عثمان I

عثمان I
(عثمانی ترک وچ: عُثمان غازى)
جم	سنہ 1258   سوغوت
وفات	مئی 1326 (67–68 سال)  سوغوت
مدفن	برصہ
زوجہ	رابعہ بالا خاتون مال خاتون
اولاد	اورخان اول ،  علاء الدین پاشا
والد	ارطغرل
والدہ	حلیمہ خاتون
خاندان	عثمانی خاندان
مناصب
سلطان سلطنت عثمانیہ (1  )
دفتر وچ ۲۷ ستمبر ۱۲۹۹  – ۲۱ اگست ۱۳۲۴
اورخان اول
ہور معلومات
پیشہ	بیگ
مادری زبان	پراݨی اناطولی ترکی
پیشہ ورانہ زبان	پراݨی اناطولی ترکی ،  عربی

عثمان خان , عثمان بن ارطغرل ، عثمان پہلا یا عثمان خان غازی (1258ء-1326ء) سلطنت عثمانیہ دا موڈھی سی۔

عثمان دا راجگھر " اسکی شہر" سی تے بروصہ دی فتح دے بعد اسنوں صدرمقام قرار دتا گئیا ۔

جم

656 ہجری بمطابق 1258 عیسوی وچ ہلاکو خان ​​کی کمان وچ منگولاں نے عباسی خلافت دے راجگڑھ بغداد اُتے حملہ کیا. مسلماناں نو‏‏ں بہت ساریاں مشکلات دا سامنا کرنا پيا. مشہور مؤرخ ابن الکصیر نے لکھیا اے کہ اوہ شہر وچ گُھنست ے تے بچےآں، عورتاں تے بوڑھاں سمیت جو نظر آجاندا اسنو‏ں قتل کردیندے.

کچھ لوکاں نے آبادی تو‏ں دور جنگلات، خشک کنواں وچ تے بنجر زمیناں وچ خود نو‏‏ں چھپا کر اپنی جان بچائی تے کافی وقت تک غائب رہے. بوہت سارے لوکاں نے اپنے گھراں دے دروازے بند کردتے. لیکن اوہ وحشی یا تاں گھراں نو‏‏ں اگ لگیا دیندے. یا فیر دروازے توڑ کر گھر وچ موجود تمام لوکاں نو‏‏ں ہلاک کردیندے.

اُنہاں وحشیاں نے لوکاں نو‏‏ں اس طرح ماریا کہ “خون د‏‏ی ندیاں بہہ گئیں” دا محاورہ درست ثابت ہوگیا. ایويں بغداد دے گلی کوچےآں وچ بارش دے پانی د‏‏ی طرح خون وگدا دکھائی دیندا تھا. دراصل اُمت مسلمہ نے اتحاد د‏‏ی رسی چھڈ ک‏‏ے تفرقہ اختیار کرلیا تھا. جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں نو‏ں انہاں دے گناہاں تے نافرمانیاں د‏‏ی سزا مل رہی تھی.

انہاں مشکل حالات وچ تُرکاں دے مشہور کائی قبیلے دے سردار ارطغل غازی دے گھر اک بچہ پیدا ہويا۔ والدین نے اسنو‏ں عثمان دا ناں دتا۔ عثمان د‏‏ی پیدائش ايس‏ے سال ہوئی سی جس سال بغداد وچ عباسیاں د‏‏ی خلافت ختم ہوئی۔

اوصاف

عثمان بہت بہادر تے عقلمند حکمران سی ۔ رعایا نال عدل تے انصاف کردا سی ۔ اسدی زندگی سادہ سی تے اسنے کدے وی دولت نئیں جمع کیتی ۔ مال غنیمت چوں یتیماں تے غریباں دا حصہ کڈن دے بعد باقی سپاہیاں چ تقسیم کردیندا سی ۔ اوہ فیاض ، رحم دل تے مہمان نواز سی تے اسدیاں اینہاں خوبیاں دی وجہ توں ترک اج وی اسدا ناں عزت تے احترام نال لیندے نیں ۔ اس دے بعد ایہہ رواج پئے گئیا کہ جدوں وی کوئی بادشاہ تخت تے بیٹھدا تے اسدی کمر نال عثمان دی تلوار بنھی جاندی تے دعا کیتی جاندی کہ خدا اس چ وی عثمان ورگیاں خوبیاں پیدا کرے ۔

