عرفجہ بن ہرثمہ بارقی
| ||||
|---|---|---|---|---|
 |
||||
| جم | سنہ 592
| |||
| وفات | سنہ 654 (61–62 سال) | |||
| عملی زندگی | ||||
| پیشہ | عسکری قائد | |||
| عسکری خدمات | ||||
| وفاداری | .svg){kind=small} خلافت راشدہ
| |||
| شاخ | ابوبکر وعمر وعثمان دے زمانے وچ اسلامی فوج. | |||
| عہدہ | کمانڈر | |||
| کمانڈر | فتنہ ارتداد دیاں جنگاں، فارس دی مسلم فتوحات | |||
ترمیم  | ||||
عرفجہ بن ہرثمہ بن عبد العزی بن زہیر بن ثعلبہ بارقی، مشہور صحابی تے خلافت راشدہ دے عسکری قائد، امیر، سیاسی شخصیت تے والی سن، ایران و عراق وچ ساسانی سلطنت دے خلاف انہاں دے معرکے تے فوجی حملے انہاں دے نمایاں کارنامےآں وچوں اے۔[۱]
عرفجہ بن ہرثمہ بارقی دا شمار عرب دے مشہور بہادراں تے جنگی تجربہ کاراں وچ شمار ہُندا سی، صائب الرائے قائد سن، بہادر جلیل القدر صحابہ وچ شمار ہُندا سی، خلیفہ اول ابوبکر صدیق نے مرتدین دے خلاف جنگ دے لئی جنہاں گیارہ اصحاب نوں منتخب کيتا سی تے جنہاں دے ہتھوں وچ جھنڈا دتا سی انہاں وچوں اک سن ۔[۲] ايسے طرح فارس وچ پہلے اسلامی مجاہد تے پہلے سمندری محاذ دے غازی نيں۔[۳][۴]
بویب، بصرہ، آبلہ، قادسیہ تے مدائن دے معرکےآں وچ امیر تے قائد سن،[۵][۶] ايسے طرح تکریت تے موصل دی فتح وچ وی گھڑسواراں دی قیادت انھاں دے ہتھ وچ سی تے موصل و نینوا دی فتح دے بعد اوتھے دے والی وی مقرر ہوئے سن ۔[۷] فیر عمر بن خطاب نے انھاں عتبہ بن غزوان دے جنوب عراق بھیج دتا تے اوتھے بصرہ شہر قائم کرنے تے اس وچ عرب مجاہدین نوں بسانے دی ذمہ داری دی۔[۸] فیر اوتھے توں عتبہ بن غزوان نے انھاں فارس وچ علاء الحضرمی دی فوج دے محاصرہ نوں ختم کرنے دے بصرہ دے فوج دا قائد بنا کے بھیجیا، ايسے طرح عمر بن خطاب نے ہرمزان نے جنگ دا وی حکم دتا سی، چنانچہ اہواز وچ فوجی چڑھائی دی تے تستر تک بڑھدے چلے گئے، ہرمزان نوں شکست وی دی۔[۷]
عمر بن خطاب نے انھاں موصل دی ولایت دا امیر مقرر کيتا سی تے اپنی وفات سنہ 34ھ تک اوتھے دے والی رہے۔[۹] شہر بسانے تے آباد کاری وچ مشہور سن، انھاں دے موصل نوں بسایا گیا تے انھاں نے ہی اوتھے عرب قبیلے دے بسنے دے لئی منصوبہ تے نقشہ تیار کيتا سی، اک جامع مسجد وی بنائی سی۔[۱۰] فیر دریائے دجلہ دے مشرق وچ نواں موصل شہر بسایا، اوتھے قلعہ تعمیر کيتا تے ہزاراں فوجیاں نوں بسایا۔ موصل دے لوک انھاں انہاں دی حسن انتظام، عدل تے دوسرے انتظامی کماں دی وجہ توں بہت پسند کردے سن، مؤرخین انھاں "موصل وچ اسلامی عہد دا بانی" شمار کردے نيں۔[۱۱]
حالات زندگی و سیرت
سودھونسب
سودھوعرفجہ بن ہرثمہ بن عبد العزی بن زہیر بن ثعلبہ بارقی،[۱۲] انہاں دا سلسلہ نسب بارق بن حارثہ بن عمرو مزیقیاء بن عامر بن حارثہ بن امرؤ القیس بن ثعلبہ بن مازن بن ازد بن الغوث بن نبت بن مالک بن زید بن کہلان بن سبا توں نال ملدا اے۔[۱۳]
ابتدائی حالات
سودھو
عرفجہ بن ہرثمہ ہجرت توں تقریباً 30 سال پہلے پیدا ہوئے، زمانہ جاہلیت وچ انہاں دا قبیلہ بنو بارق آپسی خانہ جنگی دا شکار ہو گیا، جس دی وجہ توں عرفجہ دے اہل خاندان اس قبیلہ توں نکل کے "بنو بجیلہ" نامی قبیلہ توں مل گئے تے ایام عرب دیاں جنگاں وچ انہاں دے نال "بنو عامر" دے حلیف رہے، جنگاں وچ بہترین کارکردگی دا مظاہرہ کيتا سی۔[۱۴][۱۵]
