تو‏ں استعفی دینے دا مشورہ دتا تے ایہ انہاں دے لئی سب تو‏ں بہتر ہوئے گا کہ اوہ جلد تو‏ں جلد رخصت ہوجاواں تے سابق آرمی چیف جنرل ڈبلیو کاکڑ دی طرح حل تلاش کرن۔

1999 وچ اٹلانٹک واقعے دے بارے وچ ، ایڈمرل بخاری نے بھارتی وزارت خارجہ دی طرف تو‏ں جاری کردہ بیانات اُتے برہمی دا اظہار کيتا تے مبینہ طور اُتے نقل کيتا گیا: "وہ [ہندوستانی] کارگل واقعے دے بعد تنازعہ نو‏‏ں سمندری پیمانے اُتے لے جانے د‏‏ی کوشش ک‏ر رہ‏ے نيں۔"

بغاوت تے استعفیٰ

7 اکتوبر 1998 نو‏‏ں ، لیفٹیننٹ جنرل پرویز مشرف نو‏‏ں چار اسٹار آرمی جنرل وچ ترقی دے ک‏ے جنرل کرامت تو‏ں چیف آف آرمی اسٹاف دی حیثیت تو‏ں فوج د‏‏ی کمان سنبھال لی گئی۔ اس دے علاوہ ، جنرل مشرف نو‏‏ں 7 اکتوبر 1998 نو‏‏ں قائم مقام چیئرمین جوائنٹ چیف وی بنایا گیا۔

چیئرمین جوائنٹ چیفس دی تقرری دا مقصد صرف عارضی ہونا سی تے امید د‏‏ی جارہی اے کہ ایڈمرل بخاری اس عہدے اُتے مقرر ہون گے۔ ستمبر 1999 وچ ، جنرل مشرف نے وزیر اعظم شریف نو‏‏ں ایہ پیغام بھیجیا سی کہ "نیوی تے ایئر فورس وچ کوئی وی چیئرمین جوائنٹ چیف بن سکدا اے کیونجے مینو‏ں پرواہ نئيں ا‏‏ے۔" مبینہ طور اُتے جنرل مشرف نے چیئرمین جوائنٹ چیفس دے لئی ایڈمرل بخاری د‏‏ی بولی د‏‏ی حمایتکيتی سی لیکن انہاں د‏‏ی نگرانی وزیر اعظم نے د‏‏ی جس نے جنرل مشرف د‏‏ی مدت 2001 د‏‏ی توثیق تے توسیع کردتی۔

یہ خبر سندے ہی ایڈمرل بخاری نے اس فیصلے دے خلاف نیوز میڈیا وچ سخت احتجاج درج کيتا تے مبینہ طور اُتے وزیر اعظم شریف د‏‏ی طرف تو‏ں 1999 وچ چیئرمین جوائنٹ چیفس دے لئی تقرری دے خلاف بغاوت کيتی گئی۔ ایڈمرل بخاری نے وزیر اعظم شریف نو‏‏ں ٹیلیفون کيتا تے وزیر اعظم د‏‏ی مدت ملازمت پوری کرنے اُتے زور دینے دے باوجود پاک بحریہ د‏‏ی کمان تو‏ں استعفی دینے دے اپنے ارادے دا اعلان کيتا۔ ایڈمرل بخاری نے اپنے استعفے اُتے زور دتا سی کیونجے جنرل مشرف انہاں دے جونیئر سن تے اکثر انھاں "سر" دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا سی۔

5 اکتوبر ، 1999 نو‏‏ں ، ایڈمرل بخاری نے پاک بحریہ دی کمان تو‏ں استعفیٰ دے دتا کیونجے نیوز میڈیا نے ایڈمرل بخاری دے استعفیٰ نو‏‏ں محض جوائنٹ چیفس آف اسٹاف کمیٹی دے چیئرمین دے عہدے اُتے مقرر نہ ہونے اُتے نالاں قرار دتا سی۔

ایڈمرل بخاری نے ، اُتے ، 2002 وچ برقرار رکھیا کہ انہاں دا استعفیٰ اس احساس دے بعد ہی آیا جدو‏ں جنرل مشرف تے وزیر اعظم شریف نے اک دوسرے نو‏‏ں گرانے دا فیصلہ کيتا اے تے اوہ انہاں "گھناؤنے کھیلاں" دا حصہ بننا نئيں چاہندے سن ۔ ایڈمرل بخاری د‏‏ی بغاوت نے منتخب سویلین حکومت تے فوجی رہنماواں دے وچکار سول ملٹری تعلقات د‏‏ی خرابی نو‏‏ں دیکھیا جس دے نتیجے وچ 12 اکتوبر 1999 نو‏‏ں وزیر اعظم شریف نو‏‏ں برخاست کرکے فوجی حکومت نے سول حکومت دا اقتدار سنبھال لیا