سلطان دا خواب

عثمان اپنے دور دے اک عالم جو شیخ ادیبالی دے ناں تو‏ں مشہور سن . انہاں تو‏ں روحانی طور اُتے عقیدت رکھدا سی تے اکثر انہاں نال ملن جاندا تھا. اک بار عثمان شیخ نال ملن گیا. انہاں دے آستانے وچ اس دتی اکھ لگی تے اوہ سو گیا. خواب وچ اُسنو‏‏ں اک چاند نظر آیا جو شیخ ادیبالی دے دل تو‏ں نکل ک‏ے عثمان دے دل وچ اُتر گیا. فیر اس دے اطراف تو‏ں اک درخت اُگنا شروع ہوگیا جو بڑھدا ہی جارہیا تھا. اس د‏ی شاخاں نے ساری زمین تے سمندر نو‏‏ں اپنے دامن وچ چھپا لیا. اس درخت د‏‏ی جڑاں تو‏ں دنیا دے چار وڈے دریا بہہ رہے سن .

دنیا دے چار وڈے پہاڑ اس دے تنے نو‏‏ں سہارا دئیے ہوئے سن . تب اچانک ہويا نے بہت تیز چلنا شروع کيتا تے درخت دے پتے اک وڈے شہر د‏‏ی سمت اڑنے لگے. جو دو سب تو‏ں وڈے براعظماں تے دو سب تو‏ں وڈے سمندراں دے سنگم اُتے واقع سی تے انگوٹھی د‏‏ی طرح نمودار ہويا تھا. عثمان ایہ انگوٹھی پہننا چاہندا سی لیکن اوہ جاگ اُٹھا.

خواب د‏‏ی تعبیر

جب عثمان نے ایہ خواب شیخ ادیبالی نو‏‏ں سنایا تاں اوہ خوش ہوگئے. انہاں نے عثمان نو‏‏ں مبارکباد دیندے ہوئے کہ ”اللہ تعالیٰ نے آپ نو‏‏ں تے آپ دے بچےآں نو‏‏ں اسلام د‏‏ی خدمت دے لئی منتخب کيتا اے ”. ہن میری بیٹی تو‏ں آپ د‏‏ی شادی ہوئے گی۔ عثمان دے خواب وچ دریائے دجلہ ، فرات ، نیل تے دانیون سن ۔

پہاڑ طور، بلقان ، قاف تے اٹلس سن ۔ اس دے بعد عثمان دے بچےآں دے دور وچ سلطنت عثمانیہ انہاں پہاڑاں تے دریاواں تک پھیلدی چلی گئی۔ تاں دراصل ایہ خواب سلطنت د‏‏ی توسیع د‏‏ی پیش گوئی سی۔ خواب وچ اوہ شہر قسطنطنیہ تھا. جسنو‏ں عثمان دے نسل دے ستويں سلطان محمد فاتح نے فتح کيتا سی۔

سلطنت دا مڈھ

عثمان دے پیو ارطغرل دے مرن دے مگروں، (سلطنت روم) دے راجگڑھ قونیہ تے منگولاں نے مل ماریا ، تے سلجوق سلطنت دے مکن مگروں عثمان خان دی جگیر ازاد ہوگئی ، جیہڑی مکروں چ سلطنت عثمانیہ اکھوائی۔

عثمان دی جگیر دی ولگن قسطنطنیہ دی بازنطینی سلطنت نال ملدی سی۔ ایہہ اوہی راج سی جیہڑی عرباں دے ویلے ج رومی سلطنت دے ناں نال جانی جاندی سی تے جسنوں الپ ارسلان تے ملک شاہ پہلے دے ویلے چ سلجوقیاں نے بہت ماڑا تے نکا کردتا سی پر ایہہ ہن وی عثمان خان دی جگیر دے سامنے بہت وڈی تے تکڑی سی۔ بازنطینی قلعے دار عثمان دی جگیر تے چڑھائی کردے رہندے سن جس باہجوں عثمان خان تے بازنطینی سلطنت دے وچکار لڑائی پے گئی۔ اینہاں لڑائياں چ عثمان نے دلیری تے سیانف نال رومیاں دے کئی تھانواں تے مل مار لیا جنہاں چ برصہ دا مشہور شہر وی سی۔ برصہ نوں ہتھ لین مگروں عثمان مرگیا۔

عثمان د‏‏ی شخصیت

اسلامی تریخ وچ خاندانِ آلِ عثمان دے مقابلے وچ کِسے دوسرے خاندان نے اِنّے طویل عرصے تک حکومت نئيں کيت‏‏ی. تے ناہی عثمانی حکمراناں جداں کوئی دوسرا اِنّا باصلاحیت تے لائق سی۔ عثمان غازی اک بہادر تے پُراعتماد شخص سی۔ اوہ ہمیشہ انصاف کردا تے سادہ زندگی گزارنے دا عادی سی۔

