عثمان بن حنیف
| عثمان بن حنیف | |
|---|---|
| مقام پیدائش | |
| وفات |
|
| عملی زندگی | |
| پیشہ | محدث |
| عسکری خدمات | |
| لڑائیاں تے جنگاں | مہمات نبوی کی فہرست ، احد دی لڑائی ، غزوہ خیبر ، غزوہ خندق |
ترمیم  | |
عثمان بن حنیف انصاری صحابی نيں،سہل دے بھائی نيں، آپ نوں حضرت عمر نے سواد عراق تے جہانیہ دا حاکم بنایا سی ۔
| ابو عبد اللہ | |
|---|---|
| عثمان بن حنیف | |
| مقام پیدائش | |
| مقام وفات |
|
| قومیت | عرب |
| مذہب | اسلام |
| عملی زندگی | |
| پیشہ | محدث |
| وجہ شہرت | رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تے امام علیؑ دے صحابی |
| عسکری خدمات | |
| لڑائیاں تے جنگاں | مہمات نبوی کی فہرست ، احد دی لڑائی ، غزوہ خیبر ، غزوہ خندق |
| ترمیم | |
عثمان بن حُنَیف اوسی انصاری رسول خدا تے امام علی دے اصحاب وچ نيں۔ عثمان جنگ جمل توں پہلے تک بصرے دے والی سن ۔ جدوں جنگ جمل برپا کرنے والے بصرہ وچ داخل ہوئے تو آپ نے انہاں توں مقابلہ کیتا۔انہاں دے درمیان سخت جنگ ہوئی تے باآخر دونے دے درمیان معاہدہ ہويا کہ حضرت علی دے ایتھے آنے تک کسی قسم دا کوئی اقدام نہ کیتا جائے۔ معاہدے دے باوجود زبیر تے اسک دے ساتھیاں نے رات دی تاریکی وچ شب خون ماریا عثمان دے بوہت سارے ساتھیاں نوں قتل کر دتا تے انہاں نوں گرفتار کر کے شکنجہ دتا تے فیر رہیا کر دتا۔ اوہ رہائی پانے دے بعد دوبارہ حضرت علی نال مل گئے۔
نسب، کنیت
سودھونام ونسب
سودھوعثمان نام، ابو عمروکنیت،قبیلۂ اوس توں نيں، نسب نامہ ایہ اے عثمان بن حنیف بن واہب بن العکیم بن ثعلبہ بن حارث بن مجدعہ بن عمرو بن حنش بن عوف بن عمرو بن عوف بن مالک بن اوس
عثمان بن حنیف بن واہب اوسی انصاری امام علی(ع) دی شہادت دے بعد معاویہ دے زمانے وچ کوفہ وچ فوت ہوئے۔[۱] انہاں دی والدہ دا نام ام سہل بنت رافع بن قیس بن معاویہ بن امیہ ابن زید بن مالک بن عوف سی. انہاں دی کنیت ابو عبدالله سی۔[۲]
اسلام
سودھواپنے برادر اکبر سہل بن حنیف دے نال مسلمان ہوئے۔
رشتے دار
سودھوعثمان سہل بن حنیف تے عباد بن حنیف دے بھائی تے ابوامامۃ بن سہل بن حنیف دے چچا سن ۔
عثمان نے جنگ احد تے بعد دیاں جنگاں وچ شرکت کيتی تے رسول خدا توں روایت نقل کيتی ۔[۳]
غزوات
سودھواحد تے ما بعد دے غزوات وچ شرکت کيتی، امام ترمذی دے نزدیک بدر وچ وی شریک سن ۔
زمانۂ خلفا
سودھوفضل بن شاذان توں منقول اے کہ عثمان تے اسدا بھائی سهل رسول خدا دے وصال دے بعد حضرت علی دی جانب پرتن والےآں وچوں پہلے افراد نيں ۔[۴]
حضرت عمر دے زمانے وچ عراق دی زمیناں دی انداز گیری خراج تے جزیہ لینے دے لئی عثمان نوں بھیجیا گیا ۔[۵]
امیرالمؤمنین(ع) تے جنگ جمل
سودھوعثمان اپنے بھائی سہل دے ہمراہ شرطہ الخمیس ( امام علی(ع) دے خصوصی اصحاب ) وچوں سن .[۶]
امام علی دے حکومت دے آغاز توں ہی عثمان والئے بصرہ سن ۔اس زمانے وچ بصرے دے اک بزرگ دی دعوت وچ شرکت کيتی دی بدولت حضرت علی نے اک عتاب آمیز خط انہاں نوں لکھیا۔[۷]
عہد شکن بصرے دے اطراف وچ