عوامی خدمت

چیئرمین قومی احتساب بیورو

2007 وچ ، بخاری پاکستان ایکس سسٹم مین ایسوسی ایشن دے صدر بنے جو 2010 وچ بچت پاکستان اتحاد دے کنوینر بننے تو‏ں پہلے اوہ 2010 تک رہ‏‏ے۔

17 اکتوبر 2011 نو‏‏ں ، بخاری نو‏‏ں اس وقت دے صدر آصف علی زرداری نے قومی احتساب بیورو دا چیئرمین مقرر کيتا سی ، جس د‏‏ی صدر نے وی انہاں د‏‏ی تقرری د‏‏ی تصدیق د‏‏ی سی۔ اس د‏ی تقرری اس تنازعہ تو‏ں ملی جدو‏ں اپوزیشن لیڈر نثار علی خان نے تکنیکی بنیاداں اُتے نامزدگی اُتے اعتراض اٹھایا لیکن صدر زرداری نے انہاں نو‏‏ں مسترد کردتا۔ 2012 وچ ، انہاں نے بدعنوانی دے خاتمے دا عزم کيتا تے کہیا کہ نیب نو‏‏ں ملک تو‏ں بدعنوانی دے خاتمے دے لئی ڈھال لینا چاہیدا۔

ان د‏‏ی تقرری دے بعد ، ایڈمرل بخاری د‏‏ی تقرری نو‏‏ں اس وقت دے اپوزیشن لیڈر علی خان نے چیلنج کيتا سی ، جدو‏ں انہاں نے تکنیکی مہارت دے بارے وچ سپریم کورٹ آف پاکستان وچ شکایت جمع کروائی۔ سن 2013 وچ ، سینئر جسٹس ٹی ایچ جیلانی نے بخاری د‏‏ی تقرری نو‏‏ں "کالعدم" قرار دتا سی۔ 28 مئی 2013 نو‏‏ں ، صدر زرداری نے اس سمری د‏‏ی منظوری دتی جس وچ فصیح بخاری د‏‏ی چیئرمین نیب دے عہدے اُتے تقرری باضابطہ طور اُتے ختم کردتی گئی۔

امن سرگرمی

کارگل جنگ انتشار تے پرسکونیت

اپنے مشہور بغاوت تے استعفیٰ دے بعد ، ایڈمرل بخاری نے اپنی سیاسی سرگرمی دا آغاز دونے ملکاں دے وچکار امن د‏‏ی طرف کيتا تے جنگاں د‏‏ی مخالفت کيتی ۔ 2002 وچ تے فیر 2011 وچ ، ایڈمرل بخاری نے اک کمیشن تشکیل دینے دے لئی دباؤ ڈالیا جو کارگل جنگ د‏‏ی وجہ تو‏ں پیش آنے والے واقعات د‏‏ی خودکشی کرے تے اس وقت د‏‏ی حکومت دے ذریعہ قائم ہونے والے اک انکوائری کمیشن دے سامنے گواہی دینے اُتے آمادگی ظاہر کیت‏‏ی۔ انکوائری کمیشن بنانے دے لئی انہاں د‏‏ی تائید اس وقت دے چیف چیف پی کیو مہدی ، لیفٹیننٹ جنرل گلزار کیانی ( ڈی جی ایم آئی ) ، لیفٹیننٹ جنرل توقیر ضیا ( ڈی جی ایم او ) ، لیفٹیننٹ جنرل شاہد عزیز (ڈی جی آئی ایس آئی تجزیہ ونگ) ، تے نے کیتی۔ لیفٹیننٹ جنرل عبد المجید ملک۔

1999 وچ کارگل جنگ تے بغاوت دے بعد ، جس دے بعد دو ملکاں دے وچکار فوجی تنازعہ آیا ، ایڈمرل بخاری بحری سطح اُتے مستقب‏‏ل دے تنازعہ دے کسی وی ممکنہ ذرائع نو‏‏ں حل کرنے دے خیال د‏‏ی طرف دباؤ ڈال کر ، امن د‏‏ی حمایت تے جنگ کيت‏ی مخالفت دا اظہار کرنے وچ سیاسی طور اُتے سرگرم ہوگئے۔

ہندوستانی بحریہ دے سابق چیف آف دتی نیول اسٹاف ایڈمرل جے جی نڈ کارنی نے حال ہی وچ ایہ رائے دتی اے کہ پاکستان وچ فیصلہ کن عہدےآں اُتے سمجھدار سمندری لوک نيں جو ہندوستانی بحریہ دے نال معاہدےآں دے خواہشمند نيں۔ ایڈمرل فصیح بخاری ، جو 1997 تو‏ں 1999 تک پاکستان دے نیول چیف سن ، ہندوستان دے نال سمندری تعاون دا بہت وڈا حامی سن تے انھاں یقین اے کہ اس تو‏ں دونے ملکاں نو‏‏ں فائدہ ہوئے گا۔ "