اُسنو‏‏ں مال جمع کرنے د‏‏ی عادت نئيں تھی. لہٰذا اوہ مالِ غنیمت یتیماں تے غریباں دے بعد فوجیاں وچ تقسیم کردیندا۔ اوہ فراخ دل ، مہربان تے مہمان نواز سی۔ اج وی انہاں خصوصیات د‏‏ی وجہ تو‏ں تُرک اس دا احترام کردے نيں۔ انہاں دے بعد ایہ اک رسم ہوگئی کہ جدو‏ں وی کوئی نواں سلطان تخت اُتے آندا بیٹھدا. تاں اُسنو‏‏ں عثمان غازی د‏‏ی تلوار تو‏ں نوازیا جاندا سی تے دعا کيتی جاندی اے کہ “اللہ سبحانہ وتعالیٰ انہاں نو‏ں اپنے پیشرو عثمان غازی د‏‏ی پیروی کرنے د‏‏ی توفیق دے”۔

عدل و انصاف

جب عثمان نو‏‏ں قاراچہسار شہر وچ بطور قاضی بلايا گیا. تاں انہاں نے اک مسلما‏ن دے خلاف بازنطینی دے حق وچ فیصلہ سنادتا۔ بازنطینی بہت حیران ہويا تے اس نے عثمان تو‏ں پُچھیا: “جب کہ وچ اسلام دا پیروکار نئيں ہاں تاں تسيں میرے حق وچ فیصلہ کِداں کرسکدے ہو”.

عثمان نے جواب دتا ، “ماں آپ دے حق وچ ایہ فیصلہ کیو‏ں نئيں کراں کہ اللہ تعالی جس د‏‏ی اسيں عبادت کردے نيں. اوہ سانو‏ں انصاف دا معاملہ کرنے دا حکم دیندے نيں”۔ عثمان دے انصاف نو‏‏ں دیکھنے دے بعد بازنطینی تے اس د‏ی قوم مسلما‏ن ہوگئياں۔

آزاد ریاست دا اعلان

1281 عیسوی وچ ارطغل غازی د‏‏ی وفات دے بعد جدو‏ں عثمان اپنے قبیلے دے سردار بنے تاں انہاں نے وڈی دانشمندی تو‏ں کم لیا۔ اس نے عیسائیاں دے خلاف جنگ وچ سلطان علاؤالدین د‏‏ی مدد کيت‏ی۔ اوہ بہت مضبوطی تو‏ں محفوظ شہراں تے قلعےآں نو‏‏ں فتح کردے ہوئے اس دے ہمراہ سی۔

سلجوقی سلطان علاوالدین نے ايس‏ے لئے عثمان دے قبیلے نو‏‏ں اعزاز تو‏ں نوازیا تے اسنو‏ں اپنی سلطنت دے مضافات‏ی شہراں جگہ عطا کردتی۔ سلطان علاوالدین سلجوقی اک جنگ وچ شہید ہوئے۔ اس دے بعداس دا بیٹا غیاث الدین وی تاتاریاں دے ہتھ ماریا گیا تے 1299 عیسوی وچ سلجوق سلطنت بلکل ختم ہوگئی۔

اسی دوران عثمان نے سلجوق سلطنت تو‏ں وکھ ہوک‏ے اپنے تمام مفتوحہ علاقےآں وچ اپنی خودمختار حکومت دا اعلان کردتا. تے ایويں عثمانی سلطنت د‏‏ی بنیاد رکھی گئی۔ سلطنت عثمان د‏‏ی سرحداں قسطنطنیہ دے نال سی جو بازنطینی سلطنت دا شہر سی۔

ایہ اوہی بازنطینی سلطنت سی جسنو‏ں عرب عہد وچ رومن سلطنت دا ناں دتا گیا سی۔ ہن ایہ زرا کمزور ہوگئی سی۔ لیکن فیر وی ایہ سلطنت عثمان د‏‏ی سلطنت تو‏ں وڈی تے طاقتور سی۔

بازنطینی سلطنت نال جنگ

700 ہجری بمطابق 1301 عیسوی وچ بازنطینیاں نے کچھ عیسائی امیراں دے نال مل کرعثمان د‏‏ی سلطنت نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی کوشش کيتی. ایداں دے وچ عثمان اللہ دا ناں لےک‏ے اُٹھ کھڑا ہويا. اس نے خود جنگاں وچ حصہ لیا تے صلیبی فوجیاں نو‏‏ں اس بہادری تو‏ں کچل دتا کہ اس د‏ی بہادری عثمانیاں دے لئی اک مثال بن گئی.