عرفجہ بن ہرثمہ اک خوشحال گھرانے وچ پروان چڑھے، فصاحت، بہادری، تلوار بازی تے شہ سواری اُتے پرورش و پرداخت ہوئی، نہایت حاضر جوابی تے پختہ دلائل توں گفتگو کردے سن، ابتداً تجارت وچ دلچسپی لی، ملکاں تے شہراں دا سفر کیا، ہر طرح دے لوکاں نال ملاقات کيتی، اس توں شہراں نوں جاننے تے لوکاں نوں پرکھنے دا تجربہ حاصل ہويا، اس طرح "بنو بجیلہ" دی سرداری دے اہل ہو گئے۔ عرب دے مشہور گھڑسواراں وچ شمار ہُندا سی، عرب دا مشہور گھڑسوار تے شاعر "معقر بارقی" دے گروہ توں متعلق سن، نوجوانی وچ اپنے قبیلہ "بنو بجیلہ" دے سردار مقرر ہو گئے۔[۱۶][۱۷]
اسلام
سودھوتراجم و تریخ دیاں کتاباں وچ عرفجہ بن ہرثمہ دے قبول اسلام تے پیغمبر اسلام صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی صحبت دا یا مدینہ منورہ وچ قیام دا کوئی ذکر نئيں ملدا اے، البتہ عمر بن خطاب دے اک بیان توں معلوم ہُندا اے کہ ایہ اپنی قوم وچ سب توں پہلے اسلام قبول کرنے والے تے ہجرت کرنے والے سن ۔ جدوں عمر بن خطاب نے سنہ 13ھ وچ انھاں انہاں دی قوم "بنو بجیلہ" دا عراق دی فتوحات دا امیر مقرر کيتا تاں انہاں دی قوم نے انہاں دی امارت دا انکار کرنا چاہیا، عمر فاروق نے کہیا «ماں اس شخص نوں امیر بنانے توں نئيں رک سکدا تاں تسيں وچوں پہلے اسلام قبول کرنے والا تے ہجرت کرنے والا اے »۔[۱۸][۱۹]
اس معلوم ہُندا اے کہ انھاں نے اپنی قوم وچ سب توں پہلے اسلام قبول کيتا سی تے ہجرت دی سی، چونکہ ہجرت فتح مکہ دے بعد حدیث نبی دی وجہ توں کالعدم ہو گئی سی، اس لئی معلوم ہُندا اے انھاں نے فتح مکہ یعنی سنہ 7ھ توں پہلے ہی اسلام قبول کر ليا سی۔
حوالے
سودھو- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ البداية والنهاية - ابن كثير - ج 6 - الصفحة 346 Archived 10 نومبر 2018 at the وے بیک مشین
- ↑ قادة فتح العراق والجزيرة - محمود شيت خطاب - الصفحة 362 Archived 21 دسمبر 2019 at the وے بیک مشین
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ ۷.۰ ۷.۱ الكوفة وأهلها في صدر الإسلام - صالح أحمد العلي -الجزء 2 - الصفحة 282. Archived 02 أكتوبر 2018 at the وے بیک مشین
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ موسوعة الموصل الحضارية - هاشم يحيى الملاح - ج 2 - الصفحة 30 Archived 15 ديسمبر 2019 at the وے بیک مشین
- ↑ Hazrat Omar Farooq – Shāh Muʻīnuddīn Aḥmad Nadvī – page 81 Archived 31 يناير 2019 at the وے بیک مشین
- ↑ الجامع - بامطرف - الجزء 3 - الصفحة 32 Archived 02 أكتوبر 2018 at the وے بیک مشین
- ↑ جمهرة أنساب العرب -ابن حزم - الصفحة 367 Archived 06 أكتوبر 2018 at the وے بیک مشین
- ↑ الاشتقاق - ابن دريد - ج3 - الصفحة 481 Archived 06 أكتوبر 2018 at the وے بیک مشین
- ↑ كتاب المحبر - محمد بن حبيب البغدادي - الصفحة 249 Archived 02 أكتوبر 2018 at the وے بیک مشین
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ تاريخ الطبري - الطبري - المجلد 2 - الصفحة 654. Archived 02 أكتوبر 2018 at the وے بیک مشین
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ تاريخ الطبري - الطبري - ج 2 - الصفحة 646 Archived 01 سبتمبر 2018 at the وے بیک مشین
- ↑ طريق الى المدائن - أحمد عادل كامل - الصفحة 420 Archived 21 ديسمبر 2019 at the وے بیک مشین