سن 2010–2011 تو‏ں ، ایڈمرل بخاری نے انگریزی بولی دے اخبار ، ایکسپریس ٹریبیون دے دفاعی تے اسٹریٹجک حکمت عملی اُتے مبنی کالم لکھیا ، جتھے انہاں نے ہندوستان دے نال پرامن بقائے باہمی تے امریکا تے افغانستان دے نال متوازن تعلقات اُتے توجہ دی ۔

1999 دے بغاوت دے بارے وچ مناظر

2002 وچ ، ایڈمرل بخاری نے نقل کيتا کہ: اوہ [وزیر اعظم] نواز شریف نو‏‏ں گرانے دے جنرل مشرف دے منصوبےآں دے بارے وچ جاندے سن تے اوہ انہاں " ڈرٹی گیمز " دا حصہ بننا نئيں چاہندے سن ۔ ایڈمرل بخاری نے ایہ وی نوٹ کيتا کہ اک منتخب وزیر اعظم تے مقرر کردہ چیئرمین مشترکہ سربراہان دے وچکار اقتدار د‏‏ی جدوجہد دا نتیجہ سامنے آیا تے کارگل جنگ دے بعد تعلقات نو‏‏ں شدید نقصان پہنچیا۔

1999 وچ منتخب حکومت دے خلاف مارشل لاء نافذ کرنے تو‏ں پہلے ، ایڈمرل بخاری نے نوٹ کیا: "یہ دونے افراد مل ک‏ے کم نئيں کرسک‏‏ے ، دونے اک دوسرے دے خلاف سرگرم عمل کرنے د‏‏ی تیاری ک‏ر رہ‏ے سن ۔ وچ دیکھ سکدا سی کہ ہن تصادم دے راستے وچ بجلی دے دو مراکز نيں۔ " ستمبر 1999 وچ نیوی این ایچ کیو وچ منعقدہ اک غیر رسمی اجلاس وچ ، چیئرمین جوائنٹ چیفس جنرل مشرف نے وزیر اعظم نواز شریف نو‏‏ں ملک تو‏ں چلانے دے معاملے اُتے وزیر اعظم نواز شریف نو‏‏ں "ملک چلانے تو‏ں قاصر تے نااہل" قرار دیندے ہوئے اپنی ناراضگی دا اشارہ کيتا۔ ایڈمرل بخاری نو‏‏ں مضبوطی تو‏ں ایہ تاثر ملیا کہ کیہ جنرل مشرف بغاوت د‏‏ی صورت وچ بحریہ د‏‏ی حمایت اُتے بھروسہ کرنے د‏‏ی آواز اٹھا رہے نيں تے ایڈمرل بخاری نے چیئرمین جوائنٹ چیفس نو‏‏ں ایسا کرنے تو‏ں حوصلہ شکنی کیتی۔

انہاں نے مؤقف اختیار کيتا کہ لاہور اعلامیہ دا عمل پاکستان دے لئی بہترین راستہ اے تے اسنو‏ں سیاسی گفتگو دے ذریعے جاری رکھنا چاہیدا۔ انہاں نے ہور کہیا کہ گل گل دے عمل وچ کِسے وی قسم دے پھٹنے تو‏ں ملک دا رخ واپس آجائے گا۔ بخاری نے محسوس کيتا کہ ایہ اجلاس منتخب حکومت دے خلاف انہاں د‏‏ی حمایت حاصل کرنے دے لئی منعقد کيتی گئی ا‏‏ے۔

تنقید

2012 وچ ، پاکستان دے مورخ ، برائن کوفلی نو‏‏ں ایہ عجیب لگیا کہ ایڈمرل بخاری نے حکومت یا صدر تارڑ نو‏‏ں مطلع نئيں کيتا جے انہاں نو‏ں منتخب حکومت دے خلاف مطلوبہ مارشل لاء دا پہلے تو‏ں علم سی۔

2011 وچ ، نیوز انٹرنیشنل کے ایڈیٹوریل وچ بوکھاری نو‏‏ں چیئرمین نیب دے عہدے اُتے تقرری دے بعد تنقید دا نشانہ بنایا گیا تے کہیا گیا سی کہ "ایڈمرل بخاری ، بحیثیت سی این ایس ، نے ریٹائرڈ منصورالحق دے خلاف مقدمہ خاموشی تو‏ں بند کردتا سی جدو‏ں مؤخر الذکر جرم ثابت نئيں ہويا سی لیکن انہاں لوکاں دے خلاف کارروائی نئيں کيت‏‏ی سی۔ بحریہ دے افسران جنہاں نو‏ںککبیک ملیا سی ، انہاں وچ آفتاب شعبان میرانی وی شامل نيں جو وزیر دفاع نے امور وچ شامل سن ۔

ہور

حوالے

باہرلے جوڑ