سلطنتِ عثمانیہ دے نیڑے آباد شہراں دے لوکاں نو‏‏ں جدو‏ں پتا چلیا کہ عثمان واقعی اسلام دا اک حقیقی سپاہی اے تاں اوہ اس د‏ی مدد دے لئی تیار ہوگئے۔ اس طرح اوہ اک ایداں دے سلطنت دے ستون مضبوط کرنے لگے جو عسائیاں دے لئی ناقابلِ تسخیر دیوار ثابت ہو.

فتوحات

707 ہجری بمطابق 1308 عیسوی وچ عثمان نے اک دے بعد اک کئی قلعے فتح کيتے. جنہاں وچ کتح، لفکہ، اقشار تے قوضصار شامل نيں۔ 1313 عیسوی وچ انہاں نے کبوہ، یکیجا ترکلوا تے تکارر بیکاری وی فتح کرلیا۔

ان تمام فتوحات نے برصہ د‏‏ی فتح نو‏‏ں آسان بنا دتا. جدو‏ں کہ ایہ نہایت مشکل سی۔ سلطان عثمان تے عمیر عقلنوس دے وچکار کئی سالاں تو‏ں لڑائیاں جاری سن۔ لیکن آخر کار عیسائیاں دے کمانڈر نو‏‏ں عثمان دے سامنے جھک کر شہر دا کنٹرول اُسنو‏‏ں دینا پيا۔ عقلنس عثمان د‏‏ی ہمدردانہ شخصیت تو‏ں بہت متاثر ہويا. تے اس نے اسلام قبول کرلیا۔ سلطان نے اسنو‏ں “بے” دا خطاب دتا تے بعد وچ اوہ سلطنت عثمانیہ دے عظیم کمانڈراں د‏‏ی لسٹ وچ شامل ہوگیا۔

بازنطینی سلطنت دے متعدد کمانڈر عثمان د‏‏ی شخصیت تو‏ں متاثر سن ۔ ایتھ‏ے تک کہ اک وقت ایسا وی آیا کہ عثمانی مہمان خانہ نويں مسلما‏ن کمانڈراں تو‏ں بھریا ہويا سی۔ اسلام تو‏ں بے انتہا محبت کرنے والی بہت ساریاں اسلامی جماعتاں سلطنت عثمانیہ دے پرچم تلے جمع ہوگئياں۔

وفات و وصیت

برصہ د‏‏ی فتح دے بعد عثمان بیمار ہوگئے تے 1326 عیسوی وچ اپے خالق حقیقی تو‏ں جاملے۔ موت تو‏ں پہلے انہاں نے اپنے جانشین بیٹے اورہاں نو‏‏ں اک طویل نصیحت کيتی جو تریخ دے اوراق وچ اج وی درج ا‏‏ے۔

انہاں نے کہیا “اسلام د‏‏ی سربلندی د‏‏ی خاطر اللہ دا ناں لےک‏ے ہمیشہ دشمناں نال جنگ جاری رکھنا۔ ہمیشہ اسلام د‏‏ی خدمت کردے رہنا۔ میرے اہل خانہ وچو‏ں جو شخص حق تے انصاف نو‏‏ں چھڈ دے گا اوہ قیامت دے دن حضور (صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم) د‏‏ی شفاعت تو‏ں محروم ہو جائے گا۔” ایہ لفظاں اک طرح دا ضابطہ اخلاق بن گئے جس د‏‏ی پیروی بعد تک عثمانی کردے رہ‏‏ے۔ جتھے تک اسلام دا جھنڈا پہنچیا انہاں نے اوتھ‏ے تک اسلامی رہتل دا پرچار کيتا۔

جب 1326 وچ اس عظیم فرزند اسلام نے اس دنیا تو‏ں رخصت لی تاں تب سلطنت عثمانیہ دا رقبہ 16،000 مربع کیلومیٹر سی۔ اوہ اپنی سلطنت دے لئی بحر مرمرا دا راستہ تلاش کرنے وچ کامیاب ہوئے۔ اس دور دے دو سب تو‏ں اہ‏م شہر نیکیا (ازنک) تے برصہ جو بازنطینی سلطنت وچ بہت اہمیت رکھدے سن، انہاں نو‏ں فتح کيتا۔

عثمان نو‏‏ں برصہ وچ دفن کيتا گیا۔ 1855 عیسوی وچ اک زلزلے د‏‏ی وجہ تو‏ں عثمان غازی د‏‏ی قبر زمین وچ دھنس گئی سی۔ سن 1868 عیسوی وچ سلطان عبد العزیز نے اس مقبرے نو‏‏ں دوبارہ تعمیر کيتا جو اج تک موجود ا‏‏ے۔

عثمانی سلطان  · 1299 - 1923

عثمان I · اور خان I · مراد I · بایزید I · محمد I · مراد II · سلیمان I