سودھوبصره اُتے عثمان دی حاکمیت دے دوران جنگ جمل ہوئی. جدوں ناکثین اطراف بصرہ پہنچے تو انہاں نے عثمان نوں خط لکھیا کہ دار الامارہ خالی کر کے بصرہ انہاں دے حوالے کر دے ۔خط پڑھنے دے بعد اسنے احنف بن قیس نال مشورہ کیتا.احنف نے : اوہ خون عثمان دا بدلہ لینے دے لئی عائشہ بنت ابی بکر نوں لے کے آئیاں نيں حالانکہ اوہ خود عثمان دے خلاف لوگاں نوں اکٹھا کرنے والے سن تے خود ہی انہاں نے اسدا خون بہایا۔ میں دیکھ رہیا ہاں اوہ دشمنی ایجاد کيتے تے خون خرابہ کيتے بغیر سانوں نئيں چھڈن گے۔اس نے تجویز دتی تے کہیا: اس توں پہلے کہ بصری لوگ تواڈی اطاعت توں نکل جان تساں انہاں نال جنگ کرو ۔[۸]
عثمان نے اسدی تائید کیتی لیکن کہیا کہ میں جنگ دی ابتدا نوں اچھا نئيں سمجھدا تے حضرت علی دی جانب توں کسی دستور آئے بغیر کوئی اقدام نئيں کرانگا۔حکیم بن جبلہ عبدی دی باری آئی تو اس نے وی احنف دی تائید کیتی تے عثمان نے اوہی پہلے والا جواب دتا ۔[۹]
امام علی(ع) دا خط
سودھواسکدے بعد امام علی نے ربذہ توں درج ذیل خط لکھیا:
- طلحہ و زبیر دی عہد شکنی دے پیش نظر عثمان توں مطالبہ کیتا کہ اوہ انہاں نوں اطاعت خدا تے انہاں دے عہد و پیمان دی یاد دہانی کروائے جے اوہ اس دا مثبت جواب دین تو انہاں توں نیکی نال پیش آئے تے جے اوہ عہد دے خلاف عمل کرن اختلاف پیدا کرن تو انہاں نال جنگ کرو۔[۱۰]
عثمان نے خط پڑھنے دے بعد ابوالاسود دئلی تے عمران بن حصین خزاعی نوں گفتگو دے لئی حضرت عائشہ،طلحہ و زبیر دے پاس بھیجیا لیکن نتیجہ برآمد نئيں ہويا تو اس نے مسلح ہونے دا حکم دتا۔[۱۱]
جنگ، عہد نامہ،عہد شکنی
سودھوطرفین دی گفتگو دا کوئی نتیجہ برآمد نہ ہويا دوناں گروہاں دے درمیان شدید جنگ ہوئی تے آخرکار شرائط دے نال معاہدہ طے پایا کہ دونے فریقین حضرت علی دے آنے تک جنگ نئيں کرن گے۔پس عثمان دارالامارہ واپس آگیا تے ساتھیاں نوں اسلحہ رکھنے تے زخمیاں دے علاج دا حکم دتا ۔[۱۲]
لیکن طلحہ و زبیر اپنی صلح اُتے باقی نئيں رہے تے انہاں نے بصرہ دے بعض قبائل اپنے نال ملا لئے تے اک رات اس مسجد وچ داخل ہو گئے جس وچ عثمان امامت دے فرائض انجام دیندا سی ،اوہدی امامت وچ مانع ہوئے ۔جدوں عثمان دے ساتھی اسکدے دے دفاع دے لئی اٹھے تو زبیر دے ساتھیاں نے انہاں اُتے ہلہ بول دتا ۔ انہاں نے عثمان نوں زد و کوب کیتا اس دے سر،ابرو،پلکاں تے چہرے دے تمام بال نوچ ڈالے۔ اسنوں تے اسکدے 70 دے قریب ساتھیاں پھڑ کے حضرت عائشہ دے پاس لے گئے۔اس نے ابان بن عثمان بن عفان نوں حکم دتا کہ اوہ عثمان دی گردن اڑا دے کیونکہ انصار نے تواڈے باپ نوں قتل کیتا سی تے اسدے قتل وچ مددگار رہے۔ عثمان نے جواب وچ کہیا:اے عائشہ ، طلحہ و زبیر! جے تساں نے میرے اُتے تلوار اٹھائی تو میں قسم اٹھاندا ہاں کہ علی دی جانب توں مدینے دا گورنر میرا بھائی سہل بن حنیف تواڈے خاندان اُتے تلوار اٹھا لے گا تے انہاں وچوں کسی نوں زندہ نئيں چھڈے گا ۔پس انہاں نے اپنے خاندان دی نیستی و نابودی دے ڈر توں عثمان دے قتل توں پرہیز کیتا۔[۱۳] البتہ قطب راوندی نے ڈرانے دا واقعہ عثمان دی بیوی دے حوالے توں نقل کیتا اے ۔[۱۴]
اصحاب عثمان دا قتل
سودھوحضرت عائشہ نے زبیر بن عوام نوں پیغام بھجوایا کہ سیابجہ(بصرے دے بیت المال دے محافظ قبیلے زط تے سیابجہ) دے ستر ساتھیاں نوں قتل کر دے۔ زبیر نے اپنے بیٹے دے نال مل کے عائشہ دے فرمان اُتے عمل کردے ہوئے انہاں دے سر قلم کر دتے ۔ باقی بچ جانے والے محافظاں نے کہیا:اسیں امیر المؤمنین دے آنے تک بیت المال تواڈے حوالے نئيں کراں گے۔ زبیر نے رات دی تاریکی وچ انہاں اُتے حملہ کیتا تے انہاں دے 50 افراد اسیر کيتے تے انہاں نوں قتل کر دتا۔ابو مخنف دی مطابق اس دن سیابجہ قبیلے دے 400 افراد قتل ہوئے۔[۱۵]
عثمان دی رہائی
سودھوعثمان نے انہاں توں رہائی پائی تو بصرہ توں نکل کے امیر المؤمنین دے پاس پہنچیا تے روندے ہوئے کہیا :آپ توں بڑھاپے وچ جدا ہوئے تے جوانی وچ واپس پرت آیا واں۔(والاں دے نوچے جانے دی طرف اشارہ اے )۔ امام علی نے ایہ سن کے تن بار[۱۶] إِنَّا لِلَّہ وَإِنَّا إِلَیهِ رَاجِعُونَ پڑھیا۔
وفات
سودھوابن حبان عثمان دی وفات زمانۂ معاویہ وچ مدینہ وچ سمجھدا اے۔[۱۷]
عثمان بن حنیف بن واہب اوسی انصاری امام علی(ع) دی شہادت دے بعد معاویہ دے زمانے وچ کوفہ وچ فوت ہوئے۔[۱۸]
معاویہ دے زمانہ خلافت وچ انتقال کیتا۔
اولاد
سودھوعبد الرحمان نام اک لڑکا یاد گار چھڈیا[۱۹]
حوالے
سودھو- ↑ الامین، اعیان الشیعہ، ج۸، ص۱۴۲.
- ↑ خطیب البغدادی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۹۱.
- ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۹۱.
- ↑ طوسی، اختیار معرفۃ الرجال، ج۱، ص۱۷۷-۱۸۳.
- ↑ الامین، اعیان الشیعہ، ج۸، ص۱۳۹.
- ↑ برقی، الرجال، ص۴.
- ↑ امین، اعیان الشیعہ، ج۸، ص۱۳۹.
- ↑ امین، اعیان الشیعہ، ج۸، ص۱۴۰-۱۳۹.
- ↑ الامین، اعیان الشیعة، ج۸، ص۱۴۰.
- ↑ الامین، اعیان الشیعة، ج۸، ص۱۴۰.
- ↑ الامین، اعیان الشیعة، ج۸، ص۱۴۰.
- ↑ امین، اعیان الشیعہ، ج۸، ص۱۴۱.
- ↑ امین، اعیان الشیعہ، ج۸، ص۱۴۱؛ راوندی، منہاج البراعہ فی شرح نہج البلاغہ، ج۲، ص۱۵۸.
- ↑ راوندی، منہاج البراعہ فی شرح نہج البلاغہ، ج۲، ص۱۵۸.
- ↑ امین، اعیان الشیعہ، ج۸، ص۱۴۱-۱۴۲.
- ↑ امین، اعیان الشیعہ، ج۸، ص۱۴۲.
- ↑ ابن حبان، مشاہیر علماء الامصار، ص۴۹.
- ↑ الامین، اعیان الشیعہ، ج۸، ص۱۴۲.
- ↑ مرأۃ المناجیح شرح مشکوۃ المصابیح، مفتی احمد یار خان، جلد 8، صفحہ622
مآخذ
سودھو- ابن حبان، مشاہیر علماء الامصار، تحقیق: مرزوق علی ابراہیم، دارالوفاء للطباعہ والنشر والتوزیع، المنصورة، ۱۴۱۱ق.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعہ، حققہ واخرجہ حسن الامین، ج۸، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ق-۱۹۸۶م.
- برقی، احمد بن محمد بن خالد، الرجال، تہران: دانشگاه تہران، بیتا.
- راوندی، قطب الدین، منہاج البراعہ فی شرح نہج البلاغہ، ج۲، تحقیق: السید عبداللطیف الکوہکمری، قم: مکتبہ آیت اللہ المرعشی العامہ، ۱۴۰۶ق.
- خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱، تحقیق: مصطفیٰ عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتاباں العلمیہ، ۱۴۱۷ق-۱۹۹۷م.
- طوسی، اختیار معرفہ الرجال، تصحیح و تعلیق: میرداماد الاسترآبادی، تحقیق: سید مہدی الرجائی، قم: مؤسسہ آل البیت(ع)، ۱۴۰۴ق.